Twentse Taalbank
MAANDBLAD VOOR TWENTE HET LANDSCHAP- DE STRUCTUUR DE NATUUR- DE MENSEN- HET LEVEN- DE CULTUUR- DE VOLKSTAAL- DE GESCHIEDENIS- DE GEBRUIKEN - DE STREEKBELANGEN DE ALGEMENE ONTWIKKELING
Wrnd. Hfd. Red. J. W. M. G igengack NR. 4
APRIL 1964
3e JRG.
Vit de inhoud Twee freules van [Beekurn verbrand:
pag. 2, 3
De vrome kinderen [van Emlichem:
pag. 3
't Twents:
pag. 9
Eten en drinken:
pag. 11
Uit stad en streek:
pag. 11
Culturde g11ens[contacten:
pag. 13
•
Redaktie en Administr. TWENTSE POST (waarin opgenomen tijdschrift Twente land) Beekstr. 5 1 Hengelo (0.) Tel. 17987 Bank: De Twentscha Bank N.V. Hengelo Amsterdamscha Bank N.V. Hengelo Postrekening: 820018 t.n .v. Twentse Post Abónnements-prijs f 3.60 per jaargang Losse nummers 35 cent per exemplaar Advertentie-tarieven op aanvraag. Gehele of gedeeltel iike overname v.n artikelen enz. zonder toestemm ing van de U it·
geefster verboden. Alle pub licaties blijven e igendom v.d. Uifg.
TWENTSE POST
Twentse Taalbank
_ _ 420 jaar geleden=---------------~----
twee freules van Beckum verbrand Twente deel van Ver. Nederlanden Onder Karel V waren alle zeventien gewesten tot één "Groot Nederland" verenigd. Ogenschijnlijk ging ons land een goede toekomst tegemoet, ook in mater~ieel opzicht. Naast landbouw en veeteelt bloeiden handel en industrie, de laatste met name in Vlaanderen en Holl,a nd. Aan de on!derN:nge oorlogen tussen de gewesten was een einde
gekomen. Twente, door de Gelderse oorlogen tot "!Verschroeide aarde" geworden, kon herademen en de hand opnieuw aan de ploeg slaan. Helaas, nieuwe zware beproevingen z.o uden ov·e r het land komen, beroeringen op godsdienstig gebied zouden le!iden tot nieuwe bandeloosheid en tot 'n ooTlog van lange duur, die ·d e pas weer oplevende welvaart opnieuw zou knakken.
We kunnen ons van de toestand in het Twente Vlan de 16e eeuw geen voorstelling vormen, zonder enige kennis 'van de algemene geschie~ denis, met name van de grote "geloofsafval", die in West-Europa door het opt
aan Calvinisme in Twen te gmgen Anabaptisme en Lutheranisme vooraf ,., In Twente kon de Reformatie eerst op gang komen na de bek,e nde veldtocht 'Vian prins Maurits in 1597. Het pmtestantiseringsproces kreeg toen de steun van de sterke arm der hervormde ov·erheird, die de katholieke godsdienst verbood, getmuwe pastoors afzette en de kloostel"s seculariseerde. De eerste prote:s tantse stroming in ons land dateert echter van veel vroeger datum. Zij begon omstreeks 1530 en ~s berucht onder de naam anabaptisme. De Anahaptisten of Wederdopers waren zowel in kerkeL-organisatorisch als in staatkundige zin nihilisten. Dogma en gezag verwerpend, waren ~e lVijanden zowel van de kerk als van de staat. Zich verder ontwikkelend nam de wederdoperij het karakter aan van een epidemische god·s dienstwaanûn. Naast verzet tegen die bestaande polWeke en economische orde kwam het tot een openbar·e breuk met de elementaire zedewetten, tot excessen van ontucht en gruwelijke wreedheden (het Münsterse Sion van Jan van Leiden en het Delftse van David Joris). Met dit anabaptisme maakte Twente kennis o.m. door de pl'!ediking van Jan van Ba tenburg, 2
bur,g emeester van Steenwijk. Om zijn haat jegens kerk en staat bot te vieren, trok hij aan het hoofd van 'n bende moordend en brandstichtend door het land. Ook nadat hij in 1538 op de brandstapel het leven had gelaten, Z'e tten zijn aanhangers "de Batenburgers" hun plundertochten voort, waaronder ook vooral het plaUelan:d Vian Twente te lijden ha
juffers Jvtaria en Ursula Het behoeft geen betoog, hoe het Twentse volk onder zulke omstandigheden ov;er de Wederdopers dacht. Toen dan ook in 1544 de adellijke juffers Maria en Ur-
sula van Werdurn van Beekurn van verstandhouding met de Batenburgers beschuldig·d en door Goossen van RaesVIeldt, drost van Twente, op de 1brandstapel gebracht Wet"den, werkte het volk ijverig mee:
"Elk, man ol wijl, voert brandstol [bij, Ook 't kind, in d' onschuld zijner {dagen, De grijsaard mee, van jaren krom, Wenst nog een houtje aan te draf gen." aldus een van de Heder·en, die zijn gemaakt op de terechtstelling van de beide freules. Men school' haar blijkbaar over één ~am met de weder.doperse moordbranders, een omstandigheid, waarvan onze lokale niet-katholieke schrijvers echter geen melding maken. De freul·es werden terecht gesteld op het Galg,enveld, :dat een half uur gaans van Delden ligt aan de weg naar Goor. Een 40-tal jaren geleden zijn bij de ontginning IVan dit veM de posten van de galg nog in de grond gevonden. Het kasteel Beckum, waar de freules woonden (zij Wal'len schoonzusters), stond in de buurtschap van die naam (tussen Hengelo en Haaksber:gen) nabij 't erve Altena. TWENTSE POST
Twentse Taalbank Dat Maria en Ursula medeplichtig waren aan de wandaden van de Batenhurgers, komt ons onwaarschijnlijk voor. Van Deinse constateert, dat de historici het er niet over eens zijn, of de beide vl'ouwen volgelingen waren van David Joris, dan wel van Me:nno Simons. David Jori.s was 'n echte .. moordbrander",een slaaf van z'n hartstochten, die hij in zijn vulgelingen tot bezetenheid opvoerde. Menno Simons, ex-pastoor van Witmarsum, daarentegen een bezadigd, lijdzaam man. Toen 't W,eder:doperse bandi,e tendom omstreeks 1560 vrijwel uitgeroeid was, bleven hirer en daar groepen IVan Menno S1mons over, die als Mennis~en of Doopsgezinden .. zonder gerucht in eer en deugd hun weg gingen", Zoals ons de figuren van de Beckumse freul'es uit de beschikbare gegevens tegemoet treden, lijkt het waal'schijnlijk, dat zij tot de VIOlgelingen van <de zachtmoedige Menno Simons hebben behoord. Dat de familie van Maria van Beekurn VJeeleer bij de partij van David Joris en Jan van Batenburg thuis hoorde, mag op grond van geschiedkundige feiten worden aangenomen.
., De wraak van "De vrome kinderen van Emlichem" Ursula tvan Werdum, gehuwd met Jan van Beckum, was uit een a
hebben gemoor:dbrand. Ze reden meestal in benden van ongeveer 30 zwaargewapenden rond en strekten hun aanslagen uit tot onder de muren van Zutfen, Arnhem en Nijmegen. In 1548 werden bij Zwolle tal van koeien, paarden en ossen gedood of verminkt. De boosdoeners lieten op staken brieven achter, die ondertekend waren door "de kinderen van Emlichem". In 1551 werden op de gemene weide bij Zwolle 125 koeien gestoken, waarvan er 50 stierv·en. In 1559 stak een bende ·een aantal koren- en hooibergen bij Deventer in brand. Belangrijke premies werden uitgeloofd voor het aanJbrengen van de "vrome kinderen", maar ofschoon men nu en dan een enkele kon grijpen, gelukte het toch niet de leiders in handen te krijgen. Omstreeks 1560 houden de berichten over mis·d a·den van Wederdopers en moordbranders op.
