Zeiltocht met een dramatisch einde. Gastvrije Zwarte Zee. Duitse Boddengewässer-W. Openingstocht naar Giethoorn

Zeiltocht met een dramatisch einde Gastvrije Zwarte Zee Duitse Boddengewässer-W Openingstocht naar Giethoorn W W W. K U S T Z E I L E R S . N L

2012 - 2

breehorn

1

40e jaargang, nummer 2, maart 2012 De Drietand is het verenigingsblad van de Nederlandsche Vereeniging van Kustzeilers. Verschijnt 6 keer per jaar. © NVvK

Inhoud

pagina

Opening – Anker op

1

Van de bestuurstafel

2

Joke – zwarte zeekoet

2

Modern touw splitsen

2

4000 jaar ankeren

3

Ankerwijsheden

5

Gered door AIS

6

Theorie en praktijk dieselmotoren

6

Reactie Jan van Aalst op ‘De knuppel in het MOB hok’ van Rein Meijer 7 Reactie Rein Meijer op Jan van Aalst

7

De knuppel in het MOB hok – 2

8

Tragische afloop Azoren zeiltocht

11

Aankondigingen

16

Mijn favoriete… – Ooit gehoord van Fischland-Darss-Zingst?

18

Colofon De Drietand is het verenigingsblad van de Nederlandsche Vereeniging van Kustzeilers. Het verschijnt 6 keer per jaar.

Anker op

REDACTIE Peter Schotman, Anky Woudstra, Immy Timmerman

P e t e r Scho t m anVASTE MEDEWERKERS Jasper Bruinsma, Jelmer Heins, Joke Bartels, Greetje Dekker, Hans

Althuis, John Smit u veilig anker op komt, Hoe en met welke ankers

misschien met behulp van moderne, geplitste touwen

VORMGEVING: Koersvast – Virtue, een schip voor echte zeilers! 22 Perkins 4108 onderdelen €45 staat. Bruin zeil met Teo van Gerwen Design - Waalre Greetje Dekker 243 reven, loggerzeil. Hoofdkeuzeschakelaar €25 Bramblertrailer met lier voor de boot en Uit de boekenkist 24 Bootsmanstoeltje €25 lier voor de trailer, reservewiel en BESTUUR KortGusher Nieuws Whale Galley MK 3 verlichtingsbalk. 25 Voorzitter Frans Dellevoet (0342) 41 30 52 voetpomp €25 2 pk Yamaha b.b. 27 motor, vorige winter Gastvrije Zwarte Zee Vice-voorzitter Margo Gonggrijp (0172) 50 86 40 Peilkompas €25in mankracht grote beurt gehad, sindsdien amper zou kunnen Secretaris Nico Bernts 695 73 78 Deltableau – MOBZ – snijden boord’ blijkt nog veel te(030) discussiëoverwegen 12 Volten boormachine €20 gebruikt. Penningmeester Theo Hooning (020) 644 45 61 toch efficiëntere sluisbediening 31 ren, maar wij nodigen u in het de westelijke 12 Volt looplamp €10 Lenspomp ingebouwd, riemen, Bruce deze zomer Commissaris Peter Bartelts (078) 613 86 40 Haaks – reactie Rein Meijer op Deltableau 31 bijzonder uit om te reageren op89 44 bij Rügen Schroefasafdichting 30 mm €10 anker, landvasten en stootkussens. Boddengewässer Commissaris Jaap Schipper (0341) 35 Leden 32 vallend te VDO brandstofmeter €10 Kuipkleed, afdekzeil over de Commissaris Immyindukwekkende Timmerman (0514) 53 38 52 het relaas verkennen. Steunen voor rond reddingsvlot €10Kroes, boorden op aparte ondersteuningsbalk, Kustbaken – Startklaar haven Kampen 32 ‘Tragische afloop Azoren zeiltocht’ Voor de Zeelandvaarders staan er Divers touwwerk, huik 6 m, huik 4,5 m kampeertent over de liggende mast en COMMISSIEVOORZITTERS Uit de Scheeps toko 32 van van Hooren, in dit692 58 06 nieuwe S.C.Algera vallend over de boorden. in de rubriek Deltableau Drietand PeterChris Schotman (030) Colofon 33 023 5275327 Prijs €7600 nummer en op de vernieuwde ontwikkelingen over bruggen, Evenementencommissie Hetty Wijsenbeek (023) 563 57 73 [email protected] J.D.Gunnink Veiligheidscommissie Egenolf van Stein Callenfels (0313) 84 48 26 website. sluizen en hun bediening. Maar Wilgenstraat 3 Commissie Zeezeiltochten Paul Blaquière (074) 266 71 38 Natuurlijk de vertrouwde vaste vooraf kunt u elkaar treffen bij de Jeanneau 42i, bouwjaar 2008, eerste 8266AS Kampen 24-Uurs comité Dinand de Ridder (0251) 31 23 86 rubrieken en 57 76 Openingstocht inDriehoek Giethoorn. eigenaar. 038 3314017 Noordzee Ed Megens van Joke, Greetje (020) 613 Ligplaats [email protected] Chiel Mariën 54 54 39 Langszij, Kustbaken en(0575) Boekenkist Tochten van 9610Jaarboekcommissie Zm, goed voor maartgolf van Fethiye, Turkije, nabij Marmaris. Bibliotheek Hans 86 14 en deAlthuis Aankondigingen,(038) maar333 ook de Voorzittersbeker en naar de 31 maart Dokter aan boord Na een reis van twee jaar met baby 2 RVS Dahon vouwfietsen NVvK Toko Antoinette Eksteen (0299) 42 05 73 nieuwe initiatieven van(024) de 345 25 69 Zee voor de Journaalprijs april terug naar het gewone nu weer 2 RVS landvastveren gew.3.5Zwarte kg Websitecommissie Gerard v.d. Ploeg leven. Pilots Denemarken, Zweden Veiligheidscommissie: Na de kunnen u inspireren voor deze 3 april Vrouwenmanoeuvreerdag Prima staat van onderhoud, met Diverse kaarten Zweden en Göta kanaal CONTACTADRES Mayday-trainingen (zie uw Email), zomer. Van deze laatste tocht en 28-30 april Openingstocht naar Giethoorn alles erop en eraan. en Trollhätte kanaal Bureau NVvK, Ruud van de Fliert, Platolaan 64, 3707 GH Zeist kunt u uw schip in het najaar laten die van Mien Chip leest u een meiSlagter Harold Rob Klaver [email protected] samenvatting. 06-51082405 06 10229758 Telefonisch bereikbaar opbinnenslepen (030) 693 20 79door KNRM. 15-18 mei Voorjaarstocht vanuit Helgoland Een breed scala een Over het oversteken van Verkeersdi. en wo van 10-12 en van 14-16 uur, do vanvan 10-12 uuractieve 27 mei Lambertustocht Trewes, motorsailer 31´(Jaarboek Te huur Vereeniging. ■ lanen en de situatie ‘man over julipagina 445) 2011, Ligplaats in Regatta Centrum te WEBSITE Alle Informatie19op: Medemblik 18.00 x 5.75 m, met zijsteiger De site van de NVvK vindt u op www.kustzeilers.nl juliwww.jachtbemidZomertocht vanuit Larvik delingsneekerhof.nl en prachtig uitzicht over Ijsselmeer. Kopij voor Drietand 3-2012 uiterlijk op 27 april aanleveren bij [email protected]. augustus De redactie heeft het recht redactionele wijzigingen of bekortingen aan te brengen in Het schip wordt vanaf 1 april Parkeerplaats op afgesloten terrein Tekstenenuitsluitend aanleveren in Word en beeldmateriaal in jpg met een minimale de aangeleverde kopij. Bijdragen moeten voorzien zijn van de naam van de auteur of 24 augustus Delta Loyd 24uurs race tentoongesteld in het Aquaverium te goede sanitaire voorzieningen, water de commissie, die de bijdrage aanlevert. Het accepteren van een bijdrage is geen gabestandsgrootte van 500 kB Grou. en wifi. oktober rantie voor plaatsing in een bepaald nummer. Van geweigerde bijdragen zal de inzenVraagprijs €2500 tot 1 april 2013 der op de hoogte worden gebracht. De schrijver is verantwoordelijk voor de mening 14 oktober Najaarstocht vanuit Vlissingen Materiaal voor de website levert u aanwordt bij Joep Dirkx [email protected] of de die in de bijdrage weergegeven. Deze mening is niet noodzakelijkerwijs Drascombe-Scaffie. 4,50x1,75x0.37 (verlengen mogelijk) mening van de redactie of het bestuur van de NVvK, of daarmee in overeenstemming. november m.(kimkieler) Kitty Scholten Jan Kolthof [email protected] Mochten personen, instanties of bedrijven van mening zijn schade hebben geleden Gebouwd door HonnorBegin Marine. 06cursusdagen) 53279022 3 november weercursus (8 ten gevolge van een publicatie, dan zal de NVvK geen vergoedingen verstrekken. Weinig gebruikt en in uitstekende [email protected] Aangeboden bijdragen en beeldmateriaal moeten vrij zijn hoog van auteursrecht. Coverfoto: Bojan Michiels van Kessenich fotografeerde zijn zeilmaatje Oscar in de mast. De 3 november Veiligheidsdag IJmuiden

en met een goed onderhouden motor, kunt u lezen in deze Drietand.

U

Breehorn bouwt al 25 jaar schepen voor serieuze zeilers. Stevige schepen die erom vragen in actie te zijn en samen met U lange seizoenen te maken. Elegant, maar ook stoer. De eerste Breehorn 48 heeft haar eerste seizoen gevaren. De volgende wordt voorzien van een hefkiel waardoor de diepgang beperkt wordt tot 1.40 m.

NIEUW!

37

41

44

48

goodwin 44

Agenda

NVvK zal geen auteursrecht vergoeden.

www.breehorn.nl Vosseleane 69 8551 ML Woudsend Telefoon 0514 592233 Fax 0514 591904 e-mail: [email protected]

MAART 2012

D E

D R I E TA N D

Van de bestuurstafel

2

3

Van de bestuurstafel De voorbereiding van de Algemene Ledenvergadering op 24 maart vormde de hoofdmoot van de bestuursvergaderingen van januari en februari. Het resultaat heeft u onlangs ontvangen. We hopen op een inspirerende vergadering.

N

aast de begroting, die met name de penningmeester heel wat hoofdbrekens heeft gekost, kijken we uit naar de discussie over het ‘Beeld naar de Toekomst’ dat de NVvK

voor ogen staat. Diverse aspecten daarvan komen op de bestuursvergaderingen aan de orde: de nieuwe website, die in maart gaat draaien en die meer mogelijkheden zal geven om het onderlinge contact tussen de leden te vereenvoudigen; de digitalisering van de communicatie; een twitteraccount voor de NVvK, een app voor het jaarboek? Voor digibeten onder ons – zoals ik – een lastig terrein, maar wel de manier om in het huidige tijdsbestek niet voor bejaard te worden versleten en de toegankelijkheid van de vereniging te vergroten. Het digitale Zilt is velen van ons dierbaar, Zeilen meldt bijzondere tweets en op Facebook en Linkedin is veel zeilnieuws te vinden, waar de NVvK ook zichtbaar moet zijn. Uw voorzitter is druk geweest met de inrichting van onze stand op de Hiswa en

M a r g o G o n g g r i j p - va n Mo uri k

we zijn benieuwd naar de contacten die daar gelegd kunnen worden. Zo zijn er plannen om de organisatie van enkele varende activiteiten te combineren met andere watersportverenigingen. Dat maakt het wellicht mogelijk activiteiten over de zuidelijke en noordelijke wateren te spreiden en wie weet welke nieuwe initiatieven daaruit kunnen voorkomen. Bijvoorbeeld in de toekomst een gezamenlijke Hemelvaartstocht? Zo zitten de gedachten al weer snel op het water. Al wat wij op de ALV bespreken, dient er uiteindelijk slechts toe dat wij een NVvK hebben en houden met enthousiaste zeilers. Gewapend met de kennis van alle cursussen, workshops en Salenteinavonden, staan we te trappelen om weer het water op te gaan en als het even kan, een tocht mee te varen. Delen van die kennis en ervaring is voor mij het kenmerk van de NVvK. ■

zwarte zeekoet de druppels rollen van zijn veren de vleugels worden niet echt nat zo spettert hij een aantal keren

hij spreidt zijn vleugels uit naar voren de keel en poten vurig rood dan laat hij zich ook even horen

een schoonmaakbeurt een extra bad

een beste wasbeurt naast de boot

Modern touw splitsen In februari verzamelen 38 kustzeilers zich in het restaurant van de Regatta-haven van Medemblik voor een workshop splitsen met modern touwwerk. Met gespannen aandacht volgen ze de verrichtingen van de medewerkers van de Sailshop, die laten zien hoe je een oogsplits maakt in verschillende touwsoorten. Vervolgens krijgen ze de kans om het zelf te doen en dat blijkt nog niet zo makkelijk. ■

Danforth anker

D aan Gun n i n k

De Evenementencommissie koos als onderwerp voor de Salenteinavond op 28 januari: ´Ankeren´. Dit is natuurlijk een prachtig thema, want iedere zeiler heeft daarmee te maken en iedereen heeft, net als over het ideale zeilschip, zijn mening gevormd en is daar niet makkelijk vanaf te brengen. De lezing is van Gerke Brouwer, schipper/eigenaar van de ´Blauwe Vinvis´, een vissermansaak, in 2002 gebouwd in Friesland. heer Brouwer in Zweden

de buitenmantel van het vaste eind terug te schuiven

gevaren. Door grote drukte op

tot in de splits

alle mooie plaatsen in de aantrekkelijke zeilgebieden was ankeren de enige en ook ideale oplossing. Vanwege zijn interesse in ankers heeft de heer Brouwer zich verdiept in de ontwikkeling van het anker. Hij informeerde ons hierover in

Een uitgebreid verslag te vinden is op www.kustzeilers.nl

Lewmar Bruce-claw

Lewmar CQR

Lewmar Delta

Fortress anker

Afgelopen seizoen heeft de

‘Domme kracht’ om

Judit h Scho tman

Britany anker

vogelvlucht.

4000 Jaar ankeren Ankers in de oudheid

I

n de oudheid bestond het anker uit een stuk steen aan een touw. Alleen gewicht dus. Vervolgens kreeg het een driehoekige vorm en werden houten pennen door gaten gestoken voor betere houdkracht. De Grieken maakten hun anker van hout en brons, maar zonder vloeien. De Romeinen waren de eersten, die vloeien toepasten voor beter ingraven en grotere houdkracht. Dit is bijvoorbeeld te zien op het bekende tapijt van Bayeux, met de afbeelding van een Romeins schip.

Ankers kappen In de 15e en 16e eeuw zien we de zware ijzeren stokankers verschijnen, die in grote getale werden en nog worden gevonden. Dat komt omdat deze o.a. werden gebruikt voor manoeuvres om een haven uit te komen of om snel te wenden, waarna de tros werd gekapt. Vaak zette men daarbij een achterspring op de ankerkabel om er zeker van te zijn, dat het schip de goede kant op slaags zou vallen. Er was dan vaak geen gelegenheid meer het anker in te halen en dus kapte men de tros. ‘Club-hauling’ werd toen in alle handboeken beschreven als de manoeuvre om door de wind te komen bij gebrek aan ruimte om te halzen, gijpen dus. De stuurman draaide het schip in de wind en van het achterschip werd het anker aan loefzijde gepresenteerd. Het schip deinsde, hing in de tros en viel slaags naar de goede zijde. Het anker kon niet meer opgehaald worden en bleef achter. Volgens de inleider heeft geen van

de auteurs van de handboeken waarin dit wordt beschreven, het echter zelf meegemaakt. Iets voor ons Kustzeilers om dat komend seizoen te proberen?

