Op naar een werelds netwerk aan zee!
Investeringsagenda openbaar vervoer Den Haag Maart 2013
1
Inleiding Den Haag is een mooie stad. Het is een stad waar mensen graag wonen, werken, recreëren en ondernemen. De stad groeit en dat moet zo blijven. Juist in een stedelijke omgeving als Den Haag is het van belang dat mensen zich goed en comfortabel kunnen verplaatsen. Woning, werk, winkels en andere voorzieningen moeten goed bereikbaar zijn. In een stad die groeit is een goed openbaar vervoer nog belangrijker. Met de voorliggende investeringsagenda1 wordt geïnvesteerd in de ruimtelijk-economische ontwikkeling van Den Haag en krijgt (de kwaliteit van) openbaar vervoer een impuls. Daardoor maken we dingen mogelijk die anders niet zouden gebeuren. Een goede bereikbaarheid met het openbaar vervoer is een belangrijke randvoorwaarde voor de duurzame ontwikkeling van de stad. Mensen, bedrijven en bezoekers houden bij hun keuze voor locatie of bestemming rekening met de aanwezigheid van hoogwaardig openbaar vervoer. Met de voorgestelde investeringen verbetert de bereikbaarheid van toplocaties in Den Haag en wordt deze voor de toekomst geborgd. Het gaat dan om een betere ontsluiting van de kustzone, waaronder Scheveningen Haven. Dit is een gebied dat in de huidige situatie nog slecht op het OV-netwerk is aangesloten. Met de investeringen maken we van Scheveningen de best bereikbare badplaats per openbaar vervoer. Maar het gaat ook om versterking van de knooppunten Den Haag Centraal station, Holland Spoor en station Laan van NOI. Dat zorgt niet alleen voor een betere bereikbaarheid, maar het levert ook een bijdrage aan het vestigingsklimaat op deze locaties. Goed ingerichte knooppunten met een hoogwaardig ingerichte buitenruimte zijn interessante plekken voor kantoren, voorzieningen en woningen. Ook de investeringen in P+R Forepark leveren een bijdrage aan bereikbaarheid én vestigingsklimaat in het centrum en het Beatrixkwartier. Werknemers en bezoekers kunnen de auto aan de rand van de stad kwijt, om het laatste deel van de reis met een hoogfrequente RandstadRail verbinding af te leggen. Tot slot voorziet het investeringspakket in kleinere infrastructurele aanpassingen die noodzakelijk zijn voor een betere OV-bediening tussen de Internationale Zone en Den Haag Centraal Station maar ook voor een betere frequentie van ons tramnetwerk die aansluit bij de vervoersvraag in piek- en daluren op andere locaties in de stad. Internationale organisaties hechten veel belang aan de aanwezigheid van een rechtstreekse, frequente en comfortabele verbinding met Den Haag CS. Ook worden evenementen in het World Forum Centre daarmee beter bereikbaar. Deze investeringen sluiten goed aan bij de beleidsambities geformuleerd in de Haagse structuurvisie, de economische visie en de Haagse Nota Mobiliteit. Daarnaast wordt er ook geïnvesteerd in meer gemak voor de reiziger door beter informatie, service voor de reiziger thuis en onderweg en het ontwikkelen van reisproducten op maat voor de zakelijke markt, expats en toeristen. Daarbij worden ook verbindingen gelegd met belangrijke evenementen in de stad. Door producten aan te bieden die zijn toegesneden op de wensen en behoeften van reizigers stimuleren we het gebruik van het openbaar vervoer en creëren we groei van het aantal reisbewegingen. Het openbaar vervoer wordt zo aantrekkelijk voor nieuwe markten zoals expats, die nu nog weinig gebruik maken van het OV. Openbaar vervoer is er om de bereikbaarheid van de stad en daarmee het vestigingsklimaat te vergroten, daarnaast moet het prettig, veilig en comfortabel zijn. Deze investeringsagenda is opgesteld in het kader van de samenwerking tussen Gemeente, NS en HTM. De agenda bevat initiatieven en investeringen die het openbaar vervoer in Den Haag verbeteren voor een bedrag van € 65 mln. Hiermee wordt een deel van de verkoopopbrengst geherinvesteerd in het openbaar vervoer in de stad. Het gezamenlijk doel is om een hoogwaardige dienstverlening en comfortabel, snel, veilig en betrouwbaar openbaar vervoer aan te bieden aan een structureel groeiend aantal OVreizigers in Den Haag. 1
Deze investeringsagenda is een bijlage bij de Raadsmededeling onderhandelingsresultaat samenwerking HTM en NS BSD/2013.263
2
Het document “Werelds netwerk aan zee” dat bij de intentieovereenkomst was gevoegd die werd getekend tussen NS, HTM en Gemeente Den Haag in september 20122, gaf een eerste impressie van interessante initiatieven die door het bundelen van krachten mogelijk worden. In de afgelopen tijd zijn de initiatieven verder uitgewerkt en geanalyseerd op haalbaarheid en impact. Belangrijke criteria bij de analyse waren het stimuleren van reizigerstevredenheid en -groei, verbetering van de deur-totdeur-verplaatsing, realisatie mogelijkheden op korte termijn en de bijdrage aan de ruimtelijkeconomische ontwikkeling van Den Haag. Deze agenda bevat initiatieven en investeringen die het openbaar vervoer verbeteren voor een totaal van € 65 mln. Drie pijlers staan centraal met de volgende acht prioriteiten die erop zijn gericht het aantal OV-reizigersbewegingen in Den Haag te laten groeien: I
Betere bereikbaarheid toplocaties met het openbaar vervoer 1. Ontsluiten Scheveningen als best bereikbare badplaats met OV (€ 36 mln.) - doortrekken lijn 17 naar de Strandweg te Scheveningen - doortrekken lijn 11 naar het Norfolkterrein/Scheveningen Haven. 2. Optimale frequenties tramnetwerk bij evenementen en piekdrukte en ontsluiting internationale zone (€ 4,2 mln.) 3. Verbeteren voor- en natransport van trein/tram/RR/bus - combineren van OV-fiets in fietsenstallingen van Biesieklette (€ 1,5 mln.) - ontwikkeling P+R Forepark langs de A4 (€ 4,0 mln.)
