Een onmisbare vriend Al heel erg lang gebruiken de mensen paarden als vervoermiddel. Maar toen de auto er kwam in het begin van de 20ste eeuw, was het paard steeds minder nodig. Een auto was gemakkelijker; er was veel minder werk aan. Het paard werd meer en meer aangekocht om er als hobby mee te rijden of ermee aan wedstrijden deel te nemen. Elk paardenras heeft wel zijn eigen talenten. Een springpaard is goed in springen, terwijl een renpaard goed kan lopen. De mensen zijn paarden beginnen kweken omwille van hun speciale eigenschappen: rennen, springen, trekken,… De paarden in wedstrijden zijn meestal mooie, slanke, fiere paarden, terwijl trekpaarden dikker, breder en logger zijn. Trekpaarden werden veel gebruikt in de landbouw. Ze hielpen de boer met ploegen, eggen, oogsten,… Het paard was de sterkste levende trekker die er toen was. De boer had een goede band met zijn paard. Tot
. Zo gezegdd.e. ploeg
. Men moooert het paard spannen niet v verkeerd aanpakken) l
(Iets totaa
de tractor het werk van het trekpaard begon over te nemen. Na de Tweede Wereldoorlog werd het trekpaard bijna overbodig en verdween het van de akkers. Nu worden trekpaarden gehouden als hobby.
Familieportret Kennen jullie Black Beauty, Jolly Jumper of SlechtWeer-Vandaag? Het zijn alle drie beroemde paarden. Maar wat weten jullie van paarden? Een mannelijk paard is een hengst, een vrouwelijk paard is een merrie en een jong is een veulen. Een veulen wordt na ongeveer 11 maanden dracht geboren. Het drinkt ongeveer een jaar lang melk bij de merrie.
Wist je dat…? ... een paard gee n poten maar be nen heeft? Zeg ook nooit ko p, maar hoofd. Een paard is een edel dier. ... het kleinste p aard een Falabe lla is? Het is maar 60 c m groot. Het gro otste paard is een Shir e en kan meer d an 200 cm worden. Een paa rd meet je van d e grond tot aan de schouder (schoft).
Paarden eten vooral gras, maar een lekkere appel, wortel of wat hooi zullen ze zeker niet afslaan. Paarden leven in het wild in een kudde. Om elkaar te waarschuwen als er roofdieren in de buurt zijn, gaan ze hinniken. Hun staart is een ideale vliegenmepper. Bij trekpaarden zie je vaak dat ze maar een heel klein staartje hebben. Vroeger werd de staart afgeknipt zodat die niet vast kwam te zitten in de machines die de paarden moesten trekken.
Aan de slag!
ella met b la a F n e e s elplaat e p s e d p o cm en n 0 6 n a Teke v e t oog een schofth en schofthoogte van et e n een Shire m elijk dan de grootte va g 200 cm. Ver eide paarden. de b
Beroemde Belgen Ken je die grote dikke paarden die je vaak op oude foto’s ziet? Het zijn trekpaarden. Wij mogen best trots zijn op onze trekpaarden. Het Belgische trekpaard, de Ardenner, de Brabander en het Vlaamse paard zijn wereldberoemd. Ze zijn vooral gekend omdat ze sterk en braaf zijn. Al in de tijd van de Romeinen was het Belgische trekpaard erg in trek. Het werd vooral gebruikt in de landbouw, het transport of in het leger. In de landbouw werd het gebruikt om het land te bewerken of om karren te trekken. In het leger moest het kanonnen, karren en ander geschut trekken. In 1886 werd er een stamboek opgericht. Als je een trekpaard kocht en het stond in het stamboek, dan wist je zeker dat het paard een Belgisch Vraag trekpaard was.
mboom a t s n e e Kun jij n familie e g i e e j van ? opstellen
Aan de slag!
’s en o t o f le e k n ernet e t in ard, t a e p h k p e r o t k e e h o c Z t Belgis e h r e v o ie t en het r e d n a informa b a r B , de de Ardenner ergelijk ze met elkaar d. V r a a p e s m t,…). a h ic Vla w e g , e t t (kleur, groo
Wist je dat…? ... er trekwedstrij den zijn voor tre kpaarden? De paarden moe ten een zo zwaar mogelijk gewicht trekken. Het paard dat he t gewicht het verste trekt, heeft gewonnen. ... er trekwedstrij den zijn voor tre kpaarden? De paarden moe ten een zo zwaar mogelijk gewicht trekken. Het paard dat he t gewicht het verste trekt, heeft gewonnen.