Ankers, vorm en gewicht Het anker ontwikkelt zich verder en de wetenschap richt zich vooral op de vorm en op het besparen van gewicht. Diverse typen ankers passeren in de lezing de revue: stokloze ankers, klauwankers en poolankers. De laatste passen mooi in een kluisgat en voldoen goed door vorm en gewicht, vooral op grotere schepen. Ook de `Blauwe Vinvis`heeft een 35kg hoofdanker van dit type en Brouwer is daar zeer tevreden over. Alle stokloze ankers kunnen uitbreken bij grote kracht of draaiing, waarna het opnieuw ingraven lang niet zeker is. Ze kunnen namelijk op hun kant vallen. Ankers met een stabilisatiestang zijn wat dat betreft zekerder, bijvoorbeeld de Danforth en Anker ±220kg Uluburun de Fortress. Aluminium heeft wrak Aegeïsche zee bronstijd 1400BC het voordeel van weinig gewicht, maar is niet sterk genoeg bij zijdelingse krachten. Klauwankers, waaronder de Bruce, zijn beneden een gewicht van 20kg niet betrouwbaar, vooral vanwege het slechte ingraven. De moderne ankers met beugel worden door de inleider superieur geacht: Bugel anker, plat met halfronde beugel; Spade anker, concaaf, ➤

Ingespannen aan het werk D E

D R I E TA N D

MAART 2012

MAART 2012

D E

D R I E TA N D

5

Onbezorgd genieten Veiligheid gaat boven alles, zowel voor u als uw mede -opvarenden. Naast de betrouwbaarheid van uw schip speelt ook de weerssituatie hierin mee. Met een gerust har t uitvaren of juist blijven liggen. Met Yachtcontrol Meteo heeft u de beschikking tot talloze weerbronnen. Ongeacht uw vaargebied en altijd in de Nederlandse taal.

Bezoek ons: Boot Holland (10-15 feb) HISWA RAI (6 - 11 mrt)

Zorgeloos navigeren Digitale navigatie is een uitstekend en prettig hulpmiddel naast de papieren kaar t. Eenvoudig en snel positie bepalen, getijden en stromingen nazoeken of door middel van AIS kijken welk schip zich in de buur t bevindt. Met Yachtcontrol Navigatie heeft u een eenvoudig en compleet programma aan boord. Te gebruiken als volledig alternatief of als backup voor de traditionele kaar tplotter.

www.yachtcontrol.nl

vast en geen scharnier; zo ook het Rocna anker. In tegenstelling tot de stokloze klauwankers graven de beugelankers zich dieper in bij meer kracht op de tros. Gewicht is minder belangrijk dan vorm.

Weetjes De krachten op het ankergerei bij een 10 meter jacht zijn zo’n 100kg bij 4/5Bf, 400kg bij 7Bf, 800kg bij 9Bf en 1650kg bij 12Bf. De eigenschappen van een goed anker zijn: snel ingraven; diep ingraven; maximale houdkracht; constante weerstand tegen beweging; niet uit­ breken; ketting of tros sterk genoeg. Hoe lang de ketting of tros moet zijn, verklaart de heer Brouwer aan de hand van een onbegrijpelijk lange formule, waarbij de slotconclusie is: S(meter ketting)=√d(2T/w-d). Ik hoop dat u dat wel snapt.

www.twitter.com/yachtcontrol

Fre d Kn i t e l

Nieuwsgierig? kijk op www.winneryachts.com of maak een afspraak om onze werf te bezoeken. De Winner 10.20 is zeilklaar verkrijgbaar vanaf €124.900,-.

De naam zegt genoeg...

Uit de diverse vragen blijkt dat ieder een eigen mening heeft over het beste anker. En bij een negatieve opmerking over de lichtere Bruce ankers, gaat een afkeurend geroezemoes door de zaal. Egenolf geeft nog een waarschuwing voor iedereen: een gegalvaniseerd goed stalen anker is sterker dan een r.v.s. anker. De gedachten worden deze avond weer eens bepaald bij een onmisbaar instrument aan boord, dat we vaak gedachteloos gebruiken en waarop we ook vertrouwen. Hetty bedankt de inleider en laat dit vergezeld gaan van een cadeautje. ■ Spade anker

Vinvis anker

Rocna anker

Ankerwijsheden

9.50 I 10.10 I 10.20 (NIEUW) I 11.20 I 12.20

NIEUW! WINNER 10.20

Geroezemoes

Over ankeren en ankergerei bestaan veel verschillende meningen en misverstanden. Toch wil ik hier, op grond van enig praktijkonderzoek en wat studie van goed uitgevoerde tests door vakbladen, enkele conclusies trekken.

1 Het herziene hoofdstuk ‘Ankeren en ankergerei’ in het Jaarboek biedt een uitstekende basis voor de keuze en dimensionering van ankers en ankergerei. 2 Bruce ankers van duidelijk minder dan 30 kg zijn geen goede all-round ankers; door het schaalgrootte effect voldoen ze vanaf 30 kg echter zeer goed. 3 CQR ankers kunnen goede houdkracht bieden, maar als ze eenmaal ‘uitbreken’, graven ze niet gemakkelijk weer in. Daarom zijn ze onbetrouwbaar bij wisselende omstandigheden, zoals bij draaiing van wind of stroom en bij onverwachte hoge golven van bijvoorbeeld een ferry. 4 De moderne anker top zes is aan elkaar gewaagd en het zijn allemaal goede all-round ankers. Deze top zes bestaat uit: Delta (LEWMAR), Kobra (PLASTIMO), Bugel (leverancier onbekend), Rocna (ROCNA), Spade (SPADE anchors), Manson supreme (MANSON anchors). 5 Ankers van rvs hebben ankertechnisch geen voordelen; ze zijn niet sterker, veel duurder en vaak niet van de originele leverancier. 6 Een ankerketting van rvs is niet sterker of beter dan een gegalvaniseerde ketting; ze vallen wel makkelijker plat in de ankerbak, wat een oplossing is bij een lage ankerbak. Ze zijn echter wel veel duurder. 7 Een alternatief voor een lange zware ketting kan een korte ketting van ongeveer een scheepslengte zijn, met daaraan gesplitst een 8-strengs (octoplait) nylon tros. Voor moderne lichte zeiljachten geeft dit veel minder gewicht in de boeg van het schip en dus veel betere zeileigenschappen. Een separaat ankergewicht maakt de combinatie helemaal af. 8 Een wartel tussen anker en ankerketting is een goed idee, maar er moet wel een stevige harpsluiting tussen anker en wartel geplaatst worden. 9 ‘Free-fall’ is een voorziening op ankerlieren, die zeker bij snel ankeren in diep water, bijvoorbeeld in de Middellandse Zee, onmisbaar is. Dit is een samenvatting van een artikel met meer details en enkele ankertips op www.kustzeilers.nl. ■ MAART 2012

D E

D R I E TA N D

6

7

Als de vloed uit zee botst met de waterstroom van de rivier wekt dit een getijgolf van soms wel een meter hoogte op, die kilometers de rivier oploopt. Ik was vertrokken uit Port Médoc en wilde die dag La Rochelle bereiken. Eerst moest ik tussen enkele veerboten manoeuvreren, daarna kreeg ik Royan dwars. Opeens zat ik in een mistbank. De wolk lag laag en de kerktorens van Royan staken boven de wolk uit. De lucht boven me was blauw, maar horizontaal zag ik geen twintig meter ver. De radar ging aan. Op de elektronische kaart met OPENcpn, zag ik precies waar de boeien lagen. Ik sprak mezelf geruststellend toe dat er niets mis kon gaan. Zo stuurde ik een tijdje van boei tot boei tot opeens een AIS-signaal op het computerscherm verscheen dat recht op me afkwam. Ik klikte erop en zag de naam van het schip, de Guyenne, maar mijn oproep met de marifoon werd niet

beantwoord. Op het radarscherm was geen duidelijke echo te zien, in ieder geval niet zo helder als op de elektronische kaart. Misschien stond hij op een te grote afstand. Het schip kwam volgens AIS met een rotgang dichterbij, maar ik zag niets. Ik gaf de Autohelm twee maal tien graden bakboord en vluchtte weg. Maar ik had geen idee wat op me afkwam, of het een jacht, een vissersboot of iets anders was. Toen hoorde ik een stoot van de misthoorn, een sonoor laag geluid, waarvan ik enorm schrok. Dat was vlakbij en geen kleintje! En opeens zag ik vaag door de mist een enorm zeeschip met grote snelheid vlak langs me heen varen. Ik stond als aan de grond genageld. Dat was close! Ik vroeg me af of hij me überhaupt gezien heeft ondanks mijn ouderwetse, maar degelijke radarreflector. In ieder geval voer hij veel te snel en gebruikte hij zijn misthoorn te laat. Misschien had die mistbank hem ook verrast. Om toch iets te terug te doen, pakte ik mijn misthoorntje en perste er een klaaglijk toontje uit. Het klonk niet overtuigend. Dat is de eerste keer dat AIS me echt uit de problemen heeft gered. De vraag blijft: als ik een actieve AIS had gehad, had hij mijn signaal dan wel gezien? ■

Theorie en praktijk dieselmotoren Pi et van Z an te n

De buitenthermometer geeft min 10 graden Celsius aan. Het is zaterdag­morgen 11 februari. Loosdrecht maakt zich op voor een drukke dag. Ondanks het vroege uur zie je overal mensen met bengelende schaatsen op hun rug. Vandaag is het voorlopig de laatste dag dat er nog geschaatst kan worden. Negentien leden van de NVvK begeven zich die dag ook naar Loosdrecht. Niet om te schaatsen, wel om van de angst bevrijd te worden, dat je helemaal niets kunt als op je zeilboot onverwacht, juist op dat precaire moment, de motor uitvalt. Vandaag (en ook nog de week erna) vindt de cursus ‘Onderhoud Dieselmotoren’ in Loosdrecht plaats. In een warme loods worden we door de familie de Wit, eigenaar van Volvo Penta dealer Jachthaven Loosdrecht ontvangen. Jaap Schipper, lid van de Evenementencommissie en organisator van deze cursus heet een ieder welkom. We zijn met een zeer gemêleerd gezelschap. De een heeft het IJsselmeer als zeilgebied, de ander vaart in Scandinavië, weer een ander heeft zijn boot permanent aan de Middellandse Zee en dan was er ook nog die catamaranzeiler, die met zijn jonge gezin voor 3 jaar het ruime sop gaat kiezen. In de goed geoutilleerde werkplaats staat een aantal Volvo Penta motormodellen opgesteld, aan de hand waarvan we op vakkundige wijze onderricht krijgen. Het brandstof systeem wordt behandeld en we leren hoe we de motor D E

D R I E TA N D

MAART 2012

kunnen ontluchten. Het verhaal over het rijke bacteriënleven in de dieselolietanks van onze boten, als gevolg van het toenemende gebruik van biobrandstoffen, verontrust mij zeer. Voorts bespreken we de diverse koelsystemen, de elektriciteit (corrosie!) rondom de motor, het kleppen stellen en het winterklaar maken. Na een goedverzorgde broodjeslunch splitsen we op in drie groepen om onder leiding van één van de monteurs de theorie in praktijk te brengen. Zo krijgen we toch nog een paar vieze handen. Het is een leerzame dag geweest. Het “docenten team” brengt het lesmateriaal op enthousiaste en levendige wijze. Ik ben nog niet zo ver, dat ik dit voorjaar nu mijn motor ga reviseren, maar ik weet inmiddels wel, dat ik bij mijn dieseltje niet meer naar de bougies hoef te zoeken als hij er mee stopt. NVvK zeer bedankt! ■

Ik las uw interessante bijdrage in de Drietand. Ik heb mij ook afgevraagd hoe mijn echtgenote mij binnenboord zou kunnen halen, indien ik te water ben geraakt en niet zelf via de zwemtrap aan boord kan klimmen. Daar heb ik een manier voor bedacht die misschien een aanvulling kan zijn op uw bijdrage. Als ik overboord ben, moeten allereerst, nadat de joon overboord is gezet, de zeilen worden gestreken. Achter op de hekreling hebben wij een gele tas met daarin een drijvende lijn, met aan het einde een brede sling. Deze moet worden uitgevierd om contact met de drenkeling te maken. Verder heb ik twee blokken aangeschaft met aan elk een lijn van 1 à 2 meter lengte. Het ene blok wordt bevestigd aan het uiteinde van de giek en het andere aan de mast, vlak onder de giek. Een flink lange lijn gaat vanuit de kuip naar het leioog op het dek voor de schoot van de genua, aan de kant waar de drenkeling zich bevindt. Vervolgens gaat de

lijn door het blok bij de mast en daarna door het blok aan het einde van de giek. De val van het grootzeil wordt aan het einde van de giek vastgemaakt en daarmee wordt de giek zo hoog mogelijk opgehaald om voldoende hijshoogte te winnen. De drenkeling die naast de boot hangt, krijgt de brede sling die aan de drijvende lijn zit, omgedaan. De sling wordt aan de lijn die van de giek komt, vast gemaakt. Na het opvieren van de grootschoot kan de drenkeling met weinig moeite aan boord worden gehesen met de lier voor de fokkeschoot. Mijn echtgenote is verre van een krachtpatser, maar kon mij (85 kg) moeiteloos ophijsen. Op elke zeilboot kan op deze manier een geïmproviseerde hijskraan worden gemaakt. De grootschoot hoeft niet te worden losgenomen en er hoeft weinig of niets te worden geïnvesteerd. Tijdens een proef (weliswaar bij rustig weer) bleek dit goed te werken. Het is trouwens erg leuk om dit eens te oefenen. Ik ben benieuwd naar uw reactie. ■

Reactie Rein Meijer op Jan van Aalst Om meerdere redenen ben ik blij met je reactie. Ten eerste omdat je mijn verhaal serieus gelezen hebt, maar ook omdat je dus al lang over het probleem hebt nagedacht en daadwerkelijk een systeem hebt geïnstalleerd en uitgeprobeerd, dat ook echt werkt. Het komt mij voor dat het een goed en simpel systeem is en ik zie daar geen nadelen in. Ik wil toch even aandacht vragen voor de twee mogelijke situaties: de drenkeling is buiten westen of hij/zij is alleen maar nat. In de eerste situatie is het een probleem om de MOB “aan de haak” te krijgen, want hij ligt in het water en kan niks zelf doen. Hoe bereik je hem? Dat dat lastig kan zijn is te zien op de foto boven het redactionele stukje van Peter Schotman op bladzijde 1 van de vorige Drietand. Bij blak weer is dat al moeilijk, laat staan bij golven, bewegende boot en maar een persoon aan dek. Met een beetje vrijboord is dat al gauw onmogelijk. In de tweede situatie kan de persoon het beste zelf via een trapje aan boord klimmen. Dat is werkelijk veel eenvoudiger en sneller dan hijsen, ook al heb je een goed systeem daarvoor. En als je toch een trapje daarvoor regelt, heb je gelijk een manier om een bewusteloze MOB te bereiken en vast te maken aan de haak van het hijssysteem. Jammer genoeg heb ik geen foto van mijn zwemtrapje. Het is een standaard zwemtrap van 25 mm RVS buis die je normaal op de spiegel of het zwemplatform vast schroeft. Bij mij is daar geen plaats voor, dus ik heb er een plankje aangeschroefd en ik kan het ding zo achter de voetrail op het gangboord zetten en daar borgen met een klein touwtje. Ligt altijd gereed in een bakskist en is in 5 seconden op z’n plaats. Vijf treden lang en met een scharnier in het midden. Nogmaals bedankt voor je reactie. ■

Alles voor het ankeren, kijkt u rond op onze website.

www.jachtaccessoires.nl Doet u een bestelling via onze website, vult u dan bij overige aantekeningen in: "drietand 2012" en u ontvangt een leuke attentie bij uw order in 2012.