II
Gemak voor de reiziger 4. Reisproducten op maat voor de zakelijke markt, expats en toeristen (€ 0,4 mln.) - zakelijke reiziger, inclusief expats middels Reizen op Rekening - sociaal-recreatieve reiziger middels combideals voor NS, HTM en een dagje uit - studenten (met evt. alternatief indien OV Studentenjaarkaart wordt afgeschaft) - toeristen middels OV Chipkaart met ‘statiegeld’ functionaliteit 5. Betere informatie en service voor de reiziger thuis en onderweg (€ 3,9 mln.) - displays met dynamische, actuele reisinformatie in trams en op stations - gratis wifi in voertuigen, bij belangrijkste haltes en stations - infozuilen op toeristische locaties en economische centra in de stad met looproutes, plattegrond, OV- en toeristeninformatie - servicepunten op de drukste haltes - één loket: gezamenlijk servicepunten NS en HTM op Den Haag Centraal en Hollands Spoor - reisadvies- en begeleiding door inzet stewards in geval van geplande en ongeplande verstoringen - integratie van HTM/NS reisinformatie in mobiele applicatie.
III
Prettige en veilige reisomgeving op belangrijke knooppunten 6. Verbeteren aangezicht busplatform Den Haag Centraal Station (€ 10 mln.) 7. Verbeteren veiligheid station Hollands Spoor door vestiging opkomstplek HTMcontroleurs 8. Opwaardering station Den Haag Laan van NOI met doorgangsroute naar bedrijvenpark Beatrixkwartier (€ 5 mln.)
2
Bijlage 5 bij Raadsmededeling ‘Toekomst HTM’, RIS 252180
3
Investeringen NS Bovenop de investering van € 65 mln. zal NS. een aanvullende investering doen van in totaal € 10 mln. Dit betreft o.a. additionele investeringen in reisinformatie en -producten, de verbetering van Station Laan van NOI en het mogelijk maken van een opkomstplek van HTM-beveiligers bij station HS.
4
I
Betere bereikbaarheid toplocaties met het openbaar vervoer
Ontsluiten Scheveningen: doortrekken lijn 11 en 17 naar Scheveningen-Haven / Norfolkterrein Scheveningen is een grote toeristische trekpleister en een belangrijke economische motor in de stad. Jaarlijks bezoeken 3,5 miljoen mensen Scheveningen haven en 11,8 miljoen mensen bezoeken Scheveningen Bad (bezoekersonderzoek 20073). De Boulevard is en wordt opgeknapt. De komende jaren wordt Scheveningen-Haven verder ontwikkeld. Het zwaartepunt van deze ontwikkelingen ligt op het Norfolkterrein en het Noordelijk Havenhoofd. Er komen bedrijven, horeca, woningen, winkels en voorzieningen. Een onafhankelijk expertonderzoek (Bureau ZKA) voorziet een stijging tot maximaal 6 mln. bezoekers bij realisatie van dit programma. Voor de ontsluiting van het gebied is een goede openbaar vervoer verbinding noodzakelijk, ook om op piekmomenten de verkeersdruk op de weg niet te laten oplopen. Dit is op momenteel nog niet geborgd. Het Norfolkterrein ligt op dit moment buiten bereik van het openbaar vervoer. Om Scheveningen Haven en het Noordelijk Havenhoofd goed op het OV-netwerk aan te sluiten is het noodzakelijk om tramlijn 11 ca. 1.400 meter te verlengen naar Scheveningen Haven/Norfolk via de Kranenburgweg en de Houtrustweg. Daarnaast wordt lijn 17 vanuit het Statenkwartier doorgetrokken naar de Strandweg (huidig eindpunt lijn 11). Daarmee ontstaat er een rechtstreekse verbinding tussen binnenstad, stations en Scheveningen Haven. Mensen kunnen met de trams 1, 9, 11 en 174 en 12 vanaf station Den Haag Centraal en Hollands Spoor naar verschillende plekken aan de kust: Noorderstrand/Kurhaus, boulevard/vuurtoren, Zuiderstrand/haven en Duindorp. De OV-bereikbaarheid is een belangrijke vestigingsfactor voor inwoners, bedrijven en voorzieningen in Scheveningen Haven. In het bijzonder functies die zich richten op grote publieksstromen houden bij hun locatiekeuze sterk rekening met een divers bereikbaarheidsprofiel. Met een goede OVontsluiting hebben bezoekers, werknemers en inwoners een reëel alternatief voor het gebruik van de auto. In het bijzonder op piekmomenten, in de zomer, en in het weekend, is het van belang dat mensen de keuze hebben uit verschillende reismogelijkheden zodat de druk op het autonetwerk en parkeervoorzieningen wordt verlaagd. Met een betere ontsluiting van de kust door meerdere OVlijnen wordt tevens de druk op lijn 9 verminderd. Ook is het wenselijk om Scheveningen Haven in een vroegtijdig stadium op het OV-netwerk aan te sluiten. Dit geeft mensen vanaf het begin de mogelijkheid om voor het OV te kiezen en draagt bij aan het vestigingsmilieu. De betere OV-ontsluiting van de kustzone leidt tot meer reizigers in het openbaar vervoer. Zowel bezoekers, inwoners als werknemers zullen meer gebruik maken van het openbaar vervoer richting de kust. Met een rechtstreekse verbinding van Scheveningen Haven naar station HS en CS is er ook een goede aansluiting op het landelijke netwerk van