november 2013
“Uit het Volle Leven” 1
Uit het Volle Leven Berichten uit Vortum Mullem 34e nieuwsbrief van oogsttuin In het Volle Leven november 2013 Inhoud Van de redactie
Agenda
Tractor
2 3
Tractor over appels Weetjes
Vrijwilligers
Van Gerard Thee te koop gedicht
De inmaak-info Algemene en bewaargroep In het Volle Leven
4+5 4 5
Van de redactie De oplettende lezer heeft ’t al gemerkt: de nieuwsbrief van oktober is niet uitgekomen. Het ontbrak me aan tijd om “er even rustig voor te gaan zitten”. Half september heb ik gesolliciteerd en op 1 oktober was ik er aan het werk: aan de Kraaybeekerhof (www.kraaybeekerhof.nl), als studieleider voor de opleiding natuurvoedingskunde. Ik ben er blij mee, maar 3 volbezette dagen en inwerken, hebben hun weerslag op de andere werkzaamheden die ik doe. Een eerdere gedachte om te kijken naar de inhoud en frequentie van de nieuwsbrief, diende zich meteen aan. Hans en ik hebben het volgende bedacht: de nieuwsbrief, liefst mét bijdragen van de tuinleden, komt voortaan aan het begin van ieder seizoen uit. Dus altijd nog 4x per jaar. Alle andere weetjes, agenda-tips, foto-verslagjes van activiteiten, recepten, etc. staan op de site. Omdat het wekelijks oogstbericht sinds kort ook rechtstreeks naar de site doorlinkt, is een enkele muisklik genoeg om ook die informatie bij te kunnen houden. Volgens mij blijven er zo genoeg mooie mogelijkheden om de interactie met de mensen van de tuin, te blijven verzorgen. Over interactie gesproken: graag je bijdrage voor de kerst-nieuwsbrief die in december zal verschijnen! Carmen ten Have, info@kenjevoeding. Agenda november Za 12 nov.13:00 uur Opgeven noodzakelijk: via Hans Zuurkool maken Za 16 november 14:00-16:00 u Jaarvergadering
Jaarvergadering. De leden van de tuin hebben de uitnodiging en de agenda op maandag 28 oktober via hun mail ontvangen. Komt allen!
Za 30 november Winter-oogstmiddag. Als het straks écht koud wordt en sommige gewassen het ook niet Winteroogstmiddag meer houden op het land, dan is het fijn om een wintervoorraadje thuis te hebben. Wat te denken van een kistje peen, pastinaak, bieten en een paar struiken spruiten, boerenkool? En een rijtje preien in de grond en een paar rode kolen in de kelder? Natuurlijk hangt het af van het weer, maar de ervaring is dat als je het niet inplant, je altijd te laat bent. Dus daarom kiezen we ervoor om een datum te prikken voor een gezamenlijke winteroogstdag. Wat moet je je hier bij voorstellen: neem een riek of schep mee en een paar kisten om je groente in te vervoeren. Wij stoken een vuurtje in de vuurkorf om lekker bij warm te worden. Misschien heeft iemand zin om soep mee te nemen? Een fijne gezamenlijke klus en het schiet nog op ook! 2 2
Warme Tractor
Van een koude machine tot een warme tractor We hebben op zondagmiddag 22 september een prachtig feestje gevierd, nl. de officiële inhuldiging van de tractor! Zoals beloofd bij de start van de actie in november 2012, hebben we de tractor van harte verwelkomd op de tuin met een heerlijke high tea. Na een eerste kopje thee en een toespraak van ondergetekende, hebben de leden van de Warme Tractor Groep het doek van de tractor getrokken en daar kwam ‘Willem’ (zo is ie gedoopt) tevoorschijn: een Kubota B1600 mét frees. Vervolgens heeft Yolande, de winnares van de Blauwe Tractor Trofee (degene die het meest had geboden op de dienstenveiling op de Familiedag) een ererondje gereden over de tuin. En daarna werd het nog heel gezellig…… Op de jaarvergadering 16 november aanstaande zal de Warme Tractorgroep een verslag doen van het hele project. Nu even kort een bericht over de stand van zaken. We hadden ingezet op een bedrag van 10.000 euro. Uiteindelijk hebben we 7.363 euro binnen gehaald. Dan zou je zeggen dat je er nog niet bent, maar we hebben ook nogal wat winst aan de inkoopkant kunnen