Christoffel Schele Het Lutheranisme heeft in Nederland niet kunnen aar.den. Aanvankelijk had het succes te Antwerpen, toenmaals de meest internationale stad IVan de Nederlanden. Hier war·e n tal van Noord Duitse handelshuizen gevestigd en daardoor kwam de bevolking in aanraking met belijders van Luther's· leer. Het Antwerpse Augustijnerklooster werd een haard van Lutheranisme. Ook in Fri-esland en Groningen vnnd de leer aanvankelijk aanhangers. H1er in Twente had Luther zijn profeet in Christoffel Schele, wonende op de havezate Weleveld, door wiens toedoen de leer van de Duitse ex-monnik ingang vond in het Bornse kerspel van Stephanus.
"De vrome kinderen" doodden en verminkten honderden koeien, paarden en ossen, en staken schuren en h~oibergen in brand. TWENTSE POST
Vóór het Cal vinisme zich in ons gewest vertoonde, had Christoffel Schele, die zelf 'n aanhanger was van .. de Confessie van Augsburg" (de Lutherse leer), te Borne een Luthers pastoor geplaatst. Het was Petrus 'Van Stralen, die onder bescherming van Schele's krach3
Twentse Taalbank
I Motel Gleunig e Ta.tfeln •• p. Boerenleenbank ( 00 DELDEN
JAN KOLSTE - Eaachedeaeatraat %05, Hengelo (0.)
Boerenboend in Boorn Vanof 1896 'Y
z..11tlern (en Boorn Bint • 60 J•or n•or 'n Boend hen eg•on. Oolc de• ven Buur'n, G•mmellce en Aozel Tot •n de wiedlöchtlgsten - t S•o•el. De boeren van HeHum, HH1el,
Waorum z'oet Boorn
Alle Bankzaken SPOORSTRAAT 9 -
TEl. 05407-437
't voor én 'n lcuunst(mest h . .tt?
Umd•t eer 'n BOEND zo good bev•elt 11
c.L.v.
LANDBouwERSBE LANG
Haa ksbergen
C.L.O.-mengvoeders Ruwvoeders Brandstoffen
BOERENLEENBANK
Lilbergen De SPAARBANK voor atad en laJld Maak gebruik van lopende rekeningen Alle inlichf en aan de bank
WleJ helpt met an de llleul en veur-tgang
tv1 akelaarskantoor
••n M A A R K E L
ROTTINK N.V.
met wlede umgefflng
8 8
Coöp. Boerenleenbank en Coöp. Landbouwvereniging
I
Deldenerstraaf 36-38, Telefoon 3041, Hengelo (0.)
+
VASTE GOEDEREN
ASSURANTIËN
+
HYPOTHEKEN
B
oerenleenbank
eckum
CI:J
BC?erenleenbank . . Oldenzaal de spaarbank voor iedereen 3-3 314 procent over al Uw
SPAARTEGOED Telefoon 2580 -
Giro 892439
Boerenleenbank
ROSSUM versorgt alle banksaken Telefoon: 054111210
De spaarbank voor iedereen Verzorgt al Uw bankzaken
TRACTOREN
(Kramer,
Davild
Brown), MELKMACHINES (FN),
FRIAC-DIEPVRIEZERS.
SCHOL TEN
LANDBOUWMECHAN ISATIEBEDR. Deurnlngen
(Tel.
Voor Melk, Melkpoeder, Boter en Kaas:
Coöp. Zuivelfabriek
BOERENLEENBANK
BOERENLEENBANK
"VOLHARD! NG"
q()eer~elo='
lattro ·p
BOEREN LEEN BANK
Ven:orgt al uw benlaalcen .
Hoogste spaa rrente
BOE REN LEEN BANK
DEURNIHGEN • Direkt opvraagbaar spaargeld • Deposito spaargeld
Boerenleenbank
Denekamp de spaarbank voor het platteland
Spaarbank ..- Alle Bankzaken
SPAREN BIJ DE
Boerenleenbank
228)
DENEKAMP
q()egclam Vo or alle ba nkza ken, Voo rschotten, Cred lefe n en lope nd reke nin g ve rkee r.
te
Ootmarsum
BOERENLEENBANK
Saa~tJelcl
BOERENLEENBANK
Bornerbroek • De SPAARBANK voo r
ie de r een
•
verder alle BANKZAKEN
Hoo gste spaarre nte , Vo ord elige voo rschot- en cred ietle ni ngen . Verzorgt al Uw Bankza ken .
ALMAN is 't hier met ees vuur goo botter en goo kees Coöperatieve Zuivelfabriek
Boerenleenbank De lutte
Concordia·Bornerbroek
MET KANTOREN TE DE LUTTE OVERDINKEL, GLANERBRUG Hoge rente voor al Uw ingelegde spaargelden. Lage hyp.- en voorschot-rente
't Allerlijnste product COOP. ZUIVELFABRI EK EN MELK INRICHTING
"BORNE" TWENTSE POST
Twentse Taalbank
-
(V erv1olg van vorige tekstpagina}
tige arm de pa11ochie trachtte te "reformeren". Hij en zijn opvolger Joannes Nijhoff schijnen daariÎn tot op zekere hoogte geslaagd te zijn, althans na 1580 was er te Borne een Lutherse gemeente. Toen het Calvinisme· opkwam, geraakte Nijhoff in moeilijkheden. Op de gereformeerde synode te Deventer bek·ende hij zich in 1598 Luthers. In 1601 werd hij voor een commissie van gereformeerde predikanten en ouderlingen gedaagd, die uit Deventer naar Oldenzaal was gezonden. Nijhoff, die heel z'n leven een weifelaar blijkt te · zijn geweest, legde hier IVJerklaringen •af, ·d~e onvoldoende werden geacht. De provindale reg.e ring zette hem daarop de pin op de neus en eiste van hem een duidelijke verklaring, hoe hij op het stuk van godsdienst dacht. Nijhoff zocht daarop blijkbaar hulp bij Christoffel Schele. Want deze meldde de (ger-eformeerde) provinoial1e regering, dat Nijhoff het pausdom reeds lang ha'd afgezworen en de leer aanhing, die op de Rijksdag te Augshurg door de keizer en VJe•l e keurvorsten was toegelaten. De ingezetenen van het kersp•el, zo !Voerde hij vel"der aan, waren zeer tevreden over ht.lll pastoor. Op grond., van een en aillider verzocht Schele om Nijhoff rustig te laten zitten in de Bornse weeme.