MAART 2012

D E

D R I E TA N D

SwissTech Benelux- Warns - tel. 0653-226038 - [email protected]

Tijdens mijn ‘Tiende keer Golf van Biskaje’ kwam ik met mijn Shalom IV in de monding van de Gironde plotseling in een mistbank terecht. Het is daar breed en grote draaikolken duwden mijn scheepje als een eendje in de badkuip rond.

Reactie Jan van Aalst op ‘De knuppel in het MOB hok’ van Rein Meijer

www.swi-tec.nl

Gered door AIS

B e n H o e ke n di jk

Over Veiligheid gesproken

8

9

De knuppel

Jaspe r Br uin sma

Rein Meijer gooit in de eerste Drietand van dit jaar, naar aanleiding van een MOB oefendag en ook naar aanleiding van het artikel in ons blad over het drama met de Cross Match, de knuppel in het MOB hok. Discussie over mogelijke verbeteringen of innovaties op het gebied van veiligheid zijn, lijkt mij, altijd welkom. In onze vereniging is een veiligheidscommissie actief, die er zeker haar voordeel mee zal doen.

Duo’s of gezinsbemanningen et lijkt mij zinvol om in de discussie onderscheid te maken tussen wat te doen in geval van MOB bij volledig bemande schepen, dan wel bij duobemanningen, eventueel met kinderen. Enkele jaren geleden berichtte ik in de Drietand over een zeiler, die tijdens werkzaamheden op het voordek, overboord sloeg. Hij was aangelijnd en droeg een automatisch opblazend reddingsvest, maar zijn echtgenote kon hem niet aan boord krijgen en de man liet het leven door onderkoeling. Je moet er toch niet aan denken, dat je de thuishaven binnenvaart met je overleden man langszij Er zullen weinig individuele zeilsters en zeilers in staat zijn om in hun eentje in korte tijd een groot aantal handelingen uit te voeren: een reddingsboei overboord werpen, de MOB knop indrukken, zeilend of met gestreken zeilen onder motor terugvaren, ondertussen de drenkeling in de gaten proberen te houden, de reddingsdienst alarmeren, eventueel noodsignalen afvuren, langzij de drenkeling komen en deze aan boord brengen. Als dan bovendien in het voorjaar de watertemperatuur laag is, zal die persoon al onderkoeld zijn voor hij of zij aan boord genomen zou kunnen worden.

H

Eigen voorbeeld Wij hebben in gezinsverband wel eens MOB geoefend bij rustig weer. Op een prachtige zomerdag lagen we met de zeilen bij te drijven bij Samsö. Onze dochter had wel zin om te zwemmen en dook over boord, dat was dan meteen een mooie gelegenheid om eens te oefenen. Er kwam een beetje wind en ze zwom met de boot mee, maar toen de boot meer snelheid ging lopen en ze achter het schip aan zwom, wou ze wel weer aan boord. Ons toenmalige schip had geen vaste zwemtrap, wel een losse, die we altijd gebruikten als we voor anker lagen, maar die we nu, doordat het schip enige vaart liep, niet stabiel aan het potdeksel bevestigd konden krijgen. Nadat we de zeilen hadden gestreken D E

D R I E TA N D

MAART 2012

in het MOB hok – 2

en de vaart uit het schip was, konden we haar in een hoefijzerboei aan een reserveval, weer aan boord halen. Deze oefening is voor ons destijds wel een waarschuwing geweest om niet te licht te denken over zo’n situatie. Als het al zo’n klus is bij rustig weer, hoe is het dan onder zware omstandigheden? Volbemande schepen Op de foto’s van de MOB oefening zie je een volledig bemande Rosy Wolff in stil water, waar een “drenkeling” aan boord wordt getakeld in een “Big Bag”. Windstil weer, geen golfslag en geen deining, ideale omstandigheden voor een oefening, maar als zo’n calamiteit zich in het echt voordoet, zal de realiteit anders zijn. Jaren geleden kwamen we na een ruwe tocht aan in Schleimünde. Onderweg hadden we via het Navtex-alarm een bericht opgevangen, dat er voor de kust van Sleeswijk- Holstein een boot met sportvissers was omgeslagen; we hadden wel helikopteractiviteit gezien, maar dat was niet ongebruikelijk bij de toenmalige marinehaven Olpenitz. We maakten in de haven van Maasholm vast naast een Duits jacht, waarvan de bemanningsleden verslagen in de kuip zaten. Wat bleek: ze hadden een van de drenkelingen gevonden, maar het was hen met vier volwassen mannen niet gelukt om de man aan boord te krijgen. Uiteindelijk is de drenkeling op hun aanwijzingen door een helikopter uit het water gehaald. Voorkomen is beter Preventie is echter het belangrijkste. Het moet onmogelijk zijn om overboord te raken. Primair is daarbij het dragen van een veiligheidsharnas, met een veiligheidslijn, die dicht bij de hartlijn van het schip is aangepikt (dus niet aan de railingdraad). In de kuip moeten de lifelines aangehaakt zijn aan ogen, of, zoals bij ons schip, aan een rail direct bij de neergang. Het harnas moet met een lijn door het kruis zijn gefixeerd. Of het harnas geïntegreerd is in een zwem- of reddingsvest, is daarbij niet zo relevant, als het er maar voor zorgt dat je niet over boord raakt. Een relatief groot aantal mannen slaat over boord bij het (niet aangelijnd) overboord plassen. Advies: in de puts of onder zware omstandigheden gewoon in de kuip plassen. Reddingsvest of zwemvest. De aanduidingen zwemvest en reddingsvest worden ten onrechte door elkaar gebruikt. Ook in het artikel van Rein Meijer gebeurt het. In een reddingsvest is het drijfvermogen zo verdeeld dat de drenkeling op de rug gedraaid wordt. In een reddingsvest kun je niet zwemmen en je komt er niet zelfstandig mee aan boord; je bent aangewezen op de hulp van anderen. Het voordeel is, dat je blijft drijven als je bewusteloos bent geraakt, bijvoorbeeld door een klap van de giek. Veel reddingsvesten worden aangeboden met een geïntegreerd veiligheidsharnas met een oog voor een lifeline. Ze moeten ook een band door het kruis hebben en die band moet vastgezet zijn, anders glijdt de drenkeling toch nog uit de gordel bij binnenhijsen, zoals met de schipperse van de Cross Match

kindervesten op de markt met een geïntegreerd harnasje, uiteraard met kruisband en met een lus onder de kraag. Kinderen die zelfstandig zeilen in hun Optimist en uiteraard de zwemkunst meester zijn, moeten een zwemvest dragen. Toch zie je nog wel eens kinderen in Optimistjes met een reddingsvest en zelfs wel met zelfopblazende vesten.

gebeurde. Bij veel reddingsvesten wordt deze band ten onrechte aangeboden als optie; het moet een standaard onderdeel zijn. Op de foto’s van de MOB dag zie je redders, die de band door het kruis niet hebben bevestigd en ook niet zijn aangelijnd; niet best als het er echt op aan komt. Zwemvest Een zwemvest is een hulpdrijflichaam; je kunt er in zwemmen en zelfstandig aan boord komen, maar als je bewusteloos bent, verdrink je in een zwemvest. In Nederland zijn geen zwemvesten met geïntegreerd veiligheidsharnas op de markt; in Zweden wel. Wij dragen aan boord zwemvesten met geïntegreerd harnas, die we in Zweden gekocht hebben; daar is het gebruik van dit type zwemvesten algemeen. Bijgaand een plaatje van het door ons gebruikte zwemvest van de Zweedse firma Baltic, met geïntegreerd harnas, een aangrijpingspunt voor de lifeline en een kruisband. Kindervesten Nog enkele opmerkingen over kindervesten. Kleine kinderen dragen meestal reddingsvesten, maar je ziet regelmatig dat die te groot zijn en blijkbaar op de groei gekocht. De kraag kan dan omklappen in de nek en zo het hoofdje onder water drukken; of het kind zakt in het vest iets naar beneden en verdrinkt in het reddingsvest. Kinderen die nog in de luiers zitten, lopen in een reddingsvest risico’s. De pampers hebben een flink opdrijvend vermogen en de kans bestaat dat een kind daardoor toch op de buik draait. Ik heb zelf meegemaakt dat in de haven van Scheveningen een peuter in de pamper over boord viel; dankzij mijn op vol volume uitgebrachte noodkreet, kwam de laconieke vader in actie op het moment dat het kind op de buik draaide. Automatisch opblazende reddingsvesten hebben voor kinderen bezwaren. Het is zaak om van te voren op het droge goed te oefenen; dat kost wel een paar patronen, maar als het vest spontaan of bij te water raken opblaast, dan schrikt het kind zich een ongeluk. Er zijn

Ophijsen aan de giek Rein Meijer adviseert de giek en de grootschoot te gebruiken om de drenkeling op te takelen. Er is in een MOB situatie altijd haast en de procedure om de schoot los te maken vergt tijd. Bij de moderne “german sheeting” lijkt het mij heel moeilijk uit te voeren, ook bij de schootvoering met een “targa beugel”, zoals op ons schip, is het niet uitvoerbaar. Op de foto van de MOB oefening op pagina 3 van de vorige Drietand ziet het er bij het schip met middenkuip door het hoge vrijboord ook erg ongemakkelijk uit. Bij Rosy Wolff wordt zoals de foto’s tonen een val gebruikt. Wij hebben op “Arethusa” een reserve genua- en een reserve grootzeilval met snapsluitingen. Op ons schip staat op de spiegel een radar-antennepaal; daar hebben we uithouders aan laten lassen met ogen voor een takel, dit ten behoeve van de buitenboordmotor, maar je zou er ook een drenkeling mee kunnen ophijsen in een lifesling. Gelukkig is het nog nooit nodig geweest. ■

www.baltic.se: Special Buoyance Aid, Baltic Offshore. Er zijn 5 maten van xs(30-40kg) t.m. xl (90+). De Importeur van Baltic in Nederland is On-Deck in Leimuiden, maar bovengenoemd zwemvest trof ik niet aan op hun site www.on-deck.nl. Ik heb op internet gekeken bij andere bekende merken als Crewsaver, Besto en Secumar, maar ik vond er geen zwemvesten voor volwassenen met een harnas. Wel floatating jackets en suits o.a. bij Baltic, Besto, Allpa en Imhoff, ook met lussen voor de bevestiging van een reddingsvest c.q. zwemvest, soms met tunnels voor een gordel en bij Besto zelfs een pak met een geïntegreerd “hijsharnas”. Watski is een Zweedse/Duitse firma, die nog al eens innovaties op de markt brengt. Op hun site zag ik o.a. een MOB ladder met vaste kunststoftreden in een tas die aan het hek kan worden bevestigd en volgens de beschrijving d.m.v. een lijntje vanuit het water kan worden geopend; mijns inziens beter dan een touwladder. De site van Watski zou ik in de gaten houden; misschien verschijnt de door Rein Meijer geopperde glijbaan voor zwemplateau’s en open spiegels er te zijner tijd ook wel op: www.watski.de. Importeur van Watski in ons land is www.nauticshop.nl

1

MAART 2012

D E

D R I E TA N D

11

Tragische afloop Azoren zeiltocht Chri s van Ho o re n

In de zomer van 2009 is het Nederlandse zeiljacht Nausikaä onderweg naar de Azoren. In de nacht van 1 op 2 juni komt de boot in een storm terecht. Bij wisseling van de wacht slaat mede-eigenaar Luif overboord. Pogingen om hem weer aan boord te krijgen mislukken. Later die dag wordt zijn ontzielde lichaam door een vrachtschip gevonden. Onderstaand volgt een persoonlijk relaas van de gebeurtenissen op 2 juni en de dagen erna, opgetekend door Chris van Hooren, verantwoordelijk schipper ten tijde van het ongeval.

H

et is 1 juni, de achtste dag na ons vertrek uit Brest. Om 20:00z is onze positie 40˚07’N / 023˚20’W. Nog 200 mijl te gaan naar onze bestemming, Angra do Heroismo op Azoren eiland Terceira. De koers naar Terceira is 240˚, maar we varen inmiddels 270˚ in verband met de toenemende zuidelijke wind. Wanneer Henk en ik om 20:00z de wacht overnemen van Luif en Job, zeilen we alleen op een sterk gereefde genua. De windsnelheid is inmiddels 18-20m/s (Beaufort 8), de barometerstand is 975 mbar en dalend. Op basis van de GRIB-windkaart verwachten we maximaal 25 knopen wind, dat is 13 m/s ofwel windkracht 6-7. En die windkracht zou dan ook nog zuidelijk van onze positie optreden. De windverwachting klopt dus niet helemaal. Hoewel we inmiddels binnen het bereik van NAVTEX zender Horta op Azoren eiland Faial varen, ontvangen we geen stormwaarschuwing of weerbericht. Tegen 23:00z komt de windsnelheid steeds vaker boven 20m/s (Bft 9). De golfhoogtes nemen verder toe, wat het sturen inspannend maakt. Om de boot

beter onder controle te houden reven we de genua verder in en gaan we nog ruimer varen (300˚). We sluiten de kajuitingang af met de stormluikjes. Om 23:30z is de windsnelheid soms meer dan 24m/s (Bft 10) en hoewel dat in het donker moeilijk te zien is, schat ik de golfhoogte op 4 tot 5 meter. De wind lijkt ook wat te ruimen. Henk geeft aan dat het sturen erg moeilijk wordt, het gevaar voor dwarszee vallen wordt reëel. Hij vraagt naar “Plan B”. Ik besluit het zeeanker uit te brengen en de genua volledig in te rollen. Het zeeanker doet zijn werk goed en houdt ons op een vaste ruimwindse koers. Hoewel de boot flink rolt, hebben we haar weer volledig onder controle. Henk steekt zijn duim naar me op, we voelen ons weer veilig. Omdat we nu niet meer actief varen overweeg ik de wacht aan dek terug te brengen tot een persoon, als uitkijk, maar ook om de boel aan dek in de gaten te houden. We hebben immers nog geen ervaring met het zeeanker. Henk gaat alvast naar binnen en ik blijf aan dek tot de volgende wacht opkomt.

MAART 2012

D E

D R I E TA N D

12

13

Ons zeeanker is van het type ‘Seabrake’

Kort voor middernacht ga ik ook even naar binnen om met Luif het plan voor eenmanswacht aan dek te bespreken. Hij is het daarmee eens. Tevens plot ik onze positie in de kaart: 40˚15’N/23˚35’W. We driften met 2 tot 3 knopen over de grond richting 20˚. Het valt me op dat het in de kajuit relatief stil is, absoluut geen indicatie voor het tumult aan dek. Kort nadat ik terug aan dek ben gaat het schuifluik open en reikt Luif me een mok hete thee aan. Typisch Luif, ook onder extreme omstandigheden zorgt hij altijd voor een opkikkertje.

