Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool 2015 – UP Leven snakt naar zin Ann Verscuren Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
1
Inhoud 1. In den beginne... 2. Rondleiding 3. Zinzorg & Pastoraal: Wat doen we? Wat zeggen pastores erover? Wat zeggen patiënten/bewoners erover?
4. Presentie en professionaliteit – casus Hugo 5. Knelpunten en uitdagingen 6. Inspirerend pastor zijn 7. Afronding Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
2
1.In den beginne Ik ben... - Ann Verscuren, 45 jaar - Woon in Kessel-Lo met Hans - 1988-1992: Godsdienstwetenschappen KU Leuven - Werk: bezinningsdagen - onderwijs - ziekenhuispastoraal - Nu: combinatie van 2 jobs: 50% als pastor in PZ Asster (St-Truiden) + 20% op UP (KU Leuven) rond ‘rouwzorg’ - Ik hou van verhalen, tandemen met Hans, schrijven, de zee, Kopenhagen, etentjes met vrienden, alleen-zijn, collages maken, gezelligheid en schoonheid... Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
3
1. In den beginne... Ik adem in en kom tot rust Ik adem uit en glimlach Thuis gekomen in het nu wordt dit moment een wonder Thich Nhat Hahn
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
4
1. In den beginne • Wat houdt je bezig? Wat leeft er op dit moment in je? Zorgen en vreugdes... Schrijf gerust enkele kernwoorden neer:
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
5
2. Rondleiding: Vlaanderen • Pastores in Vlaanderen – 2011. (Bron: Caritas) OZ = ouderenzorg AZ = algemene ziekenhuizen PZ = psychiatrische ziekenhuizen OPH = ondersteuning personen met een handicap (gehandicaptenzorg)
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
6
2. Rondleiding: - Sinds 4 jaar fusie van 2 psychiatrische ziekenhuizen in St.Truiden = 2 verschillende campi op 5 km afstand - De naam Asster verwijst oa naar ‘ster’ die het lijden lichter maakt en helderheid biedt - Asster is een ziekenhuis van de Broeders van Liefde - PZ (psychiatrisch ziekenhuis): 581 bedden - PVT (psychiatrisch verzorgingstehuis): 120 bedden - Per jaar ongeveer 2000 opnames Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
7
2. Rondleiding: * 7 zorgclusters binnen PZ: 1. Spika - kinderen en jongeren 6-17 jaar 2. De Zeilen 1 - jongvolwassenen 18-25 jaar 3. De Lier - volwassenen algemene psychiatrie 4. Orion - volwassenen psychosezorg 5. Libra - volwassenen afhankelijkheid: 1.alcohol 2.drugs 3. seksuele gedragsstoornissen
6. De Zeilen 2 - volwassenen met verstandelijke beperking en psychiatrische stoornis
7. Sirius - ouderenzorg +65 jaar Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
8
2. Rondleiding: * De Passer: PVT - 120 bewoners * Limes: geïnterneerden met een mentale beperking hoort bij OPC Lummen, maar huren gebouw in Asster en doen beroep op onze dienst * Reling: mobiele teams aan huis – art. 107 vermaatschappelijking van de zorg * Samenwerkingsverbanden met Bewust (begeleid wonen), De Kade (activiteitencentrum), Trefpunt (praatcafé), ´t Heft (arbeidscentrum)... Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
9
2. Rondleiding: * Een greep uit het therapie-aanbod: psycho-educatie – ergotherapie – kooktherapie – ADL (activiteiten dagelijks leven) – groepstherapie – dramatherapie – sport – relaxatie – hervalsessies – weekendplanning – fitness - mindfulness– muziektherapie - tuintherapie - reminiscentie – arbeidstherapie – gezinsgesprek -leefgroepvergadering – woontraining – vrije tijd en techniek – interpersoonlijke vaardigheden – omgaan met vroege trauma’s - gesprek met dokter/PB (persoonlijke begeleider) /psycholoog – sessie zingeving Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
10
2. Rondleiding: * Dienst Zinzorg & Pastoraal: - team van 3 medewerkers: Hilde 100% - Karen 80% - Ann 50% = 2,3 full time equivalenten voor 700 patiënten en bewoners, verspreid over 2 campi - 2 kapellen, 1 stille ruimte, 3 bureaus - we kunnen zondags en op feestdagen rekenen op gastpriesters, kosters en ‘pastorale vrijwilligers’
