Zo gezegd, Zo gedaan?
Dinsdag 1 april 2014 Congres , ST. Rehabilitatie 92 Implementatie van individuele rehabilitatie in tijden van verandering
Implementatie - Zo gezegd, zo gedaan? Rehabilitatietechnieken worden gebruikt in zeer verschillende omgevingen, bijvoorbeeld in de context van herstelondersteunende zorg, multidisciplinaire behandeling, reïntegratieprogramma’s en bevordering van maatschappelijke participatie (Wmo). Rehabilitatie is bruikbaar voor diverse doelgroepen, zoals mensen met een somatische, psychische of (licht) verstandelijke beperking, mensen met een verslaving en mensen in de forensische zorg. Rehabilitatie wordt gebruikt bij jongeren, volwassenen en ouderen. Rehabilitatie is door deze brede toepasbaarheid hét instrument om mensen op weg te helpen en te ondersteunen in wat tegenwoordig benoemd wordt als de ‘participatiesamenleving’. Door de inzet van rehabilitatietechnieken leren mensen (opnieuw) functioneren in door henzelf gekozen maatschappelijke rollen. Op deze dag willen we ons bezinnen op de eisen die de grote diversiteit van toepassingen stelt aan het implementatieproces. Tijdens het plenaire gedeelte komen de volgende sprekers aan het woord: • Marianne van Bakel en Jos Dröes spreken over de oude en nieuwe omgevingen waar binnen rehabilitatie plaatsvindt, met bijzondere aandacht voor implementatie in de context van herstelondersteunende zorg. •
‘Rehabilitatie is, zeg maar, echt mijn ding’ is de titel van de presentatie van Venu Nieuwenhuizen. In 20 minuten laat hij zien wat de meest cruciale succesfactor is van de hoge implementatiegraad van rehabilitatie binnen Altrecht ABC.
•
Kim Mueser, directeur van het Center for Psychiatric Rehabilitation van Boston University, is een internationaal bekende expert op het gebied van implementatie. Hij zal spreken over wat er wetenschappelijk bekend is over een duurzame implementatie van evidence based practices zoals rehabilitatie.
•
Na de workshops zal Marianne Farkas inventariseren wat in de huidige Nederlandse cultuur bevorderende en belemmerende factoren zijn bij de implementatie van rehabilitatie. We verwachten dat het een inspirerende dag wordt en dat er veel nuttige implementatietips zullen worden gegeven.
Het congres is bedoeld voor medewerkers en managers in de zorg voor mensen met psychische, lichamelijke en verstandelijke handicaps en voor medewerkers van gemeenten, zorg en welzijn die betrokken zijn bij de invoering van de Wmo.
Programma Zo gezegd, zo gedaan? Implementatie van individuele rehabilitatie in tijden van verandering 9.00 - 9.30
Ontvangst met koffie
9.30 - 9.45
Opening door de dagvoorzitter Lies Korevaar, lector rehabilitatie Hanzehogeschool Groningen en directeur St. Rehabilitatie’92
9.45 - 10.15
Oude en nieuwe contexten van rehabilitatie Marianne van Bakel, ervaringsdeskundige en projectleider HEE-team Utrecht en Jos Dröes psychiater n.p. en docent St. Rehabilitatie ‘92
10.15 - 10.35
Rehabilitatie is, zeg maar, echt mijn ding Venu Nieuwenhuizen, rehabilitation counselor bij Altrecht ABC Utrecht en docent bij St. Rehabilitatie ’92
10.35 - 11.05
Guidelines for the implementation of evidence based practices in various contexts Kim Mueser Ph D, Executive Director of the Center for Psychiatric Rehabilitation at Boston University
11.05 - 11.30 11.30 - 12.45 12.45 - 13.45 13.45 - 15.00 15.00 - 15.30
Koffiepauze Workshopronde 1 Lunch Workshopronde 2 Theepauze
15.30 - 16.30
Implementation of psychiatric rehabilitation, what helps and what hinders? Short presentation and interaction with the audience about what we have learned so far by Marianne Farkas Sc D, Co-Principal Investigator of the Research and Training Center and Professor in Sargent College of Health and Rehabilitation Sciences at Boston University
16.30 - 16.45
Afsluiting
16.45 - 17.30
Hapje en drankje
Masterclass 1 Meet the Expert Dhr. Kim Mueser Ph D, Executive Director of the Center for Psychiatric Rehabilitation at Boston University. Engelstalige masterclass, duur 2 workshops (2,5 uur) Kim Mueser zal dieper ingaan op zijn plenaire lezing met veel ruimte voor interactie met de deelnemers.