NS. Het doortrekken van de tramrails is een infrastructurele investering. Het gaat enerzijds om het aanleggen van de rails en anderzijds om de herinrichting van de openbare ruimte als gevolg hiervan. In het kader van deze investeringsagenda zal hierin maximaal € 36 mln. worden geïnvesteerd. Daarbij is ook rekening gehouden met inpassingskosten en realisatie van kunstwerken. Een uitgewerkt plan volgt. De realisatie van het plan voor het doortrekken van lijn 17 naar de Strandweg start in 2014 en realisatie vindt plaats in 2016. In 2017 wordt lijn 11 doorgetrokken naar het Norfolkterrein. Hierbij wordt een logische aansluiting gezocht met de planning van de gebiedsontwikkeling en de aanwezigheid van voldoende vervoersvraag. Voorlopige berekeningen geven aan dat de exploitatie
3
Gemeente Den Haag, Bezoekersonderzoek Scheveningen Haven en Scheveningen Bad, november 2008 Lijn 17 wordt in de toekomst lijn 16. De regionale delen van lijn 15 (Nootdorp) en lijn 17 (Wateringseveld) worden medio 2015 bij station CS met elkaar verknoopt. Dit betekent dat lijn 17 niet meer vanaf CS naar het Statenkwartier rijdt. De functie van lijn 17 op dit traject wordt overgenomen door lijn 16, deze rijdt dan vanaf Wateringseveld via HS en CS naar het Statenkwartier. 4
5
kostendekkend is en wordt gedragen door Haaglanden, als opdrachtgever voor het openbaar vervoer. Optimale frequenties tramnetwerk bij evenementen en piekdrukte en ontsluiting Internationale Zone Door de aanleg van een aantal keervoorzieningen wordt de frequentie op een aantal tramlijnen geoptimaliseerd. Daarbij gaat het in ieder geval om Station Delft voor tram 1 en 19 en het World Forum Center voor tram 1. Hiermee ontstaat de flexibiliteit om de frequenties beter af te stemmen op de daadwerkelijke reizigersvraag. Op trajecten en momenten waar er veel vraag is, kan met een hogere frequentie worden gereden zonder dat het hele traject van begin tot eind hoeft te worden afgelegd. Daarmee ontstaan meer mogelijkheden voor maatwerk richting de reiziger in piek- en daluren. Tegelijkertijd wordt een efficiëntere exploitatie van het tramnetwerk mogelijk. Ook wordt het OV netwerk van NS en HTM beter door de frequentie van de trams beter aan te laten sluiten bij de treinen waardoor een naadloze aansluiting voor reizigers ontstaat. Onderdeel van dit pakket zijn kleine infrastructurele aanpassingen die noodzakelijk zijn voor een betere OV-bediening tussen de Internationale Zone en het Den Haag CS. Werknemers en bezoekers van internationale organisaties hechten veel belang aan de aanwezigheid van een rechtstreekse, frequente en comfortabele verbinding met het Centraal station. Er wordt geïnvesteerd in infrastructuur die deze verbinding mogelijk maakt. Daarbij wordt ingezet op een speciale tram van Den haag CS naar het World Forum Centre die bij congressen en evenementen kan worden gebruikt; met de keervoorziening kan dit flexibel en efficiënt gebeuren. Gekoppeld hieraan introduceren NS en HTM een kaart waarmee bezoekers van het congrescentrum met het entreebewijs ook gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer: trein en tram. Hiermee wordt voor congresbezoekers de aantrekkelijkheid van het openbaar vervoer als vervoermiddel verhoogd. Hierbij zijn ook inpassingskosten meegenomen. Ook de ruimtelijke inpassing van het tractiestation aan de Conradkade nemen we in dit kader mee. Hierin zal in het kader van de investeringsagenda maximaal € 4,2 mln. worden geïnvesteerd. Realisatie vindt plaats in 2016. De aanpassingen in de Internationale Zone starten zo snel mogelijk. Verbeteren voor- en natransport van trein/tram/RR/bus Door het openbaar vervoer te beschouwen als een gehele keten van transport van deur tot deur en niet per aparte OV-faciliteit, kan er winst worden geboekt voor de reiziger. Deze ziet immers de verschillende OV-faciliteiten als middel om van zijn huidige locatie naar zijn bestemming te komen. Hierop sluiten we aan door het verruimen van de mogelijkheden van voor- en natransport voor de reiziger, het leveren van maatwerk vervoer en het flexibeler maken en afstemmen van tram en trein op elkaar. Combineren OV-fiets en Biesieklette Het gebruik van de fiets in het voor- en natransport van het openbaar vervoer is laatste jaren sterk gegroeid. Openbaar vervoer en fiets zijn een sterke combinatie van vervoermiddelen en er is ruimte voor verdere groei. Ook in het natransport van het stedelijke openbaar vervoer kan de OV-fiets een belangrijke rol vervullen in het laatste stuk naar de bestemming. Dit gebruik kan verder worden versterkt door uitbreiding van de OV-fiets verhuurlocaties in Den Haag. De verhuur van OV-fietsen kan daarbij worden gecombineerd met bestaande fietsenstallingen. Dit zal in eerste instantie op twee parkeerplekken gebeuren waar een Biesieklette fietsenstalling is gevestigd: dat zijn bestaande, bemenste stallingen op strategische plekken in de stad. Kansrijk is bv. Biesieklette Scheveningen: toeristen kunnen met de fiets naar het strand maar hebben de mogelijkheid met de tram terug te
