World of Love ROLLENSPEL SITUATIES

together forever is het motto van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland

World of Love ROLLENSPEL SITUATIES Hieronder vind je verschillende situaties met betrekking tot liefde. Kies één situatie en probeer deze situatie te spelen. Jullie opdracht is echter om deze situatie twee keer te spelen en iedere keer met een ander einde. De oplossing, waarnaar jullie voorkeur uitgaat spelen jullie op het einde. Gebruik in je voorbereiding ook de passende kaart van de website www.atlasofeuropeanvalues.eu ►► World of Love ►►hartjes < Elk rollenspel mag 5 minuten duren.

1. Je hebt al een jaar een relatie. In jouw familie is het gebruikelijk, om de zondagen gezamenlijk door te brengen. Dat is “gezellig”. Ook oma en opa zijn dan vaak van de partij. Je vriend/in heeft daar echter geen zin meer in. Wat zeg je tegen je ouders? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in je Waar vindt het Noem per rol Wie is er bij het Wat houdt de rol! Laat de tenminste 3 gesprek situatie gesprek scène zo argumenten, plaats? betrokken? Wie precies in? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk lijken. gebruiken. stemming? Wat is dat voor Wanneer vindt iemand het gesprek (karakter, plaats? eigenschappen, leeftijd, enz.)?

2. Je hebt al een jaar een relatie. In jouw familie is het gebruikelijk, om de zondagen gezamenlijk door te brengen. Dat is “gezellig”. Ook oma en opa zijn dan vaak van de partij. Je vriend/in heeft daar echter geen zin meer in. Wat zeg je tegen je vriend/in? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 het gesprek de situatie gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

Uwe Krause – docent Fontys Lerarenopleiding Tilburg – NL www.atlasofeuropeanvalues.eu


3. Je hebt al maanden met beste vriend/in afgesproken om op vakantie te gaan, 2 weken naar Zeeland. Nu heeft een nieuwe leerling uit je klas gevraagd, of je mee wilt naar Griekenland, twee weken op een luxe zeilboot en je hoeft niets te betalen. Het is echter op hetzelfde tijdstip als de vakantie in Zeeland, en die valt niet te verschuiven, want de rest van de tijd moet je vriend/in werken. Hoe ver gaat vriendschap? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 de situatie het gesprek gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

4. Je hebt al een jaar verkering en je vriend/vriendin heeft in een dronken bui gezoend met een andere vriend/vriendin van je. Om wraak te nemen doe je hetzelfde maar je vertelt het niet. Je vriend/vriendin komt erachter. WIE WAT WAAR WAAROM HOE Noem per rol Kruip echt in Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt tenminste 3 je rol! Laat de situatie het gesprek gesprek argumenten, de scène zo betrokken? Wie precies in? plaats? die je kunt realistisch Wat is de speel jij? gebruiken. mogelijk stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

5. Een goede vriend/in vertelt je dat hij/zij homoseksueel is. Hoe reageer je? Wat betekent dit voor jullie vriendschap? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 het gesprek de situatie gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?



6. Je beste vriend(in) heeft verkering en besteedt volgens jou te weinig aandacht aan andere vrienden en vriendinnen en aan jou. De vaste relatie is heel belangrijk. WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 de situatie het gesprek gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

7. Je ouders willen op vakantie naar de Belgische kust maar je wil niet mee. Je wil met je vrienden naar Loretta del Mar. Je ouders hebben bezwaren. WIE WAT WAAR WAAROM HOE Noem per rol Kruip echt in Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt tenminste 3 je rol! Laat de situatie het gesprek gesprek argumenten, de scène zo betrokken? Wie precies in? plaats? die je kunt realistisch Wat is de speel jij? gebruiken. mogelijk stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

8. Je komt op vakantie in Italië een leuke jongen/meisje tegen. Het wordt een intieme relatie. Als je terug bent in Nederland wil je trouw blijven, je blijft schrijven, maar je vrienden vinden dat belachelijk. WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 de situatie het gesprek gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?