Workshops Implementatie in de context van herstel 2 IRB, herstel en ambulantisering Mw. Dr. Charlotte de Heer, senior-onderzoeker bij Hanzehogeschool, senior-onderzoeker RGOc, post-doc, met een ervaringsdeskundige van GGz Friesland De IRB wordt door GGz Friesland geïmplementeerd in de langdurige zorg voor mensen met psychiatrische beperkingen, zodat de ondersteuning die zij biedt nog beter aansluit bij de behoeften en het persoonlijk herstel van haar cliënten. In deze workshop worden vanuit het perspectief van de ervaringsdeskundige, de trajectbegeleider en vanuit wetenschappelijk onderzoek ervaringen en resultaten gedeeld en ter discussie gesteld. Daarnaast worden de besproken ontwikkelingen geplaatst in de huidige maatschappelijke context, waarin ambulantisering een belangrijke rol speelt. 3 Ervaringsdeskundigen in opleiding bij ROC Zadkine Mw. Anja Gouwerok, docent en coach bij ROC Zadkine, ambulant behandelaar van een FACT-team bij Bavo Europoort, docent bij St. Rehabilitatie’92, met Dhr. Jethro Bos, teamleider bij ROC Zadkine Ruim 10 jaar verzorgt ROC Zadkine en het docententeam van de BGE-opleiding onderwijs aan mensen met een psychiatrische- of verslavingsachtergrond die hun client- en herstelervaringen willen gaan inzetten als ervaringsdeskundige binnen de GGz of verslavingszorg. Er zal specifiek aandacht worden besteed aan de dynamiek tussen de drie betrokken partijen: de onderwijsorganisatie, het docententeam en de student. Hoe verzorg je een betekenisvolle kwalificerende opleiding binnen het regulier onderwijs die aansluit op het veranderende werkveld? 4 Verbeteren en vergroten van je sociale netwerk Mw. Adriane Keldenich, docent bij St. Rehabilitatie ‘92 Vereenzaming is een heel belangrijk onderwerp in de ‘participatiemaatschappij’. De module verbeteren en vergroten van je sociale netwerk biedt cliënten en ondersteuners een heldere aanpak om mensen te helpen bij het verkennen, kiezen, verkrijgen en behouden van de sociale contacten die zij wensen en nodig hebben.
5 Implementatie & Noodzaak Dhr. Jan Luijben, Manager bedrijfsvoering bij ActiefTalent (brengt mensen met een verslavingsachtergrond in beweging) De implementatie van een nieuwe methodische aanpak doet een nadrukkelijk beroep op het veranderingsvermogen van een organisatie. Belangrijk aspect daarbij is ook de interne en externe noodzaak. ActiefTalent heeft ervoor gekozen om de IRB als methodisch kader in te zetten en medewerkers worden hierin geschoold. Dit is stap één van de implementatie. Maar daarna “begint het pas écht”; een zoektocht naar de juiste wijze om de IRB te implementeren. 6 Hoe helpt onderzoek de rehabilitatie praktijk Mw. Dr. Wilma Swildens, senior wetenschappelijk onderzoeker bij Altrecht, met Mw. Drs. Sarita Sanches, wetenschappelijk onderzoeker bij Altrecht Willem Arntsz In deze workshop worden allereerst resultaten gepresenteerd van onderzoek naar de uitkomsten van rehabilitatie voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen. Met de deelnemers aan de workshop bespreken we hoe onderzoek kan bijdragen aan een goede implementatie van de rehabilitatie praktijk. 7 Rehabilitatie in herstelondersteunende zorg Dhr. Drs. Cees Witsenburg, psycholoog/rehabilitatiespecialist bij Brijder Verslavingszorg, staflid en docent bij St. Rehabilitatie’92, met een ervaringsdeskundige. St. Rehabilitatie’92 vindt dat de dienst rehabilitatie, en dus de IRB, gezien moet worden als onderdeel van een herstelondersteunend zorgsysteem. De implementatie van rehabilitatie zou dan ook een aspect moeten zijn van de implementatie van herstelondersteunende zorg. Het doel van deze workshop is de implicaties van deze visie aan de orde te stellen.