boeken. De tractor, de frees én de stalling vielen goedkoper uit dan begroot, waardoor er nu nog geld in de actiepot zit om de gewenste klepelmaaier aan te schaffen. We hebben, om precies te zijn, 5.652 euro uitgegeven. Ik heb besloten om eerst eens lekker met de tractor en de frees aan de gang te gaan (de tuin en de tractor én de tuinder aan elkaar te laten wennen) en dan komend seizoen eens rustig uit te gaan kijken naar een klepelmaaier. De hakselaar, waar ik het in een eerder bericht over had, zal nog even moeten wachten. Ik ga eerst een hakselaar huren om dan te bekijken of een aanschaf zinnig is. We hebben met de Warme Tractorgroep besloten om de actie officieel te beëindigen. Ook al is dan de gewenste 10.000 euro niet gehaald, de doelen (aanschaf tractor, frees, klepelmaaier en stalling) zijn wél gehaald. Daarmee kunnen we de actie als een succes beschouwen en hebben we met een glaasje wijn de actie afgerond. Op de tuin is het Warme Tractorbord daarom helemaal oranje ingekleurd. Ik wil graag alle vrijwilligers, donateurs en sponsoren heel erg bedanken voor jullie hartverwarmende inzet, enthousiasme, financiële gulheid en doorzettingsvermogen. We hebben dit project samen gedragen en daarmee is de tractor van een koude machine met recht in een warme tractor getransformeerd. Hans.
3 3
Weetjes over appels
Weetjes over appels. Op zaterdag 19 oktober organiseerde ik samen met Dominique Companjen van www.kokenmetdominique.nl een proeverij van appels. Ter voorbereiding heb ik wat informatie verzameld, die ik hier graag ook met jullie deel. Op 20 oktober had Louise Fresco in haar programma Fresco’s paradijs (Ned. 2, 18.50 uur, iedere week t/m 17 november) een special over de appel. Fruit – inheems - algemeen: Bron van vitaminen en mineralen. In optimaal opneembare vorm, in samenspel met enzymen, aromastoffen, zuren en suikers. Rijpe vruchten, opslagplaats van zonnewarmte. Werkt, samen met aroma en zoetheid, versterkend en harmoniserend op ons organisme, vooral stofwisselingsorganen, m.n. de lever. Een appel toevoegen aan een peulvruchten- en of granengerecht, bevordert de vertering en de eiwitomzetting voor ons lichaam. Temperatuur en eetmoment: kamertemperatuur. Meer smaak, maag, darmen en blaas kunnen er beter mee overweg. In namiddag of avond eten van rauw fruit/groente, kan leiden tot gisting in de darmen. Geldt m.n. voor appel, peer en steenvruchten (denk aan abrikoos, perzik, pruim). Voor mensen met zwakke stofwisseling: fruit even kort stoven. Bewaren: koel en niet te droog. Bij voorkeur niet in dezelfde ruimte als aardappelen. Wederzijdse gasuitwisseling wordt slecht verdagen door de aardappel en het fruit. Ethyleengas van de appel doet aardappel sneller uitlopen. Op fruitschaal in woonruimte: niet meer dan voor 2 dagen gepland om op te eten. Familie van de roosachtigen. Onder-families, zijn bv. schermbloemigen en vlinderbloemigen. Behalve appel dus ook peer, bramen, frambozen, bosaardbei, rozenbottels, sleedoorn, bonen, peterselie, koriander etc.. Roosachtigen, typerende gewassen voor onze klimatologisch gematigde streken. Om goede vruchten te dragen, hebben roosachtigen winters met tenminste enkele nachtvorsten nodig. Vandaar worden er in de tropen geen appels en peren geteeld en groeien er ook geen wilde rozen. Roosachtigen; geen giftige planten. In pitten, vooral van steenvruchten zoals abrikoos en amandel, bittersmakend blauwzuur. Opgeborgen in harde schaal, dus niet zomaar bereikbaar voor mens en dier. Pitjes van appels kunnen gewoon opgegeten worden. In sommige vruchten, looizuur, zoals in sleepruimen. Bittersmakend en samentrekkend. Goed voor organisme. Biologisch en biologisch-dynamisch fruit: rijk genoeg om ons hele jaar in voldoende mate van noodzakelijke inhoudsstoffen te voorzien. Rijpe, inheemse appel kan zich (voor de jaarwisseling) meten