Dit is mijn school Heliomare Onderwijs, locatie De Ruimte, is een school voor speciaal onderwijs. Ook begeleidt Heliomare Onderwijs leerlingen met een lichamelijke beperking in het regulier basis- en voortgezet onderwijs. Ik kan het, ik hoor erbij, ik kan het zelf. Dat leren de kinderen elke dag in alle vormen. En ICT reikt daarbij de helpende hand.
Zelfstandig leren dankzij ICT
Ik kán het! In volle concentratie, met het puntje
linker- en haar rechterhand. Elke bal is
en soms zelfs helemaal zelfstandig te
van haar tong uit haar mond, probeert
punten waard en ze wil haar persoonlijk
leren bewegen. Door een lichamelijke
het meisje zoveel mogelijk ballen die
record graag verbeteren. Terwijl ze hele
beperking kunnen ook conditie
in de lucht zweven, te raken met haar
maal opgaat in het spel, is ze niet meer
problemen ontstaan, en overgewicht.
bezig met saaie coördinatie-oefeningen
Conditietraining is vaak saai, maar op
die toch altijd fout gaan en waar je zo
de virtuele atletiekbaan wordt het
moe van wordt. Balancerend op een
opeens een stuk leuker om te rennen
oefenbal traint ze keihard, terwijl ze als
en te springen. Alles gebeurt spelender
hoofdpersoon in haar eigen spannende
wijs en op een manier die past bij
videogame leuk aan het spelen is.
de belevingswereld van het kind. De
Stichting Heliomare
Deze vorm van fysiotherapie met De Ruimte is een van de vier scholen van Heliomare Onderwijs. Heliomare Onderwijs biedt in NoordHolland onderwijs aan kinderen met een lichamelijke of meervoudige beperking (lichamelijk en verstandelijk). Het uitgangspunt is dat volwassenen en kinderen die nu hulp nodig hebben, later de draad weer kunnen oppakken en zelfstandig kunnen leven. Heliomare investeert daartoe in onderzoek en innovatie op met name het gebied van onderwijs. Door de onderzoeksresultaten concreet toe te passen, wordt een bijdrage geleverd aan de kwaliteit van leven van mensen met een beperking.
8
APS IT Info
behulp van Kinect is een van de voorbeelden van hoe ICT wordt ingezet in de dagelijkse praktijk op De Ruimte. Kinect (zie ook pagina 22 in dit nummer) maakt fysiotherapie en gymnastiek voor kinderen met een motorische beperking opeens heel wat leuker. Hans Smeele, destijds nog leerkracht bij De Ruimte, kocht het apparaat een tijdje geleden gewoon in de speelgoed winkel en ontwikkelde in samenwerking met collega Willemijn de Lint en
‘Op het gebied van spelend leren staan we nog maar aan het begin van wat er allemaal kan met technologie in het onderwijs.’
Kennisnet een reeks aan oefeningen. Behalve ballen vangen, kunnen leerlingen bijvoorbeeld ook virtueel snowboarden of wedstrijden lopen op een net echte virtuele atletiekbaan. Tegenwoordig is Hans Bovenschools
motivatie van het kind om te oefenen wordt daardoor veel groter. En de
ICT-coördinator en stuurt hij de
leerling put positieve zelfreflectie uit
Expertisegroep ICT en Educatie van
het spel. De vorderingen die de kinderen
Heliomare aan. ‘Kinderen met een
maken zijn echt opmerkelijk.’ Kinect
motorische beperking struikelen en
wordt vooralsnog vooral ingezet voor
vallen vaak. Dat vinden ze natuurlijk
het oefenen van motorische vaardig
heel vervelend. Met Kinect kunnen
heden. ‘Maar we zoeken continu naar
ze op een leuke manier leren om beter
nieuwe toepassingen, bijvoorbeeld om
er ook cognitieve vaardigheden mee
‘We hebben hier kinderen die een
Een leerling op het VMBO browst op
te kunnen ontwikkelen’, zegt Hans.
gewone muis of een regulier toetsen
het internet, schrijft teksten, alles door
bord niet kunnen gebruiken’, vertelt
de computer met zijn ogen te besturen.
Hans. ‘Maar met aanpassingen kunnen
ICT ontsluit de wereld voor zo’n leerling.’
Compenseren met ICT De toepassing van de technologische
we ervoor zorgen dat ze toch de
hulpmiddelen sluit nauw aan op de
computer kunnen bedienen.’