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
11
2. Rondleiding: Visie van Asster: Wij willen een kwalitatief hoogstaand, efficiënt ziekenhuis en verzorgingstehuis zijn om psychiatrische patiënten en bewoners te behandelen en te begeleiden naar een betere geestelijke gezondheid en hen zo bij te staan in hun streven naar een waardig, voldoening gevend en betekenisvol leven. Wij willen gedurfd creatief en vernieuwend te werk gaan met respect voor patiënt en medewerker in een warme betrokken sfeer en in open dialoog met de patiënt en zijn omgeving, met andere hulpverleners en de maatschappij in zijn geheel. Wij willen dat doen met passie en professionalisme, bereid tot pionierschap. Samenwerking, schoonheid en spiritualiteit geven hierbij een kwalitatieve meerwaarde. Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
12
2. Rondleiding: herstelzorg Nieuwe visie binnen psychiatrie = herstelzorg * Vroeger: ‘behandeling’ van de patiënt. Patiënt ondergaat veeleer ‘passief’ wat de hulpverleners het beste vinden... * Nu: meer focus op de eigen mogelijkheden van de patiënt, hoe kwetsbaar hij/zij ook is. De patiënt wordt actieve partner in de weg naar ‘herstel’ en zoekt samen met de zorgverlener naar nieuwe betekenissen en levensdoel. Zorgverlener en patiënt worden tochtgenoten...
MAAR: deze visie is niet zaligmakend en heeft valkuilen: soms moet er ‘ingegrepen’ en ‘overgenomen’ worden. Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
13
3. Zinzorg & Pastoraal In vele ziekenhuizen verandert de naam:‘pastorale dienst’ wordt ‘Zinzorg & Pastoraal’. Dit duidt op verbreding van onze werking, openheid voor iedereen, focus op zinvragen en niet alleen ‘geloofsvragen’...
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
14
3. Zinzorg & Pastoraal: wat doen we? 1. Individuele gesprekken: - op afspraak - wandelgangpastoraal - aanwezigheidspastoraal
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
15
3. Zinzorg & Pastoraal: wat doen we? 2. Groepssessies ‘zingeving’ - op 80% van de afdelingen - twee keer per maand - vrijblijvend: niemand ‘moet’ komen - thema´s als troost, vreugde en verdriet, licht en schaduw, vriendschap, dankbaarheid, geluk, rouwen, tijd van het jaar, natuur, stilte, levensvragen... Zie voor visie en vele voorbeelden: http://www.pastoralezorg.be/page/uitgelichtgroepsgesprekken_zingeving_psychiatrie/
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
16
3. Zinzorg & Pastoraal: wat doen we? 3. Liturgie & rituelen: - op zondagen en feestdagen in de kapel - twee keer per maand tijdens de week op ‘ouderenzorg’ - gebedskaarten in stille ruimte en kapel - communie op vraag - uitvaarten van bewoners - herdenkingsmoment ‘op maat’ voor overleden patiënt/bewoner/personeelslid - ritueeltje op maat bv. engeltje wijden, samenzijn rond gestorven kleinkind... Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
17
3. Zinzorg & Pastoraal: wat doen we? 4. Zorg voor medewerkers: - kaartje bij overlijden of geboorte of lang thuis wegens ziekte - langsgaan op de afdeling of dienst bij overlijden van patiënt of collega - spontane vertrouwenspersoon zijn voor werknemers die hun hart willen luchten (ivm werk of privé) - mee begeleiden van ‘teamdag’
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
18
3. Zinzorg & Pastoraal: wat doen we? 5. Ziekenhuisbreed: - dag van de spirituele zorg - grote kerstviering, kerstattentie, kerstommegang - zegening van kruisbeeld in nieuwe/gerenoveerde gebouwen - gedichtendag - Zuidactie (solidariteitsactie Broeders van Liefde) - themadag rond spiritualiteit bv. Omgaan met onmacht – Waar haal je je lange adem vandaan? – Zin in zin?! - artikeltjes voor personeelsblad ‘Assterisk’ Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
19
3. Zinzorg & Pastoraal: wat doen we? 6. Overleg: - ‘Trio’ - Werkgroep Zinzorg & Pastoraal - Met de directeur organisatie - Werkgroep ggz van Broeders van Liefde - Intervisie psychiatriepastores - Ontmoeting en vorming via het bisdom
