ROLLENSPEL: FORUM THEATER

2. DOEL • Verdieping in het thema • Verdieping in standpunten van verschillende rollen • Deelnemers worden geconfronteerd met verschillende standpunten door ze te vertolken

3. VERLOOP Timing

Wat

VOORBEREIDING

Vooraf wordt aan een rol gevraagd om een probleem waarmee zĳ geconfronteerd worden, uit te beelden: een situatie waarin zĳ door andere rollen worden onderdrukt. Dit toneelstukje wordt op voorhand voorbereid door de deelnemers en hun begeleiding. Belangrĳk is dat dit probleem ook echt een probleem is waar de rol mee worstelt. LET OP: Zorg ervoor dat alle rollen aan bod kunnen komen. De oplossing moet immers gedragen zĳn door velen. Eventueel kan een karikatuur van de andere rollen worden gemaakt, die zullen dat tĳdens de sessie kunnen nuanceren door zelf in het toneelstukje te komen. In bĳlage 1 vind je een uitgebreid stappenplan om met de deelnemers een scène uit te werken.

VERLOOP 0 - 10

1. TONEEL Een rol beeldt een probleem waarmee ze geconfronteerd wordt, uit. De scène duurt best niet te lang. In vĳf à tien minuten kan het probleem en de mogelĳke oplossing al worden voorgesteld.

10 - 40

2. REFLECTIE De andere rollen krĳgen de kans om hierop te reageren. Elke rol apart reflecteert over het probleem: • Wat is de grond van het probleem? • Is dat voor ons ook een probleem? • Zĳn we het eens met de oplossing die wordt voorgesteld? • Wat zien wĳ als oplossing voor het probleem?

40-50

3. PAUZE (optioneel)

50 – 110

4. INTERACTIE • Aan de anderen wordt gevraagd om hun oplossingen niet te ‘vertellen’ maar te ‘spelen’ in de scène. Alle rollen krĳgen de kans om op deze manier te reageren op het aanvankelĳke voorstel. Doorheen het spel merken de deelnemers dat oplossingen die voor hen duidelĳk waren, op problemen stuiten bĳ anderen. (Zie bĳlage 2: Forum Theater in de praktĳk) • Time-out: Aangezien de rollen door verschillende deelnemers worden vertegenwoordigd, is overleg binnen de rol af en toe noodzakelĳk. De deelnemers kunnen hier een time-out vragen door het time-out bordje in de lucht te steken.

110 - 120

5. EINDE Het forum theater eindigt wanneer er een consensus wordt bereikt. In sommige gevallen zal dit echter niet lukken. Leg het spel stil wanneer je merkt dat er geen extra argumenten of ideeën meer naar voren komen.

ROLLENSPEL: FORUM THEATER

Oplossingen voorstellen van op je debatstoel is één, ze uitvoeren in de praktĳk is een ander paar mouwen. In het forum theater moet je je voorstellen niet alleen verbaal uiten en verdedigen, maar ook inspelen op reacties. In een kort toneelspel merk je algauw hoe de andere partĳen (rollen) reageren op je voorstel. Wat betekent jouw voorstel in de praktĳk?

Deze methodiek is een uitgave van Jeugddienst Globelink ter ondersteuning van KRAS. Ze is enkel en alleen te gebruiken als werkinstrument bĳ de methodiek ‘KRAS’ zoals die ontworpen werd en begeleid wordt door Jeugddienst Globelink.

1. WAT

globaal kabaal • • • • • •

METHODIEK

• • • • jong



ROLLENSPEL: FORUM THEATER 4. PRAKTISCH TIPS • • • •

De rollen die een voorstel indienen, moeten voordien al eens samenkomen met een begeleidende leerkracht. In bĳlage 1 vind je een uitgebreid stappenplan om met de rollen een scène uit te werken. Voorzie attributen en verkleedkledĳ. Ze kunnen de scène geanimeerder maken. Het oog wil ook wat. Deelnemers spelen in de rol, ze kĳken dan ook vanuit hun rol naar het toneelstuk en proberen hun rol te vertolken. Begeleiding moet erop letten dat dit ook zo is. • Leg het Time-out bordje op een centrale plaats. Alle rollen kunnen er dan gebruik van maken.

• • • • jong



MATERIAAL: • Attributen en verkleedkledĳ • Time-out bord

Vraag aan de jongeren om zich voordien te verdiepen in het gekozen deelthema. Een uitgangspunt is het dossier, dat grondig moet worden doorgenomen (ook de standpunten van de andere rollen). Bĳkomende informatie (via internet, kranten,…) is een pluspunt. De eerste stap is het identificeren van een probleem. Dit probleem is een situatie waarin de rol door anderen wordt onderdrukt. • Laat alle deelnemers van de rol een probleem identificeren. Dit wordt in de groep voorgesteld. • De problemen worden kort besproken. Veranderingen, toevoegingen,… kunnen nu geformuleerd worden. • De problemen worden opgelĳst van meest naar minder belangrĳk. • De groep kiest één probleem waarrond ze verder willen werken.