Monstergolf Om 00:10z komt Luif aan dek om de wacht van mij over te nemen. Op de kajuittrap hoor ik hem tegen de anderen zeggen: “Ik ga Chris aflossen”. Ik zit aan lij tegen het kajuitschot en hij gaat aan de hoge kant tegenover me zitten. Op het moment dat ik hem wil gaan bijpraten over de situatie aan dek, wordt de boot door een schuin achterin komende monstergolf getroffen. Luif wordt letterlijk gelanceerd, hij vliegt over me heen naar de lage kant. Als ik me omkeer zie ik hem over de railing in zee verdwijnen. Op dat moment realiseer ik me met een schok dat de lifeline van Luif nog niet vastzit of onklaar is geraakt. Mijn verbijstering duurt kort en snel handel ik deels rationeel, deels intuïtief. Ik brul “man over boord”. Henk en Job zijn in een oogwenk aan dek. Ik realiseer me dat het zeeanker uitstaat maar start toch de motor. Snel handelen is geboden. De kans om Luif in het D E

D R I E TA N D

MAART 2012

donker in deze woeste zee terug te vinden, wordt met de minuut kleiner. Om die reden acht ik het niet verstandig om het zeeanker eerst binnen te halen. De vraag is bovendien of dat zal lukken gezien de grote driftkracht op de ankerlijn. Het zeeanker kappen is ook een optie, maar dan moeten we zonder zeeanker verder. Mogelijk komen we daardoor later in een gevaarlijke situatie terecht. Ik besluit dan ook de zoekactie te starten met het zeeanker uit. Ik stuur de boot over bakboord rond en richt me op het lichtje van de reddingstaak die Job inmiddels overboord heeft gezet. Het verbaast me dat dit lichtje in de onstuimige zee op enige afstand nog zichtbaar is. Bovenwinds van de reddingsstaak beginnen we zoekslagen te maken. Plotseling horen we Luif boven het tumult van de zee uit schreeuwen. Op het geluid afgaand ziet Henk hem al snel in de lichtbundel van de zaklantaarn. De reflectiestroken op zijn zwemvest zijn duidelijk zichtbaar. Weldra hebben we Luif aan stuurboord langszij en Job leidt hem naar de spiegel. Het plan is om hem via de zwemtrap en het zwemplatform aan boord te halen. Bij het passeren van de hoek van de spiegel verliest Luif het contact met de boot en komt in het kielzog terecht. Hij ziet echter kans zich vast te grijpen aan het loze eind van de lijn van het zeeanker dat als grijplijn overboord is geworpen. Ik begin de lijn in te halen om Luif bij het zwemplatform te krijgen, hem toeschreeuwend

dat hij moet vasthouden. Ondertussen klimt Job op het zwemplatform om hem aan boord te helpen. Bijna bij het zwemplatform aangekomen laat Luif de grijplijn plotseling los en ik zie hem tot mijn ontzetting in het donker verdwijnen. Gebeurt het bij het overnemen van de grijplijn naar de zwemtrap? Wordt hij door een grote golf weggezet? Is hij uitgeput? Ik zal het nooit weten.

communicatie gebaseerd noodbaken. We overwegen nog het baken overboord te zetten. Misschien kunnen reddingsdiensten Luif dan sneller lokaliseren. Maar ik besluit dat niet te doen. Wellicht verslechteren de omstandigheden verder en hebben wij het noodbaken zelf hard nodig. Bovendien zal de EPIRB de positie waar Luif overboord is geslagen naar de wal hebben doorgegeven.

Onmiddellijk zet ik de motor in de voorruit om een nieuwe reddingspoging te ondernemen. Er gebeurt echter niets, en als ik naar de motorconsole kijk zie ik alle controlelampjes branden. De motor is stilgevallen en al snel wordt duidelijk dat de lijn van het zeeanker in de schroef is gelopen. De verbijstering is groot maar duurt kort. Job en Henk reven snel de genua een stukje uit om onder zeil een nieuwe poging te ondernemen. Met het zeeanker uit krijgen we de boot echter niet rond. Ik probeer met de pikhaak de lijn van het zeeanker die onder water achter de schroef uitstaat boven water te halen om deze alsnog te kappen, maar door de daarop staande grote driftkracht lukt dat niet. Het is bovendien de vraag of we ons onder de heersende omstandigheden ook zonder zeeanker onder zeil tegen de wind hadden kunnen opwerken. Na een paar pogingen begint de verschrikkelijke werkelijkheid tot ons door te dringen: we kunnen niets meer doen. We zien het lichtje van reddingstaak achter de golven verdwijnen. Ik neem aan dat omgekeerd Luif ons toplicht heeft zien verdwijnen. De ontreddering is enorm.

Na enige tijd bel ik met de Iridium telefoon Den Helder Rescue om te verifiëren of ons noodsignaal is binnengekomen. Ze hebben het inderdaad kort daarvoor ontvangen. Ik laat hen weten dat het om een man overboord situatie handelt. Den Helder Rescue zegt toe het Marine Rescue Coordination Centre (MRCC) van Ponta Delgada op het Azoren eiland São Miguel te waarschuwen. Dat is het meest dichtbij gelegen kuststation van waaruit reddingsacties ondernomen kunnen worden. Uit de later ontvangen “Search and Rescue” (SAR) rapportage blijkt, dat het noodsignaal van de EPIRB om 01:22z ook bij dit reddingsstation is binnengekomen en dat ze om 01:30z van Den Helder Rescue hebben vernomen dat het een Man Over Boord (MOB) situatie betrof. Den Helder Rescue heeft er dus geen gras over laten groeien. We blijken vanaf het moment dat Luif overboord is geslagen tot het activeren van de EPIRB ruim een uur in touw te zijn geweest. Voor mijn gevoel was het hooguit een kwartier.

Noodbericht We gaan naar binnen en ik sluit de kajuitingang af. Onze positie is op dat moment 40˚17.4’N / 023˚35.3’W. Ik heb dertig jaar lang samen met Luif op zee gevaren en menige hachelijke situatie meegemaakt. We kwamen daar altijd goed uit. Het delen van verantwoordelijkheid was een van de sterke punten van ons gezamenlijk bootbezit. Nu ben ik me pijnlijk bewust dat ik die verantwoordelijkheid alleen moet dragen. Via de marifoon zend ik een noodbericht uit, maar zoals te verwachten was komt er geen response op deze verlaten positie op de oceaan. Dan activeren we de EPIRB, een op satelliet-

Zwijgend afwachten Nu volgt een periode van zwijgend afwachten, in grote verslagenheid en eenieder verdiept in zijn eigen gedachten. We zijn ons er van bewust dat de kans dat Luif in deze zee teruggevonden wordt erg klein is. En Luif zal zich dat op dit moment ook realiseren. Henk, die al die tijd in zijn ondergoed buiten heeft gestaan, en nat en behoorlijk onderkoeld is geraakt, wordt zeeziek en moet af en toe overgeven. Gelukkig herstelt hij snel nadat hij droge en warme kleding heeft aangetrokken. We laten ook een tijdje de motor draaien om onze stroomvoorziening zeker te stellen.

Reddingsoperatie Na een poosje worden we door MRCC Ponta Delgada gebeld. Ze brengen ons op de hoogte van de reddingoperatie die

M.S. “Pas Chalis”

Fregat “Antonio Enes”

op touw is gezet (de bijgevoegde tijdstippen zijn overgenomen uit het later ontvangen SAR rapport): • Bij MRCC Norfolk is om 01:40z opgave gevraagd van in de buurt van het ongeval varende schepen. Het enige nabije schip is M.S. “PasChalis”; • De kapitein van de “PasChalis” is verzocht naar het SAR gebied te gaan om aan de zoekoperatie deel te nemen. Het schip heeft om 02:10z koers gewijzigd en zal nog twee uur moeten varen om het SAR-gebied te bereiken; • Het fregat “Antonio Enes” van de Portugese marine is verzocht naar het SAR gebied te gaan om aan de zoekoperatie deel te nemen. De “Antonio Enes” vertrekt om 03:01z uit Ponta Delgada; • Een helikopter zal bij daglicht gaan deelnemen aan de zoekoperatie. De Puma zal om 04:47z vertrekken vanaf de Portugese luchtmachtbasis “Lajes” op Azoren eiland Terceira; • Een verkenningsvliegtuig zal bij daglicht gaan deelnemen aan de zoekoperatie (ETA SAR gebied 08:20z). De schaal van de zoekactie en de snelheid waarmee die wordt georganiseerd, maken grote indruk op mij. Hier

zijn professionals aan het werk. Kort daarvoor voelden we ons op deze plek op de Atlantische Oceaan nog totaal verlaten en hulpeloos. Nu weten we dat we er niet alleen voor staan en dat werkelijk niets wordt nagelaten om Luif te vinden. We krijgen weer een beetje hoop. De temperatuur van het zeewater is 16˚C, en volgens informatie aan boord zou een drenkeling daarin nog vijf uren kunnen overleven. De “PasChalis” en de SAR helikopter zouden net op tijd kunnen zijn. Pas weken later zal ik van verschillende kanten horen dat de overlevingsduur in de heersende omstandigheden (harde wind en metershoge golven) waarschijnlijk veel korter is dan vijf uren. Ik vraag me nu nog af in hoeverre Luif daardoor korter heeft hoeven lijden. Inmiddels maak ik me steeds meer zorgen over onze schroefinstallatie. Nog steeds zit de lijn van het zeeanker in de schroef. Als de schroefasuithouder uitbreekt is de kans op schade en lekkage groot, ook kan het roer onklaar raken. De wind is inmiddels iets afgenomen en ik besluit een poging te wagen hier iets aan te doen. Met uiterste krachtsinspanning en gebruik makend van het af en toe slap vallen van de lijn van het zeeanker lukt het me deze om MAART 2012

D E

D R I E TA N D

15

de kikker op het achterdek te slaan. De enorme rukken aan de lijn worden nu tenminste door de kikker opgevangen en niet meer door de schroef. Het eerste contact met een SAR-eenheid is met de “PasChalis”. De kapitein meldt zich over de marifoon en informeert naar de MOB-positie en het traject dat we daarna driftend achter het zeeanker hebben afgelegd. Zodra het licht wordt, zien we het schip in de verte zoekslagen maken. Het blijkt een enorme 70.000 tons bulkcarrier te zijn. Niet lang daarna meldt zich de piloot van de SAR-helikopter met dezelfde vragen als de kapitein van de “PasChalis”. Ook de helikopter zien we in de verte zoekslagen maken. Als de piloot rond 08:30z doorgeeft dat hij in verband met zijn brandstofvoorraad het zoeken moet staken, verdwijnt onze hoop dat Luif nog levend uit zee gehaald kan worden. Kort daarna zien we een viermotorig toestel laag over de zee kruisen. Het blijkt een Orion van de Portugese luchtmacht te zijn. Ook met dit toestel hebben we marifooncontact. Onze enige hoop is nu dat het lichaam van Luif wordt teruggevonden.

Zwemvest gezien We volgen de marifoonconversatie tussen de verschillende SAR-eenheden. Zo horen we dat een reddingsstaak met boei wordt waargenomen (waarschijnlijk de onze). In de loop van de ochtend komt de “PasChalis” terug uit het zoekgebied en vaart in een grote boog om ons heen. De kapitein vraagt over de marifoon nogmaals precieze informatie over de MOB positie, onze drift sindsdien en wat voor kleding Luif droeg. Hij informeert ook naar de oorzaak van het ongeval en spreekt zijn medeleven uit. Daarna vaart het schip opnieuw zoekslagen makend in ZZW richting weg. Ik bewonder de volharding van deze kapitein en zijn bemanning. Om 14:30z geeft de kapitein van de “PasChalis” door dat een van zijn bemanningsleden een reddingsvest in zee heeft gezien. Even daarna laat hij ons weten dat het een drenkeling betreft die voldoet aan onze beschrijving. Ook zegt hij dat de drenkeling volgens zijn waarneming niet meer leeft. Hoewel ik gevoelsmatig hier al rekening mee hield, komt het bericht keihard aan. Ik schiet vol en ben enige tijd niet meer in staat met de kapitein verder te praten. Inmiddels blijkt de

“Antonio Enes” op locatie te zijn gearriveerd, want we horen hoe de kapitein van de “PasChalis” het fregat naar de positie, waar Luif is aangetroffen, dirigeert: 40˚11.7’N/023˚25.2’W. Dit is ca 6.5 mijl oostelijk van de MOB-positie, het resultaat van de zuidoost lopende Azoren stroming, de zuidwestelijke wind en de noordoost lopende zeeën. We zijn inmiddels ondanks het zeeanker zover verdaagd dat we geen zicht meer hebben op deze operatie. Het fregat meldt dat het lichaam van Luif met een RIB (rubberboot) uit zee gehaald zal worden. Hoewel de wind al behoorlijk is afgenomen staat er nog een hoge zee. Ik heb groot respect voor de mensen die deze zware en moeilijke taak moeten uitvoeren. Enige tijd later geeft de kapitein van het fregat door dat Luif uit zee is gehaald en bevestigt dat hij overleden is. ■

T

ot hier het schokkende relaas van Chris van Hooren over een situatie “waarmee je geconfronteerd kunt worden, als het ondanks goede voorbereidingen toch fout gaat”. In overleg met hem is het voor de Drietand ingekort. In de volledige versie op www.kustzeilers.nl kunt u lezen hoe het thuisfront werd geïnformeerd, hoe de Nausikaä – nadat duikers van het fregat de schroef hadden bevrijd – grotendeels zeilend Ponta Delgada op São Miguel bereikte, waar het stoffelijk overschot moest worden geïdentificeerd en de autoriteiten vaststelden, dat de bemanning niets te verwijten viel. Wij nodigen u uit te reageren. In een volgend nummer zullen wij uit uw reacties, die van de veiligheidscommissie en van Chris van Hooren een vervolg publiceren. De redactie.

MAART 2012

D E

D R I E TA N D

17

Uitgebreide weercursus 8 zaterdagochtenden in november 2012 / maart 2013 Onze watersporthobby wordt in belangrijke mate bepaald door het weer. Om vaartochten goed te kunnen voorbereiden of tijdens een tocht de juiste beslissingen te kunnen nemen, is het van belang om te weten wat het weer tijdens deze tochten gaat doen. Natuurlijk blijft het weer een moeilijk voorspelbare factor, maar met een gedegen basiskennis zijn onderstaande vragen beter te beantwoorden: Wanneer gaan we wel varen en wanneer is het beter om te blijven liggen? Wat gaat het weer de komende dagen doen? Wat is het juiste moment om te vertrekken en wat is dan de juiste koers?

Wat leert u?

Cursusdata

ennis van basisbeginselen meteorologie. Het interpreteren van diverse weerkaartjes. Herkenning van wolken en weertypen. Te behandelen onderwerpen zijn: atmosfeer,vochtigheid, algemene circulatie, luchtdruk en wind, luchtsoorten, stabiliteit, wolken en neerslag, fronten, het weer in druksystemen en buien. Met deze opgedane kennis bent u in staat om met behulp van uw scheepsinstrumenten of verkregen weersinformatie uit de media en natuurlijk uw eigen waarneming, te bepalen met welk weertype u te maken heeft en wat het weer gaat doen.

2012: 03/11, 17/11, 01/12, 22/12 2013: 12/01, 02/02, 16/02, 02/03 Lestijd: 09:00 tot 13.30 uur, inclusief half uur pauze voor uw zelf meegenomen lunch. Locatie: Watersport Vereniging De Kil, Rijksstraatweg 355, 3316 EG Dordrecht.

K

Hoe, wat en waar? De cursus wordt door twee professionele instructeurs meteorologie in Dordrecht gegeven. Op interactieve wijze wordt u tijdens het winterseizoen op acht zaterdagochtenden wegwijs gemaakt in de wereld van het weer. Voor deze cursus is een speciaal dictaat gemaakt, waarmee u zich gaat verdiepen in de basisbeginselen van de meteorologie. Tijdens de cursusdagen wordt in groepsverband aan opdrachten gewerkt, zowel binnen als buiten. De theoretische kennis wordt zo snel in praktijk gebracht. Enige zelfwerkzaamheid, c.q. huiswerk, wordt van de cursisten verwacht, zoals het via de media volgen van het weer en bestuderen van de lesstof.

Het maximum aantal deelnemers voor deze cursus is 30; om de cursus door te laten gaan is een minimum van 20 nodig. Deze cursus is opengesteld voor introducés. Inschrijven is mogelijk tot 1 oktober 2012. Maar wacht niet zo lang: docenten, andere cursisten, iedereen wil graag weten of de ­cursus doorgaat. De kosten van deze weercursus bedragen €160,00 voor leden NVvK (leden, partnerleden en kinderen) en €200,00 voor introducés. Zo op het eerste gezicht een dure cursus, maar het gaat om acht lesdagen. Het lesgeld is inclusief een uitgebreid lesdictaat, wat samen met uw aantekeningen een waardevol naslagwerk is. Inschrijven via de website. ■ Wilt u echt begrijpen waarom het weer is zoals het is, dan is dit de cursus voor U!