Implementatie op levensgebieden 8 IRB binnen participatie trajecten van de gemeenten Mw. Irma Dekker, trainer/coach bij eigen bedrijf en Mw. Corola Weterings, coördinator intake en plaatsing bij SIG (Stichting Wisselwerk, organisatie voor ondersteuning van mensen met een beperking). Beide docent bij St. Rehabilitatie ‘92 De modulen van de IRB zijn zeer geschikt om in te zetten binnen participatietrajecten van gemeenten. U kunt zien hoe op een creatieve manier de houding van de dienst- en hulpverlener en de modulen van de IRB in de praktijk vorm hebben gekregen. We leggen onze werkwijze uit, we bespreken de uitkomsten van de trajecten en we geven aandacht aan onze ervaringen. Daarnaast vinden we het belangrijk om tijd nemen om met de deelnemers van de workshop ervaringen uit te wisselen.
Implementatie bij doelgroepen 9 Herstelondersteuning binnen de ouderenzorg Dhr. Jan Moedt, MRc, opleidingsfunctionaris bij Lentis, zorggroep Dignis en docent bij St.Rehabilitatie ‘92 Implementatie van herstelondersteuning binnen de zorggroep Ouderen binnen Lentis, Groningen. Ouderenpsychiatrie en de V&V, waar liggen de overeenkomsten en waar de verschillen? Welke consequenties heeft de invoering binnen beide sectoren? Onze ervaringen tot nu toe. 10 “Werken aan doelen” in de maatschappelijke opvang Mw. Franca Hiddink, medewerker lectoraat en docent rehabilitatie bij Hanzehogeschool, docent bij St. Rehabilitatie’92 met een medewerker van ‘Het Kopland’ In deze workshop wordt ingegaan op de implementatie van IRB binnen ‘Het Kopland’ (voorheen stichting Huis), een instelling voor maatschappelijke opvang in Groningen. Vanaf 2010 hebben meer dan 90 medewerkers een training IRB gevolgd, zijn er werkbegeleiders aangesteld en wordt er op zes verschillende afdelingen door medewerkers en cliënten gewerkt met de IRB. Dit met wisselend resultaat: “Soms gaat ie goed...., soms kan ie beter!” De workshop is UITWISSELEND - als het gaat om de ervaringen- en UITDAGEND - als het gaat om het zoeken van ‘ladders’ om op te kunnen klimmen naar een ‘hoger’ niveau van implementatie. 11 IRB in FACT Dhr. Drs. Sjaak Roza, programmamanager en GZ-psycholoog FACT bij GGzE en docent bij St.Rehabilitatie ‘92 FACT is de behandel- en begeleidingsvorm van deze tijd voor mensen met ernstige psychiatrische aandoeningen. Hoe rehabilitatie een plek te geven in deze vorm van zorg zal in deze workshop aan de orde komen. 12 Rehabilitatie in de klas Dhr. Jan Willem Stolk, MEd, senior docent bij Yulius Onderwijs , docent bij St. Rehabilitatie’92, docent en supervisor bij Hanzehogeschool master rehabilitatie, met Mw. A. Manse, stage-coach en docent bij Yulius Onderwijs Hoe krijg je jongeren, doelgroep orthopsychiatrie en forensische jeugdpsychiatrie, in beweging om een visie te ontwikkelen op hun toekomst zodat ze met succes en naar tevredenheid kunnen functioneren in de maatschappij. Praktijk verhaal van lokaal 4 op VSO de Fjord!