Rugnummers
doelstellingen van Heliomare, om
Aanpassingen in de vorm van speciale
Maatwerk voor de leerlingen is van
leerlingen aan te spreken op hun
hardware bijvoorbeeld, zoals een
groot belang op deze school. Hans
mogelijkheden en te leren omgaan
computer die werkt met oogbesturing.
participeert in tal van samenwerkings
met hun onmogelijkheden. ‘We
Oogbesturing houdt in dat de leerling
vormen, zoals een samenwerkings
proberen de beperking van een kind
via infraroodsignalen met zijn pupillen
verband met zes andere Mytylscholen.
te compenseren door middel van ICT.
de muis beweegt over het beeldscherm.
‘We hebben onlangs Omnidu gecreëerd,
Met de inzet van ICT kunnen we ze
‘Een leerling leert op die manier de
een online platform waar je zelf digitale
zelfstandig leren werken.’ Er zijn
computer helemaal met zijn ogen te
oefeningen op maat kunt maken. Voor
voorbeelden van ICT-toepassingen te
besturen. Een leerling hier van vier jaar
leerlingen met een lager cognitief niveau
over op de school. ‘Als kinderen door
oud, kan geen gerichte bewegingen
is het beschikbare lesmateriaal veelal
hun beperkte leervermogen niet tot
maken. Hij is cognitief heel goed, maar
alleen kleutermateriaal, met clowntjes
technisch lezen komen, kun je met
zijn lichaam laat hem in de steek. Hij
en figuurtjes. Dat is vaak te kinderachtig.
behulp van voorleessoftware digitale
is al ver met oefenen, binnenkort kan
Dus bieden we met Omnidu de mogelijk-
teksten laten voorlezen. Dan kan de
hij op de computer digitale spelletjes
heid om zelf lesmateriaal te ontwikkelen
leerkracht vragen stellen over de tekst.
zelfstandig bedienen. De volgende stap
dat beter aansluit op de werkelijke
In plaats van begrijpend lezen maak je
is om hem te leren communiceren met
leeftijd van de kinderen, meer vanuit
dan begrijpend luisteren. Er is daarvoor
iedereen. Met een virtueel toetsenbord
hun belevingswereld. In oefeningen
prima software beschikbaar met heel
op het scherm en met voorleessoftware,
waarvoor cijfers nodig zijn, zoals
natuurlijke stemmen, zoals Claroread
want hij kan niet zelf spreken. We
bijvoorbeeld voor rubriceren of tellen,
van Opdidakt, waarmee APS IT-diensten
hebben een aantal van deze oogbestu
gebruiken we de rugnummers van
een kortingsregeling heeft.’
ringssets tot onze beschikking.
voetbalspelers. Alleen al met zulk op APS IT Info
9
Dit is mijn school
maat gemaakt lesmateriaal wordt het
gekleurde beschermhoes, want kinderen
ook doet’, legt Krijn uit. ‘Ja, maar de
leren betekenisvoller. Zo zet je ICT naar
zijn nu eenmaal kinderen. Roy en Krijn
computer is webbased en de tablet
mijn idee op maat en zinnig in.’
(zie foto pagina 9), twee leerlingen,
heeft apps’, vult Roy aan.
In veel klassen zijn vaste computers,
gebruiken de tablet graag en vaak.
laptops met een touchscreen en tablets.
‘Vooral om op te rekenen en om boeken
Hans. ‘Maar ICT is ook een razend
De tablets allemaal netjes in een vrolijk
op te lezen. Alles wat je op de computer
interessant vakgebied. Ik denk dat we
‘Ik mis het lesgeven weleens’, bekent
op het gebied van gaming, het spelend leren, nog maar aan het begin staan van wat er allemaal kan met technologie in het onderwijs.’
Maatwerk
•
Meer informatie:
10
De Ruimte biedt onderwijs aan
therapeuten. Het onderwijs
leerlingen met een geestelijke
sluit aan op de basisbehoeftes
of lichamelijke beperking. Voor
van de leerlingen: ik kan het
elke leerling wordt per schooljaar
(competentie), ik hoor erbij
een individueel handelingsplan
(relatie) en ik kan het zelf
gemaakt, waarin voor de komende
(autonomie). De Ruimte biedt
periode de doelen en middelen
een veilige en prettige omgeving
op het gebied van onderwijs,
waarin leerlingen gestimuleerd
zorg en therapie worden gezet.
worden het maximale uit zichzelf
Dit plan is gebaseerd op hulp
te halen, zodat zij in de toekomst
vragen van de leerling, ouders,
zo zelfstandig mogelijk kunnen
leerkrachten, assistenten en
deelnemen aan onze samenleving.
APS IT Info
Hans Smeele,
[email protected] www.omnidu.nl