In de herhaling: basiscursus weerkunde. Deelnemers aan de cursus in de winter 2010 / 2011 waren allen even enthousiast. In Drietand 03-2011 schrijft Sietske Cnossen: “Gaan!”

De Jaarprijzen 2011

H

In onze vereniging bestaan twee afstandsprijzen, de Voorzittersprijs en de Zeepaardbeker. Het gaat om de grootst afgelegde afstand, gecorrigeerd voor de afmetingen van het schip en het aantal dagen dat de tocht in beslag nam. Voor de Voorzittersprijs komen alle tochten waarvan een verslag is ingezonden, in aanmerking. Bij de Zeepaardbeker geldt dezelfde berekening, echter de lengte waterlijn van het schip mag maximaal 26 ft zijn. De Voorzitterprijs 2012 is voor Peter Paternotte, die met Gateway, een Vancouver 34, een tocht maakte van Enkhuizen rond de Atlantic, Barbados, de Britse Maagdeneilanden, de Azoren en terug naar Enkhuizen; een afstand van 9610 zeemijl.

D E

D R I E TA N D

MAART 2012

De Zeepaardbeker gaat dit jaar naar Chiel Mariën, die met Lacatrine, een Contessa 32, een tocht maakte van Kampen, via de Orkneys naar de Faroer en vandaar via Shetland en Farsund terug. Indrukwekkend was de single handed tocht van Willem van Olst met Bo, een Victoire 1044, naar Spitsbergen. Hij werd beloond met de Jubileumschaal voor een bijzondere nautische prestatie. De Damesprijs 2012 is voor Linda de Mol, voor haar tocht samen met man en kinderen met Abel T via Marokko, Gambia, Frans Guyana en Cuba naar de V.S. Linda en de kinderen vlogen terug en Marius de Mol bracht het schip met bemanning terug. Er waren meerdere verslagen van goede kwaliteit ingezonden. De keuze voor de Journaalprijs viel dit jaar op het verslag van Anky Woudstra, van een tocht samen met Henk Jansen op met de Wilde Zwaan over de Zwarte Zee. ■

D E E V E N E M E N T E N CO M M I SSI E

aankondigingen

aankondigingen

16

Openingstocht 2012 Het zeilseizoen staat binnenkort weer voor de deur en dat willen we deze keer op “klein water” beginnen.

O

p 28, 29 en 30 april gaat de openingstocht naar Zwartsluis en Giethoorn. In Zwartsluis zijn ligplaatsen gereserveerd aan de binnenzijde van de oude sluis. De bus vertrekt op 29 april om 9.45 uur vanaf het busstation naar Giethoorn, waar we overstappen op een rondvaartboot, die ons via de grachten naar het Smits Paviljoen aan de Bovenwiede brengt. Hier wordt de lunch geserveerd en kunnen we punterzeilen of zelf punteren door het dorp. Ook is een wandeling met museumbezoek de moeite waard. De bus brengt ons weer terug naar Zwartsluis, waar s’avonds een dinerbuffet in Hotel Zwartewater voor ons klaarstaat.

Alle deelnemers krijgen via mail of post informatie over de ligplaats in Zwartsluis en de openingstijden van de bruggen. De bijdrage voor het hele evenement, inclusief lunch en diner, is €35,00 p.p. en dient van te voren te worden overgemaakt op rekening 2618098 t.n.v. Bureau NVvK. De sluitingsdatum voor inschrijving is 21 april. Het liggeld is €7,00 per nacht en dient contant te worden betaald aan de Evenementencommissie. ■

D e V eiligheidscommissie

Veiligheidsdag 3 november 2012 bij de KNRM te IJmuiden De Veiligheidsdag is komend najaar bij de Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij in IJmuiden. Dit zal weer een mix worden van presentaties en activiteiten waar de deelnemers zelf actief aan mee kunnen doen.

E

en belangrijk onderdeel van de dag wordt het slepen van zeiljachten door reddingboten. Deelnemers kunnen dit volgen vanaf de klassieke reddingboot Maria Louisa of aan boord van één van de drie in te zetten reddingboten of aan boord van één van de deelnemende zeiljachten. De Reddingmaatschappij wordt vaak ten onrechte als een sleepdienst gezien. Na het veilig stellen van mens( of dier) wordt bij serieuze reddingacties regelmatig tot slepen overgegaan. Niet alle jachten blijken daarbij voldoende uitgerust om in zware omstandigheden een goede sleepverbinding te kunnen maken. Dit levert de redders soms problemen op. Weet u hoe bij uw jacht een sleep bevestigd zou kunnen worden? En is dat stevig genoeg? Komend seizoen hebt u ampel tijd om te bezien of dit bij uw boot verbeterd zou kunnen worden. Voor een beperkt aantal deelnemers (maximaal 75 personen) wordt een boeiende en leerzame dag voorbereid. ■

MAART 2012

D E

D R I E TA N D

19

M i j n f a vo r i e t e …

Mijn favoriete…

18

Zeesbootwedstrijd

Ooit gehoord van Fischland-Darss-Zingst? Mie k e en O tto E ng el s

Het is een gebied waar, volgens zeggen van havenmeesters, nog geen handvol Nederlanders per jaar komt. Wij zijn er in de twee weken dat we met onze Southerly 115 Big Mama hier voeren, geeneen tegengekomen. Ons schip in de haven van Born am Darss

T

och is het een prachtig vaargebied voor wie het niet zozeer gaat om het aantal afgelegde zeemijlen, maar om een natuurrijke vaaromgeving, (trek-)vogelgebied, eenzame ankerplekjes en karakteristieke plaatsjes. Aan de ene kant is het op het water en in de havens ook in het hoogseizoen heel erg rustig, maar aan de andere kant zijn er veel activiteiten en culturele programma’s in de buurt van havens en op het land vanwege het landtoeristische karakter van dit gebied. Het is een fraai en toegankelijk schiereiland en achterland; beiden goed bereikbaar voor tochten te voet, met (vouw-)fiets, met openbaar vervoer en met een netwerk van personen- en fietsveerponten. En niet te vergeten de prachtige Oostzee stranden die op meestal korte afstanden van de havens liggen. Een gebied dat je meer landgenoten gunt. Daar komt nog bij dat de meeste jachthavens en andere voorzieningen met ontwikkelingsgelden van de EU zijn aangelegd; dus ook van onze centen. Ook de haven van Dierhagen is met EU geld tot stand gekomen Onze keuze voor dit gebied is mede bepaald door het bezoek van vijf kleinkinderen van 9-13 jaar in deze periode.

D E

D R I E TA N D

MAART 2012

Vanuit Kiel, via Fehmarn en Warnemünde kun je in drie lange dagtochten Barhöft bereiken; daar is de ingang van dit gebied. Totaal Warnemünde-Barhöft: ongeveer 110 km. Onze Southerly heeft een zwaaikiel (0.85-2.05m) en een kaartplotter, wat voor dit vaargebied heel handig is. We laten het schip deze winter achter in de hal van de (Zeesboot-)werft Rammin in Barth.

Ons schip in de h ­ aven van Born am Darss In Born am Darss worden we uiterst hartelijk ontvangen door onbezoldigd havenmeester, annex initiator van deze haven, annex gemeenteraadslid, annex penningmeester van de Kurverwaltung. Hij is een reeds lang gepensioneerde oud-kapitein van een DDR-lijndienst met veel kennis van deze regio.

Zeesbootwedstrijd In Dierhagen nemen we als opvarende op de Zeesboot van de havenmeester deel aan een Zeesbootwedstrijd. Een heel spektakel, compleet met waltentjes en feestavond. De wedstrijden worden alleen in het gebied gehouden dat in dit artikel is beschreven.

Flarden uit de DDR-tijd Heel speciaal. Mensen vertellen spontaan verhalen uit die periode. “Ja, ik kom uit Althagen, hier op Fischland. Net vóór het optrekken van de muur via Berlijn gevlucht naar West Duitsland. Ik was de enige uit mijn klas. Een moeilijke beslissing. Ik kom de laatste jaren hier weer regelmatig, o.a. voor een reünie van de middelbare school. Leuk, maar er blijft toch een zweem hangen….. ‘verrader’. Een klasgenote was bij de jeugdbeweging. Ze heeft in een onbezonnen bui verklapt aan de leiding, dat ik vluchten wilde. Ik ben hardhandig ondervraagd. Ze mijdt mij steeds bij de reünie. Andere klasgenoten klagen voortdurend dat ze zo’n laag

Bronnen: - Mecklenburg-Vorpommern Bornholm (Mit Lübecker Bucht und Stettiner Haff), Set 2, Delius Klasing-Sportbootkarte, 2009 - Ostseeküste 2, Travemünde bis Stettin, Jan Werner, Delius Klasing Verlag, 2008 - Sejlerens, Marina Guide 2011, Deutschland (in iedere haven ieder jaar gratis te verkrijgen) - Ostseeküste, Mecklenburg-Vorpommern, Talaron, S. und Becht, S., Michael Müller Verlag - Over ‘Zeesboote’: http://www.braune-segel.de/; http://www.zeesboote.de/ (oud); Althagen http://de.wikipedia.org/wiki/Zeesenboot. - Voor de waterstand: www.pegelonline.wsv.de of googlen op ‘Pegelstand’

pensioen hebben. Ik maak hen duidelijk dat in de DDR-tijd meer vrouwen werkten dan in West Duitsland. Door het gelijk trekken van de pensioenen na ‘Die Wende’ zijn de gepensioneerde echtparen uit de DDR-tijd gemiddeld beter af.” Wij liggen in de box in Born am Darss met de achterkant naar de steiger. Een gezin wandelt langs: “Kijk, Big Mama. Dat zijn engelsen”, onderwijst de man zijn kinderen. Onze Hollandse vlag wappert vrolijk verder alsof ie niks heeft gehoord. Dat kan ik de kinderen niet aandoen. “Nou meneer, wij komen uit Nederland”. Vraagtekengezichten. “Uit Holland”, verklaar ik nader, terwijl ik onze vouwfietsen op slot zet. De gezichten klaren op. “Handige fietsen”,

zegt de vrouw. “Originele Bickerton Classics, bijna 25 jaar oud”, zeg ik. “Nou, dat is dan nog uit de DDR-tijd”,rekent de vrouw snel. Ik geef het op, maar wel met het nodige begrip. ■

De haven van Dierhagen is met EU geld tot stand gekomen

Het schiereiland Fischland-Darss-Zingst ligt aan de N-kust van het voormalige O-Duitsland: ongeveer tussen Warnemünde en Stralsund ten W van Rügen. Tussen dit schiereiland en het vasteland liggen de westelijke Boddengewässer. Een ketting van meren en vaarwateren die zich van Barhöft in het oosten tot Damgarten in het ZW uitstrekken over ruim 80 km. Naar het O toe grenst het aan de meer bekende wateren rond Rügen. Je kunt er alleen maar in en uit aan de O-kant bij Barhöft. Het is grotendeels een Nationaal Park, behorend tot het Vorpommernse Boddenlandschaft. Ongeveer 50% van het oppervlak, verdeeld over 3 grotere en wat kleinere meren, heeft een gemiddelde diepte van 2-4 meter. De rest is minder. De oostelijke helft is in de geulen bevaarbaar met een diepgang tot 2 m en loopt van Barhöft tot aan de Meiningen Dreh- un Pontonbrücke. Deze draait van 1 mei tot half september gedurende 15 min alleen om 9.30 uur en om 18.30 uur. Voornaamste havens zijn Barth en Zingst. De baggerprioriteit ligt op nivo 2, d.w.z. alleen vaargeulen en havenaanloop. De westelijke helft is in de geulen en havenaanlopen bevaarbaar met een diepgang tot 1.30m, met havens als Prerow, Wieck, Bodstedt, Born, Althagen, Wüstrow, Dierhagen en Ribnitz-Damgarten. De baggerprioriteit ligt op nivo 3, d.w.z. alleen baggeren als het echt te gek wordt. MAART 2012

D E

D R I E TA N D

1 liter diesel per afgelegde mijl €188.500,--

PE ARL OF THE SE A Achterdek 330S

KWALITEIT MET INGEBOUWDE ERVARING AFSPRAAK = AFSPRAAK

Salon 330S

optimale ventilatie en ultiem comfort

Keuken 330S Import:Swanta-yachting [email protected] www.integritytrawlers.nl Tel.+31(0)627890535 346ES.11.58x3.97x1.16

330S, 10.50x3.72x1,10, J.Deere 150PK,Max.12 kn

Over goede vaareigenschappen gesproken......... comfort, zeewaardig,gunstig brandstofverbruik. 386ES.13.30x3.97x1.21

426ES.14.05x4.34x1.21

526CE. 16.30x4.80x1.50

426CE.14.05x4.34x1.21

PMS DONKERBLAUW 288, ROOD 032

Master cabin 330S 626CE.18.98x5.07x1.52

SINDS 1850 LEVEN WE VAN DE WIND PMS DIAPOSITIEF, LETTERS WIT

Makkum, 0515 231 738 www.uk-devriessails.nl, [email protected] Enkhuizen, Lelystad, Zierikzee

CMYK DONKERLBAUW: 100% CYAAN, 80% MAGENTA, 0% YELLOW, 30% ZWART, ROOD: 100% YELLOW, 80% MAGENTA

CMYK DIAP

ZWW, LETTER 100% ZWART, POMPEBLED 65% ZWART

ZWW DIAP

Goede ventilatie en vochtregulatie zijn essentieel voor een gezonde en ontspannen nachtrust aan boord. De open kernstructuur van de matrassen in combinatie met de lattenbodems van Neptune maken uw nachten heerlijk fris, de nachten zijn tenslotte bepalend voor uw dag. U zult opgewekter ontwaken en gedurende de dag beter presteren. Een slaapsysteem van Neptune biedt u: ∙ Optimale ventilatie en vochtregulatie voor een gezonde nacht ∙ Perfecte ondersteuning en drukverlaging voor optimale ontspanning ∙ Naar uw persoonlijke wens en voor iedere kooi op maat geproduceerd ∙ Puur vakmanschap, service en garantie Wilt u meer informatie of een gesprek aanvragen? Bel +31 (0) 228 56 2045 of ga naar www.neptune.nl

IMO / MED / MCA

23

Ko e r s v a s t

22

Anne-Marie en Jos van IJsseldijk varen sinds 2009 in hun Virtue, een X37. Hun eerste nagelnieuwe schip, na bijna vijfendertig jaar samen zeilen in schepen die ze als tweede eigenaar kochten.