9. Je krijgt een vriend(in) met een (andere) religieuze overtuiging, die hij/zij ook in de praktijk beleeft. Zij/hij wil dat je je aanpast aan haar/zijn religieuze gebruiken. Wat ga je doen? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 de situatie het gesprek gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

10. Je verstandhouding met je ouders is al jaren slecht. Jullie hebben vaak ruzie. Je ziet het helemaal niet meer zitten. Je ouders vinden echter, dat je van ze moet houden. Want, dat hoort! WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 de situatie het gesprek gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

11. Je hebt al anderhalf jaar een vaste relatie. Je vriend/in wil, zodra jullie met school klaar zijn, dat jullie trouwen. Ben jij er klaar voor en wil je dit? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 de situatie het gesprek gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?



12. Jullie zijn al anderhalf jaar `samen`. In het begin was alles heel leuk, maar ….. de laatste tijd heb je het gevoel dat er iets is. Wat, dat is echter niet duidelijk. Een goed gesprek hierover, dat hebben jullie nog nooit gevoerd. Hoe belangrijk is praten voor een goede relatie? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Noem per rol Kruip echt in Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt tenminste 3 je rol! Laat de situatie het gesprek gesprek argumenten, de scène zo betrokken? Wie precies in? plaats? die je kunt realistisch Wat is de speel jij? gebruiken. mogelijk stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

13. Sinds een paar maanden ben je verliefd. Jullie hebben nog niet met elkaar gevreeën. Met je beste vriend/in praat je erover. Hoe belangrijk is seks voor een goede relatie? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 de situatie het gesprek gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

14. Je hebt een leuke jongen cq. een leuk meisje leren kennen. Hij/Zij is helemaal verliefd. Maar moet je nu helemaal trouw blijven en zijn anderen vanaf nu taboe voor jou? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Noem per rol Kruip echt in Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt tenminste 3 je rol! Laat de situatie het gesprek gesprek argumenten, de scène zo betrokken? Wie precies in? plaats? die je kunt realistisch Wat is de speel jij? gebruiken. mogelijk stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?



15. Jullie zij al vanaf de tweede klas bij elkaar. Het is nog steeds leuk. Maar op een feestje hoorde je pas geleden je vriend/inn/en praten over kinderen. Je wilt dit met je partner bespreken. Heb je echt kinderen nodig om gelukkig te zijn? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Noem per rol Kruip echt in Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt tenminste 3 je rol! Laat de situatie het gesprek gesprek argumenten, de scène zo betrokken? Wie precies in? plaats? die je kunt realistisch Wat is de speel jij? gebruiken. mogelijk stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

16. Je hebt een gesprek met je ouders. Die hebben de laatste tijd al opgemerkt, dat er iets aan de hand is. Je besluit maar te vertellen waar het op staat± je bent verliefd / op iemand van het eigen geslacht. Hoe zullen je ouders reageren? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 het gesprek de situatie gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

17. Je bent zwanger. Dat was niet gepland. Je weet niet wat je moet doen. Je besluit met je beste vriendin te praten. Moet en wil je het kind houden of is een abortus de beste oplossing? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Noem per rol Kruip echt in Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt tenminste 3 je rol! Laat de situatie het gesprek gesprek argumenten, de scène zo betrokken? Wie precies in? plaats? die je kunt realistisch Wat is de speel jij? gebruiken. mogelijk stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?



18. Je ouders hebben sinds jaren alleen maar ruzie. Gelukkige momenten maak je amper mee. OP een avond zit je alleen met je vader/moeder te praten en het gesprek gaat opeens over de relatie van je ouders. Is scheiding een acceptabele oplossing? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Noem per rol Kruip echt in Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt tenminste 3 je rol! Laat de situatie het gesprek gesprek argumenten, de scène zo betrokken? Wie precies in? plaats? die je kunt realistisch Wat is de speel jij? gebruiken. mogelijk stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

19. Je vriend/in en haar relatie zijn al bijna drie jaar bij elkaar. Op het laatst ben je erachter gekomen dat hij/zij niet trouw is, maar vreemd gaat. Mag overspel? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Kruip echt in Noem per rol Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt je rol! Laat tenminste 3 de situatie het gesprek gesprek de scène zo argumenten, betrokken? Wie precies in? plaats? realistisch die je kunt Wat is de speel jij? mogelijk gebruiken. stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?