Implementatie in zorgstructuren 13 Van visie naar praktijk; implementatie van arbeidsreïntegratie Dhr. Drs. Ard van Oosten, MScBA, psychiater, bedrijfskundige bij Parnassiagroep en psychiater bij Ergatis In de workshop zullen we kennis delen en ervaringen uitwisselen over de implementatie van arbeidsreïntegratie. Vragen die aan bod komen zijn: Hoe zet je arbeidsreïntegratie op de kaart en hoe geef je er daarna ook praktisch invulling aan? 14 Rehabilitatie, Herstel en FACT: attractieve zorg met kansen Dhr. Drs. Remmers van Veldhuizen, voorzitter, psychiater en adviseur bij CCAF Rehabilitatie, Herstel en FACT: attractieve zorg met kansen. Een sterk interactieve workshop waarin de deelnemers kansen, bloopers, succesverhalen met elkaar delen: wat werkt (niet)? Er zal worden uitgelegd waarom binnen FACT rehabilitatie en herstel tot bloei kunnen komen in goede samenhang met (richtlijn conforme) behandeling en maatschappelijk meedoen. 15 Valkuilen omzeilen in de forensische psychiatrie Dhr. Jasper van Marle, psychiater bij de FPK, GGz Drenthe, met Mw. Carrie Ploeger, teammanager bij de FPK, GGz Drenthe Werken met rehabilitatie in de forensische psychiatrie staat nog in de kinderschoenen en is voor een deel nog on ontgonnen territorium. In deze workshop zullen we iets vertellen over de ervaringen in onze FPK in Assen met het implementeren van de IRB methode. Hoe verhoudt zich dit met het good lifes model uit de forensische zorg en welke valkuilen kom je tegen in het werken met forensische patienten. Maar vooral willen we met jullie in gesprek over de (on)mogelijkheden van het rehabilitatie denken in de forensische zorg.
Implementatie op systeemniveau 16 Implementeren van rehabilitatie op organisatieniveau: een kwestie van structu-
reel onderhoud plegen! Mw. Annemarie Zijlstra, MRc, rehabilitatiespecialist bij Promens Care, adjunct directeur bij St. Rehabilitatie’92, met een manager van Promens Care De afgelopen twee decennia hebben talloze organisaties veel geld en tijd geïnvesteerd in de scholing van medewerkers in de IRB. De resultaten in de praktijk vallen nogal eens tegen. Met de transfer naar het dagelijkse handelen gaat het blijkbaar mis. Promens Care, een organisatie die begeleiding biedt aan jongeren en mensen met een psychische en een verstandelijke beperking, heeft de afgelopen jaren veel ervaring opgedaan in het implementeren van de IRB op organisatieniveau. In deze workshop staan we stil bij de succesfactoren, en benoemen we ook enkele valkuilen. We bieden de workshopbezoekers concrete handvatten om de eigen implementatie resultaten te verbeteren.
17 De Belgische GGz hervorming én/of rehabilitatie? Nou en of! Dhr. Drs. Bart Schepers, coördinator Vorming bij Nationale Hervorming geestelijke gezondheidszorg (België), klinisch psycholoog - vakgroepcoördinator bij Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Universitair Psychiatrisch Centrum Sint-Kamillus Bierbeek België maakt momenteel een sterke beweging naar een meer vermaatschappelijkte geestelijke gezondheidszorg. De komst van tientallen mobiele behandelteams in de voorbije jaren is daar een mooi voorbeeld van. Maar daarnaast krijgt rehabilitatie een belangrijke ereplaats in het Belgische model, als noodzakelijke aanvulling op behandeling en begeleiding. In deze workshop wordt samen nagedacht over de implementatie van deze functie op nationaal niveau, en over de eigenheid van relevante structuren en processen. 18 Verslavingszorg en Herstel Dhr. Frank Marijnen, expert ervaringskennis & herstel bij Brijder Verslavingszorg Wat is herstel in de verslavingszorg? Welke bouwstenen dragen bij aan de transitie van zorg & behandeling naar een op herstel georiënteerd systeem? Een workshop over een persoonlijke visie op de toekomst, waarin we gezamenlijk op reis gaan om de uitdagingen voor de nabije toekomst inzichtelijk proberen te maken. 19 Mislukte implementatie van rehabilitatie Dhr. Dr. Jos Dröes, docent en consulent bij St. Rehabilitatie’92 Aan de hand van twee casuïstieken (implementatieprojecten in instellingen) worden factoren besproken die leiden tot mislukte implementatie. De deelnemers aan de workshop worden uitgenodigd om ook hun eigen ervaringen op dit gebied met elkaar te delen. Er wordt aandacht besteed aan de gevolgen van mislukte implementatie voor cliënten, medewerkers en organisaties. Op een interactieve wijze formuleren de aanwezigen met elkaar initiatieven en richtlijnen om dergelijke mislukkingen te voorkomen of er beter mee om te gaan.