Paardenmelkerij Net zoals koeien, geiten, mensen,… kunnen paarden melk geven. Hiervoor moeten ze eerst bevallen van een veulen. Elke morgen haalt de boer de veulens bij de merries weg. De boer zet ze in een stal apart. Van daaruit kunnen de merries hun veulen zien wanneer de boer hen melkt. Zo geven de merries meer melk en weten de veulens waar hun mama is. De boer melkt de merries één voor één. Eerst veegt hij de spenen schoon zodat er geen vuil in de melk terechtkomt. Dan hangt hij het melkstel aan de uier. Het melken zelf duurt niet lang. Na ongeveer één tot twee minuten is het al gedaan. Bij een koe kan dit al snel 7 minuten duren. Na het melken gaat de merrie terug in haar box en kan de boer de volgende merrie melken. Vraag Als alle merries gemolken zijn, mogen n elkbeurte m l e e v e de veulens terug bij hun mama. Dan Ho dig heb je no is het werk van de boer nog niet esjes gedaan. De melk moet nog verwerkt om 25 fl cl melk worden. Het melkstel, de leidingen en de van 250 ? melkplaats moet nog gereinigd worden. te vullen
Wist je dat…?
... De merrie per melkbeurt ongev eer 1 tot 1,2 liter melk gee ft? ... Paardenmelk is niet zo goedkoop . Voor één één flesje van 25 0 cl betaal je ron d de 2,5 euro. ...Paardenmelk is heel gezond. Veel zieke mense n drinken paarde nmelk. Zoek eens op wa ar paardenmelk g oed voor is en wat je er allemaa l mee kunt maken . ... een merrie de eerste maand nad at het veulen is geboren maar één keer pe r dag wordt gemolken en van af de tweede maa nd twee keer per dag? De eers te maand moet h et veulen zelf nog veel drinken . Vanaf de tweede maand eet een veulen al me er gras en andere voeding.
Zwaar geschut in het bos Hoe kun je omgevallen of omgezaagde bomen uit een bos halen zonder de andere bomen te beschadigen en zonder een weg ernaartoe? Met een trekpaard, natuurlijk! Met een tractor kun je soms heel moeilijk aan de gevallen bomen zonder andere bomen of planten kapot te maken. Een trekpaard daarentegen kan heel gemakkelijk tussen de bomen en struiken stappen. De bomen worden vastgebonden met kettingen. Die worden op hun beurt aan een ‘mallejan’ vastgemaakt. Die is vastgemaakt op het paard zoals een zadel. Zo kan het paard makkelijk de bomen verslepen. De boomsleper, de man die de paarden ‘stuurt’, leidt de paarden tussen de bomen. Als ze op de juiste plaats zijn aangekomen, legt een kraan de boomstammen op een vrachtwagen om ze te vervoeren.
Aan d
e slag! Speel met een an voor boomslep dere leerling ook eens er ander de sleper . De een is het paard, de .D door de klas loo e sleper moet zijn paard dsen met de ‘pa ardentaal’. Hue!
dat… e j t s i W
?
t l spreek a a t e l a i een spec r e p e l oruit, s o m v o t o n b e k e e d t ... ‘Hue’ be ? d r a a p culer’ e n r j ‘ i , z s n k e n i teg harr’ is l ‘ , s t h c e r één stap t n e k e ‘hiieu’ is t e un pas’ b ‘ , t i u r e t is ach vooruit.
Pootjebaden Wat doen die mannen in de zee met die paarden? Pootjebaden? Nee! Ze vissen op garnalen. Op welbepaalde dagen trekken ze met hun paard de zee in om garnalen op te vissen. Bij laagwater trekken ze met paard en kar naar het strand. Ze spannen de paarden uit en laden hun materiaal van de kar. Aan het zadel bevestigen ze manden. Achter aan het zadel maken ze netten met kettingen vast. Dan trekken de garnaalvissers met hun paard voor drie uren het water in. Niet aan één stuk, hoor. Af en toe komen ze uit het water om de netten te controleren, de garnalen in de manden te doen en alles wat geen garnaal is terug in zee te gooien. Na de vangst zetten de garnaalvissers de manden op de kar, schudden de netten uit en spoelen ze. Ze laden alles weer netjes in de kar. Ze spannen de kar aan het paard en het vissen zit erop. Het werk is dan echter nog niet gedaan. Thuis krijgt het paard krachtvoer en mag het terug naar de weide om te rusten. Want de volgende dag mag het opnieuw het water in.
Wist je dat…
?