20. Je praat met je beste vriend/in. Het gesprek gaat over relaties. Waar gaat het om? Is het vinden van de ene grote liefde belangrijk of gaat het erom, om van het moment te genieten / en seks te hebben en te accepteren, dat het zo lang duurt als het duurt. Kortom, mogen wisselende contacten? WIE WAT WAAR WAAROM HOE Noem per rol Kruip echt in Waar vindt Wie is er bij het Wat houdt tenminste 3 je rol! Laat de situatie het gesprek gesprek argumenten, de scène zo betrokken? Wie precies in? plaats? die je kunt realistisch Wat is de speel jij? gebruiken. mogelijk stemming? Wat is dat voor lijken. Wanneer iemand vindt het (karakter, gesprek eigenschappen, plaats? leeftijd, enz.)?



Docenteninformatie “World of Love” De opdracht Deze opdracht werd in het kader van het Europees Jaar van de Interculturele Dialoog 2008 in Nederland en het project “WORLD OF LOVE” ontwikkeld. Hij heeft als doel om aan de hand van het thema liefde tot een dialoog te komen over culturele verschillen en deze in een intercultureel (Europees) perspectief te plaatsen. Bij deze opdracht gaat het om de rollenspelen, die de Nederlandse en Slowaakse studenten gebruikt hebben tijdens de lessen op 12 en 13 november. De studenten hebben eerst zelf enkele situaties gekozen en gespeeld en vervolgens met de leerlingen verschillende aspecten en de bijbehorende kaarten van de website besproken. Vervolgens hebben de meeste leerlingen zelf een situatie gekozen en een rollenspel gespeeld. Sommigen hebben er ook een collage, een dans, een tekening of een muziekstuk gemaakt. Hoe de studenten en leerlingen gewerk hebben is te zien op de films en foto’s op de pagina’s van de scholen. Bij het gebruiken van de rollenspelen is het belangrijk om de leerlingen te begeleiden, dat ze voldoende argumenten kunnen aanvoeren voor de verschillende standpunten en de scènes realistisch blijven. Plaats in het examenprogramma/de les De opdracht sluit aan bij kerndoel 43 van de onderbouw: Cultuurverschillen in Nederland; ML1/K/4 Cultuur en socialisatie van maatschappijleer 1 vmbo; ML2/K/6 De multiculturele samenleving van maatschappijleer 2 vmbo; domein E Pluriforme samenleving van maatschappijleer havo en vwo; module waardeoriëntatie bij levensbeschouwing. Tevens is de opdracht geschikt voor mentorlessen. Achtergrond Seksuele vrijheden Mensen in Europa zijn toleranter geworden in de mate waarin ze seksuele vrijheden toestaan. Zo vindt een aanzienlijk deel van de Europeanen homoseksualiteit en echtscheiding gerechtvaardigd. Overspel en wisselende seksuele contacten worden nog het meest afgewezen. Er zijn duidelijke verschillen in het toestaan van seksuele vrijheden tussen landen in Europa te vinden. Wanneer we kijken naar de acceptatie van homoseksualiteit, dan zijn Hongarije, Letland, Litouwen, Roemenië, Rusland en Turkije de landen met de laagste acceptatie (percentages lager dan 10 procent) en Denemarken, IJsland, Nederland en Zweden de landen met de hoogste acceptatie (percentages hoger dan 50 procent). Van het noordwesten naar het zuidoosten neemt de acceptatie af. Sommigen beweren dat deze verschillen te maken hebben met de verschillen in samenstelling van de bevolking in die landen. Inderdaad is het zo dat de bevolkingen van de Europese landen sterk van elkaar verschillen wat betreft hun gemiddelde opleidingsniveau. Omdat onderzoek laat zien dat een hoger opleidingsniveau leidt tot meer liberale en dus meer tolerante waarden 1 , kun je dus verschillen tussen landen verwachten, waarbij de landen waarvan de bevolking het hoogste opleidingsniveau heeft, ook het meest tolerant zijn. Dit wordt een compositie-effect genoemd. Dat de landen in het zuiden en oosten van Europa alleen maar minder tolerant zijn omdat de