Calvinistische overheid verbiedt "Lutherije" Enige tijd bleef het er bij. Maar in 1603 zond de he1.1vormde kerk de hervormde predikant Kemerus naar Borne, om 'e r het "suyvere Evangelie" te v;erkondigen. De positie van Nijhoff, di·e in Schele een machtig beschermheer had, bleek echter voorlopig onaantastbaar en na twee jaar zonder succ,es werkzaam te zijn geweest, vertrok Kemerus naar Enschede. Tot 1619 bleef Nijhoff meester van het terroein. Hij kreeg zelfs een medehelper in de persoon~ van Rudolph Heggerus, die Luthers predikant op he•t Weleveld was. In gemeld jaar 1619 besloot de hervormde classis te Deventer een TWENTSE POST
einde te maken aan de "Lutherije" te Borne. Zij stelde aldaar Herman Wellemeyer als pre,d ikant aan. De Drost van Twente .keurde deze benoeming goed en bepaalde het tradement van Wellemey.er op f 400 per jaar. Weliswaar zond Schele aan de provinciale regering twee maal een schrijven, met het verZJoek om de k'e•r spelle.den IVan Borne te laten blijven bij de ware Christelijke religi,e (het Lutheranisme n.l.) maar het mocht niet baten. WeHemeyer werd gehandhaafd en de prediking van de Luthers1e leer verboden, niet alleen te Borne, maar ook op het Weleveld. Wdlemeyer verHet Borne reeds weer in 1621, maar toen zijn opvolger 1-{ardenak in 1624 overleed, werd hij opnieuw beroepen. De Deventer classis was met deze keuze niet ingenomen. In de eerste jaren van zijn herderschap te
Borne was Wellemeyer "tot den druncke geneg,e n" en had hij meermailen ~r·genis gegeven in de gemeente. In 1625 schoof de classis Rudolf Rijcken, zoon van de koster van Rijssen, als predikant van Borne naar v;oren, maar ter classicale vergadering kreeg WeHemeyer 9 en Rijeken slechts 7 stemmen. Niettemin werd Rijeken naar Borne gezonrden en na veel geharrewar moest Wdlemeyer het veld voor hem ruimen. Intussen had Jan Nijhoff Borne verlaten. In 1619 was hij benoemd tot "pastoor" van Wierden. Of hij ook daar d~enst heeft gedaan in Lutherse geest, 1s niet bekend. De Lutherse gemeente in Borne, die onder calvinistische predikanten was geplaatst, heeft zich blijkbaar gemakkelijk laten reformeren en daarmee kwam een einde aan de ,,Lutherijoe" rin ons gewest.
DOOPSGEZINDE GEMEENTEN IN TWENTE Noch het Anabaptisme, noch het Luthemnisme is in Twente van betekenis geweest. Omstreeks 1600 is ons gewest nog vrijwel in z'n geheel rooms katholiek. Wel hebben zich hier in de 16e e•e uw uit andere del·en des lands maar vooral uit Westfalen, een aantal Doopsgez~inden (Anabaptisten, die de leer van Menno aanhingen) metterwoon gevestigd, die de "ge. meente van Twekkelo" vormden. Zij kerkten in een boerenhuis aldaar, dat op de Haimer stond. Deze naam zou een verbastering zijn van Hayma, die de eigenaar van het erve was. Hayma klinkt Fries. Vermoedelijk was de! man een uit Oost-Friesland gevluchte Doopsgezinde. Hij moet zeer vermogend zijn geweest. Volgens de volksv·e rhal,e n in Twekkelo zou hij op zekere tijd, toen men het bedrag van z'n Viermogen aan de overheid moest opgeven, bij zijn buurman Overbeek (ook Doopsgez,ind, afkomstig uit Westfalen) zijn gekomen met de vraag, of hij (Hayma) verstandig zou doen, als hij tachtig duizend guMen opgaf. In di,e tij·d een fantastisch kapitaq.l. Van Deinse VJertelt, dat de familie Haimer haar klinkende munt in een eikenhouten k1st bewaarde.
Opdat het niet zou schimmelen, wevd het eens per jaar gewand. De familie was zo overdlie~en arbeidz,aam, dat men in de drukke tij.d niet naar bed ging, maar op stoelen tegen de muur bleef slapen, om 1d e volgende morgen toch maar vroegtijdig aan het werk te kunnen gaan. Later ·ontstonden kleine doopsgezinde gemeenten in Enschede, Hengelo, Almelo e.a. plaatsen. Dit ging ten koste van de gemeente in Twekkelo. De heimeHjke godsdienstoef,e ningen op de Haimer hielden tenslotte geheel op en de Doopsgezinden verdwenen voor en na uit deze boerschap. Toen het Calvinisme zegeviel'de,, ging d.e doopsgezinde beweging achteruit. Reeds in 1612 vaardigde Unico Rippe·J:'Ida, drost van Twente, een streng plakkaat uit, waarbij een ieder werd bevolen, "de bijeenkomsten der Doopsgezinden Z!oveel mogelijk te storen en de hoorders, doch vooral de leraren of vcoorgangers te vatten". In de 18e eeuw he.e ft de Enschedese predikant Strick versebiHende tot de hervormde leer weten over te halen. 5
Twentse Taalbank DIVERSE PLAATSEN FA. H. KAMP & Zn., Boekelo
Gewapend beton, huis~ en gier~ kelders, betonnen kippenhokken loodsen, schuren. Lbsplaats 9,
SALON CJileurink v:h. H. j. v. d. VEER
Dames-salon
en
Haaksbergerstraat
Enschede
•
Parfumerie •
Tel. 2876
Biej 's leavens wit en 's leavens zwat sprek aait 'n bleumke nog tot 't hart
BLOEMEN-e MAGAZIJN« orona» HENGELOSESTRAAT 156 • TELEFOON 3238
Tel. 250
uu
Coöp. Aan- en Verkoopvereniging
NOTTER-ZUNA." RIJSSEN Tel. 05480·2268
.
Giro 837983
Het adres voor hooi en stroGI
ENSCHEDE
BETONTEGELS, BETON-
·~.~:Ï SCHUTTINGEN, BETON1i:::;~ PUTROOSTERS ENZ. Bimsbetondakplaten 1 Keerwanden
Fa. J. H. Schuurink ~~ï.'f:~~·.·:;o~~
ADOLFS & PENNINK de boekhandel t.o. 'tpostkantoor
studieboeken pocketbooks • romans
Jan Stokkentre Oude Metalen Enschede
S. TEN CATE ST AALHARDERIJ Hessenweg 1 - 9
Tel. 5413
MINTEX - REMDIENST Dr. Benthemstr. 35
Tel. 5418
TELEVISIE
•
Een BRIL, die werkelijk pretlig zit is gemaakt door
HOOR APPARATEN
•
RADIO
Remmelt Pit Kalanderstraet 2 4-6
A.v. d. leest Radio Enschede Televisie Radio onderdelen
~
Electrotechnische artike len
Erkend reparateur en Installateur OLDENZAALSESTRAAT 39
t
TEL. 10688
Hoen
Voor ' medaille, krans, tak of beker: bij ons slaagt u zeker Ripperdastraat 2a. Enschede
"INSTITUUT PUNTE" i.b.v. Staatsdiploma biedt cursussen in: - TYPEN (10 vingersyst. BLIND) - STENO ,,GROOTE" (Ned. en rood. talen) - HANDELSCORRESP. & CONV. NEDERLANDS, FRANS, DUITS en ENGELS; ass. opleiding. - BOEKHOUDEN - MIDDENSTAND -ALG. ONTWIKKELING Dag- en avondcursussen Aanm.dag. Tel.7670, v.Alphenstr.9 (bij Keuringsdienst van Waren) ENSCHEDE Alle cursussen staan onder leiding van bevoegde docenten
Gramafoonplaten S P E C I A A L ZA A K
KQ RAD IQ ;
Enschede
Piek-Ups Nleuwstr. 57 Tel. 39011 Hengelo 0. C. F. Klaarstr. 28 Tel. 4863 Ensch,
Wij leveren en reviseren HANDen MOTORGAZONMAAIERS Gereedschapslijper ij H. v. d. MEER & Zn. - Enschede Bleekerstraaf 18
Coöp. Melkinrichting
LONNEKERproducten zijn beter!
Machinefabriek Ook
ARENS&Zn
•
tandwielen Perikweg
52
q IJ C'J'
ad~e: d-(. ~wier=' DAMES KAPSALON Lipperkerkstr.
129 -
Tel.