6
gaan en de OV-fiets in Scheveningen achter te laten (of er omgekeerd daar eentje te huren). Dit trekt extra reizigers voor zowel OV-fiets als voor tram, bus en trein en trekt daardoor meer toeristen naar Scheveningen. Daarnaast bestaan er mogelijkheden voor koppeling aan bestaande en nieuw te ontwikkelen fietsenstallingen in het Centrum (zoals De Laan en de locatie Bijenkorf ). In het investeringsplan is hiervoor € 1,5 mln. gereserveerd. Leerervaringen worden benut in de exploratie van overige locaties. Dit wordt in 2014 gerealiseerd. Ontwikkeling P+R Forepark langs A4 In het Stadsgewest Haaglanden is de locatie Forepark een kansrijke locatie voor ontwikkeling van een extra grootschalige P+R-voorziening. Er is een uitstekende Randstadrail verbinding met de Centrale Zone (Beatrixkwartier, Den Haag CS, Centrum). Via Den Haag CS zijn er daarnaast aansluitingen op de andere gebieden in Den Haag. De aansluiting van de P+R locatie voor het autoverkeer is uitstekend: er is een korte en directe aansluiting op de snelweg A4. De realisatie van 70 plekken op het maaiveld vindt plaats in 2014. Op termijn wordt de locatie uitgebreid met meer parkeerplaatsen in twee lagen tot in totaal ca. 200 plaatsen. In het kader van het investeringsprogramma wordt maximaal € 4 mln. geïnvesteerd in P+R Forepark. Dit is inclusief betaalapparatuur, verlichting, bewegwijzering, verplaatsen sloot enz.
II
Gemak voor de reiziger
Reisproducten op maat voor de zakelijke markt, studenten, expats en toeristen Stimuleren van het gebruik van het openbaar vervoer en het creëren van een groei van het aantal reisbewegingen kan door het aanbieden van producten toegesneden op de wensen en behoeften van reizigers. Reismotieven, bestemmingen en reistijden verschillen per reiziger waardoor verschillende doelgroepen ontstaan. NS en HTM onderscheiden twee hoofdgroepen. Allereerst de zakelijk reizigers die als forens en zakelijke dienstreiziger zeer regelmatig gebruik maken van het openbaar vervoer. Daarbij wordt gezamenlijk een nieuwe markt aangetrokken, expats, die nu nog weinig gebruik maken van het OV. Als tweede de consument die als sociaal-recreatief reiziger tijdens een dagje uit of als toerist een stad ontdekt. Voor beide groepen worden nieuwe reisproducten ontwikkeld of huidige reisproducten uitgebreid. Aantrekkelijker OV voor de zakelijke markt, inclusief expats Deze doelgroep is zowel voor NS, HTM en Den Haag erg belangrijk. De forens en zakelijke reiziger wil ontzorgd worden en drempelloos gebruik kunnen maken van verschillende vervoersmodaliteiten. De werkgever van de forens of zakelijk reiziger wil inzicht, duidelijkheid en zekerheid over reiskosten van zijn medewerkers. De initiatieven voor deze doelgroep inclusief expats richten zich op een uitbreiding van de NS-Business Card naar het HTM-netwerk. De NS-Business Card is een reeds bestaand product waarmee forensen en zakelijk reizigers kunnen reizen op rekening en aanvullende deur-tot-deur diensten kunnen afnemen zoals de trein, OV-fiets, NS-scooter of Greenwheels huurauto. Het doel van de NS-Business Card is dat de gehele reis van deur-tot-deur afgenomen kan worden inclusief bus, tram, metro en taxi en tevens parkeerfaciliteiten voor auto en fietsen Hispeed lounge. Op termijn moet het mogelijk worden op rekening te betalen bij alle retailers op NS Stations. De marktintroductie van de NS-Business Card ‘Reizen op Rekening’ in Den Haag, is gestart in januari 2013 en reeds regionaal getest. Een landelijke dekking (en dus geen versnippering) is pas een feit als alle vervoerders zijn aangesloten op het systeem. HTM wordt hier
7
versneld aan toegevoegd waardoor het mogelijke wordt om de NS-Business Card te gebruiken voor bus, tram en RandstadRail. Daarnaast wordt het mogelijk voor werkgevers aan de huidige NS-Business Card een saldo toe te voegen, een zogenaamde eurobundel (bijv. 30, 50, of 90 euro per maand) voor Den Haag. Deze eurobundel biedt budgetzekerheid aan de werkgever en tegelijkertijd maximale flexibiliteit aan de reiziger. Zowel voor de forens als de zakelijke reiziger die dagelijks of deels reist met het OV is dat een uitkomst. Met de introductie van de OV-chipkaart zijn de stad-, streekvervoerders en opdrachtgevers afgestapt van de zonesupplementen. De verkoop lijkt te stoppen per 30 juni 2013 (ook voor de zakelijke markt). Daarna zal er een koppeling met afgelegde OV-kilometers worden gemaakt. Werkgevers moeten daardoor een nieuwe