1

Hyman, H.H. & Wright, C.R. (1979). Education’s lasting influence on values. Chicago: University of Chicago Press.



bevolking lager zou zijn opgeleid, is echter weerlegd 2 . Misschien kunnen de landenverschillen in tolerantie dan worden verklaard door verschillen in de religieuze compositie van de bevolking. Uit veel onderzoek is bekend dat godsdienstige mensen, van welke signatuur ook, cultureel conservatiever zijn en minder tolerant dan niet-godsdienstige mensen. 3 Maar ook deze compositieverklaring blijkt niet op te gaan. Een andere verklaring wordt geboden door de moderniseringstheorie. Deze theorie zegt dat door de enorme technologische ontwikkelingen samenlevingen sterk gerationaliseerd zijn. De economische modernisering heeft geleid tot sociale, politieke en culturele modernisering. Dit laatste wordt ook wel als individualisering aangeduid. Het gaat dan om een toename van individuele vrijheid en zelfbeschikking en tegelijkertijd ook een toename in de waardering daarvan. Ook is de dominante rol die kerken lange tijd hebben gespeeld steeds meer afgebrokkeld en steeds minder mensen laten zich in hun doen en denken leiden door hetgeen de kerken propageren. In de moderne samenleving laten mensen zich niet meer de les lezen en voorschrijven hoe ze zich moeten gedragen en wat ze wel en niet goed moeten vinden. Men wil vrij en zelfstandig zijn en deze individuele vrijheid gaat bijna vanzelfsprekend samen met tolerantie. Immers, je mag en kunt een ander de keuzevrijheid niet verbieden die je jezelf wel toestaat. Onderzoek wijst uit dat de bevolkingen van de economisch meeste gemoderniseerde landen inderdaad het hoogst scoren op individuele vrijheid en zelfbeschikking 4 en ook de meest tolerante bevolkingen zijn. Materiële zekerheid lijkt dus een voorwaarde te zijn voor de groei van verdraagzaamheid. 5 Het is goed om op te merken dat de trend naar meer individualisering en tolerantie er niet toe leidt dat alles maar kan en mag. Mensen hebben nog steeds een duidelijk normbesef. Dit komt vooral tot uitdrukking in de antwoorden die Europeanen geven wanneer hen gevraagd wordt hoe acceptabel het is om steekpenningen aan te nemen, sociale uitkeringen aan te vragen wanneer je er geen recht op hebt, belasting te ontduiken, proberen gratis mee te rijden in het openbaar vervoer, enz. Dit gedrag, dat ook in de wet is vastgelegd als een overtreding of misdrijf, wordt overal in Europa afgekeurd. Er is dus geen sprake van moreel verval, maar wel van een verandering in persoonlijke moraal. 6 Het huwelijk Het aantal echtscheidingen is de afgelopen decennia in alle landen van Europa sterk gestegen en ook het traditionele gezin (vader, moeder en kinderen) komt tegenwoordig minder vaak voor dan in het verleden. Toch vinden de meeste Europeanen het huwelijk nog steeds niet een verouderd instituut. Het is opmerkelijk hoe weinig verschillen er tussen inwoners van de verschillende landen in Europa te vinden zijn en hoe positief de meeste Europeanen nog steeds tegenover het huwelijk staan. Dit lijkt in tegenspraak met het toenemende aantal echtscheidingen en mensen die ongehuwd samenwonen, maar hoeft dat niet te zijn. Een groot deel van de ondervraagden is namelijk zelf getrouwd en dan is het niet zo vreemd dat ze hun eigen situatie niet afwijzen. Ook zien veel mensen dat het huwelijk nog 2

De Graaf, P. (2007). Waarden die ertoe doe. De European Values Study in de 21e eeuw. Tilburg: Universiteit van Tilburg. 3 Bijvoorbeeld: Scheepers, P. , Te Grotenhuis, M. & Van der Slik, F. (2002). Education, religiosity and moral attitudes: Explaining cross-national effect differences. Sociology of Religion, 63: 157-176. 4