... er vroeger heel veel op d eze manier op garnalen werd gevist? Zowel in Frankrijk, België als Ne derland visten garnaalvissers aan de kust o p garnalen. D oor de komst van gemotori seerde boten verdwenen de garnaalvissers langzamerhan d, behalve in Oostduinkerk e. Dat is de en ige plaats ter wereld waar e r nog te paard op garnalen wordt gevist. ... De garnaalv issers in Oos tduinkerke do dit nog steeds en voor de toeris te n e n als folklore, om te tonen hoe me n dit vroeger deed.
Huis te huur Wat kan een landbouwer doen als hij stallen en weides over heeft? Heel vaak kan hij die inrichten om paarden te houden. Paarden hebben nogal wat plaats nodig om zich gelukkig te voelen. Niet iedereen heeft zoveel ruimte. De landbouwer kan zijn stallen dan als paardenpension verhuren. In een paardenpension woont je paard. De landbouwer verzorgt je paard voor een bepaalde prijs. Hij zorgt ervoor dat het eten krijgt, vers stro, drinken,… Hij laat het in een weide lopen samen met andere paarden. Zo is het net alsof het paard in een kudde zit. Zelf kun je wanneer je wilt naar je paard gaan om het te borstelen, te verzorgen, ermee te rijden,… Het is als het ware een hotel voor paarden. Wat is dan een manege? Op een manege zitten meestal paarden van de manege-eigenaar. Je kunt er een paard huren om ermee te rijden. In een manege kun je ook rijlessen nemen.
. . . op: d n g e e d z r o e o g w o k Z e gende spre stal.
Zoek de vtoel paarden staan open niet * De bes geven paard mag m * Een gebek kijken. in de beste paard struikelt * Ook heeetns. egden z e g f o n l e e d w kwoor e e r p s g o n Ken jeaarden? over p
Vraag Ken je nog spreekwoorden of gezegden over paarden?
Goed, beter, best Renpaarden, springpaarden, trekpaarden,… Al deze soorten doen heel vaak mee aan wedstrijden. Om het beste paard te hebben willen de paardenhouders de beste merries en hengsten. Als een hengst veel wedstrijden wint, kan een kweker van paarden – een fokker – ervoor zorgen dat zijn merrie drachtig wordt van die hengst. De fokker moet daar veel geld voor betalen. Als het een goede merrie is, zorgen de fokkers ervoor dat ze drachtig wordt van een al even goede hengst. Zo hopen ze een formidabel veulen te krijgen. De paarden krijgen een naam. Een hengst die geboren is in de stal ’t Goed ten Brande heet bijvoorbeeld ‘Beauty van ’t Goed ten Brande’. De veulens van die hengst heten dan ook met hun ‘familienaam’ Goed ten Brande.
Wist je dat…
?
... hoe beter d e hengst is, h oe duurder he wordt om er v t oor te zorgen d at een merrie drachtig word t van hem? H et kost soms meer dan 250 0 euro, maar dan is het een hele goede he ngst. ... de Belgisch e Warmbloed en het heel goed doen in de wereld? He t zijn heel goede spring ers en ze doe n het vaak goed in weds trijden zoals d e Olympische Spelen.
Sport en ontspanning Veel mensen houden paarden om zich te ontspannen. Ze vinden het leuk om rustig te gaan rijden of het te verzorgen. Maar er zijn heel veel vormen van ontspanning met een paard. Je kunt gaan springen met je paard; dat heet jumping. Je probeert dan over een zo hoog mogelijke balk te springen. Bij dressuur laat je je paard gymnastiek doen terwijl je erop zit. Je laat het door de knieën buigen, ronddraaien, op een bepaalde manier stappen,… Polo is een beetje zoals voetbal, maar de spelers zitten op een paard en proberen met een stok een balletje in het doel van de tegenstander te slaan. Een rustiger vorm van ontspanning is op stap gaan met de huifkar of koets; daarvoor moet je wel een huifkar of koets kunnen besturen. Al van hippotherapie gehoord? Voor mensen met een handicap of ziekte bestaan er speciale lessen met paarden. Deze mensen kunnen dan paarden verzorgen of ermee rijden. Die paarden krijgen een speciaal zadel of zelfs een heel speciale kar zodat de mensen ermee kunnen rijden. Dat helpt hen om zich beter te voelen of zelfs te genezen. Ken jij nog andere manieren om je te ontspannen met paarden?
Aan de slag!
Zoek op het internet of zoveel mogelijk sporten m in boeken et Maak er een collage van en paarden op. sport die jij het liefst zou omcirkel de op de achterkant waarom doen. Schrijf je deze graag zou beoefenen.Hue sport !
Aan de slag!