vorm van vergoeding aan werknemers introduceren wat kan leiden tot minder zakelijke openbaar vervoer reizigers. Met de Business Card inclusief de eurobundel wordt ingespeeld op deze zakelijke markt. In Den Haag werken circa 50.000 expats, een interessante doelgroep voor het openbaar vervoer. De NS-Business Card biedt een eenvoudige oplossing voor de expat: in- en uitchecken en betalen achteraf. Dus geen gedoe met het vinden van oplaadpunten en Nederlandse bankpassen. Ook de toepassing van de NS-Business Card voor de eventuele gezinsleden is een uitkomst. Maandelijks worden alle gebruikte vervoers- en deur-tot-deurdiensten gefactureerd. Hiermee wordt het OV een aantrekkelijk alternatief voor de auto, niet alleen voor de zakelijke reizen van de expat maar ook voor sociaal recreatieve reizen met het gezin. De drempel van het vooraf saldo laden is geheel weggenomen in een marktsegment waar het incassorisico laag is. Voor de uitrol van de Business Card investeert NS € 0,15 mln. Voor de eurobundel wordt er in het kader van het investeringsprogramma maximaal € 0,125 mln. geïnvesteerd. Voor de doelgroep expats maximaal € 0,1 mln. Realisatie vindt plaats in 2013 en 2014. Dagje uit? Slimme combi’s! De sociaal-recreatieve reiziger is op zoek naar inspiratie en ideeën voor een leuk dagje uit. Gezamenlijk kunnen NS en HTM verrassen met een goede deal voor een leuk dagje uit. Door de combinatie van een reisproduct (trein, bus, tram, metro of Randstad Rail) met een dagje uit worden meer bestemmingen aantrekkelijk en makkelijk met het openbaar vervoer te bereiken. Een dergelijke samenwerking kan het toerisme in de regio Haaglanden stimuleren en helpen bij het op de kaart zetten van de stad Den Haag. Ook de Spoordeelwinkel van NS biedt dit product aan. De aantrekkelijkheid zit in het gemak van één loket voor de totale bestelling, één kaartje en één prijs voor de hele dag. Voorbeelden zijn voor een vast tarief 1 dag onbeperkt reizen bij NS en HTM. Een combideal voor dagje uit in regio Den Haag; één kaartje voor de trein, stadsvervoer en een attractie in Den Haag zoals Madurodam, de musical Sister Act, het strand of een grootschalig sportevenement (bijv. Hockey worldcup 2014). Voor de uitrol van de combideals en investeert NS € 0,1 mln. Realisatie vindt plaats in 2013. Toeristenkaart: OV Chip met ‘statiegeld’ functionaliteit Voor toeristen, zeker internationale toeristen, kan het OV-netwerk en de betaling van vervoersbewijzen een drempel vormen om gebruik te maken van het OV. Daarom wordt er een Haagse toeristen kaart ontwikkeld: een anonieme OV-chipkaart voor (internationale) toeristen. De kaart wordt verkocht bij hotels en VVV. De toerist koopt een kaart met een saldo erop en betaalt daarboven op een borg van 5 euro. Wanneer het saldo onvoldoende is kan de toerist de kaart bijvoorbeeld via het hotel opwaarderen. Ongebruikt saldo en de borg worden verrekend wanneer de kaart wordt ingeleverd. De introductie van deze kaart vergt een nader haalbaarheidsonderzoek. Hiervoor wordt er in het kader van het investeringsprogramma maximaal € 0,2 mln. geïnvesteerd. Realisatie vindt plaats in 2014.
8
Betere informatie en service voor de reiziger thuis en onderweg Ook voor het ontwikkelen van één totaal serviceaanbod op stations en belangrijke knooppunten en plaatsen in de stad bundelen Gemeente Den Haag, NS en HTM hun krachten. Voor de Haagse reiziger ontstaat er één punt waar het aanbod en de dienstverlening van NS en HTM samen komen. Hier wordt het informatie- en servicekanaal van de twee vervoerders geïntegreerd waardoor de reiziger beter geïnformeerd het openbaar vervoer kan gebruiken. Op stations, de drukste haltes en bijzondere plaatsen in de stad komen servicepunten met uitgebreide serviceverlening. Actuele en toegankelijke reisinformatie beïnvloedt de kwaliteit van en de tevredenheid over het openbaar vervoer. Daarnaast heeft goede informatie een positief effect op de vervoerskeuze van de reiziger. De continu aanwezigheid van betrouwbare informatie bespaart de reiziger zoektijd en moeite waardoor het openbaar vervoer aantrekkelijker en toegankelijker wordt. Op het gebied van reisinformatie worden een aantal gezamenlijke concepten geïnitieerd. Geïntegreerd OV: één loket De twee grootste stations in de stad, Den Haag Centraal en Hollands Spoor, vormen de toegangspoorten van de stad voor veel reizigers. Op dit moment hebben NS en HTM daar elk hun eigen loketten en balies. Ze bedienen elk hun reizigers met hun eigen reisproducten en informatie. Dat is niet klantgericht en weinig efficiënt. De reiziger ziet zijn reis als één reis, maar de service is hier niet naar ingericht. De servicepunten van NS op stations Den Haag Centraal en Hollands Spoor zijn vooral gericht op de