2012 - 2016
Zelfstandig Leren 0
Inhoud Beschrijving doelgroep...............................................................................................................................2 Visie op onderwijs ......................................................................................................................................2 Basisvisie...............................................................................................................................................2 Leerinhouden/ activiteiten......................................................................................................................2 Doelen voor het zelfstandig leren ..............................................................................................................3 Definitie zelfstandig leren ......................................................................................................................3 Leerdoelen leerlingen ............................................................................................................................3 Leerkrachthouding .................................................................................................................................3 Organisatie.................................................................................................................................................3 Groepsmanagement ..............................................................................................................................3 Opdrachten ............................................................................................................................................4 Tijd .........................................................................................................................................................4 Administratie ..........................................................................................................................................4 Leerlingenzorg ...........................................................................................................................................5 Borgen van het zelfstandig leren ...............................................................................................................5 Bijlage 1 .....................................................................................................................................................6 Bijlage 2 ...................................................................................................................................................10
1
Beschrijving doelgroep Helmond-West is een zeer gedifferentieerde wijk met een rijke diversiteit aan mensen, woningen en voorzieningen. Een karakteristieke wijk met historische elementen en veel verschillen in zowel bevolkingssamenstelling als bouwstijlen. De wijk kent een aantal buurten dat als aandachtsgebied aangemerkt wordt vanwege woningvoorraad en de sociaaleconomische kenmerken van de bevolking. Voor alle kinderen geldt dat de samenleving ingewikkeld en complex is en niet altijd voor iedereen even veilig en toegankelijk. We gaan er op onze school vanuit dat succeservaring de basis is waarop kinderen vertrouwen krijgen in hun eigen kunnen. Het uitblijven van succeservaringen kan leiden tot een laag gevoel van eigenwaarde en een verminderde motivatie voor school en leren. Door kinderen een veilige omgeving te bieden, taalvaardig te maken en te leren te vertrouwen op eigen kunnen en de vele talenten die zij hebben, zal hun gevoel van eigenwaarde positief worden beïnvloed. Onze kinderen zijn gebaat bij een leeromgeving (zowel binnen als buiten de school) waarin zij kunnen participeren in een levensechte, betekenisvolle context, met voor henzelf zinvolle activiteiten om zo succeservaringen op te kunnen doen, waarbij het van belang is dat ze daarin een actieve en verantwoordelijke rol spelen. Het is daarnaast belangrijk dat hun omgeving (school, vrije tijdsverenigingen en ouders) hoge verwachtingen van de kinderen heeft, waardoor zij leren om in zichzelf te geloven en zo (eigen) doelen te behalen.
Visie op onderwijs De basisvisie met de daarbij behorende leerinhouden en leeractiviteiten is tot stand gekomen op basis van datgene waarvan wij denken dat onze leerling populatie nodig heeft om tot zo’n volledig mogelijke ontwikkeling te komen.
Basisvisie De leerlingen leren hun cognitieve capaciteiten, sociale vaardigheden, talenten, zelfredzaamheid en zelfvertrouwen herkennen, gebruiken en ontwikkelen. Zij kunnen zich daardoor vol vertrouwen zelfstandig en zelfredzaam bewegen in de maatschappij.
Leerinhouden/ activiteiten - Zelf doen, zelf ontdekken, zelf ervaren. - Zelfstandig werken (incl. plannen en verantwoordelijkheid nemen). - Samenwerken/ groepswerk/ kringgesprekken. - Presenteren. - Basisvaardigheden, met bijzondere aandacht voor taalvaardigheid. - Duurzaam omgaan met de hen omringende wereld. - Leren een mening te vormen en een kritische houding te ontwikkelen. - Leren leren en onderzoekende houding eigen maken. - ICT vaardig maken. - Expressieve uitingen (muziek, dans, drama, handvaardigheid, koken etc.). - Sport en spel. - Actief luisteren tijdens klassikale lessen.
2
Doelen voor het zelfstandig leren Definitie zelfstandig leren Zelfstandig leren is leren in onderwijsleersituaties waarbij de leraar bepaalt wat geleerd moet worden, maar waarbij de manier waarop dit geleerd wordt door de leerlingen zelf (alleen of samen) wordt geregeld. Er is bewust gekozen om te werken aan het zelfstandig leren en niet aan het zelfstandig werken omdat de omschrijving en doelen die daarbij horen beter bij onze visie passen. M.n. doordat leerlingen zelf invulling geven aan het ‘hoe’, zal de mate van zelfstandigheid groter zijn dan wanneer het ‘hoe’ bij de leerkracht ligt.
Leerdoelen leerlingen • • • • • •
De leerlingen zijn in staat om taakgericht te werken. De leerlingen zijn in staat om op de juiste manier en op het juiste moment een hulpvraag te stellen. De leerlingen zijn in staat om een hulpvraag uit te stellen. De leerlingen zijn in staat om samen te werken. De leerlingen zijn in staat om vooruit te denken, te anticiperen en te plannen. De leerlingen zijn in staat om strategisch te leren.
Deze leerdoelen zijn onderverdeeld in subdoelen en weggeschreven in leerjaren om zo een doorgaande lijn te waarborgen. Zie hiervoor: Bijlage 1 Het aanleren van de leerdoelen van het zelfstandig leren kan ook plaatsvinden binnen andere momenten dan de ‘zelfstandig leren’ momenten. Binnen het zelfstandig leren laten kinderen in ieder geval zien dat het leerdoel dat op dat moment centraal staat (= de net aangeleerde vaardigheid) geoefend/toegepast wordt. Op die vaardigheid wordt gereflecteerd en geëvalueerd.