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
20
3. Zinzorg & Pastoraal: wat doen collega´s? -
meditatiegroepje huiskamerliturgie pelgrimstocht naar Scherpenheuvel stiltewandeling Emmaüstocht met patiënten naar film, concert, park, tentoonstelling... - monastieke dagen met patiënten = leven op kloosterritme en ‘lectio divina’ Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
21
3. Zinzorg & Pastoraal • Wat zeggen PASTORES over wat ze doen? * Zelf vind ik in psychiatriepastoraat o.m. vertrouwen, onvoorwaardelijke acceptatie, pastoraal van aanwezigheid, volle aandacht geven, geloven in het goede, de groei en de mogelijkheden van mensen, geduld opbrengen, rust brengen, spiritualiteit, delen in de onmacht, werken rond krachtbronnen, veilige en herkenbare structuur aanbieden en trouwe pastorale zorg op maat bieden erg belangrijk. Er zit ook een element van wederkerigheid in: het doet iets met je als mens waardoor je anders in het leven staat. - Ilse Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
22
3. Zinzorg & Pastoraal * Pastor zijn is als gelovig mens met andere mensen mee op weg gaan, met een bijzondere aandacht voor de zingeving/beleving van mensen. Dit alles met de nodige professionaliteit (vlotte afstand en nabijheid, open en gericht op de ander, zonder profileringsdrang,…). Als pastor ben ik ‘anders’ omdat ik niet functioneel ben ingesteld: ik moet geen resultaten bereiken. In strikte zin ben ik ook overbodig, noem het maar een noodzakelijke overbodigheid. - Roeland
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
23
3. Zinzorg & Pastoraal * Eigenlijk hebben we toch een mooie job: we mogen mensen nabij zijn, vertrouwen geven en krijgen, hen helpen hun verhaal te verkennen, God af en toe ter sprake horen brengen of aanwezig voelen, supporteren voor mensen. We hebben geen doelstellingen te halen, mogen er ‘zomaar’ zijn. En de vrijheid die wij hebben, kunnen we daarom misschien ook aan patiënten geven. ‘Er moet hier niks bij mij, maar ik zet me neer en luister naar jou’. - Karen
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
24
3. Zinzorg & Pastoraal * Doel van pastorale gesprekken is gesprekspartners te helpen, vanuit hun eigen bron, vrede te vinden met zichzelf, anderen en hun levensgrond/God. Vanuit een open spiritualiteit willen pastores ertoe bijdragen bij gesprekspartners de verbindingen te actualiseren tussen hun huidige levenssituatie en hun geleefde zinrelaties, geloof en levensovertuigingen. In functie daarvan investeren pastores in relatieopbouw en voeren ze het gesprek zodanig dat er verbindingslijnen oplichten tussen het levensverhaal van de gesprekspartner en de situatie waarin deze nu leeft, zodat zin, geloof en bewustzijn bekrachtigd worden. - Marina Riemslagh deed onderzoek naar de ethiek in pastorale gesprekken. Deze definitie is gebaseerd op diepte-interviews met 12 pastores in algemene en psychiatrische ziekenhuizen en andere instellingen. Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
25
3. Zinzorg & Pastoraal • Wat zeggen PATIËNTEN over wat wij doen? Over gesprekken:
- Hier kan ik alles vertellen en dat wordt niet doorverteld aan de verpleging - U heeft een mis laten doen voor mijn overleden zoontje en ik mocht zijn foto vooraan zetten - In het begin van het gesprek steekt u een kaarsje aan, dat geeft een speciale sfeer - Ik kan mezelf zijn bij u, omdat ik weet dat u ook gelovig bent - Jij stelt andere vragen bv. als ik zeg dat ik rust in mijn hoofd wil, dan vraag jij hoe die rust eruit zou zien en welke kleur die heeft. - Na elk gesprek vraagt u of ik graag zou hebben dat we bidden. - Er wordt tijd en ruimte voor me gemaakt, een echt luisterend oor (via Ilse) - Hier voel ik me een mens en geen patiënt (via Goedele) Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
26