trein. In het kader van deze investeringsagenda komen er op deze stations gezamenlijke servicepunten van NS en HTM. De reiziger kan hier terecht met elke vraag over zijn reis en voor elk product onafhankelijk wie dat product aanbiedt. Op deze servicepunten kan de reiziger naast reisinformatie, ook toeristische informatie krijgen (VVV), tickets kopen voor attracties en evenementen, geld pinnen en wisselen en vragen stellen over gevonden voorwerpen. Kortom: één loket voor alle wensen en vragen. De investering in het kader van het investeringsplan betreft maximaal € 0,3 mln., realisatie is voorzien in 2014. Servicepunten op de drukste haltes Den Haag heeft circa 650 tramhaltes. Sommige haltes zijn drukbezocht, andere minder. De 20 procent van de haltes die het drukst bezocht worden, nemen samen 60 procent van de reizigers voor hun rekening. Ook op deze drukbezochte haltes zijn op dit moment weinig voorzieningen. Voorzieningen maken een reis aangenamer. Op deze haltes is behoefte aan verschillende soorten voorzieningen. Denk hierbij aan reisadvies, reisproducten, toeristische informatie en een beschutte wachtplek. De realisatie van deze voorzieningen is individueel onhaalbaar, maar door slimme combinaties en de verkoop van producten kan het wellicht toch geëxploiteerd worden. De investering in het kader van het investeringsplan betreft maximaal € 0,5 mln. We starten met twee locaties. De leerervaring benutten we om gefaseerd uit te breiden in 2014 op andere locaties. De locaties zijn: Grote Markt, Leyweg (bij 2e stadhuis), Knooppunt Leyenburg, Buitenhof, Kurhausplein. Infozuilen op toeristische locaties en economische centra in de stad met looproutes, plattegrond, OVen toeristeninformatie Op de belangrijkste toeristische hotspots en economische centra in de stad worden informatiedisplays geplaatst. Deze tonen looproutes naar nabijgelegen stations en haltes, een plattegrond van de omgeving, toeristeninformatie en podcasts over bezienswaardigheden en/of
9
attracties. De investering betreft in het kader van het investeringsplan maximaal € 0,4 mln., te starten met een gefaseerde uitvoering in 2014 van vijf displays op de locaties: Den Haag Centraal, station Hollands Spoor, Gemeentemuseum/Museon, Grote Markt en World Forum. Displays met dynamische reisinformatie in trams Om de overstap tussen tram en trein te vergemakkelijken voorziet HTM haar trams met displays waarop actuele reisinformatie en toeristische informatie wordt getoond. Op deze manier blijft de reiziger op de hoogte van het verloop van de reis en zijn toeristische attracties makkelijk te vinden. De investering in het kader van het investeringsplan betreft maximaal € 2,2 mln. Realisatie vindt plaats in 2014. Reisadvies en –begeleiding in geval van verstoringen/werkzaamheden Reizigers ergeren zich aan verstoringen en werkzaamheden. Buiten op straat zullen NS en HTM daarom op OV-knooppunten medewerkers inzetten om reizigers goed te informeren en verder te helpen. Reizigers kunnen terecht bij één persoon die reisadvies verzorgt voor trein, tram én bus en alles weet van de ov-chipkaart en reisproducten. HTM en NS bundelen hun reisinformatie, stemmen de scenario’s bij verstoringen op elkaar af en verzorgen een gezamenlijke inzet van reismedewerkers. De investering in het kader van het investeringsplan betreft maximaal € 50.000,-. Realisatie vindt plaats in 2014. Integratie HTM & NS reisinformatie in mobiele applicatie NS en HTM gaan hun reisinformatie beter op elkaar aansluiten. Zij gaan samen een nieuwe geïntegreerde mobiele app ontwikkelen. Hierin kunnen mensen hun reis van deur-tot-deur regelen inclusief voor- en natransport. Ook het gebruik van OV-fiets en Greenwheels wordt hierin betrokken. Op termijn voorziet deze app de reiziger onderweg van relevante informatie over bezienswaardigheden en evenementen. Deze app is uiterlijk eind 2014 gereed. NS investeert hierin € 70.000,-. Gratis wifi in railvoertuigen, op stations en een aantal grote haltes Om onderweg goede informatie te krijgen én online te surfen, e-mailen of online een krantje te lezen is wifi een must. Dat maakt reizen prettiger en geeft het minder het gevoel van verloren tijd. Den Haag heeft de ambitie om op zoveel mogelijk plekken in de stad wifi te hebben. Hagenaars en bezoekers hebben hier veel baat bij. Op dit moment is er in het Haagse OV nauwelijks wifi beschikbaar. Deze investeringsagenda voorziet in wifi in trams en op treinstations en op de belangrijkste ov-knooppunten en haltes. Door het aanbrengen van wifi voorzieningen op 75 HTM haltelocaties wordt 65% van de reizigers bereikt. De investering in het kader van het investeringsplan betreft maximaal € 0,45 mln. NS investeert hierin € 55.000,-. Realisatie vindt plaats in 2014.