Implementatietechnieken 20 Coaching. Het beste uit de ander naar boven laten komen! Dhr. Rob Ruijs, Trainer/coach/supervisor bij Altrecht, supervisor bij GITP/PAO HBO + leergang Ervaringsdeskundigheid, docent/supervisor bij Hogeschool Utrecht en docent bij St. Rehabilitatie ’92, met Mw. Drs. Odette Hensen, projectleider ervaringsdeskundigheid bij Altrecht Uit onderzoek blijkt dat 10 tot 20% in een training wordt geleerd en 80 tot 90% daarna in de praktijk. Ondersteuning bij het in de praktijk brengen van het geleerde middels werkbegeleiding, intervisie en supervisie (of coaching zoals we het tegenwoordig noemen) is essentieel. In deze workshop laten we zien hoe dit, aan de hand van concrete voorbeelden in de praktijk er uit ziet en wat het oplevert.
KIM 21 KIM in praktijk, vergroten van IRB modelgetrouwheid Mw. Jacqueline Posthumus, beleidsmedewerker en rehabilitatiecounselor bij Promens Care, met Mw. Annemiek Brunik, begeleider en rehabilitatiecounselor bij Promens Care, beide docent bij St. Rehabilitatie ‘92 Promens Care heeft tijdens een pilot het KIM instrument (Kijk op IRB Modelgetrouwheid) ingezet bij twee woonteams. Met dit instrument worden door een IRB-expert rehabilitatietrajecten beoordeeld middels feedback en een score. Ons doel was om de modelgetrouwe toepassing van de IRB methodiek te vergroten. In deze workshop wordt ingegaan op de ervaringen van Promens Care met KIM en wat dit de organisatie heeft opgeleverd aan inzichten en verbeteringen voor de toekomst.
Implementatie diversen 22 Yucelmethode ‘Bouwen aan herstel’ Dhr. Mehmet Yücel, docent bij YCL systeemtherapie, coördinator bij St. Eigen Kracht De Yucelmethode ‘Bouwen aan herstel’ is visueel en beeldend. De hulpvragende persoon bouwt, ziet en beleeft zelf een kleurrijke verbeelding van zijn situatie. Een beeld zegt dikwijls meer dan woorden. Voor veel mensen zijn de bestaande hulpverleningstechnieken te abstract en te talig. De Yucelmethode maakt probleemanalyses tastbaar, zichtbaar en concreet. Ze helpt mensen hun eigen kracht en die van hun netwerk te benutten. Een belangrijk nieuw instrument in de context van de Wmo en de ‘participatiemaatschappij’. 23 De toepassing van de IRB in sociale wijkteams Dhr. Dr. Lies Korevaar, lector rehabilitatie en projectleider Wmo-werkplaats Noord van de Hanzehogeschool Groningen en directeur bij St. Rehabilitatie’92 Per 1 januari 2015 valt de begeleiding en dagbesteding van ambulant wonende mensen met een beperking onder de Wmo. Het gaat in Nederland om ongeveer 180.000 mensen. De betreffende begeleiding zal meestal niet meer door zorginstellingen worden geboden, maar door sociale wijkteams en vraagt veelal andere competenties en interventies van de professionals die in deze wijkteams actief zijn. De Individuele Rehabilitatiebenadering (IRB) kan een belangrijke rol spelen bij deze verandering. De IRB richt zich namelijk op de ondersteuning van de maatschappelijke participatie van mensen met langdurige en ernstige beperkingen en gaat daarbij uit van de eigen wensen en mogelijkheden (vaardigheden) van mensen met bperkingen. Aanvullend richt de IRB zich eerst op het realiseren van natuurlijke hulpbronnen (sociaal netwerk, vrijwilligers) die nodig zijn bij het vervullen van maatschappelijke rollen, voordat professionele hulp wordt ingeschakeld. De rehabilitatie sluit hiermee prima aan bij de missie en uitgangspunten van de Wmo. In de workshop wordt nader ingegaan op de toepassing en de implementatie van de IRB in sociale wijkteam en in het verlengde daarvan bij de uitvoering van het (keukentafel)gesprek.