3. Zinzorg & Pastoraal Over sessies zingeving: - Er is een sfeer van openheid en vertrouwen - die wordt mogelijk gemaakt door het ‘ritueel’(sic!) van een kaars aan te steken in het midden, iedereen om de beurt welkom te heten, muziek te spelen, de vrijheid om te zeggen wat je wil - Het is vrijblijvend, je moet niet komen. - patiënt zegt niks, maar wijst naar de kaars in het midden - Het is meer diepgaand, thema’s waar we anders nooit over praten - Er is herkenning bij elkaar, we lijken meer op elkaar dan we denken - We horen verhalen van elkaar en geen ‘preek’ van een therapeut - Het samenzijn, erbij horen, aanvaard worden, tot rust komen, beter dan Xanax - Bij mensen met dementie: tranen, emoties en veel bedankjes op het einde Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
27
3.Zinzorg & Pastoraal • Zinvragen en uitspraken: -
Ik zit al 15 jaar in en uit de psychiatrie... Wat heb ik eigenlijk bereikt in mijn leven? Niets... Bestaat er voor mij wel vergeving? Mijn kinderen willen me niet meer zien... Ik haalde zoveel zin uit mijn werk, en nu kan ik misschien nooit meer gaan werken... Voor wie leef ik eigenlijk nog? Ik weet het echt niet meer... Waar heb ik dit aan verdiend? Vroeger was ik iemand, en zie mij hier nu zitten... Ik durf niet meer hopen... Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
28
3. Zinzorg & Pastoraal De existentiële thema’s behoren niet tot het exclusieve domein van de pastores. Zij zijn wel gespecialiseerd in existentiële counseling. Specialisatie betekent niet dat de dimensies van het bestaan zich in een apart hokje laten plaatsen. De biologische, de psychologische, de sociaalmaatschappelijke en de existentiële dimensie zijn met elkaar verweven. Zin- en geloofsvragen kunnen zich op drie niveaus uiten waarvoor hulpverleners en pastores vanuit hun eigen invalshoek verantwoordelijk zijn.
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
29
3. Zinzorg & Pastoraal 1. Gewone spiritualiteit: • Alle hulpverleners: beleving faciliteren Bv. Weet hebben van spirituele krachtbronnen en noden van de patiënt - informatie doorgeven over vieringen, sessie zingeving en andere initiatieven van de dienst Z & P sommige patiënten bemoedigen om aan een sessie mee te doen • Dienst Zinzorg & Pastoraal: aanbod doen Bv. Patiënt wil een kaars branden in de kapel – groepssessies – liturgie -herdenkingsmoment bij overlijden – individueel gesprek Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
30
3. Zinzorg & Pastoraal 2. Spiritualiteit van het ziek-zijn: door opname en psychisch ziek zijn, worden mensen geconfronteerd met existentiële en spirituele vragen. • Alle medewerkers: thema’s horen, bespreekbaar maken, ondersteunen, eventueel een gesprek met de pastor voorstellen… • Dienst Zinzorg & Pastoraal: - Vorming aanbieden aan medewerkers Bv. Omgaan met spirituele pijn, omgaan met levensvragen, onmacht, kracht-bronnen, hoop - Individuele begeleiding van patiënten en familie Bv. Familie bijstaan wanneer een dierbare stervende is Bv. Rouwgesprekken of verdiepende gesprekken over de betekenis en het omgaan met ziek-zijn Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
31
3. Zinzorg & Pastoraal 3. Verstoorde spiritualiteit: sommige patiënten zijn juist ziek (mede) door/in hun spirituele beleving • Alle medewerkers: behandelfunctie • Dienst Zinzorg & Pastoraal: (aan)gepaste spirituele hulp aanbieden Bv. Een boekje met gebeden aanbieden die vanuit het dagelijkse leven vertrekken, naast/in plaats van de schuldbeladen teksten die de patiënt telkens zelf opzoekt Bv. Verstoorde rouw door beladen godsbeeld helpen uitklaren – alternatief voor magisch godsbeeld bieden – boosheid op God mogelijk maken… Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
32
4. Presentie en professionaliteit • Casus Hugo -
-