Virtue,

een schip voor echte zeilers! I m m y T i m m e rm an

Platbodem of scherp jacht? Zowel Jos, als Anne-Marie hebben het zeilen niet van huisuit meegekregen, maar zeilen wel zolang ze elkaar kennen. Voordat ze zelf een schip hadden, waren zeilkampen, als cursist of als instructeur, de manier om aan hun “zeilvitamines” te komen. Als Delftse studenten voeren ze met groepen op platbodems, zonder enig comfort. Maar toen al wisten ze het zeker, ooit zouden ze zelf een schip hebben. Jos volgde zelfs cursussen in lassen en machinebankwerken om klaar te zijn voor het onderhoud daarvan. Toen dachten ze nog dat ze een rond- of platbodem zouden kiezen, maar dat zou anders lopen. D E

D R I E TA N D

MAART 2012

De zee trekt Ze begonnen klein. In 1971 huurden ze samen met een stel vrienden in Friesland een 6 m kajuitzeilbootje, met een verzekering die behalve de Friese wateren ook een IJsselmeer- en Waddendekking had. Toen ze het scheepje kwamen halen, moest er eerst nog wel een anker aan boord gebracht worden; volgens de verhuurder had je dat niet nodig aan de Friese wallekantjes: je plantte een vaarboom in het water en bond daar je schip aan vast! Maar Anne-Marie en Jos wilden Kornwerd uit om daarna bij Den Oever weer naar binnen te komen. Ze proefden voor het eerst zout water. In 1974 boden ze zich aan bij een wat ouder echtpaar als

bemanning op een Contest 40. De oud-legerofficier en zijn vrouw hadden een tocht gepland naar de Zuid-Engelse kust en de Kanaaleilanden. Ondanks slecht weer – met stevige ZW wind en veel slecht zicht, zo zeer zelfs dat de “generaal” onderweg een marifoon en een radar liet installeren – wisten ze na deze trip dat ze op zee wilden zeilen en dat hun eigen schip geen platbodem, maar een scherp jacht zou worden.

Snelle zeilers In 1976 kochten Jos en Anne-Marie een 26voet stalen Vertue een beeldschoon Laurens Giles-ontwerp, waarmee ze naar Engeland en de Oostzee voeren samen met hun twee kleine zoontjes. Gedurende de twee jaren dat ze in NW-Australië woonden, kwam er van zeilen niet veel, hoewel ze daar samen met een ander stel een open bootje aan zee hadden. Na 10 jaar werd de Vertue verruild voor de snelle Contessa 34 OOD, ontworpen door Jeremy Rogers. Een Spartaans ingebouwd schip, zo erg zelfs dat het vrienden inspireerde Jos een boek cadeau te doen: “Hoe timmer ik mijn boot in”. En dat resulteerde erin dat een van de loodskooien opgeofferd is voor handige kastjes. Na weer 10 jaar

werd de Hullabaloo ingeruild voor een J39. Een wedstrijdschip waarmee het mannelijk deel van de familie van IJsseldijk wedstrijden voer, terwijl Anne-Marie haar aandeel leverde als walploeg. In 2009, nadat ze het werken achter zich hadden gelaten, kozen Anne-Marie en Jos voor de gloednieuwe X37, die ze Virtue (als hommage aan hun eerste schip) noemden. Een comfortabel schip dat snel is, ook op tegenwindse koersen, zodat ze het grootste deel van hun tochten zeilend kunnen doen. Bovendien is het schip prima samen te varen, met zijn kleine voordriehoek en het grote grootzeil, dat wordt gehesen met behulp van een elektrische lier. Het interieur is groot genoeg voor hun tweetjes, ook voor lange reizen en is voorzien van alle gemak. Buiten wijst B en G apparatuur de weg en binnen staat een computer als hulp bij het navigeren, voor de radarbeelden en voor communicatie. Op de kaartentafel ligt altijd een papieren kaart als back-up.

Heel tevreden Het schip is uitgerust met een stuurwiel. Dat had Anne-Marie liever ingeruild voor een helmhout, maar bij standaard uitgevoerde schepen is dat een omslach-

tige (en dure) wijziging. De keuze voor een standaard uitgevoerd schip hebben ze heel bewust gemaakt. Meestal zijn de “fouten” in het ontwerp er al door de werf uit gefilterd. Een enkel klein puntje van kritiek op de X37? De wanten zijn aan dek bevestigd, middenin de gangboorden. Omdat ze geen overlappende zeilen hebben, had voor hun het bevestigingspunt meer naar buiten gekund. Verder hebben ze nog geen minder goede eigenschappen ontdekt. Veranderingen aan de Virtue zijn dan ook niet te verwachten.

Lekker lange trips Vanaf 1976 hebben de IJsseldijkjes alle vakanties op hun boot doorgebracht. Tijdens hun werkzame leven voeren ze in 3 of soms 4 weken naar de Oostzee, Engeland en de Franse kust. Voor elke vakantie werd een doel gesteld, maar er moest ook aan de terugtocht worden gedacht, dus enige spanning was er altijd. Met de Virtue is tijd een minder probleem en dat bracht hen in tochten van 4 maanden naar Helsinki, naar La Rochelle, rondom Engeland en naar de Noorse westkust. Op het verlanglijstje staat nog een zeiltocht hoog de Botnische Golf in; een plan voor het volgende seizoen? ■ MAART 2012

D E

D R I E TA N D

Kort nieuws

24

Klintholm 35 x 45 cm

Verwaaidagen zijn alleen maar lastig als je een strak zeilschema hanteert. Sinds wij de tijd hebben en nemen, maken verwaaidagen onze vakanties eigenlijk alleen maar interessanter: Een fietstocht in Denemarken tussen goudgele korenvelden, met uitzicht op een grijsblauwe zee (complementaire kleuren) doet mij dan even uitstijgen boven mijn dagelijkse zeeniveau. Maar het is ook een uitdaging om op de scheepswerf oude vissersboten met hun kolossale romp en onderwaterschip te tekenen. Hoe krijg ik zulke volumes op een stukje papier van 10 bij 15 cm bij windkracht 7? Greetje Dekker Kaskelot www.greetje.com

Uit de boekenkist H a ns Alt hui s

Op windveren van verlangen Het is niet voor het eerst dat een Kustzeiler, tevens redactielid van de Drietand, met een poëziebundel komt. Peter Schotman kent u allicht van zijn bijzondere verhalen in de Drietand. Bijzonder ook, omdat er naast de woorden altijd prachtige foto’s bij zijn teksten te zien zijn. De bundel “Op windveren van verlangen” is zijn poëziedebuut. Hierin vinden we de weerspiegeling van zijn zoektocht naar de diepte en het verlangen van het leven en de emoties daarbij. Dat schaatsen en zeilen, zee, water en wind, kielzog en golven daar de aangewezen ingrediënten voor zijn, verwondert dus niet. Naast alle D E

D R I E TA N D

MAART 2012

almanakken en pilots is dit een prima boordboekje van een iets ander kaliber. Niet om iets nautisch op te zoeken, maar mogelijk vooral om jezelf te vinden. Of te hervinden! Een prachtig verzorgde uitgave waarvan de eerste druk verscheen in een oplage van 100 genummerde en gesigneerde exemplaren. ■ Prijs: €16,00. U kunt de bundel bestellen via: www.kleinood-en-grootzeer.com ISBN/EAN: 978-90-76644-00-4 NUR 306

E-boeken voor aan boord De mediawereld verandert snel, onder andere door de komst van ipads en andere tablets. Steeds meer mensen lezen hun tijdschrift of boek op een tablet en sommigen navigeren zelfs op hun nieuwe apparaat. Om de moderne watersporter van dienst te zijn, ontwikkelde Watersportmedia recentelijk een serie e-boeken. Leverbaar in de webshop zijn reisverhalen

van Dick Huges, Henk te Velde en Bart Jan Wilton. Vaargidsen van René Vleut – ‘Door de Duitse Bocht’ en ‘Naar Noorwegen, de lange reis’ – en van Klaas Jan Hoeve ‘Het verborgen IJsselmeer’. Verder zijn er instuctieboeken en twee boeken voor boordkinderen. Kijk en bestel op www.watersportmedia.net. ■

25

Archieven Tolheffing Sont beschikbaar

International Council of Cruising

Onze admiraals Michiel Adriaansz de Ruyter en Wassenaer van Obdam hebben strafexpedities ondernomen naar de Sont, als de Deense koningen het te bont maakten met de heffing van tolgelden en daarmee de Nederlandse koopvaardij naar de Oostzee schade toebrachten. Ook de Britten onder o.a. admiraal Horatio Nelson hebben meer dan eens ingegrepen. De tolheffing is door de Denen vanaf het eind van de 15e eeuw nauwkeurig opgetekend. De archieven van de periode 1550 tot het einde van de tolheffing in 1857 zijn gedigitaliseerd. De helft van de schepen die door de Sont zeilde, voerde de Nederlandse vlag en in bepaalde perioden was dat zelfs 90%. Van deze Nederlandse schepen was de helft afkomstig uit Friesland. Veel interessants over deze Friese connectie is te vinden op www.soundtoll.nl. Wat waren de thuishavens van de schepen, wat vervoerden ze, hoe werd dat gefinancierd, enz. De verzekeringmaatschappij “Woudsend”, thans onderdeel van ASR, en de vroegere Kingma’s Bank, opgericht in Makkum en gefuseerd met ABN-Amro, vinden hun oorsprong in de Oostzeehandel. Soundtoll.nl is onderdeel van de site van het Fries Historisch en Letterkundig Centrum: www.tresoar.nl; Tresoar is het Friese woord voor schatkist; de archieven blijken een schatkist voor onderzoekers en andere geinteresseerden. Bron: Leeuwarder Courant

Het ICCY organiseert in 2012 haar 31e Summer Meeting in Tallinn van 11 juli tot 15 juli. Deze meetings bieden o.a. bezoeken aan bezienswaardigheden, social events en een gala diner. In het verleden hebben ook Kustzeilers deelgenomen aan deze happenings. Er hangt wel een prijskaartje aan, de kosten zullen rond de 350€ per volwassen deelnemer bedragen( incl. Havengeld) Als contactpersoon wordt in “Cruising” opgegeven Isobel Porter ICCY lid en Vertegenwoordiger van de Cruising Association. Email : [email protected]. Op de site van ICCY wordt voor Nederland geen vertegenwoordiger genoemd, wel in België t.w. de Koninklijke Yacht Club Nieuwpoort [email protected]

Yachts (ICCY) naar Tallinn

Windturbines bij Urk komen In haar uitspraak van 8 februari j.l. verklaart de Raad van State vrijwel alle bezwaren tegen de komst van windturbines bij Urk ongegrond. De mega-turbines zullen er dus wel komen. Het gaat om 86 molens van 135 meter hoog en een tiphoogte van 200 meter, met een opgeteld vermogen van 450 MW. Ze komen in het water van het Ijsselmeer en op de dijk van de Noordoostpolder te staan. Volgens de uitspraak zullen vogels en vleermuizen niet veel last hebben van de molens en is de veiligheid van de scheepvaart niet in het geding. Bron: www.vbij.nL

Bibliotheek

BENT U AL GOED GEMUTST?

Boeken en reisverslagen kunnen te leen gevraagd worden bij de beheerder van de bibliotheek: Hans Althuis Boelestraat 22, 8266 DV Kampen. Tel. 038 3338614. E-mail: [email protected] U vindt de lijst met boeken en verslagen op onze website www.kustzeilers.nl > De Vereniging > Bibliotheek. Toezending van de boeken is gratis; retourporto is voor rekening van de lener. Mocht u zelf boeken op zeil- en/of scheepvaartgebied verzamelen of op willen ruimen, dan kunt u contact opnemen met de beheerder van de bibliotheek. ■

Met de gedachte dat het vaarseizoen al weer in zicht komt, zal dat zeker het geval zijn, maar we bedoelen eigenlijk iets anders. Het vaarseizoen laat nog even op zich wachten en tot die tijd zult u zich wellicht bezighouden met het onderhoud aan het schip of met de voorbereiding van een eventuele langere tocht tijdens de vakantieperiode. Om de soms frisse en koude dagen de komende tijd het hoofd te kunnen bieden, heeft de Toko van onze Vereeniging om die reden een serie heerlijk warm zittende Schippersmutsen van 100% acryl en van 100% polar fleece in haar assortiment. Veel Kustzeilers, die deze mutsen al gekocht hebben, zullen dit be­vestigen en dragen deze mutsen als er maar even aanleiding toe is. Een echte aanrader, evenals de overige, praktische, artikelen uit het Toko-assortiment, die u kunt bekijken in de virtuele

Vogelparadijs ­Markermeer Natuurmonumenten wil in het Markermeer een vogelparadijs realiseren: de Marker Wadden. Tussen Enkhuizen en Lelystad, langs de Houtribdijk, moet een afwisselend landschap ontstaan met zandplaten, wilgenbossen, moeras en stukken open water van tienduizend ha. Er zullen veel vogels komen en de Marker Wadden moeten bovendien een einde maken aan de achteruitgang van de natuur in het Markermeer, die wordt veroorzaakt door de verstikkende deken van slib op de bodem. Bron: www.natuurmonumenten.nl Opheffing Coastgard Stations Er is in de Britse zeilwereld onrust ontstaan over het voornemen van de regering om 9 van de 19 stations van de Coastgard op te heffen. Volgens de minister van scheepvaart gaat het niet om een bezuiniging, maar om “modernisering”, maar dit verhullend woordgebruik kennen we ook in ons land. Tussen 2012 en 2015 zullen worden gesloten: Forth, Great Yarmouth, Thames, Solent, Portland, Brixham, Swansea, Liverpool en Clyde. Nieuw zal zijn Fareham. De Cruising Association heeft verschillende MPs (Members of Parliament) gevraagd om hun licht over deze kwestie te laten schijnen; allen betreuren, als de plannen doorgaan, het verlies van “local knowledge”. Bron: “Cruising” December 2011



uit de

Scheeps Toko

“­showroom” op de website van onze Vereeniging (www.kustzeilers.nl). Mocht u de komende Algemene Vergadering en aansluitend de Leden voor Ledenavond bijwonen, dan kunt u deze mutsen na contante betaling direct vanuit de Toko meenemen en hiermee de verzendkosten uitsparen. U kunt de mutsen én natuurlijk de overige Toko-artikelen ook eenvoudig bestellen via email [email protected] of tele­fonisch 0299 - 420 573. De op de website genoemde prijzen zijn incl. BTW, maar excl. de verzendkosten. Dus snel bestellen, dan bent u voorbereid op een goed gemutst vaarseizoen. Wij wensen u een behaaglijke vaart !   An t o i n e t t e & Ed Ekst e e n MAART 2012

D E

D R I E TA N D

Adv Augustenborg2a

03-12-2010

13:41

Pagina 1

27

vaste ligplaats ligplaats in Denemarken? Denemarken? Een vaste Aan de Oostzee kust op het eiland Als, voorbij de grens van Duitsland, tussen Sonderborg en Dyvig naar SB tot het eind van de Alsfjord, vindt u een heerlijk beschutte jachthaven, vriendelijk en betrouwbaar, in een mooie groene omgeving: Augustenborg Yachthavn van vader en zoon Dahl 55.00 N 09.50 E. 216 ligplaatsen, dus niet te groot, twee restaurants en een klein, knus hotel, watersportwinkel en een onderhoudswerkplaats voor boot en motoren. Moderne bootlift tot 35 ton, drie loodsen, of de wal, voor winterberging. Prospectus op aanvraag. Kom voor bezichtiging zelf eens langs. Het vliegveld van Sonderborg ligt op 10 km afstand. Wij halen u af, ook in het weekend. Maar ook per auto is het slechts 650 km. Desgewenst sturen wij u een routebeschrijving. Of doe deze zomer onze haven eens aan!

Vanaf 2011 is Vanaf 2011 is er er een een nieuwe nieuwe verwarmde m22 verwarmdehal hal van van 1700 1700m voor voor winterberging winterberging in in gebruik. gebruik.

AUGUSTENBORG YACHTHAVN, Langdel AUGUSTENBORG Langdel 6 DK-6440 DK-6440 AUGUSTENBORG tel. +45 +45 74 47 15 62 fax. +45 +45 74 74 47 47 16 16 17 17 [email protected]

www.augustenborg-yachthavn.dk

Gastvrije Zwarte Zee Kaap Emine aan de kust van Bulgarije

An ky W o udst ra, m e t ge br ui km aki n g van he t re i sve rslag van He rm an de Lan ge

In de tijd van Homerus wordt de Zwarte Zee ‘Axenos’ Prins Hendrikkade 176 / 50 NL - 1011 TC Amsterdam T: +31 (0)20 427 77 27 E: [email protected] W: www.datema-amsterdam.nl di. t/ m vr. 10:00 – 18:00 uur zat. 10:00 – 17:00 uur

Bij Datema Amsterdam kunt u o.a. terecht voor: Nautische kaarten en -boeken I nstrumenten en veiligheidsmiddelen Reparaties, keuringen etc.

eyor • EMCI Registered Expert (re),

M arine Business (zoals serviezen en linnengoed) Roosenstein-Wolke nautische kleding bootkussens (exclusieve) nautische cadeaus etc.