8159
alle b19eken over
TWENTE Van den Broek en Adolfs Gronausestrl!at 5
Fa. H. Kraaijenbrink Hengelosestr. 33
~
Tel. 5751
RADIO EN TELEVISIE Electriciteit op elk gebied
voor goeie schoenen bekend Heng .str. 16 -
Oldenz.str. 93 -
v. Loenshof 5
Twentse Taalbank (V erv,olg van vorige tekstpagina) Evenmin als de katholieken, mochten ook de Doopsgezinden overheidsambten bekleden. Men vindt thans in onze steden nog kleine doopsgezinde gemeenten, waar van de lidmaten vanouds behor,e n tot de welgestelde burgerij. Te Almelo draagt een stadsdeel van de Aa de naam "Mennistenhemel", omdat daar de deftige doopsgezinden in vroegere dagen hun tuinhuisjes haJdden. Evenals de katholieken werden ook de doopsgezinden in Twente, zij het in mindere mate, door uitzonderingsmaatregelen getroffen. Weliswaar mochten ze, in tegenstelling met de katholieken "in alle stilligheid en moderatie" godsdienstoefeningen ' houden, maar hun huwelijken moesten door de herv. predikanten ingezegend en kinderen, geboren uit gemengde huwelijken van Doopsgezinden en Hervormden, in de herv. kerk gedoopt worden. Ook mochten zij geen OV'erheidsbetrekkingen bekleden. Deze uitzonderingsmaatreg 1, die vele katholieken er toe bracht hun heil in de nering te zoeken (vandaar .de betrekkelijk sterke stand van kath. neringdoeners in onze Twentse steden), is mede oorzaak geweest, dat vele doopsgezinden industrieel wel'lden. • Geschiedschrijver 'Van de Doopsgez•i nden is S. Blaupot ten Cate. Volgens hem bestond er reeds in 1580 een doopsgezinde gemeente te Enschede en zouden er in 1602 reeds doopsgezinden te Almelo zijn geweest. Zij waren in de 16e eeuw gekomen uit Brabant en Vlaanderen, waar hun geen vrijheid van godsdienst was toegestaan. Daar m Vlaanderen werden ze gemeenlijk Tisserands, d.i. wevers, genoemd en hier gekomen zetten ze hun ambacht voort.
te Almelo Zo was bijv. de familie Warnars, of Warnaars, uit Vlaanderen naar Twente gekomen. In 1693 is Gerrit Warnaars doopsgezmd predikant te Enschede en vóór 1690, toen men te Almelo nog geen voorganger had, moest de dienst aldaar nog door Warnaars, of een der Oudsten uit Enschede, verricht worden. TWENTSE POST
Een andere doopsgezinde fàmilie, op het beroep en de aanstelling waarvan te Almelo melding ge- van een doopsgezind predikant te maakt wordt, was de familie Almelo wezenlijk en wettig aan Schimmelpenninck. Ze~ere Tho- de heer van Almelo toekwam. Almas Schimmelpenninck ging in de dus bij S. Blaupot ten Cate. 16e eeuw van de katholieken tot Mr. G.- J. ter Kuile (Opkomst van de doopsgezinden over, huwde Almelo) schrijft echter, dat een met een Warnaars en werd zo de minnelijk vergelijk werd getrofstamvader rvan de opV'olgende en fen: goedgevonden werd, dat met thans nog bestaande Schtimmel- "een kennisgeving" aan de heer pennincks, ook van de bekende van Almelo kon worden volstaan. Raadspensionaris mr. Rutger Jan Schimmel penninck. De vader van laatstgenoemde, uit Almelo afkomstig, huwde te De- Volgens Blaupot ten Cate bestond venter met een hervormd meisje. reeds in 1580 te Ensched•e een De echtelieden waren overeen ge- doopsgezinde gemeente. Er .wordt komen, dat alle kinderen doops- melding gemaakt van Dries van gezind zouden worden, indien hun Lochem, die z'n katholiek geloof eerstgeborene een zoon zou zijn. over boord gooide en doopsgezind Was het een dochter, dan zouden werd. Van hem stammen de geaUe kinderen in de herv. kerk broeders Herman en Jan van Loworden opgenomen. Weliswaar chem af, die voor de ontwikkeling was de eerstgeborene een zoon, n.l. van de nijverheid te Enschede de 'bovengen oemde Rutger Jan, veel hebben gedaan. maar op dringend verzoek van de moeder bewilligde de vader er in, Omstreeks 1620, na het uitbreken tdat alle kinderen hervormd van de Dertigjarige oorlog in Duitsland, !vluchtten veel Doopswerden. Ook leefde in het laatst van de gezinden uit 't Münsterland naar 17e eeuw te Almelo de doopsge- Twente. Te Enschede vestigden zinde Thomas Coster, kleinzoon zich uit Burgsteinfurt o.m. Henvan Gerrit Coster, die uit Gronau drik Gerritz, de stamvader van de of Epe afkomstig was en naar Paschens en Everwijn Franken. Groningen vluchtte, waar hij tot Ook de families Naber, Steinvors, de doopsgezinden toetrad om zich van Goch, Jannink, J;>ol, Coster, !Vervolgens metterwoon in Almelo Hesselink, Gronouw en Kraamer zijn van Westfaa1lse oorsprong. te vestigen. Aanvankelijk kwam de doopsge- De doopsgezinden . genoten te Enzinde gemeente te Almelo bijeen schede en elders in Overijssel een in 'n schuur of gar•enhuis. In 1684 groter mate van godsdienstvrijkreeg zij toestemming tot het bou- heid, sinds de regering te Zwolle wen van een kerk aan de Grote- in 1631 de "private oefeningen" straat. Het gebouw stond enkele toestond, "mits dat zij (de Doopsmeters achter de rooilijn, maar is gezinden) zich daarin zullen moein 1791 verruimd en uitgelegd tot ten gedragen in alle stilligheid en op die lijn. Als eerste bezoldigde moderatie". Niettemin hadden ze voorganger wordt genoemd Gerrit met enkele moeilijkheden te kamWarnaars, die gehuwd was met pen. We ~eiden reeds, dat hun Elsjen Blijdenstein uit Ootmar- huwelijken door de herv. predikant sum. Hij werd opgevolgd door Ja- ingezegend moesten worden, een cobus Rijsdijk, die te Norden in maatregel, waartegen zij zich Oost-Friesland was geboren en steeds met kracht ver~et hebben. zich zelf de titel gaf van "Bedie- In 1653 had dit verzet in zoverre naar van het Heilige Evangelie succes dat Ridderschap en St~den toesto~den, dat de huwelijksinzeonder de Mennonieten". Na Rijsdijk werd Remier Klopper gening ook door de Magistraat, beroepen, evenwel zonder dat de Richter, of Schout zou mogen gegemeente de goedkeuring of ap- schieden. Op inzegening in de probaHe van de heer van Almelo "particuliere Conventikulen", gehad verkregen. Een proces volgde heime samenkomsten van de en twee Zutfense a dvocaten en een Doopsgezinden, werd echter in Harderwijks professor kwamen tot 1698 een boete gesteld tot 50 oude de conclusie, dat de goedkeuring schilden van 42 stuivers, door
te Enschede
7
Twentse Taalbank
I
ó\d~ft~aal
DIVERSE PLAATSEN
KORHlBLIHI
I
Waarom naar:
OLDENZAAL
6otmar~um? Karakteristiek stadje, rijk aan folklore, bo s en hei, A. N.W. B.- oriënteertafel, 't hoogste punt •1an Twente.
OLDENZAAL BLOEIENDE INDUSTRIESTAD. heerlijk gelegen aan de voet van de Tankenberg. Omgeving rijk aan natuurschoon.
*
de saah met meer
*
dan 50 toonhamers
*
*
Foto's könt
nich
Schitterende vergezichten over Twente en Duitsland
ST .PLECHELMUS-BASILIEK. bijnaduizend jaar oude Oudheidkamer. Karakteriatiek stadacentrum. Volop gelegen~ he id voor aportbeoefening. Overdekte bad~ en zweminrichting.