III
Prettige en veilige reisomgeving op belangrijke knooppunten
Verbeteren aangezicht en inrichting Busplatform Den Haag Centraal Station Den Haag CS is het belangrijkste OV-knooppunt in de stad. Het is de toegangspoort van de stad en voor het centrum in het bijzonder. Dagelijks komen en vertrekken er naar schatting 20.000 mensen op het busplatform bij Den Haag CS. Het busplatform heeft voldoende capaciteit voor het busverkeer. De uitstraling van het platform is echter niet goed en de indeling is onpraktisch voor de reiziger. De reizigers hebben geen goed zicht op de aankomende en vertrekkende bussen, omdat de vertrekperrons dwars op de wachtruimte staan. Ook is de loopafstand naar de perrons fors. Het dak is verouderd en niet fraai. De bestaande donkere overkapping boven de vertrekperrons doet sterk afbreuk aan de transparante en sociaal veilige vormgeving van andere delen van de nieuwe OV10
terminal. Het gebrek aan overzicht en comfort maakt het busplatform tot een onprettige plek voor reizigers. Het station ondergaat op dit moment een transformatie. Het busplatform maakt geen onderdeel uit van deze plannen. Dit zorgt ervoor dat het achterblijft bij de rest van de omgeving. In het kader van deze investeringsagenda zullen HTM en NS zorgdragen voor betere halteaanduidingen, gezamenlijke reizigersinformatie op het platform en abri’s. De gemeente gaat het aangezicht en de inrichting van het busplatform verbeteren. Hierbij wordt gekeken naar de situering van de halteperrons, de wachtruimte voor reizigers, de kapconstructies en de verlichting. Doel is een transparante en sociaal veilige vormgeving, waarbij de reizigers goed overzicht hebben op de aankomende en vertrekkende bussen. De gemeente zal hieraan maximaal € 10 mln. aan investeringen besteden. Er is geen sprake van een uitbreiding. De structurele exploitatielasten zullen niet toenemen. De verbeteringen zullen uiterlijk in 2015 worden gerealiseerd, waarbij gekeken wordt naar een logische aansluiting op de werkzaamheden in het stationsgebied. Een ontwerpplan zal, zodra dit gereed is, aan de raad worden voorgelegd conform de gebruikelijke procedures bij een dergelijke investering. Verbeteren veiligheid Hollands Spoor Niet nieuw, maar wel belangrijk bij de verbetering van het openbaar vervoer, zijn de plannen om Station Hollands Spoor van een impuls te voorzien. Hollands Spoor is, na Den Haag CS, het meest gebruikte treinstation van de stad. Dagelijks heeft dit station 46.000 in- en uitstappers. Veel intercity’s, waaronder die naar Schiphol, vertrekken hier. Een belangrijk aandachtspunt op Station Hollands Spoor is het veiligheidsgevoel van de reiziger. Juist daarom is het van belang dat vanaf 2013 de HTM controleurs worden gehuisvest op Station Hollands Spoor. Door hun aanwezigheid en zichtbaarheid verbetert het veiligheidsgevoel. Voor de huisvesting van controleurs medio 2013 is de medewerking vanuit de gemeente op het gebied van publiekrechtelijke procedures zoals de (monumentale) bouwvergunningen benodigd. NS investeert hierin € 1,5 mln. Opwaardering station Den Haag Laan van NOI met doorgangsroute naar het Beatrixkwartier Den Haag heeft een aantal belangrijke vervoersknooppunten. Station Laan van Nieuw Oost Indië (NOI) is er hier één van. Met 13.800 in- en uitstappers per dag is dit het derde station van Den Haag. Het is een stop voor intercity-treinen, Sprinters en voor RandstadRaillijnen naar Rotterdam, Zoetermeer, Leidschendam-Voorburg en Den Haag Zuidwest. Daarnaast is er een fietsenstalling en een P+R-voorziening van 152 parkeerplaatsen. Station Laan van NOI is niet alleen een belangrijk knooppunt, maar het is ook een belangrijke entree naar omliggende kantoren in het Beatrixkwartier5, het Bezuidenhout en naar de woonwijken in Voorburg. Het is van belang dat reizigers op dit station een goede aansluiting hebben tussen fiets, bus, auto, tram en trein. Overstappen moet ook prettig en veilig plaatsvinden. De huidige uitstraling van het station en van de stationsomgeving is op dit moment niet in overeenstemming met de belangrijke positie van het station. Het is op dit moment niet gemakkelijk en soms zelfs ingewikkeld om van de ene op de andere plek te komen. De wandelroute over de parkeerplaats is niet aangenaam. De entrees van het station en de openbare ruimte rond het station hebben niet de uitstraling die past bij één van de economische toplocaties van Den Haag. Kortom, er is hier veel ruimte voor verbetering. Station Laan van NOI zal een opknapbeurt ondergaan. NS zal de entree van het station opknappen en uitnodigender maken. Verder zal NS aanvullende voorzieningen creëren. NS investeert hier € 1,5 mln. in. De gemeente zal de openbare ruimte opknappen, en de routes tussen de verschillende vervoersstromen vergemakkelijken. De gemeente zal hieraan, in het kader van deze investeringsagenda, maximaal € 5 mln. besteden. Er is geen sprake van een uitbreiding. De structurele exploitatielasten zullen niet toenemen. De voetgangersvriendelijkheid zal verbeteren. 5
Beatrixkwartier is door Jones Lang LaSalle uitgeroepen tot de tweede kantorenlocatie van Nederland.
11
Het wordt aangenamer en voelt veiliger om op het station te zijn, ook ’s avonds. De verbeteringen aan Station Laan van NOI zullen eind 2014 worden gestart en in 2015 worden voltooid. Een ontwerpplan zal aan de raad worden voorgelegd conform de gebruikelijke procedures bij een dergelijke investering.