(= ongastvrij) genoemd vanwege de winterstormen en de woeste volkeren die eromheen wonen. Maar sinds de Grieken steden stichtten langs de kust heet de zee ‘Euxeinos’, oftewel ‘vriendelijk voor vreemdelingen’. Enkele kustzeilers gaan zelf eens kijken hoe het zit.

Herman de Lange gaat scheep op Mien Chip, een Jeanneau Sun Odyssey 43 van schipper Jürgen Schröder en vaart juni en juli 2010 de Zwarte Zee met de klok mee rond. En Henk Jansen en Anky Woudstra varen met hun Wilde Zwaan, een Victoire 1044, in juni 2011 van Istanbul naar Odessa langs de Bulgaarse en Roemeense kust en weer terug. Beiden hebben een fantastische zeiltocht over deze gastvrije zee, langs schitterende kusten, met aardige mensen en een interessante geschiedenis. De gastvrijheid van de autoriteiten wisselt echter. Om op de Zwarte Zee te komen moet je eerst door de Dardanellen, de Zee van Marmara en de Bosporus. Dat is helemaal geen straf! Het blijkt een authentiek deel van Turkije te zijn, met weinig toeristen, veel grote scheepvaart, vissers en kleine vissershavens, waar altijd wel een jachtje bij kan. De kusten zijn nog ‘woest en ledig’. Vanuit Çanakkale aan de Dardanellen is het zeer de moeite waard Troje te bezoeken. Ook wordt je hier volop geïnformeerd over de beroemde slag bij Gallipoli in 1915.

Via deze wateren stroomt de Zwarte Zee permanent af in de richting van de Aegeïsche Zee. Op de heenweg betekent dat optornen tegen een flinke stroom èn een NO-wind. Net zoals Jason met de Argonauten. De Zwarte Zee zelf heeft de vorm van een enorme nier; zo’n 950 kilometer van west naar oost en 500 kilometer van noord naar zuid, met aan de noordkust het ‘aanhangsel’ De Krim. De zee is diep, hier en daar wel 700 meter, maar met een groot ondieper gedeelte in het Noordwesten. Dit is de paaiplaats van de vele vissoorten die de Zwarte Zee rijk is. Vijf grote rivieren stromen erin uit. En daarmee komt een enorme hoeveelheid organisch materiaal in het zeebekken terecht. Dit zorgt ervoor dat het water beneden de 150 meter zuurstofloos, sterk zwavelwaterstofhoudend en volkomen dood is. Maar in de bovenste waterlaag wemelde het, voor het tijdperk van de overbevissing, van het leven: zalm, steur, tarbot, sprot, grondel, rog, harder en wijting, bijna allen graasden ze op de onderwater weiden van groot zeegras. MAART 2012

D E

D R I E TA N D

28

29 veel overslag activiteiten in de haven. Dat betekent bij verkeerde wind wat kolengruis op de boot….. De autoriteiten doen wat formeel en laten soms lang op zich wachten, maar ze geven geen problemen. Met een huurauto ontdekken we de omgeving met de golvende graanvelden en de delta van de Dnjestr met het middeleeuwse Fort Akkerman, prachtig gelegen bij de 2500 jaar oude stad Belgorod-Dnestrovsky. En als we na vier dagen vertrekken staat ‘de halve haven’ ons uit te zwaaien.

Kenmerkend is de geschiedenis van de Zwarte Zee-ansjovis, die jaarlijks met een massa van een miljoen ton de trektocht langs de kusten van de hele Zwarte Zee maakte. Nu is de soort vrijwel uitgestorven. En waar het vroeger ging om enorme scholen bruinvissen en dolfijnen, zie je nu nog met grote regelmaat dolfijnen rond de boot. Er geldt nu voor de vissers een visverbod van een aantal maanden per jaar. Vis is altijd van enorme betekenis geweest in de bewoningsgeschiedenis van de Zwarte Zee. Nadat de Argonauten in de Bronstijd het Gulden Vlies in Colchis – het huidige Georgië – waren gaan halen, voeren de Grieken uit om zongedroogde of gepekelde vis op te halen en te ruilen voor aardewerk en andere luxe artikelen. De ankers van hun schepen, grote stenen met een gat erin, kun je nog overal langs de kusten vinden. Vanaf de 7de eeuw voor Chr. vestigden de Grieken kustkolonies langs de hele Zwarte Zee om zelf de vis te exporteren.

De gastenvlag van Bulgarije wordt gehesen (door auteur Anky)

Jachthaven Constanta met de Wilde Zwaan

vriendelijke kapen en wat rotsen. Het toeristen seizoen is er uitbundig, maar wel kort van half juni tot half augustus. Nessebar en Sozopol zijn zeer oude stadjes, met houten huizen en zeer aangenaam om door te wandelen, maar ook zeer toeristisch. Varna en Burgas zijn grote steden, met musea en kerken. Tsarevo en Balchik zijn aangename badplaatsen, met in de laatste een gastvrije marina.

haven, met o.a. een standbeeld van Ovidius die hiernaartoe verbannen was. Het archeologisch museum is zeker een bezoekje waard. En bij vertrek op een zeer vroeg tijdstip richting Oekraïne, ondervinden we geen enkel probleem bij het uitklaren. Ook voor Mien Chip is Constanta de laatste haven in Roemenië; zij ervaren de persoonlijke contacten echter als nors en onvriendelijk.

Met de klok mee Varend met de klok mee zijn de kustgebieden van Turkije, Bulgarije, Roemenië en een groot deel van Oekraïne vrij laag, terwijl de Krim en de kusten van Abchazië, Georgië en Noord-Turkije bergachtig zijn. De stroomrichting is tegen de klok in, maar er zijn lokaal grote, voor ons vrij onverklaarbare, wijzigingen. De stroom is echter zelden meer dan 1,5 knoop. Als bij een zeiltocht over de Zwarte Zee Istanbul de laatste en ook eerste haven in Turkije is, kun je beter niet uitklaren. Officieel moet dat wel, maar bij terugkomst kost het inklaren in Istanbul minimaal een dag. Bij het aanvaren van een andere haven aan de Noordkust van Turkije is uitklaren in Istanbul wel verstandig. Met de Wilde Zwaan maken we dag­tochten langs de kust van Bulgarije, waar we veel gastvrijheid ontmoeten. De voorzieningen voor jachten zijn hier de laatste jaren flink toegenomen. We doen zes havens aan en vinden prima aanlegplekken en in- en uitklaren gaat probleemloos. De kades waar de havenautoriteiten zetelen zijn niet altijd berekend op pleziervaart, maar we worden altijd vriendelijk geholpen en het duurt nooit lang. Hier heeft de EU toch een zeer positieve werking. De kust heeft lange zandstranden, afgewisseld met

Standbeeld van Ovidius voor het Archeologisch museum – Constanta

Standbeeld van Ovidius In Roemenië doet de Wilde Zwaan eerst de enorme commerciële haven van Mangalia aan om in te klaren. Een prima jachthaven, een politieagent die helpt afmeren, een snelle afhandeling van de papierboel, maar geen aantrekkelijk stadje. Daarna is Constanta aan de beurt. En hoewel op de oproep via de marifoon geen reactie komt, is het een vriendelijke en veilige haven, met een gastensteiger en een spiksplinternieuwe marina, waar je ook hartelijk welkom bent. De aantrekkelijke oude stad ligt pal boven de

Beide schepen slaan de Donau Delta over. Overigens is dit vogelrijke, Hollands aandoende landschap zeker een bezoekje waard, maar dat kan ook over land, zoals wij deden. Een excursieschip met flinke motor is beter toegerust voor de sterk stromende Donau dan onze geringe pk’s. Opmerkelijk is dat vrijwel alle jachten die we onderweg ontmoeten van de Donau afgezakt komen en dan richting Istanbul varen. De Wilde Zwaan vaart met een goeie achterlijke wind de 170 mijl naar Odessa. Wat is dat een charmante stad; de bijnaam Klein-Parijs wordt snel duidelijk. Pas twee eeuwen oud en geïnitieerd door Tsarina Catharina II. Richelieu, de latere premier van Frankrijk, maakte als eerste Gouverneur de stad en de haven belangrijk. Zijn standbeeld staat bovenaan de majestueuze Potemkin trap (1837), die vanaf zee naar het centrum leidt.

Mien Chip steekt vanuit Roemenië rechtstreeks over naar Sewastopol op de Krim. Hier maken ze kennis met het fenomeen ‘agent’. Er wordt op de Krim steeds veel druk uitgeoefend om zo’n dure (bijvoorbeeld €600) agent het papierwerk te laten doen. Daar verdient iedereen aan. Dankzij een Russisch sprekende, Litouwse opstapster, grote volhardendheid en een magisch scheepsstempel, waar ook de Wilde Zwaan veel profijt van had, weten ze het uiteindelijk toch zelf te regelen. Ook dient regelmatig de positie aan de kustwacht te worden doorgegeven. In Sewastopol is de Russische Marine zeer present. Een herinnering aan de Krimoorlog van 1854/55, en vooral aan de verschrikkelijke gevechten in en rond Sewastopol in 1941/42 en 1944. De Krim is duidelijk veel meer Russisch dan Odessa. Pas in 1954 is het aan Oekraïne geschonken. Er worden nog twee havens op de Krim aangedaan: Artek, met een vriendelijke havenmeester en Kerch vlakbij de Zee van Azov, om uit te klaren. Jalta, waar binnenlopen verboden is, valt goed vanuit Artek te bezoeken. Een mooie stad met een drukbezochte promenade, een ruimtevaart museum en veel paleizen uit de Tsarentijd. Dan is het nog 80 mijl naar

Bemanning Mien Chip in Batumi

Novorossiysk in Rusland. Over de marifoon meldt een ‘agent’ dat er in de jachtclub geen buitenlandse jachten worden toegelaten en dat een plek in het douanegebied 4256 dollar voor 24 uur kost. Ook Tuapse, 68 mijl verder, blijkt gesloten en uiteindelijk lukt het ook niet Sochi aan te lopen. Toch was er een Russisch sprekende Litouwse aan boord en waren de visa en uitnodigingen van te voren geregeld. Het klopt dus wat de reisverhalen melden: de Russische kust van de Zwarte Zee is nog ontoegankelijk gebied voor bezoekende plezierjachten, tenzij men tevoren op de een of andere manier lokaal toestemming heeft geregeld. Gelukkig is het nabij gelegen Georgië wel vriendelijk en erg gastvrij. In Batumi is het inklaren in 15 minuten geregeld en worden extra leidingen aangelegd om Mien Chip aan te sluiten aan water en electriciteit. Het is het eerste buitenlandse

jacht dit jaar: ´Welcome to Georgia´. Een schitterend land. In het 10 mijl verder gelegen Hopa worden de Turkse grensformaliteiten vervuld. Dat gaat niet makkelijk, omdat bij het verlaten van Turkije geen uitreisstempel is gehaald. Van hieruit is het not een kleine 700 mijl naar Istanbul langs de mooie Noordkust van Turkije. Toeristisch is deze kust niet ontwikkeld en jachten zijn er zeldzaam. Mien Chip keert terug naar de tijdelijke thuishaven Kusadasi aan de Turkse westkust en de Wilde Zwaan strijkt neer in Yalova aan de Zuidkust van de Zee van Marmara. Het was prachtig zeilen op deze gastvrije zee, met prachtige kusten, een interessante geschiedenis en vriendelijke mensen. Het wachten is nu op een gastvrijer Rusland. Het gedetailleerde reisverslag van Mien Chip is te vinden op www.kustzeilers.nl Het uitgebreide reisverslag van de Wilde Zwaan verschijnt in het komende Jaarboek.

De taal in Odessa is soms een probleem, maar dan zijn er vaak studenten in de buurt die prima Engels spreken. Er is een goede jachthaven aan de terminal voor cruiseschepen en je loopt zo via de Potemkin trap naar het centrum met parken waar geschaakt en gedamd wordt, met terrasjes, prachtige gebouwen, waarvan de Opera het hoogtepunt is. Veel marineschepen langs de kades, maar ook Vissershaven aan de Zuidkust van de Zee van Marmara

D E

D R I E TA N D

MAART 2012

MAART 2012

D E

D R I E TA N D

30

31

D e lta b l e a u

overzicht sluizen en bruggen

FOTO’S RIJKSWATERSTAAT ZEELAND

verhuisd naar Neeltje Jans en bedient ons via een indrukwekkend paneel van camera- en radarbeelden. Marifoon en audioapparatuur onder handbereik. ‘Dit zijn nu zijn ogen en oren en die horen en zien minstens zoveel als vroeger de man/vrouw ter plekke’ aldus Eversdijk. ‘De sluismeesters zijn vanaf het begin in 2004 betrokken geweest bij de ontwikkeling van de hele systematiek die zo niet louter door techneuten is bedacht. Met deze ingebrachte praktische ervaring zal de vaarweggebruiker er nauwelijks iets van merken en in de toekomst er zelfs voordeel uit halen. Voorlopig gaat het om een veilige en efficiënte bediening van sluizen, gevolgd door de bruggen. Later zullen deze “waypoints” een belangrijke rol vervullen bij het optimaliseren van het logistieke systeem te water tussen de Rotterdamse havens en die van Antwerpen en Gent. Van Object naar Corridor. Dan praten wij al over het jaar 2020.’

Recreatievaart

MOBZ – snijden in mankracht en toch efficiëntere sluisbediening Grevelingen sluis J el m e r H e i n s

Niet te verwarren met MOB; Man Over Boord. Toch verdwijnen er maar liefst 50 van de 180 voltijds sluismeesters van de Zeeuwse sluizen. Daar staat de Z voor. De andere drie letters staan voor Modernisering ObjectenBediening. Simpeler gezegd, bediening op afstand. Voorlopig gaat het om de sluizen onder beheer van Rijkswaterstaat in de Zeeuwse Delta maar de ambitie is om dit op den duur uit te breiden tot het hele land.

I

n Zeeland gaat het nu om vier sluizen in het centrale deel van de Delta: de Roompotsluis in de mond van de Oosterschelde, de Zandkreeksluis aan de toegang tot het Veerse Meer, de Bergsediepsluis achterin de Oosterschelde en de Grevelingensluis bij Bruinisse. In de volgende fase komen de andere rijkssluizen in de Delta tot en met de Krammersluizen aan de beurt. Ook krijgt het woord Objecten dan zijn ruimere betekenis door het toevoegen van de bruggen over het Kanaal door Zuid-Beveland en die over het Kanaal Gent – Terneuzen. Tezamen met het sluizencomplex van Terneuzen zullen die rond 2014 bediend worden vanuit de nieuwe Nautische Centrale aldaar.

het gesprek met de nauw betrokken omgevingsmanager André Eversdijk en twee dienstdoende sluismeesters moet hij dit vooroordeel toch laten varen. Althans niets wijst erop dat de sluizen minder efficiënt bediend worden. In plaats van het bedienen van de sluis terplekke doet de sluismeester dit nu op afstand. Hij werkt via een gesloten kabelnetwerk – dus geen gevoelig internet - nog steeds met de meeste locaal aanwezige technische middelen. Deze zijn vooral fors uitgebreid met camera’s en andere geavanceerde communicatieapparatuur. Heel kort door de bocht komt het hierop neer dat nu één sluismeester nagenoeg gelijktijdig twee sluizen kan bedienen, met zijn tweeën dus vier stuks, zonder dat de veiligheid in het gedrang komt. Dit zal vast wel iets met besparen temaken hebben; wat echter voor ons voordelen oplevert is dat ook de kleinere sluizen over de volle vier en twintig uren en alle dagen van het jaar in bedrijf zijn.