Antieke Klokken
PRIMA HOTELS en PENSIONS
GOUD ZILVER
Th. Buddel
kieken
~ Ootmarsum
(Mer oonze foto's mö'j bekieken)
- 9)enekamp -
fotohandel
't Kiekkeske Voor
een deskundig uitgewerkte
C. V,-installatie E. HEIDEMANN & Zn Boterstraat 15 Tel. 2077
Zoveel schitterende geschenken ••• En evenzoveel verschillende smaken. Geef een geschenkbon.
l
9
Ruime parkee!'gelegenheid
Tel. 2981
. ••
~ ~~ef1 *
DE GLIMLACH VAN TWÉNTE
Een typisch landstad je temidden van de bossen ideaal oord voor een rustige vacantie
* Een
f;lai!i
INLICHTINGEN VVV RIJSSEN TEL. 2303
OlDENZAAL
\
FORT-SCHOEN EN: nog altijd de beste
'-
bint óf l I Ollenzel
kinder~ jongensschoenen met 112 jaar
garantie.
Voor spuitwerk aan Uw auto
drymasteren verven
Ootm.str. 47-49
Tel. 2091
Als eerste publicatie in de TWENTELAND-SERIE verschijnt over plm. 2 maanden:
ALBERT KIP
Hutten Toone zoch ne broed
Grammofoonplaten
(door H. Klaassen)
T
tricoleren
8
DENEKAMP
PHILIPS
Deurningerstr. 6
~~~ fJ
Stalen ramen van
op den Koem 33
~otel 9)olce
TELEVISIE Ben Lansink
~~'ll·~ ~~~ f~ W
col~:in:l; Îbi:I:O
Met Uw vacantie naar
G. Morselt ERRES
8edden Linoleum
Voordel ig terrein, ruime arbeidsmarkt, bevolking volkomen industrie~minded. Inl. bij het Gem.huis.
Blfi met een geschenkbon
OLDENZAAL
Meubelen Tapijten
•
om zijn natuurschoon, zijn bezienswaardigheden, waaronder een natuurhistorisch museum, en zijn goede hotelaccomodatie, zeer bekend als VACANTIEOORD biedt tevens gunstige gelegenheid voor INDUSTRIEVESTIGING
Prijs: 75 cent per exemplaar Vooruitbestellingen: Adm. Twentse Post, Beekstr. 5 HENGELO (TWENTE) TWENTSE POST
Twentse Taalbank (Verv:olg van vorige tekstpagina) bmitd en bruidegom i eder te voldoen waarvan de Drost de helft kreeg en de andere h~lft aan de armen toeviel. Er viel bij de ·rijke Mennisten nog wel wat te halen!
't Twents
1
Een andere moeilijkheid vormde het ·d ragen van wapens en het IV'Oldoen aan de schuttersdienst Te Almelo werd in . 1665 bepaald, "dat een ieder, zowel Menmsten als andere burgers, verplicht zijn om op te trekken - om gewapende wachtdienst te verrichten - hoofd voor hoof·d, op een boete van een rijksdaalder, eiken keer, dat zij afwezig zijn". De Doopsgezinden waren "princip[ële dienstweigeraars", zij leerden, dat men liever onrecht moet lij,d en, dan het met wapengeweld te ker·en. Te Enschede hield men daar rekening mee: tegen betaling van "een ryckssoort ofte 12 112 stuiver" per jaar konden de Doopsgezinden dienst ·vrijkopen.
't Twents is zo had as ne köste [brood, Mer kans dow urn bieten, dan [smaakte di'j good. 't Twents is zo week as
i~ emen-
[zank, As
van
Zundaangsklokken den [blaanken klank.
't Twents is tao as nen heulten [bast, Is kantig en row, mer as eeken [zo vast. 't Twents is eegen, zo stil en zo [bli:ed, Is ruusken ,van hlaa in oelenvloch. [tied.
't Twents iηs
2lO
leeflik as 'n règen[boog, Is steewig en stoer as de boer [acht~r 'n ploog.
't Twents is
ZiO
ooM as ne [lige As besvaar vertelsel bi'j [an
wakkeschuur, aowend 't vuur.
't Twents dat is jonk as ne stro[mende bekk', As 'n vul in de wei, dat de kromen [stek. Twents - is Twents, dao kan niks [tegen an, Laot er urn lachen, den 't nich [vatten kan! Nao Kar! Bunje (Sandkrug in Oldenburg)
ren in de buurtschap Twekkelo bijeen ten huize van zekere H~ij ma of Haijmar (Remmer) en hielIn het begin der 17e eeuw leef..le · de~ daar hun godsdienstoefeningNa 1631 richtten de Doopsgezin- te Zenderen zekere Berend Henden te Enschede á.n de Achter- driks, van professie landbouwer en. Tot ver in de 18e eeuw stond straat te:g enover de Papensteeg en van confessie Mennist. Na 1626 ... de gemeente der Doopsgezinden een lokaal in· voor hun bijeenkom- (val 'Van Oldenz
te Hengelo en Borne
9
Twentse Taalbank
U kiest toch ook Hengelo werkwoonen winkelstad
Willems
OMEGA
voor Uw auto, scooter, bromfiets of rijwiel
?
Ook ruim gesorteerd in onderdeI en
Langestr. 21 Tel. 13438 Meubelen Gordijnen -
Tapijten Bedden
Morsinkhof ENSCHEDESESTR. 16
't Is ne eetgemaakte zaak: .. Wa'j öok koopt , 't is aaltled raak a'j biej Elbert kieken gaot I " Da's méér weerd as nen goeien raod
G. Elbert & Zn. Rijwielen -
Motoren -
WAARBEKENWEG
~ ~
5~
Bromfietsen HEN GELO (0.)
Automobielbedrijf
J. WARMINK Hengelo Ov. Ziet onse nieuwste Austin-modellen BEHANG EN VERF
Fa. Wed. j . Walhof Beekstr. 29 Hengelo Opgericht 1845
Opgericht 1845
Fa. H. van Wezel Expeditie- enT ransportbedrijf HENGELO (0.) "Wiej veurl van allens" Tel. 13650 Tel. 13650
HOLLANDIA ondergoed
Voor: radio, televisie, haarden, kachels, wasmach. en stofzuigers
kc:.usen , sokken, tricotages
«NADORP>>
H. j. BENNINK
Deld.str. 47 .Hengelo T el.12680
Manufacturenhandel
B. G.J.Meekes
Een VAKKUNDIG adres voor: Gasconvectoren, Haarden, Electro· en Sanitair
Autospuitinrichting
H. TER BRAAK Bor nsestraat 21:
Gaarne 3 weken voor aanrijding bespreken AARDOLIESTR.16
TEL. 17529
Industriestraat 88
•
T el. 16 137
IHIIILBERDIINIK Huishoudelijke- en Luxe artikelen, Speelgoederen, Glas, Porcelein en Aardewerk, Gero-Zilmeta
AHREND
Marktstraat 25 - Telefoon 14357 HENGELO
Telgenflat Hengelo Tel. 7266 voor: Lichtdrukken, Foto~ copieën, bestekken.