met een buitenlandse sinaasappel. Telen: alleen door enten van een stukje van een appelboom op een onderstam van een andere boom (mindere appelsoort of mispel) kun je dezelfde appel opnieuw telen. Als je een appelzaadje zaait, kan een boom ontstaan die volkomen afwijkt van de appel waaruit je de pitjes haalde. Het “wilde” karakter van de boom en vrucht, zou je kunnen zeggen. Oorsprong van de appel. Via genetische tests is achterhaald: Oerappel 12 miljoen jaar geleden in Centraal- en Zuid-China en toen niet groter dan een lijsterbesje. Via verspreiding door vogels en andere dieren, via hun ontlasting, naar de vruchtbare Tien Shan4 4
Vervolg appels gebergten. Verspreiding stagneerde vanwege gletsjers, Mongoolse vlakten en de Gobi-woestijn. Beren, herten, wilde zwijnen aten de zoetste appels. Brachten al trekkend de appel verder. Tevens in fourageer-gebied van paarden en ezels. Via ontlasting die de pitjes niet aantastte. Steeds grotere appels. Nomadenvolken wisten zo’n 7000 jaar geleden wilde paarden te domesticeren. Gingen zeer waarschijnlijk zelf dit fruit ook eten. Via oude nomadenroutes verdere verspreiding van de appel. Van Alma Ata (“waar de appels zijn” of “vader der appels”), de hoofdstad van Kazachstan, naar de oostelijke oevers van het mediterrane gebied. Vervolgens namen de Romeinen het stokje over en verspreiden de appel in het Romeinse rijk. De ent-kunst (door de Chinezen; eerst van druiven) was al lang bekend, via bewoners van huidige Syrië, Egypte en Griekenland (de reizen van Alexander). Ook de oerwalnoot heeft een reis vanuit deze streken gemaakt. Verspreiding in Amerika door de kolonisten, via zaailingen en enten, en kruising met de daar inheemse appel, de wilde crab. Intussen zijn er duizenden soorten appel en de variëteiten nemen alleen maar toe. Sommige mensen reageren overgevoelig of allergisch op appel. Ze hebben dan kort na het eten van een appel, kriebel of blaartjes in de mond en keel of dikkere lippen. Mensen die last hebben van hooikoorts kúnnen hier juist gevoelig voor zijn, omdat de pollen en de appel met elkaar reageren. De appelrassen Santana en Elise worden meestal door deze mensen wel goed verdragen. Bronnen, o.a.: Alma Huisken en Doortje Stellwagen: Met mest en vork Michael Pollan, De botanica van het verlangen. Vreni de Jong en Irmela Kelling: Gezond lekker eten. (Carmen)
Thee te koop Tijdens de Familiedag heb ik theemengsels verkocht. Op die dag en daarna zijn ze allemaal uitverkocht. Onlangs heb ik een nieuwe mix gemaakt, nog steeds heel zonnig, maar met een toetsje najaar door toevoeging van wat extra munt en salie. Ik heb 15 zakjes. De prijs is 3 euro per zakje, 2 zakjes voor 5 euro. Stuur me een mailtje op
[email protected] als je wil bestellen. Op=op. Ik breng je bestelling dan mee op de jaarvergadering van 16 november a.s.. Carmen. In het Volle Leven
In het Volle Leven
In het Volle Leven is een puur-natuurtuin: ik ga uit van de eigen kracht van de natuur. Planten zijn sterker en smaken krachtiger als ze hun eigen weg mogen zoeken, zonder hulp van kunstmest en natuurlijk zonder gif. Als je lid wordt van de tuin, ben je elke dag welkom om biologische groenten, kruiden, bloemen en kleinfruit te oogsten. Naar eigen behoefte (je kan alles oogsten wat oogstklaar is, dat staat aangegeven op het oogstbord) en voor eigen gebruik. Wie zin heeft om mee te werken is van harte welkom. Maar je bent hier helemaal vrij in. Alle informatie over de abonnementen, andere wetenswaardigheden, zoals ook recepten, vind je op de website www.inhetvolleleven.nl Hans.
5
5
Uitgave van oogsttuin “In het Volle Leven” sinds 2007 Verschijnt maandelijks Redactie: Hans Weima (tuinder) Carmen ten Have Opmaak: Piet Koeken Contact: email:
[email protected] website: www.inhetvolleleven.nl tel: 06 1712 7136 Dit blad is gratis voor leden.
6