Investeringen NS NS zal, naast de koopprijs van de HTM-aandelen, en bovenop de door de gemeente geïnvesteerde € 65 mln., een aanvullende investering doen in het Haagse openbaar vervoer van €10 mln. Dit betreft de volgende reeds hierboven genoemde bedragen bij de beschreven initiatieven van dit investeringsplan. Bij reisinformatie en -producten draagt NS een bedrag van €0,375 mln. bij. Dit betreft de integratie van HTM & NS reisinformatie in een mobiele app, gratis wifi op NS stations, een aantrekkelijker OV voor de zakelijke markt met de uitrol van de NS Business Card en slimme combideals HTM, NS en een dagje uit. Voor de opwaardering en verbetering van station Laan van NOI draagt NS € 1,5 mln. bij. De opkomstplek voor HTM-beveiligers op Station HS behelst een investering van NS van € 1,5 mln. Daarnaast zal NS, aanpalend aan de hierboven genoemde initiatieven, nog de volgende investeringen in de stad plegen. De kantoorinfrastructuur in het gebouw Stichthage boven Den Haag Centraal wordt versneld aangepast ten behoeve van de vestiging van HTM en Abellio Nederland voor een bedrag van € 1,9 mln. Een bedrag van € 5 mln. wordt geïnvesteerd in een aantal initiatieven die nog samen met de gemeente Den Haag nader worden uitgewerkt. Dit betreft: de ontwikkeling van retail bij de ondergrondse fietsenstalling aan het Koningin Juliana plein, de verbetering van de kwaliteit van de plint van het stationsgebouw HS voor retailtoepassingen en de doorontwikkeling van de geïntegreerde balies HTM en NS op de stations CS, HS en Laan van NOI. Deze initiatieven zullen uiterlijk in 2019 worden gerealiseerd.
Werking Investeringsfonds De financiële middelen benodigd voor de investeringsagenda worden gestort in een Investeringsfonds. Dit fonds zal op een aparte rekening worden beheerd bij HTM Beheer B.V. Daarvan is de gemeente de enige aandeelhouder. Gedurende de jaren 2013 tot en met 2016 zal er jaarlijks dividend worden gestort van gemiddeld naar verwachting € 12,6 mln. per jaar oplopend naar € 50,2 mln. Daarnaast zal er een storting door de gemeente plaatsvinden na het ontvangen tweede deel van de transactiesom van NS in 2016. Deze storting is gekoppeld aan de inschrijving en toekenning van HTM van de railconcessie 2017 e.v. waartoe uiterlijk in 2016 door Haaglanden zal worden besloten. In totaal komt het bedrag daarmee op € 65,2 mln. Om ervoor te zorgen dat elk van de partijen de investeringen ook nakomt is er in de samenwerkingsovereenkomst tussen NS, gemeente en HTM, een aantal afspraken opgenomen. De investeringen betreffen alleen initiële kosten. De bijdragen in de agenda zijn taakstellend. Uitgangspunt is dat de exploitatielasten voor rekening komen van de partij die eigenaar is van de voorziening, bv de gemeente voor het busplatform, de HTM voor het rijden van tram 11 en 17 en de NS voor OV-Fiets en de verschillende reisproducten. Zodra HTM Beheer tot voorstellen komt voor de uitvoering van de initiatieven gelden voor de ruimtelijk-economische projecten daarvoor de geldende gemeentelijke besluitvormingstrajecten in
12
college en gemeenteraad voor bv. voorontwerpen, vergunningen en inspraak. Wanneer wordt besloten de middelen niet voor het doel van de investeringsagenda in te zetten, vloeien deze terug naar de algemene middelen van de gemeente.
13
Financieel overzicht Investeringsagenda Werelds netwerk aan zee *€ 1.000,Initiatieven
Jaar realisatie
I Betere bereikbaarheid toplocaties met het openbaar vervoer 1. Ontsluiten Scheveningen als best bereikbare badplaats met OV doortrekken lijn 17 Strandweg Scheveningen doortrekken lijn 11 naar Norfolkterrein/Scheveningen Haven 2. Optimale frequenties tramnetwerk bij evenementen en piekdrukte en ontsluiting internationale zone 3. Verbeteren voor- en natransport van trein/tram/bus Integratie OV-fiets in Biesieklette Ontwikkeling P&R Forepark langs A4 II Gemak voor de reiziger 4. Reisproducten op maat voor de zakelijke markt, expats en toeristen zakelijke reiziger met Reizen op Rekening en (euro)bundel expats met een expat card sociaal-recreatieve reiziger met combideals voor NS, HTM en een dagje uit toeristen met OV Chipkaart met ‘statiegeld’ functionaliteit 5. Betere informatie en service voor de reiziger thuis en onderweg één loket: gezamenlijk servicepunten NS en HTM op CS en HS HTM servicepunten op de drukste haltes infozuilen op toeristische locaties en economische centra in de stad displays in trams en op stations reisadvies- en begeleiding door stewards bij (on)geplande storingen integratie HTM/NS reisinfo in mobiele app gratis wifi in voertuigen, belangrijkste haltes en stations III Prettige en veilige reisomgeving 6. Verbeteren aangezicht en inrichting busplatform Den Haag Centraal Station 7. Verbeteren veiligheid station HS door vestiging opkomstplek HTMcontroleurs 8. Opwaardering station Den Haag Laan van NOI met doorgangsroute naar het Beatrixkwartier Additionele investeringen NS Versnelde aanpassing kantoorinfrastructuur Stichthage t.b.v. vestiging HTM en Abellio Nederland Ontwikkeling retailinitiatieven HS en CS i.s.m. Gemeente Den Haag en doorontwikkeling geïntegreerde balies HTM/NS op CS en HS TOTAAL
Investeringsfonds € 65 mln.
Investering NS
2016 2017 2016
8.000 28.000 4.200
2014 2014
1.500 4.000
2014 2014 2013
125 100 -
2014
200
2014 2014 2014
300 500 400
2014 2014
2.180 50
2014 2014
450
2015
10.000
2013
-
1.500
2015
5.000
1.500
150 100
70 55
2014
1.900
tot 2019
5.000
€65.000
6
6
€10.000
Bedragen berekend naar prijspeil 2013
14