Hagenaars, J. Halman, L. & Moors, G. (2003). Exploring Europe’s basic values map. Pp 23-58 in Arts, W., Hagenaars, J. & Halman, L. (Eds.) The cultural diversity of European unity. Leiden: Brill. 5

Zie ook: De Graaf, P. (2008). Waarden die ertoe doen. De Europese Values Study in de 21e eeuw. Universiteit van Tilburg. 6 Halman, L. (1999). Moral beliefs in contemporary Europe. Tilburg: WORC paper.



altijd veel voorkomt in hun land en zullen zij daardoor van mening zijn dat het huwelijk nog niet een verouderde instelling is. Daarnaast is het mogelijk dat de ondervraagden het huwelijk interpreteren als een samenleefvorm waarbij je met één partner door het leven gaat. Ook de samenwonenden vinden het huwelijk namelijk niet ouderwets. Het huwelijk is daarmee nog springlevend in Europa: iedereen wil wel een partner voor het leven. Ook zijn veel Europeanen het eens met de stelling “Een huwelijk of langdurige relatie is noodzakelijk om gelukkig te zijn”. Met name in het zuidoosten van Europa vindt bijna iedereen dat een relatie noodzakelijk is voor geluk, terwijl in het noordwesten veel mensen het hier niet mee eens zijn. We kunnen deze verschillen mogelijk verklaren door naar zowel economische als culturele factoren te kijken. Door de toegenomen welvaart en doordat steeds meer vrouwen op de arbeidsmarkt participeren is het economisch gezien niet meer nodig dat partners trouwen om hun inkomsten te bundelen. In het rijke noordwesten van Europa is het dus voor iemands economisch geluk niet meer nodig om getrouwd te zijn of een partner te hebben. Daarnaast spelen ook hier processen van individualisering en secularisering weer een rol. Mensen hebben nu meer persoonlijke vrijheid dan vroeger en beschouwen bestaande regels en normen (bijvoorbeeld van de kerk) als minder vanzelfsprekend. Ze kiezen hun eigen manier van leven en baseren hun beslissingen op persoonlijke interesses en waarden. Een relatie met een partner is daarmee in de sterker geïndividualiseerde landen van Noordwest Europa veel minder een noodzaak voor geluk dan in de traditionelere landen in het zuidoosten. Overigens blijken mensen met een partner gemiddeld genomen gelukkiger te zijn dan mensen zonder partner. Voordat je echter de conclusie mag trekken dat een relatie tot meer geluk leidt, moet je je afvragen welke mensen een partner hebben en welke niet. Misschien zijn mensen die tevreden over zichzelf en hun leven zijn en die de wereld zonnig tegemoet zien, wel aantrekkelijker voor een partner dan ongelukkige pechvogels en doemdenkers, die daarom single blijven. 7 Op de vraag welke factoren belangrijk zijn voor een succesvol huwelijk noemen de meeste Europeanen affectieve kwaliteiten als trouw en een sterke persoonlijke band hebben. Met name in het noordwesten van Europa worden deze factoren vaak genoemd, terwijl materiële omstandigheden, zoals een goed inkomen en goede huisvesting, veel minder belangrijk worden gevonden. Voor mensen in het zuidoosten van Europa en in Turkije zijn deze materiële omstandigheden wel redelijk belangrijke bijdragen aan een succesvol huwelijk. Deze verschillen komen sterk overeen met het idee van Ronald Inglehart dat je onderscheid kunt maken tussen mensen met materialistische waarden en mensen met postmaterialistische waarden. 8 Inglehart gaat uit van de behoeftenhiërarchie van Maslov 9 waarin onderscheid wordt gemaakt tussen lagere en hogere menselijke behoeften. Die hiërarchie gaat van behoefte aan voedsel en beschutting, via veiligheid, affectie en waardering naar behoefte aan zelfontplooiing. Inglehart veronderstelt verder dat de sterke economische groei ervoor heeft gezorgd dat mensen de vervulling van de lagere behoeften als vanzelfsprekend ervaren, en daarom gaan uitzien naar hogere behoeften. Zodra aan de materialistische behoeften is voldaan, krijgen mensen post-materialistische behoeften, is zijn stelling. Omdat landen in het zuidoosten van Europa minder economische welvaart hebben doorgemaakt dan landen in het noordwesten van Europa, vinden mensen in het zuidoosten 7