Autospuitinrichting BEYELSBORG Ingericht met moderne AUTOSPUIT. en MOFFELCABINE
BINNENHAVEN 68
Timmerfabriek
Hannink Hengelo (0.) Levering
LOHUIS en N/EtviAN Tel. 13701
van:
kozijnen, ramen, deuren, +rappen
RADIO' EN TELEVISIE ~
Philips - Blaupunkt
Radio Redemeijer Eromastraat -
Tel. 13966 Hengelo Tel. 14290
•
A-;.nnemers van grondwerken
enz. voor utilifei+s~ en woningbouw
Erres
TEL 14432
Hengelo
V er huur van draglines en bulldozer AanMedmg: ingebonden jaargang TWENTSE POST 1962 f 5.-. (nieuw). Adm. Twentse Post Beekstraat 5, Hengelo (Twente)
Twentse Taalbank
eten en drinken "Etten en dreenken haolt Hef en zeel tehoope" zegt de Twentenaar. Het drinken van een stevige borrel of van veel bier vindt de Twentenaar redelijk. "Zee kuiert aait aower mien zoepen, mer aower mienen groten dös ku~,ert nums", z·e a de boer. Allesbehalve vleiend zijn de woorden die De Clercq, secretaris van de Ned. Handelmaatschappij, die Twente ruim een eeuw geleden meermalen bezocht, schrijft met betrekking tot de Twentse arbeiden~ van die dagen, n.l. dat ze van de j•e never "een overmatig gebruik maken, zodat men ze bijna altijd dronken ziet." Zowel De Clercq als H. Boom, welke laatste in 1847 door Twente reisde en zijn belevenissen beschred in "Mijn Reisportef·eulille
Belangstelling voor Palmpaastraditie neemt eerder toe dan af
".--....
De be'lat:Igstelling voor de Palmpaastraditie - het lopen met de Palmpasen - lijkt in Twente e•e rder toe dan af te nemen. Overal in onze streek - ook in de steden kon men grote groepen kinderen met hun pronkstukken zien rond trekken. Een eervolle vermelding voor representatie IV'erdient de jeugdafdeling van de Markelose Folkloristische vereniging, waarvan de dertig jeugdige leden in nieuwe fraaie Twentse ko·s tuums war•en gestoken. Elders namen muziekkorpsen aan de Palmpasen-optochten deel.
PAAS-WEEKEND IN TWENTE De vroege Pasen alsmede 't slechte weer waren er de öorzaak van, dat er bij de grensposten in Twente minder drukte heerste dan vorig jaar. · Op Paaszaterdag werd op het 01denzaaalse Kalheupink-oi.rcuit het wielerseizoen op de weg in Nederland geopend. Op de laatste centimeters van de in totaal 88 kilometer ontnam Arie den Hartog uit Zuidland de Limburger Jan Hugens de verwachte zege. De schitterende wieierdag werd 's morgens ingeleid met een songfestilval op de Ganzenmarkt in Oldenzaal, waaraan muziekgroepjes, duo's, TWENTSE POST
of omzwervingen door Overijse!", verwonderen zich over het vele en overdadige eten. ,,Altijd die overdadige, veelurige mäölk•es, soupers en v:i.s ites", schrijft eerstgenoemde, die veel verkeeJ.'Ide in fabrikantenkringen. En Boom, die mede vooral zijn licht opstak onder de burgers in de Sociëteit, slaakt de verzuchting: "Dat eeuwigdurende eten en drinken; het kwam mij voor, dat de Almelose bevolking het gemis aan geest wil V'ergoeden door materieel voedsel. Dezelfde schrijver merkt op, dat de "diplomatisch aangelegde Twenthers" gewoon zijn bij een dreigend procesverbaal of strafvonnis de · hoge ome's te paaien met geschenken in natura. Hij had daarbij het bekende gezegde kunnen aanhalen: "Iej mut wa mangs 'n ooge dichtkni epen", zea de börgemeister, dow hungen ze hem nen schinken oop 'n pokkel''. zangers en zangeressen - allen amateurs uit geheel Twente deelnamen. De eerste prijs werd in de wacht gesleept door de Rootie-Tootie skiffle-groep uit Hengelo. Het slechte weer speelde ook de paasfolklore parten. In Ootmarsum vertrokken Paaszaterdag drie paaswagens om het paashout te halen, dat even over zessen onder het zingen van paasliederen werd binnengebracht en op de paasweide opgestapeJd. Het ontstelken van 't paasvuur op de eer:ste paasdag koste zeer veel moeite, daar 't hout totaal was doorweekt. Het vlöggelen te Ootmarsum trok weer vele belangstellenden evenals het Paasstaakslepen in Denekamp. De staak bracht bij de verkoop .f58 op. Met 't paasvuur was het niets gedaan. Toen tien meter boven de grond ·de ton reeds als een fakkel brandde, wilde het hout nog geen vlam vatten. In Oldenzaal werden 8 paasvuren on tstoken. Ook in Beuningen, Tilligte, De Lutte, Lattrop, Deurningen, Albergen, Tubbergen, Almelo, Borne, Henge·lo, Ensche·de en andere plaatsen brandden houtstapels. De paraplu's, waarmee vele toeschouwers zich tegen koning Pluvius hadden gewapend, veroorZJaakten merkwaarqige silhouetten tegen de vuurgloed.
ENSCHEDE Boekerij "Oudheidkamer Twente" gecatalogiseerd Met het cataiogeren van het boekenbezit van de "Oudheidkamer Twente" is men na jarenlange voorbereiding thans zover gevor'dieJ.'Id, ·d at een omvangrijke catalogus persklaar gereed ligt. Het bestuur hoopt dat na het gereed komen van het 450 bladzijden tellende werk 1d e bellangstelling voor de unieke verzameling boekwerken op 't gebied van gesch1e1denis, kunst, gods•dienst, folklore en taal van Oost-Nederland en aangrenzende gebieden zal stijgen.
ALMELO Onderzoek fundering havezate "De Grimberg" wordt helivat Het onJderzoek naar de resten van de haJVezate "De Gr imberg" tussen Wierden en Rijssen met behulp van leerlingen der katholieke Hogere Technische' School te Hengelo zal worden hervat. Dit deelde drs. A. L. Hulshof mee tijdens de zesde jaarvergaldering van de Twentse Wierkgemeenschap voor Archeologie en Historie, welke op 17 april in het Agrarisch Centrum te Almelo werd gehouden. In het afgelopen jaar zijn alle bestaande en verdwenen havezaten van onze streek geÏrliVen tariseerd.
MANDER (TUBBERGEN) Onderzoek grafheuvels Tijdens de op 17 april gehouden jaarvergadering van de Oudhetclkamer Twente werd meegedeeld, dat dr. C.C.W.J. Hijszeiler het onderzoek van de grafheuvels te Mander (gem. Tubbergen) dit jaar hoopt voort te zetten.
DENEKAMP Vernieling van boscomplexen en houtwallen In het runverkaveling-gebied De Beneden Dinkei werdein in de afgelopen weken verscheidene boscomplexen geslecht en ti,e ntallen kilometers houtwallen gerooid di1e aan het landschap in de omgeving van Denekamp een bijzondel."le schoonhe~d gaven. De vernielingen 11
Twentse Taalbank DAMES~. HEREN~ .. KINDER ~ PYA MA'S EN ~ONDERGOED, SCHORTEN. ENZ.
PORTJE
~lengelo
Deldenerstraaf 8 Hengelo (0.)
Altijd goedkoop
Fotob~reau ter Horst
Empo- H umber-Vestingrijwielen
RECLAME- INDUSTRIE- MODEen ESTHETISCHE FOTOGRAFIE
v. Merksteijn
•
GOUDSBLOEMPAD 2 Hengalo (0.) Tal.
out-
Mc.lenstraat 18
bewerking
Haarden en Kachels
• Gereedschappen,
IJzerwaren,
Huish. art.
BLOEMENMAGAZIJN
~. ~unia & ~n.
ENGELO
Van D•IJ•k
J.
Tel. d798 M. Prinsen' Tel 3798
voor de moderne woninglnrlchtingll MARKTSTR. 15
A ut o rn ob ielbedrijf
FIAT
ERNÉ Interieurspecialisten Chopinstraaf 11 Econ. D ir. Chopinstraat 12
HENGELO
e MEUBELEN eTAPIJTEN e BEDDEN
N.V.