Leerkrachthouding Binnen het zelfstandig leren heeft de leerkracht een vooral coachende rol. Dit houdt in dat: • • • • •
De leerkracht in staat is om de leerlingen te motiveren. De leerkracht in staat is om de leerlingen te stimuleren om antwoorden op hun eigen vragen te onderzoeken. De leerkracht in staat is om de leerlingen op een effectieve manier feedback te geven. (Zie Bijlage 2) De leerkracht in staat is om de leerlingen te laten reflecteren op eigen werk. De leerkracht in staat is om de leerlingen te observeren en zijn begeleiding af te stemmen op datgene dat de leerling nodig heeft. (sturing – begeleiding - advies)
Organisatie Groepsmanagement •
De groepsinrichting is zodanig dat het formeren van groepjes om samen te werken weinig tijd kost.
3
•
• • • • • •
•
•
De materialen voor het zelfstandig leren liggen op makkelijk bereikbare plaatsen. Het is duidelijk voor de leerlingen hoe ze de materialen kunnen pakken, opbergen, controleren en inleveren. In de groepen 1,2 en 3 wordt er gewerkt met een planbord. Hierbij vindt er in groep 3 een overgang plaats van planbord naar planningsformulier. In de groepen 3 t/m 8 wordt er gewerkt met een planningsformulier. Opdrachten waar kinderen niet gelijktijdig aan kunnen werken worden (d.m.v. bijv. een planbord) in de groepen 4 t/m 8 klassikaal zichtbaar gemaakt. In groep 1 en 2 wordt er gewerkt met een visueel signaal, waarmee aangegeven wordt of de leerkracht wel of niet aanspreekbaar is. In groep 3 t/m 8 wordt gewerkt met een stoplicht om aan te geven of de leerkracht wel of niet aanspreekbaar is en of er hulp gevraagd mag worden aan andere kinderen. In groep 3 t/m 8 werken de kinderen met blokjes waarmee kinderen aangeven of ze: wel of niet gestoord willen worden, hulp van de leerkracht nodig hebben, aan een samenwerkingsopdracht werken etc. In groep 3,4 en 5 wordt er gewerkt met een time-timer om inzicht te geven in tijd. Vanaf groep 6 wordt de gewone klok gebruikt met eventueel een individuele time-timer voor kinderen die dat nodig hebben. Samenwerkingsgroepjes/duo’s worden d.m.v. coöperatief leren (leefstijl) kaartjes gevormd.
Opdrachten • • • •
De opdrachten binnen het zelfstandig leren zijn uitdagend, waarbij ontdekkend leren1 centraal staat. Elke opdracht bevat meerder aspecten van leren (meerdere vakcombinaties) en van verwerken (denk aan meervoudige intelligentie) Het zelfstandig leren bevat zowel alleen-, als samenwerkingsopdrachten. Binnen de opdrachten wordt er gedifferentieerd op zowel cognitief- als zelfstandigheidniveau2.
Tijd •
De leerkracht bepaalt zelf of er in bloktijden (bijv. iedere dag 15 min.) of op diverse momenten in de week (bijv. als kinderen klaar zijn met hun verplichte werk) aan het zelfstandig leren gewerkt wordt, echter de minimale tijd dat er per week aan zelfstandig leren besteed wordt is 60 minuten.
Administratie • • •
Het behalen van de leerdoelen zelfstandig leren worden zowel door de leerkracht als door de leerling beoordeeld en genoteerd. Hiervoor worden standaard formulieren gebruikt. Het afhebben van de opdrachten wordt door de leerling zelf genoteerd. De leerkracht controleert. De kwaliteit van de opdracht (behalen van vakleerdoelen) wordt beoordeeld door de leerkracht, door het ‘product’ te beoordelen of door het afnemen van een toets.
De leerkracht neemt de interesses van de kinderen serieus en moedigt de kinderen aan antwoorden op hun vragen te onderzoeken. Op deze manier krijgt de betrokkenheid van de leerling meer kans. 2 Niveaus”: Zelfstandig werken, zelfstandig leren, zelfverantwoordelijk leren. 1
4
Leerlingenzorg Aan het eind van ieder leerjaar wordt er verwacht dat minimaal 75% van de kinderen de doelen die voor het zelfstandig leren in dat jaar centraal staan behalen. Van leerlingen die deze doelen niet halen wordt verwacht dat zij minimaal de doelen van het zelfstandig werken behalen: • • • •
De leerlingen zijn in staat om taakgericht te werken. De leerlingen zijn in staat om op de juiste manier en op het juiste moment een hulpvraag te stellen. De leerlingen zijn in staat om een hulpvraag uit te stellen. De leerlingen zijn in staat om samen te werken.
Leerlingen die een grote mate van zelfstandigheid hebben werken naast de doelen van het zelfstandig leren nog extra aan de leerdoelen van het zelfverantwoordelijk leren: • •
De leerlingen zijn in staat om aan te geven wat ze willen leren en waarom ze dat willen leren. De leerlingen zijn in staat om met eigen leerinitiatieven te komen (het hoe).
Borgen van het zelfstandig leren Om het zelfstandig leren goed te borgen zal er in het implementatiejaar 2x een groepsbezoek plaatsvinden. Dit groepsbezoek is coachend van aard. De jaren daarna zal er 1x een groepsbezoek plaatsvinden. Ook deze is coachend van aard. Verder zal het zelfstandig leren 3x per jaar besproken worden in een teamvergadering. Dit om te evalueren en elkaar van ideeën te voorzien.
5