Spirituele nood: ik ben boos op God, want Hij heeft mijn vrouw weggenomen. Zijn vrouw Mia stierf aan kanker toen Hugo 53 jaar was Achtergrond: mishandeling thuis, vechten, op straat leven, drank en drugs, ‘gered’ door Mia, gelovig geworden dank zij haar Crisis: God is onbetrouwbaar geworden, net zoals zijn ouders vroeger. Hoe kan ik weten dat Mia een goeie plaats heeft bij Hem? + Ik vecht met God, want ik kan Mia toch niet in de steek laten? Vraag: wie was wél betrouwbaar voor hem? Zijn grootvader. Suggestie van de pastor: zou het kunnen dat God wat meer zoals je grootvader is? Hoe zou God dan naar je kijken? Wat zou Hij tegen je zeggen? Hoe zou Hij voor Mia zorgen? Hoe zou Hij voor jou zorgen? Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
33
4. Presentie en professionaliteit • Casus Hugo - ‘Goede Vrijdag’-verhalen: slechte thuis gehad; overlijden Mia; ziekte van Parkinson die veel pijn en onzekerheid met zich meebrengt; stapje voor stapje wegvallen van zelfredzaamheid - ‘Paasverhalen’: contact met familieleden; meer vertrouwen in zichzelf en anderen; kracht en herkenning vinden in de teksten en gebeden van Toon Hermans; vertrouwen vinden bij begeleidster van De Kade; elke dag een half uur praten met God (ook vloeken); wekelijkse koffie op de markt; gedichten schrijven voor Mia; vrijwilliger Trefpunt; Plan-kind in Nicaragua (ik wilde een meisje steunen, want die krijgen de minste kansen); Spaans leren bij begeleidster van De Kade; graf van Toon Hermans gaan bezoeken om hem te danken; verlangen om mee voedselpaketten uit te delen (ik weet wat honger is) Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
34
4. Presentie en professionaliteit • Casus Hugo – wat zeg ik? - Kaars aansteken = het Andere/de Andere binnen brengen. Stilte + ‘voor wie of wat mag het kaarsje vandaag branden?’ - Hugo bepaalt waar het gesprek over gaat. Hij mag op zijn ritme op verhaal komen = de brokstukken samen brengen = heel-ing - Mee uithouden in de onmacht: Hugo mocht en mag boos zijn op zijn familie, op God, op zijn ziek-zijn. - Godsbeeld verkennen. Met elementen uit zijn levensverhaal de verbinding actualiseren met situatie nu. Bv. Grootvader van toen – beeld van God
- Ruimte maken voor verleden/geschiedenis + toekomst/dromen/verlangens. Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
35
4. Presentie en professionaliteit • Casus Hugo – wat zeg ik? - Ruimte maken voor innerlijke wereld (hart, geweten, gevoelens) en externe wereld (wat staat je te doen naar anderen toe?) - Verbindende vragen stellen naar zichzelf, anderen, God, Mia: Wie heeft gezien dat er je onrecht werd aangedaan? Wie steunde/steunt jou, en hoe merk je dat? Hoe laat God merken dat Hij ‘er is voor jou’? Hoe zorg jij voor jezelf als je pijn hebt? Wat zou Mia nu zeggen als ze hier was? - Vragen naar het ontbrekende. Ik ben een slecht mens – Vertel eens een situatie waarin je een goed mens was?
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
36
4. Presentie en professionaliteit • Casus Hugo – wat zeg ik? - Re-member-ing: je hoeft Mia niet los te laten, je mag haar ‘anders vasthouden’, ze hoort nog bij je leven, de relatie gaat verder. Wat draag je mee van haar? Wat zou zij zeggen van het feit dat je een Plan-kind hebt aangenomen? Hoe zou zij laten merken dat ze met je begaan is als je pijn hebt? - Aandacht voor de krachtbronnen: koffie drinken, Toon Hermans, gedichten, uitstap, wandelingetje, engagementen, mensen... - Aandacht voor existentiële woorden en beelden: danken, gunnen, ‘mogen’, hopen, ontvangen, toekomst, rust, idealen - Ver-beeld-ing laten werken: bv. Hoe kijkt God naar je? OF: Die helderheid waar je over spreekt, hoe stel je je die voor? Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
37
4. Presentie en professionaliteit • Casus Hugo – wat zeg ik?
- Narratieve lijnen: bv. Hoe zou je dat noemen, dat je naar het graf van Toon Hermans bent gegaan? Opkomen voor mezelf. Kan je nog verhalen vertellen die te maken hebben met ‘opkomen voor jezelf?’ - Duisternis (Goede Vrijdag) en licht (Pasen) mogen naast elkaar bestaan. Vaak loopt een gesprek ook van donker naar licht. - Gebed: alle zorgen en vreugdes van Hugo voor God brengen - Afronding: hoe was het voor jou om hier te zijn? Wat was er goed/heilzaam om te vertellen vandaag?