Stutzer, A. & Frey, B. (2006) Does marriage make people happy, or do happy people get married? The Journal of Socio-Economics, 35: 326–347. 8

Inglehart, R. (1977). The silent revolution: Changing values and political styles among western publics. Princeton: Princeton University Press.

9

Maslov, H.H. (1954). Motivation and personality. New York: Harper and Row.



materiële omstandigheden belangrijker voor een succesvol huwelijk dan mensen in het noordwesten. Liefde tussen ouders en hun kinderen Familie wordt overal in Europa belangrijk gevonden. Meer dan 95% van de Europese bevolking vindt familie belangrijk in hun leven, en verschillen tussen landen zijn er nauwelijks. Dit is dus een van de waarden die door bijna iedereen gedeeld wordt, zowel binnen Europa als erbuiten, en die bijna in onze genen gebakken zit. 10 Op de stelling “Het is de plicht van ouders om hun best te doen voor hun kinderen zelfs al gaat dat ten koste van hun eigen welzijn” antwoorden de meeste Europeanen positief. Ze vinden dus dat ouders onvoorwaardelijk van hun kinderen moeten houden. In Kroatië is bijna iedereen het hiermee eens, terwijl een meerderheid van de mensen in Litouwen en WitRusland het met deze stelling juist oneens is. Bij de vraag naar de onvoorwaardelijke liefde van kinderen voor hun ouders zijn de verschillen tussen de landen nog duidelijker. In het oosten van Europa is een overgrote meerderheid het eens met de stelling “Het doet er niet toe hoe iemands ouders zijn, men moet ze altijd respecteren en van ze houden”. In het noordwesten geldt dit slechts voor drie op de vijf mensen of minder. Opnieuw kunnen we deze verschillen verklaren door te kijken naar het individualiseringsproces. Hierdoor is in het noordwesten van Europa een democratische of individuele opvoedingsstijl opgekomen waarbij ouders hun kinderen keuzes geven en met hun kinderen in discussie gaan over de regels die ze stellen. Persoonlijke aandacht voor de emotionele en sociale aspecten van de ontwikkeling van het kind staan hierin centraal. De opvoedingsstijl lijkt ook een uiting van wat Geert Hofstede de feminiene cultuur noemt. Zo’n cultuur is bij uitstek democratisch, weinig hiërarchisch, flexibel en gericht op onderhandelen, terwijl de masculiene cultuur meer autoritair is, hiërarchisch en star en niet gericht op onderhandelen 11 Zweden is een duidelijk voorbeeld van een land met een feminiene cultuur. In het zuiden en oosten van Europa ligt de nadruk op een traditionelere ouder-kind relatie, waarin ouders streng zijn, veel regels opleggen en ervan uitgaan dat deze regels zonder meer nageleefd worden. De cultuur van deze landen blijkt vooral masculien te zijn. Hier vindt men dan ook dat kinderen onvoorwaardelijk van hun ouders zouden moeten houden. Je zou overigens mogen verwachten dat de onvoorwaardelijke liefde die ouders voor hun kinderen voelen ook andersom werkt: dat kinderen onvoorwaardelijk van hun ouders houden. Je kunt dit als een vorm van morele wederkerigheid zien: je kunt immers niet onvoorwaardelijke liefde van je kinderen verwachten als je die zelf niet toont. Het blijkt dat deze twee denkbeelden inderdaad samenhangen. Driekwart van de Europeanen die vinden dat kinderen zonder voorwaarden van hun ouders moeten houden, vindt ook dat ouders zonder voorwaarden van hun kinderen moeten houden. En van de Europeanen die vinden dat kinderen niet onvoorwaardelijk van hun ouders moeten houden, vindt nog steeds een meerderheid dat ouders wel onvoorwaardelijk van hun kinderen moeten houden. Veel Europeanen vinden dus dat het de plicht van de ouders is om hun best te doen voor hun kinderen, onder welke omstandigheid dan ook. Europeanen vinden over het algemeen ook dat kinderen om gelukkig op te groeien een thuis nodig hebben met zowel een vader als een moeder. Hier lopen we dus tegen de grens van 10