Paardenkoers : neem een n medeleerling op de rug en houdt ee snelheidswedstrijd op de speelplaats of in de sporthal.
da Wist je
t…?
alken b r e v o d ringpaar p s n e e ... springt? m 0 2 , 1 van edstrijd. w g n i r p las een s k e d n i n touw e e r e Houd v o t hoogst e h n a k Wie ? springen
Met volle (paarden)kracht vooruit! Vroeger, voor de auto er was, gebruikten de mensen heel dikwijls paarden om zich voort te bewegen. Er waren heel veel beroepen waarvoor paarden nodig waren. De post werd met paarden gebracht. Als je een brief schreef, kon je hem via een postruiter of postkoets naar de persoon laten brengen voor wie hij bestemd was. De postkoets vervoerde niet enkel de post, maar ook mensen. De reizigers konden in- of uitstappen op plaatsen waar de koets post ging ophalen of afleveren. Behalve de koets was er ook de paardentram om mensen te vervoeren. Ook boten hadden paarden nodig. Sterke trekpaarden trokken de schepen voort op de rivier. Zo kon het schip sneller varen als er niet veel stroming op de rivier zat. Vroeger had een boot geen motor om mee te varen, dus deden trekpaarden dienst als motor. In de mijnen gebruikte men kleine paarden om de steenkool naar boven te brengen. De paarden trokken karretjes volgeladen met steenkool die op rails stonden.
Wist je dat…
?
r in pk wordt to o m n e e n a v ... de kracht enkracht. rd a a p t n e k te e kb uitgedrukt? P met de to u a n e e is k 100 p Een auto met paarden. 0 0 1 n a v t h c kra
Vraag Welke auto staat bekend als een ‘2-pk’tje’?
Nieuwe schoenen voor mevrouw? Schoenen voor de paarden? Inderdaad, alleen noemen we dit geen schoenen maar hoefijzers. Deze moeten de hoeven van het paard beschermen als ze op harde wegen moeten lopen of stappen. Om hoefijzers aan te brengen heb je een hoefsmid nodig. Die heeft hier alle materiaal voor. Eerst maakt de hoefsmid de hoeven schoon en knipt hij ze bij. Hoeven zijn net als onze nagels. Als wij die knippen, voelen we dat ook niet. De hoefsmid verwarmt een hoefijzer tot het gloeiend heet is en drukt het dan op de hoef. Dat zorgt voor heel veel rook. Het paard voelt dit niet, omdat het heel snel gebeurt. Waar het hoefijzer op de hoef komt, kleurt de hoef zwart. Zo kan de hoefsmid zien hoeveel het hoefijzer te groot of te klein is. Dan klopt hij met een zware hamer op het hoefijzer, dat op een aambeeld ligt. Zo krijgt hij vorm in het hoefijzer. De hoefsmid blijft passen tot het hoefijzer de juiste maat heeft. Dan koelt hij het ijzer af in een emmer en plaatst hij het weer op de hoef. Met spijkers klopt hij het hoefijzer vast. Dan knipt hij de uitstekende eindjes van de spijkers af en vijlt hij ze gelijk met de hoef, zodat het paard er nergens mee blijft happeren.
Wist je dat…
?
k oefijzers gelu h t a d n e v lo e ... mensen g deur hangt? e d n e v o b ie d brengen als je pening o e d t a d n e tt l op le Je moet er we t al het geluk p o lo n a d t; g n naar boven ha opening naar e d t e m t e h erin. Hang je k eruit en lu e g t e h t p o lo beneden, dan geluk. brengt het on er werpen als jz fi e o h a k ri e ... men in Am at zelfs ta s e b r E t? w u cho een sport bes die geregeld g in ig n re e v een nationale aniseert! rg o n e d ij tr s d we
Bij de dokter Een hoestje, een loopneus, buikpijn,… Ook paarden kunnen er wel eens last van hebben. Wij gaan dan natuurlijk naar een dokter, maar we kunnen moeilijk ons paard meenemen. Gelukkig zijn er ook dierenartsen. Als ons paard ziek is, bellen we hem op en komt hij kijken wat er aan de hand is. Als het niet ernstig is, kan het paard op stal blijven met de nodige pillen of siroopjes. Maar soms gebeurt het wel eens dat een paard te ziek of te ernstig gewond is en dan kan het naar een dierenkliniek. Daar hebben de dierenartsen al het nodige materiaal om de paarden weer fit en gezond te krijgen. De paarden kunnen er operaties ondergaan, er kunnen röntgenfoto’s genomen worden, ze kunnen in het gips worden gezet,... Het is net zoals een ziekenhuis voor mensen.
. Zo gezegde.n.middel toedienens.sen) Een paaredhardhandige remedie toepa (Een laatst