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
38
4. Presentie en professionaliteit • Wat zegt Hugo over wat er ‘anders’ is in onze gesprekken?
- Onze gesprekken zijn vriendelijk - Het is hier meer ontspannen - Het mag hier over ‘alles’ gaan. De verpleging en andere therapeuten blijven vaak in hun eigen vakje en eigen jargon steken, dan is het zo afgemeten en voel ik me vaak niet begrepen - Er is ‘iets van God’ in onze gesprekken: vrede en rust - Ik zou nooit met andere therapeuten over God durven spreken - Ik mag over Mia praten en herinneringen ophalen. Zo is ze nog bij mij. Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
39
5. Knelpunten en uitdagingen • Met weinig medewerkers doen we heel veel – Adem blijven vinden • Vrijplaats – Integratie – Wel of geen of beperkt inzage in patiëntendossier? • Wat is onze plek in het ziekenhuis? – We moeten zelf aan de bel trekken • Plek in de vermaatschappelijking van de zorg? • Plek in de toekomst? Besparingen, goodwill directie, ‘zinzorg’ kan misschien door andere therapeuten opgenomen worden Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
40
5. Knelpunten en uitdagingen • Meten is weten… – Hoe ons werk ‘meten’? • Liturgie in de kapel (zeer weinig mensen) – liturgie op de afdeling bv. herdenkingsmoment (zeer veel mensen) • Spreidstand tussen zinzorg - pastoraal. Waar staan we voor? Blijft soms vaag en mysterieus voor medewerkers OF er is onbehagen rond ‘godsdienst’. • Multiculturele maatschappij ook zichtbaar in de psychiatrie – Gepaste spirituele zorg voor moslims? • Beroepsvereniging van katholieke pastores sinds oktober 2011: bundeling van krachten.
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
41
6. Inspirerend pastor zijn • • • • • •
Theologie van de goeiendag - Theologie van de theezakjes ‘Zij gaan ons voor’ Ontroering als de poort naar het goddelijke Het heilige in het alledaagse zien Iets van schoonheid binnen brengen Er zomaar mogen zijn voor mensen, zonder vastomlijnd doel, in deze ‘op nut gerichte’ samenleving. • Veel vrijheid en variatie • Ik ben een gewonde genezer – de patiënt is een potentiële therapeut. Wij mogen ons focussen op het ‘gezonde deel’. Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
42
6. Inspirerend pastor zijn • 4 kernwoorden in mijn leven en werk: verhalen – vertalen – verbinden – ervaren
• Inspirerende bijbelverhalen voor mij: - Gen. 32 Jakob worstelt met ‘iemand’ (God? Een engel? Zijn broer Esau?) of ‘iets’ (Het leven zelf? Fouten die hij gemaakt heeft?) en blijft mank aan zijn heup. – Beeld van kwetsbaarheid - Mc. 16 De steen die weggerold wordt voor het graf - Soms maar even...
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
43
6. Inspirerend pastor zijn - Lc. 8 Storm op het meer – Rust en vertrouwen
- Lc. 24 De Emmaüsgangers – Naast mensen staan en gaan ‘waar zij op dat moment zijn’, tochtgenoten zijn, supporteren • Werken aan je binnenkant, want patiënten voelen onbewust hoe ‘stevig’ je bent. Voor mezelf: stilte, lezen, natuur, schrijven... • Geen grote woorden over God, maar presentie zoals Jezus
Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
44
7. Afronding • Hoe was het om hier te zijn?
• Wat was goed of nieuw om te horen?
• Is er nog iets dat je wil zeggen of vragen? Zinzorg & Pastoraal in de psychiatrie Zomerschool UP 2015
45
Zeg het eens mee; Onze Vader, van mij en van jou niet alleen, ook van die jongen en van dat meisje. Je hoeft het niet te begrijpen, dat doen wij geen van allen; maar als je het langzaam uitspreekt, nog een keer, nog twee keren, misschien gaat dan diep binnenin een ruimte open, een huis, een hand, een grote hand die zich even kromt, een schelp van leven, van vlees dat brandt, zacht en koel, een luchtkussen voor je voorhoofd, een bed voor je bonzende slapen. Laat je maar zinken. Nu mag je huilen.
46