24 De Individuele Rehabilitatie Benadering (IRB) in het regulier onderwijs Mw. Jolanda Kroes, MRc, hogeschooldocent en onderzoeker bij het lectoraat rehabilitatie aan de Hanzehogeschool Groningen. In de opleidingen Sociaal Pedagogische Hulpverlening (SPH) en Maatschappelijk Werk & Dienstverlening (MWD) van de Hanzehogeschool Groningen maakt rehabilitatie en specifiek de IRB onderdeel uit van het curriculum. Het opdoen van ervaringen met de IRB wordt direct in de praktijk geoefend. Het onderwijs moet naast probleemgerichte modules meer en meer ontwikkelingsgerichte modules aandacht geven, vanwege de kanteling en de transities in het sociale domein. De IRB sluit goed aan op de veranderende toekomstige rollen van hulpverleners in zorg en welzijn. In deze workshop staan we stil bij de geschiedenis van rehabilitatie binnen de Hanzehogeschool Groningen, bespreken we de knelpunten die je tegenkomt bij de implementatie en kijken we vooruit op welke wijze de IRB een onderdeel uit kan maken van de professional nieuwe stijl. Daarnaast gaan we met elkaar in gesprek over de rol die de IRB kan hebben in de begeleiding van studenten door docenten. Er worden verbindingen gelegd met de Wmo, herstel(ondersteunende zorg), eigen kracht en zelfregie.
Informatie Datum en locatie Het congres wordt gehouden op dinsdag 1 april 2014, van 09.30 tot 17.30 uur, in het Beatrixtheater te Utrecht. Het adres is: Jaarbeursplein 6a, 3521 AL Utrecht. Routebeschrijving Een routebeschrijving kunt u vinden op: http://www.beatrixtheater.nl/theater/adres/routebeschrijving Kosten De deelnamekosten bedragen € 295.- per persoon, inclusief consumpties en lunch. Voor cliënten, directe familieleden en studenten bedraagt het tarief € 95,-. Vanaf 10 personen kunt u korting krijgen. Infomeer hierover bij het bureau. Aanmelding U kunt zich vanaf 1 januari online aanmelden op onze website: www.rehabilitatie92.nl Sluitingsdatum voor aanmelding: dinsdag 4 maart 2014 U ontvangt per email een bevestiging van uw aanmelding. Workshopindeling U maakt 4 keuzes. Het streven is om u in te delen in uw eerste en tweede keus. Let op: de masterclass duurt 2 rondes! De workshopindeling wordt bij binnenkomst bekend gemaakt. Betaling deelnamekosten Na het invullen van het inschrijfformulier ontvangt u een emailbevestiging van ontvangst. Uw inschrijving is dan meteen definitief en de factuur zal verzonden worden. Bij afmelden na 25 maart vervalt het recht op teruggave van uw deelnamekosten. Het is dan nog wel mogelijk om een vervanger op te geven. Accreditatie Accreditatie is aangevraagd bij de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie, de Federatie voor Gezondheidszorgpsychologen, het Kwaliteitsregister voor Verpleegkundigen en Verzorgenden, het Register Specialismen Verpleegkunde en de Nederlandse Vereniging van Maatschappelijk Werkers.
Contactgegevens St. Rehabilitatie’92 Mgr. van de Weteringstraat 132b 3581 EN Utrecht Tel.: 030-214 50 02 e-mail:
[email protected] www.rehabilitatie92.nl