Zie ook: De Graaf, P. (2008). Waarden die ertoe doen. De Europese Values Study in de 21e eeuw. Universiteit van Tilburg. 11

Hofstede, G. (2001) Culture's Consequences, Comparing Values, Behaviors, Institutions, and Organizations Across Nations. Thousand Oaks CA: Sage Publications.



het individualisme aan: wanneer het om kinderen gaat, is men minder geneigd om individualistische standpunten aan te hangen en blijft men trouw aan het traditionele gezinspatroon. Het is blijkbaar een algemeen gedeelde mening dat kinderen beide ouders nodig hebben. Uit onderzoek komt ook naar voren dat kinderen uit eenoudergezinnen minder goed presteren dan kinderen uit gezinnen waar beide ouders aanwezig zijn. Tweeoudergezinnen bieden meer emotionele en economische zekerheden en geven een betere levensverwachting dan eenoudergezinnen. 12 Wel is het zo dat mensen in het noorden en westen van Europa het minder vaak eens zijn met de stelling dat een kind zowel een vader als een moeder nodig heeft dan mensen in het zuiden en oosten. Dezelfde scheidslijn tussen landen in Europa vind je terug bij de vraag of een vrouw kinderen nodig heeft om aan haar bestemming te voldoen. In het noorden en westen van Europa wordt die mening minder vaak gedeeld en dat lijkt te maken te hebben met de mate waarin die landen zijn geïndividualiseerd. Of vrouwen kinderen behoren te krijgen is een beslissing die de vrouw zelf moet nemen; die mag niet worden opgelegd. De vanzelfsprekendheid van kinderen krijgen is verdwenen, maar als er kinderen zijn, dan gaat het welzijn van het kind een bepalende rol spelen en dan worden toch vaak de zogenaamde traditionele keuzes gemaakt. Tot slot De verschillen tussen landen in Europa die de kaarten over liefde laten zien, hebben we hierboven vaak uitgelegd aan de hand van processen van economische (modernisering: meer welvaart) en culturele (individualisering en secularisering: meer persoonlijke vrijheid) aard. Toch kunnen niet alle verschillen tussen landen hiermee verklaard worden. Er blijven uitzonderingen bestaan die te maken hebben met de verscheidenheid aan cultureel erfgoed, taal, religieuze en ideologische traditie en de verschillen in politieke en onderwijssystemen die Europa kenmerken 13 . Bovendien voltrekt het moderniseringsproces zich in elk land in zijn eigen tempo en volgen culturele veranderingen niet overal op dezelfde manier op economische veranderingen. 14 Waarden die met liefde te maken hebben zijn dus a

12

Whitehead, B.D. (1998). The Divorce Culture. Rethinking Our Commitments to Marriage and Family. New York: Vintage Books; zie ook Coltrane, S. (1998). Gender and Families. Thousand Oaks: The Forge Press). 13

Hagenaars, J. Halman, L. & Moors, G. (2003). Exploring Europe’s basic values map. Pp 23-58 in Arts, W., Hagenaars, J. & Halman, L. (Eds.) The cultural diversity of European unity. Leiden: Brill. Zie ook Inglehart, R. (1997). Modernization and postmodernization. Princeton: Princeton University Press; en Inglehart, R. & Baker, W (2000). Modernization, cultural change and the persistence of traditional values. American Sociological Review, 65: 19–51. 14 De Graaf, P. (2008). Waarden die ertoe doen. De Europese Values Study in de 21e eeuw. Universiteit van Tilburg.


World of Love ROLLENSPEL SITUATIES

Recommend Documents