Hiswa De oplettende bezoeker aan de Hiswa van dit jaar heeft de praktijk al op realistische wijze kunnen ervaren. Rijkswaterstaat had daar de simulator opgesteld waarmee de sluismeesters nieuwe stijl, nu operators genaamd, allemaal zijn getraind. Hoe gaat dit in zijn werk. Op dezelfde wijze als voorheen melden de vaartuigen zich bij de betreffende sluis. En op dezelfde wijze als voorheen wordt er vanaf de sluis geantwoord; per marifoon, via meldpalen of luidsprekers. Het enige verschil zit erin dat wij onze hand niet meer hoeven op te steken naar de sluismeester op de muur of in zijn cabine; hij/zij is

Efficiënt Na de beknotte bediening vorig jaar op Post Ouddorp zal dit wel weer een slim PR-argument zijn om een volgende bezuinigingsronde door te voeren. Uw correspondent is er niet gerust op bij het betreden van de Nautische Centrale Neeltje Jans op het gelijknamige eiland in de mond van de Oosterschelde. Maar na D E

D R I E TA N D

MAART 2012

bediening op afstand

Wat de praktijk betreft hebben de sluismeesters nog wel een paar tips voor ons als recreatievaarders. De sluizen hebben naast de deuren ook tenminste een brug. Bij de Roompotsluis is dit een vaste brug. Het tijverschil tussen laag- en hoogwater kan tot wel 4 meter oplopen afhankelijk van de voortgang van het maangetij. Ook gedurende het dagelijks tijverloop is het zaak om je masthoogte goed te kennen. Bij de waterstand N.A.P. is de doorvaarthoogte 20 meter. ‘Met een masthoogte van 22 meter kom je aan de kritische grens. Ik geef ze niet graag de kost wie er dan achterkomen dat ze een paar uren en soms langer moeten wachten op een lager tij om verder te kunnen’ aldus de praktijkman. ‘Wil je zeker zijn dan is het goed om de doorvaarthoogte van die dag bij de sluismeester op te vragen. En nu wij het toch over de praktijk hebben kan het geen kwaad om nog een paar zaken aan te stippen: … als je (nog) niet van plan bent om te schutten maar af wilt meren, meld dit dan op tijd aan de betreffende sluismeester.

Hij hoeft dan geen onnodige voorbereidingen te treffen. Overigens zouden wij niet meer vóór noch achter de steigers van sommige sluizen mogen overnachten? … luister goed uit bij sluizen met gemengd verkeer wie het eerst invaart; recreatie- of beroepsvaart. Vaar zo ver mogelijk naar voren als er weinig aanbod is of alleen recreatievaart, er kan zich alsnog een groter schip melden’ aldus de opvallend publiekstoegankelijke sluisoperators. ■

Haaks Reactie Rein Meijer op Deltableau In Drietand 01-2012 heeft Jelmer Heins in zijn informatieve verhaal over Dover een bijkans klassiek probleem aangekaart (en opgelost). Dat gaat over het oversteken van de TSS oftewel VSS. Zoals zo vaak is een simpel plaatje zeer verhelderend, waar woorden nogal eens verwarring kunnen scheppen. Het plaatje dat in “Reeds” hierover staat geeft duidelijk aan hoe het moet: Verwarring kan ontstaan doordat de betekenis van de Engelse tekst voor ons Nederlanders niet helemaal vanzelfsprekend en duidelijk is. Dat komt door de betekenis van de Engelse woorden ‘heading’ en ‘course’. In het Nederlands lijkt dat hetzelfde, ‘koers’, maar er is een verschil: • ’Heading’ betekent kompaskoers, magnetisch of geografisch. ‘To head’ betekent een kompaskoers aanhouden. (Overigens: een ‘head’ is behalve een hoofd ook een scheepstoilet, maar dat heeft hier niets mee te maken). • ’Course’ betekent de koers die het schip daadwerkelijk aflegt, waarbij de stroom en de drift, e.d. is meegerekend. ‘Course made good’ is dus de koers over de grond. In het (Amerikaanse) GPS jargon is dit afgekort tot ‘COG’, of ‘Course Over Ground’. Als je dit onderscheid in de gaten houdt, is de Engelse tekst van

Rule 10 ineens echt duidelijk. Je moet een ‘heading’ sturen haaks op de shipping lane; de ‘course made good’ maakt niet uit. Dat in het plaatje de situatie ‘a’ juist is, is logisch, want op die manier duurt de oversteek het kortst en dat is de bedoeling van dit artikel uit de IRPCS. Als haaks niet te bezeilen is, moet je een koers varen die hier zo dicht mogelijk bij ligt om de oversteek zo snel mogelijk te maken, want in rule 10c staat: “….. shall cross on a heading as nearly as practicable at right angles……”. Mijn interpretatie: als er veel scheepvaart is, zet dan de motor maar even aan, vooral als de haakse koers niet te bezeilen is. En algemeen: wees niet bang voor die grote jongens, want al zouden ze willen, ze kunnen nooit een klein zeiljachtje raken; daar zijn ze veel te log voor. Voorwaarde is dat je ze ziet, zodat je ze altijd kan ontwijken. Ze gaan wel erg hard, houd daar rekening mee. Dus niet meteen in de marifoon klimmen om te vragen wat ze van plan zijn, maar gewoon altijd achterlangs sturen. En lang van te voren laten zien wat je van plan bent. Dat mag ook volgens IRPCS. Tenslotte, een ‘bearing’ is een peiling, meestal een kompas­ richting vanuit een standpunt (bijvoorbeeld een schip) naar een object, dat voor navigatie wordt gebruikt, zoals een ander schip, een vuurtoren of een waypoint. MAART 2012

D E

D R I E TA N D

Kustbaken

32

Hans A lthuis

Startklaar Startklaar aan de steiger. Door vetgesmeerde goten gleden ze naar hun element. Vers gelakt, geschilderd, glimmend en geurend in de voorjaarszon. Sneeuwwater spoedt zich naar de zomerbedding.

Colofon Haven Kroes, Kampen

De Drietand is het verenigingsblad van de Nederlandsche Vereeniging van Kustzeilers. Het verschijnt 6 keer per jaar.

LEDEN - C O L O F O N

Leden-­berichten Kandidaatlid H.G. Kouwenhoven Spanjaardslaan 137 8917 AR Leeuwarden BELLE-B 11.20x3.56x1.90 72m² Makkum F.A.M. Bakx Wildenborchseweg 11 7251 KB Vorden MARKANT 11.65x3.74x1.65 59m² Stavoren S. Schneider Willem van Mechenlenstraat 1 3633 CK Vreeland DE OOGST 13.60x4.75x1 120m² Sneek

Gezinslid E.D. von Meijenfeldt-Droste Vermeerlaan 9 3723 EM Bilthoven A. Woudstra Wijnzerdijk 39 9062 GP Oenkerk

Gewoon lid H. Wagenaar Rietgans 13, 1721 DK Broek op Langedijk STORMVOGEL 12.85x4.04x2.10 120m² Medemblik Voorsteller: R.C. Kirkenier

D E

D R I E TA N D

MAART 2012

Redactie Peter Schotman, Anky Woudstra, Immy Timmerman Vaste medewerkers Jasper Bruinsma, Jelmer Heins, Joke Bartels, Greetje Dekker, Hans Althuis, John Smit Vormgeving:

A.J. Boon Dillenburgstraat 15 3583 VB Utrecht LUMI 11.30x3.66x1.98 82m² Middelburg Voorsteller: E. Megens

W.F. Nagel Westerheide 4 1251 ET Laren

R. Heemstra Scholekster 31 3755 EA Eemnes ELISE 12x3.85x1.75 78m² Lelystad Voorsteller: R.B. van de Fliert

N.H.J. Kroon Ruischenstein 22 1181 NX Amstelveen

J. van Harten Stadsdenneweg 25 3841 GD Harderwijk GRACE 12.05x3.83x2.01 45m² Lelystad Voorsteller: T. Kaatstra A.M.Th.J. Coppens Westmeerlaan 13 2371 CD Roelofarendsveen SPIRIT OF THE OCEAN 12.50x3.29x1.75 Lelystad Voorsteller: J.H. van Steensel R. Leemans Pelikaanstraat 23 8916 AD Leeuwarden Voorsteller: F. Bartels

Verhuisd C.A. Verruijt M.J. Verruijt-Gillhaus Midlumerlaan 67 8861 JJ Harlingen

J.E. van Stein Callenfels Johanneshof 32 6953 CR Dieren

E. J. Duijtshoff C. Feld Hongerlandsedijk 986 3201 LW Spijkernisse F.H.G. van der Ouderaa Driedistellaan 9 2554 HN Den Haag

Gevraagd Te koop of te leen gevraagd voor onze zomertrip 2012: Kaarten en pilots van de O-kust van Zweden benoorden Arholma. Mattie en Dieter Stok Ossewei 17 9751 SB Haren 050-5349293 [email protected] Te koop of te leen gevraagd: Norwegian Cruising Guide Havneguiden 1, 3, 4, 5 en 6 Kaarten Båtsportkart series E, G, H, M, N, O, P, Q, R, S, T, U, V, W Of andere versies van kaarten tussen Bergen en Tromsö Sailing directions and anchorages

Shetland Islands, Clyde Cruising Club Hans Wallinga 053 4348144 [email protected]

Gevraagd Zeekaarten Bretagne Imray C34 t/m C40, liefst niet ouder dan 10 jaar. Daan van Vliet 06 53934651 [email protected]

Te koop Zo goed als nieuw reddingvest HH type 100, 3-10 kg Hans Wallinga 053 4348144 [email protected] A-symmetrische spinaker 175 m², voorlijk 20 m, onderlijk 10 m €1500 Furuno radar M 1623 , inclusief maststeun€495 CQR anker 45 lbs (22 kg) €450 Duikuitrusting, 5 ltr fles, trimvest, automaat, loodgordel €275 Geonav 11 plotter €250 Dynamo Yanmar Hitachi 12V 80 A, nieuw€250 Jockeypole Proctor 2.25 m €225 Trillingdempers Metallastik 2x €75 VDO motorurenteller €60 Aardlekschakelaar in kast met snoer en blauwe stekker €50 Electriciteits tussenmeter in kast en aansluitsnoer€50 Gillie Firth Radar reflector €50 Navionics CF kaarten (per stuk) €50 Lewmar 40 two speed (niet ST) €50 Lewmar 16 two speed (niet ST) €35

Perkins 4108 onderdelen €45 Hoofdkeuzeschakelaar€25 Bootsmanstoeltje€25 Whale Gusher Galley MK 3 voetpomp€25 Peilkompas€25 12 Volt boormachine €20 12 Volt looplamp €10 Schroefasafdichting 30 mm €10 VDO brandstofmeter €10 Steunen voor rond reddingsvlot €10 Divers touwwerk, huik 6 m, huik 4,5 m S.C.Algera 023 5275327 [email protected] Jeanneau 42i, bouwjaar 2008, eerste eigenaar. Ligplaats golf van Fethiye, Turkije, nabij Marmaris. Na een reis van twee jaar met baby nu weer terug naar het gewone leven. Prima staat van onderhoud, met alles erop en eraan. Harold Slagter 06-51082405 Trewes, motorsailer 31´(Jaarboek 2011, pagina 445) Alle Informatie op: www.jachtbemiddelingsneekerhof.nl Het schip wordt vanaf 1 april tentoongesteld in het Aquaverium te Grou. Drascombe-Scaffie. 4,50x1,75x0.37 m.(kimkieler) Gebouwd door Honnor Marine. Weinig gebruikt en in uitstekende

staat. Bruin zeil met 3 reven, loggerzeil. Bramblertrailer met lier voor de boot en lier voor de trailer, reservewiel en verlichtingsbalk. 2 pk Yamaha b.b. motor, vorige winter grote beurt gehad, sindsdien amper gebruikt. Lenspomp ingebouwd, riemen, Bruce anker, landvasten en stootkussens. Kuipkleed, afdekzeil vallend over de boorden op aparte ondersteuningsbalk, kampeertent over de liggende mast en vallend over de boorden. Prijs €7600 J.D.Gunnink Wilgenstraat 3 8266AS Kampen 038 3314017 [email protected] 2 RVS Dahon vouwfietsen 2 RVS landvastveren gew.3.5 kg Pilots Denemarken, Zweden Diverse kaarten Zweden en Göta kanaal en Trollhätte kanaal Rob Klaver 06 10229758

Te huur Ligplaats in Regatta Centrum te Medemblik 18.00 x 5.75 m, met zijsteiger en prachtig uitzicht over Ijsselmeer. Parkeerplaats op afgesloten terrein en goede sanitaire voorzieningen, water en wifi. Vraagprijs €2500 tot 1 april 2013 (verlengen mogelijk) Kitty Scholten 06 53279022 [email protected]

Teo van Gerwen Design - Waalre Bestuur Voorzitter Vice-voorzitter Secretaris Penningmeester Commissaris Commissaris Commissaris

Frans Dellevoet Margo Gonggrijp Nico Bernts Theo Hooning Peter Bartelts Jaap Schipper Immy Timmerman

(0342) 41 30 52 (0172) 50 86 40 (030) 695 73 78 (020) 644 45 61 (078) 613 86 40 (0341) 35 89 44 (0514) 53 38 52

Commissievoorzitters Drietand Peter Schotman (030) 692 58 06 Evenementencommissie Hetty Wijsenbeek (023) 563 57 73 Veiligheidscommissie Egenolf van Stein Callenfels (0313) 84 48 26 Commissie Zeezeiltochten Paul Blaquière (074) 266 71 38 24-Uurs comité Dinand de Ridder (0251) 31 23 86 Driehoek Noordzee Ed Megens (020) 613 57 76 Jaarboekcommissie Chiel Mariën (0575) 54 54 39 Bibliotheek Hans Althuis (038) 333 86 14 NVvK Toko Antoinette Eksteen (0299) 42 05 73 Websitecommissie Gerard v.d. Ploeg (024) 345 25 69 Contactadres Bureau NVvK, Ruud van de Fliert, Platolaan 64, 3707 GH Zeist [email protected] Telefonisch bereikbaar op (030) 693 20 79 di. en wo van 10-12 en van 14-16 uur, do van 10-12 uur Website De site van de NVvK vindt u op www.kustzeilers.nl De redactie heeft het recht redactionele wijzigingen of bekortingen aan te brengen in de aangeleverde kopij. Bijdragen moeten voorzien zijn van de naam van de auteur of de commissie, die de bijdrage aanlevert. Het accepteren van een bijdrage is geen garantie voor plaatsing in een bepaald nummer. Van geweigerde bijdragen zal de inzender op de hoogte worden gebracht. De schrijver is verantwoordelijk voor de mening die in de bijdrage wordt weergegeven. Deze mening is niet noodzakelijkerwijs de mening van de redactie of het bestuur van de NVvK, of daarmee in overeenstemming. Mochten personen, instanties of bedrijven van mening zijn schade hebben geleden ten gevolge van een publicatie, dan zal de NVvK geen vergoedingen verstrekken. Aangeboden bijdragen en beeldmateriaal moeten vrij zijn van auteursrecht. De NVvK zal geen auteursrecht vergoeden. MAART 2012

D E

D R I E TA N D

M37 M40 M43 M46 M54

LET OP: WIJ ZIJN VERHUISD ! KANTOOR EN (WARME) SHOWROOM

Zeldenrust 4, 1671 GW Medemblik, telefoon 0227 570700 WWW.DEYACHTING.COM DE Yachting; hét adres voor dé kwaliteitsschepen!