Fa. ]ac. Krabbenbos
Tuindorpslr. 18-20,
19690
Het beste adres voor:
GEDISTILLEERD, WIJN, BIER, LIKEUR, LIMONADE
Rijwielhandel en Reparatieinrichting
Delden.str 42 Tel. 2120
vanaf:
VERSTEEG's
f 3799
vearve
veur hoes en earve
Molenstraat 20 Hengelo (0.) - Tel. 2207
':Bonneterie SPE~'tfk~
Tuindorpstraat 38- Brinkstraat 1 a
Blouses
Ruischer en Hartgers
Molenstr. 5, Tel. 7382, Hen elo
Veur elektrische apparaten
E
i Rep a ra ties
Woninginrichting
BOEREN LEEN BANK
en
§MARKTSTRAAr
19
Heng.elo (0.) verzorgt alle bankzaken Telafoon 7366
H . j. Krakers AANNEMERSBEDRIJF
Hengelo
~
Vesten
frans Tanke
Weemenstraat 61. • Tel. 12862, • Hengelo (0.) Zie overzichtelij ke datages en toonkamera boven
Sjoerd v. d. Laan
Tel.
•
Hengel
I Scho~nen
Parallelweg L.S .
Rokken
Voor het inrichten van Uw woning:
Radio en Tele'Visie Drienarstraal 4 • Tel. 14878 ·
~
DYMOMERKTANGEN EN-TAPE TEL. 18304
Bi'j ]an Dikken in 'n Dieselgreunlehal Gef 't aait 'n plezerig koopgeval. G aol daor oaw fruit of greunle kopen, Dan zu'j ok nooit naor 'n aander lopen. Komt ok 's neuzen bi') Jan I Jao?
jan Dikken
Dieselstraat
1
2964
Nieuwbouw, Onderhoud- en Batonwerken
':Bult'~ Sla9erij
WeamenstraaiiOen 12a, HENGELO
VOOR VLEES EN VLEESWAREN
Sportieve Blouses, Vesten, Rolclcen, Japonnen, Deux Pieces
WEEMENSTR. 12,
12
TEL. 2752
ALLE SOORTEN uit voorraad leverboor
UITG.
,,TWENTE"
HENGELO
Speoia,Ie labrica~ealdelin~ van alle soorten Naam- en Aanduidin~sborden TWENTSE POST
Twentse Taalbank (Vervolg van vorige tekst pagina) weliden 'a angebracht 10mdat taxateurs te lage prijzen WUiden hebben vastgesteld V'OOr het op de te ruilen percelen groeiende hout. Het Tweede-Kamerlid, jhr. mr. M. van der Goes van Naters (PVJdA), heeft aan de minister van Landbouw en Visserij, de staa tssecre. taris van O.K.& W., drs. L. van de Laar, ·e n de m1n.ister van Volkshuisves'ting en Bouwnijvrerheid over 1de vernielingen te Denekamp vragen gestelid, waarin hij een onderzoek V'OOlistelt en strenge maatregelen, zoals het voorhands stopzetten VJan de rullverka'Veling en het terugvo~:~deren van de ruHv·e rka velingssubsidie. Bij herbeplanting zal het zeker honderd jaar dur,e n voordat de schade za.l zijn hemteM.
Historische gebouwen in Denekamp De V.V.V. te Denekamp gaf deze maand een 16 pagin,a 's tellende bmchUJ~:~e uit met 'n gedetaiHeelide beschrijving van diVierse historische gebouwen i.n Denekamp. De samensteller, de heer Th. Loman te Den,ekamp, is in zijn opzet d'e bezoekers van deze omgevi1ng een handige lei,draard te verschaHen, stellig geslaagd. Naéllst gegevens over de r.k.kelik met toren, he "Huis" Singraven met ,d e watermoLen en de havezate Brecklenkamp virudt men in dit werkje ook bijzonderheden over het museum "Natura Docet". Culturele grenscontacten Reg!ionalisten aarn beide zijden 'van de gr,ens kwamen 11 april j .1. voor de de~:~de keer bijeen, dit maal in de Falkenhof te Rheine. De heer Olosterméllnn, voorzitter van de "Heimatvel:lein Rheine, begl'oette de ruim honderd a~anwezigen met er zijn vreugde over uit te spreken ~dat behalVIe talrijke W~ esHaalse regionalisten !ook Vieil.e vriend,e n uit Twente naar Rheine waren gekomen, ondanks het bestaan van een staatkundi,ge grens tussen beide stn~ken. Dr. Bülrd uit Rheine gaf een beknopt overzicht van de geschiedtenis van de stad. Hij onderschei!dde vJer belangrijke pedod,en: 1) de Romeinse tij:d, 2) deKamlingertijd, 3} de MMdeleeiUwen en 4) de TWENTSE POST
MANCHESTER FLUWEEL CORDUROY
poolvast en ... yofpool
Het wereldmerk voor éçhtheid-1
periode van industriële ontwikkeling. Uit elk van deze perioden waren in de F alkenhof h!istorische ·voorwerpen bijeengebracht. De heer G. M. Roding, direkteur Vlan het na tuurhistorisch museum te Enschede sprak over ·de voor Nederland unieke flora en fauna van het Dinkelland; men vindt er planten als de aronskelk en dieren als de vuur,s alamander. Rivierkreeften en forellen zijn uit het
Dinkeiwater Vlerdwenen door de !VIervuiMng. De samenwerkende Heimatvereine besloten bij de autoriteiten in Münster aan te dringen op een spoedige uitVloering van het plan om in Gronau een waterzuivering-instatllatie te bouwen. De heer N.P.O.C. Koning uit Enschede 'VIertoonde dia's over de Dinkei en de her,e n W. Walgenbach (Rheine) ~en G.Vloedbeld (.Ailmelo) spraken over de streektalen. 13
Twentse Taalbank Diverse plaatsen
Kopen biJ de Spar Is sparen bij de koop
J. A.. Lesscher & Zn. SAASVELD
-
TELEFOON 238
Smederij en Reparatieinrichting • Expeditie
Handel In landbouwwerktuigen, melkmachines, tractoren, bromfietsen enz.
Wee rekken kan geet naor zölfbediening
DENKT Bij HET OPLOSSEN VAN UW PROBLEMEN
RUIMTEVERWARMING C 0 0 P. ZUIVELFABRIEK
De Eendracht
PARAAT
OOK AAN AARDGAS
Glanerbrug: biej TET~bushalte
Gem. Energiebedr. Rijssen
In •n lunchroom kö•j lekker etten en dreenken
ROSSUM
•
Het beste adres voor alle zulvelprodukten
Waorum ze biej
«De Eendracht» IN TUBBIGE de botter, kees, pap en yöghurl haalt? Umdat de produkten van De Eendracht good bevaalt
Machinefabriek
'3.
veur
5Lleinbu.D.Dink
Möllenbouw
& ~00~
Duivenlaan 28-32 • Apeldoorn • Telefoon (0 6760) 12886
"'
Machines en apparaten veur maalderiejen, veevoorfabrieken en silo's. Seend 1899 nen naam mei nen bekènden kloank (ook veur Tukkers).
Fijn hout- en Triplexhandel
Fa. W. LANGE Spelbergsweg 37, Tel. 4538
levert: Fijnhout, Triplex, Hard- en zachtbaord, Vlas- en spaanplaat enz.
I Voor
betere schoenen CJ-2~~:!:!~~,.-o
VEILIG en COMFORTABEL TOURINGCARB EDRIJF Flllaai: Oliemolen• singel 37 Tel. 6118
M. ZINGER Emmoslroal 91
Enschede
Tel. 4827
Voor herenkleding
Motor defect?
H. Haarhuis
naar
JULQ direct 11!
Radio • Televisie
Pyr monhtraat 15 • 19
Ootmarsum
ENSCHEDE
het beste bij CBe.Dteró
I
Van
Loenshof 12,
Enschede
de "Twentse Post" Bookweite is 'n lekker en ge· zoond etten, as pannekooke of niejmoods as vlokken. Nemt mei of Billy Ouick bookweiten· vlokken van de Grutter oet Boorn
Erven ten Cate BORNE
staat voortdurend op de bres voor van de kultuur in deze streken
de
belangen
en "CO-OP OOST"
staat voortdurend op de bres voor de b~langen van de consument. Ook voor Uw belangen en die van Uw gezin
''
Oost'' Co • OID _r
met vestigingen in geheel Twente en in de Gelderse Achterhoek.
Kruldenierswaren ·vlees· brood· banket· textiel- schoenen· kleding· brandstoffen. huish.art. enz
TWENTSE POST
Twentse Taalbank
lalmolo-* I
Hoofdkantoor Almelo
drogisterij- parfumerie
WIERDENSESTRAAT 22
PRIJMERS
Bijkantoren te Almelo, Wierden, Vriezenveen, Rijssen, Nijverdal en Coevorden
Nutsspaarbank
DIVERSE PLAATSEN
UW bank
Bornsestraat 72 - Tel. 5650
Hotel Haarhuis Zenderen
Het huls voor geschenken
In vro~g~r dage daansen de leu op de dell n veertoer. Weer völ later · 'n zeuvensproonk. Rechtervoort foxtrot , wals en cha cha cha in niejmoodse daansscholen:
Ans en Wim POLMAN Ootmarsumsestraat 26 -
Tel. 4880
Het Twentse Serviezenhuis
·~ ~· '
~
~I!iiE:T::· '
ALMELO, Tel. 2666 HENGELO. N ieuwstr.38, Tel.3159
Fa H. E. Rhebergen & zn. Dames- en Herensalon
•
Parfumerie- en Tollef•rtlkelen
Marletplein 18
Grotestr. 79,ALMELO Nieuwstr.86 Hengelo Wedgwood, Spode, Royal .. Copenhagen HOTEL.. CAFÉ.. RESTAURANT
de CJrlooi~CVrouw (TEVENS BENZINE-STATION)
Een van de oudste zaken in Twente OOTMARSUMSESTRAAT i88 -
ALMELO
Veur tv! EU BELS en allens, wat er zo biej komp kieken, naor:
Almelo
tel. 4381
• VEEVOEDER • KUNSTMEST EN • LANDBOUW[BENODIGDHEDEN in de beste kwaliteiten ! ! I Door grote omzet lage prijzen bij;
A.B.T.B. ALMELO
FOTO ROOS
SINDS 1905
foto .. service
Bornsestraat 26, Tel. 2563
Twente
WIST U ••• dat de Gemeente Wierden waartoe behoren de dorpen Wierden en Enter alsmede de buurtschappen Hooge Hexel, Notter, Zuna, Rectum, Ypelo en Enterbroek, zeer veel van haar echt Twense sfeer heeft weten te bewaren . Mogen wij U eens tot een bezoek uitnodigen? Het Gemeente-bestuur .
I
I
"de kop' ren smorre" Twents et hoes in tvlaa rkel
an de grote weg van Hengel naor Deamter
(Twe ntse specialiteiten]
Met onze mengvoeders altijd de hoogste productie. Kunstmeststoffen; keuze uit vele soorten. Ruim gesorteerd in vaste brandstoffen. Bij ons is het rustig en voordelig tanken voor brommers, auto's en tractoren.
TOON a.d.Tuinstraat
C.A. & V. V. BORNERBROEK
Tel. 3880
er Door de
In 't herte van
Tel- en Schrijfmachines G. H. v. d. VEEN
V eur oew mäölken etten naor 't laandelik geleagen
tukk~r
rest. De Vucht Deldenerbroek
Coöperatie
De Landbouwcoöperatie is een bolwerk ter beveiliging ter verdediging ter bevordering van de economische belangen van de vrije zelfstandige onder.. nemers in de landbouw te weten de Boeren. COöP. LANDBOUWERS.. BANK EN HANDELS VER. TWENTSE POST
OPVALLEND SLANKER MET
(RlJksw.: Almelo/Delden) Eig. : G. Grobbe
Coöp. Aan.. en Verkoopver. van de A.B.T.B. DENEKAMP V.eevoeders - Kunstmest - Bestrijdingsmtddelen - Land en Tuinbouw Art.
Hermanna Rompelman Grotestraat 61
Tel. 3276
Alles he'w roem sorteerd Briketten en koll'n veur 'n heerd Toch bie'w helemaal nich duur Betrouwbaar, vlug en sekuur. 15
Twentse Taalbank
FORMELTA
N.V. Aanneming-Mij. vh.
H. W. TE PAS
GOED HUISHOUDEN
Enschede
MET
Burgerlijke en Utiliteitsbouw Gewapend Betonbouw Grond- Water· en Wegenbouw
)ORZOLINO
Tukkers ••• mag ik effen 'I woord? Smlet oew geeld nich aover boord Tukkers... e'k oe raon mag .•• spoort I Gao'J daar almaal met akkoord? Breng dan
HUISHOUDGOED
oew geald naor de
Nutsspaorbaank
de ideale koHiemelk
Now 3 1/2 pel rente
Verkrijgboor in lleuen van 230 on 400 grom
Verkoopkantoor ,.MULTIFARM" Boekalo
NUTSSPAORBAAN K
KONINKLIJKE TEXTIELFABRIEKEN JORDAAN •TER WEEME N.V. HAAKSBERGEN
Drienarslraole 49 . HENGEL
Automobielbedrijf
Van Laar
Henny
C.F. Kl.arstr.18a ·Tel. 2365 ·Enschede Lid VIn de Selectiegroep van Nederlandse Dameshppers
en
Feijten Enschedesesiraal 127 • Tel.3983 · Hengelo
DAF Oonz' naober vreug : waor hes dat 'kof dee mooie kleer' van zukke stof. Den pasvorm is óók heelmaol óf I Zu'k spul hef bloos nog Bischoff.
Bischoff Hengelo
j. v. Egteren
Gedipl. Dames· en Herenkapper Manicure - Pedicure Schoon heidsspecia Iist Medisch gedipl. Haarkundige
Doe het self Wij leveren hiervoor P.V.C. vloer- en wandtegels (reeds vanaf f1 5.80 p. m2), plakplastics, mozaïek, lijmen, beits etc. V L 0 E R E N B E D R IJ F
F. Boerkamp Jos. Haydnlaan 60
~
Tel. 14064 Hengelo (0.)
N.s.u.
BLEEKER e ·OPEL e CHEVROLET e OLDSIVIOBILE TELEFOON 2623·4500
HENGELO
Erica -Service Doe het zelf en maak van Uwtuin een LUSTHOF. Kosteloos maakt ERICA voor U een grondplan. V r aagt inlichtingen:
ERICA- siertuincentrum BORNE, direct achter 't station. De mooiste kwekerijen in Twente
HET SPEELGOEDPALEIS
- -Ouickly·- reeds vanaf f 485.-.
"Ceutelink voor
~
levensmiddelen
T
guller met zegels .. guller met guldens
Importeur: TAMI N.V. Delden
10 Oio kort. in geldzegels
Op VéGé·artikelen steeds
AUTOMOBIELBEDRIJF
W.
Noordagraaf
Oldenzoolsoslr. 19 - Tel. 4444 -
Hengelo (0.)
off. FORD dealer
16
N.V. Automobielbedrijf
E:nschedeseslr. 22, Hengelo
Coop. "De landbouw" W.A.
GOOR Het adres voor: Mengvoeders onder C. L.O.controle, Meststoffen, Brandstoffen, Bestrijdingsmiddelen, Kruidenierswaren, Landbouwwerkzaamheden enz. TWENTSE POST