2. Identificeer andere actoren Bĳ een probleem of conflict spelen steeds meerdere actoren een rol. Probeer deze andere actoren te identificeren.

3. Het conflict Tĳdens een scène spelen er verschillende personages mee, in interactie met elkaar. Wanneer we een conflict trachten uit te beelden, staan de personages tegenover elkaar. De ene rol (antagonist) heeft de macht en onderdrukt de andere (protagonist). Het is de protagonist die probeert oplossingen te bedenken om aan de macht van de antagonist te ontsnappen. Volgend schema verduidelĳkt dit:

ANTAGONISTEN

PROTAGONISTEN

CONFLICT

Het is belangrĳk om in deze stap de krachten die het conflict in de hand werken, op te sporen. Probeer voor elke actor in het conflict aan te geven of hĳ in het conflict in kwestie antagonist of protagonist is.

4. De oplossingen Met het forum theater leg je niet alleen een probleem bloot, je gaat ook actief op zoek naar oplossingen. De werkvorm eindigt dan ook met een mogelĳke oplossing. Tĳdens de laatste stap proberen we een oplossing te formuleren, na te gaan welke plaats de verschillende actoren hierin hebben, etc. LET OP: Wanneer we het toneel brengen, willen we dat de andere rollen reageren op ons voorstel. Zorg er dan ook voor dat de oplossing die wordt uitgebeeld, niet in de smaak valt bĳ de andere rollen. Ga met andere woorden op zoek naar een ‘foute’ oplossing. Dit zal de andere rollen ertoe aanzetten alternatieve oplossingen te zoeken.


1. Het probleem


Een scène uitwerken met jongeren rond een probleem kan je best doen in acht stappen. Dit geeft hen de kans alle facetten van het probleem te belichten en om oplossingen te zoeken die realistisch zĳn.


BIJLAGE 1: HOE WERK IK EEN SCENE MET DE DEELNEMERS UIT?

• • • • jong


ROLLENSPEL: FORUM THEATER Deze methodiek is een uitgave van Jeugddienst Globelink ter ondersteuning van KRAS. Ze is enkel en alleen te gebruiken als werkinstrument bĳ de methodiek ‘KRAS’ zoals die ontworpen werd en begeleid wordt door Jeugddienst Globelink.

globaal kabaal • • • • • • • • • • jong

ROLLENSPEL: FORUM THEATER 5. Script Schrĳf een kort script voor het toneelstuk. De scène moet bĳ de andere rollen reactie uitlokken. De boodschap is dan ook: hou de scène kort en krachtig. Vĳf minuten moet voldoende zĳn. Onderstaand schema kan je helpen om het script te schrĳven. Scène

Personage

Actie

Kledĳ

Materiaal

Geluid

1 2 3

Het uitschrĳven van het script is niet het belangrĳkste in het forum theater, enkel een hulpmiddel bĳ het inoefenen. Zo hoef je de dialogen niet uit te schrĳven. LET OP: Misschien zĳn er meer rollen in jouw KRASgroep vertegenwoordigd dan er in je scène meespelen. Geef deze rollen ook een plaats op de scène door stoelen langs de zĳkant te zetten. Zo kunnen zĳ ook interpelleren indien ze het nodig achten.

6. Inoefenen van de scene Oefen de scène even in. Mogelĳke problemen kunnen zo nog worden bĳgestuurd. LET OP: Een goede voorbereiding is noodzakelĳk om tĳdens de sessie forum theater ook reacties van de andere rollen te verkrĳgen. Reken daarom toch zeker op twee à drie uur om voorafgaande stappen te doorlopen en te komen tot een mooi uitgewerkte scène.

2) Aan de rol(len) die in de scène meespelen en niet akkoord zĳn met de mogelĳke oplossing, wordt gevraagd wat ze willen veranderen. Maar in plaats van dit verbaal te uiten moeten ze meespelen in het theater. Hoe gebeurt dit nu? De scène wordt hernomen van in het begin. Op het moment dat de andere rol iets wil veranderen aan de scène roept hĳ/zĳ ‘HALT’. De scène wordt stil gelegd. De rol neemt de plaats in van zĳn/haar rol op de scène. De scène gaat verder. De rol probeert de uitkomst van de scène te veranderen. 3) Aan de rollen die aan de zĳlĳn staan, wordt ook gevraagd wat zĳ van de situatie vinden en wat hun visie op de oplossing is. Ze doen dit niet van op hun stoel aan de zĳlĳn, maar mengen zich actief in de scène. 4) Al snel zullen de verschillende actoren (rollen) merken dat het veranderen van de scène niet eenvoudig is. Elke rol heeft een visie op het probleem en de oplossing hiervan. Wat voor de ene rol een stap voorwaarts is bĳ de probleemoplossing, heeft het omgekeerde effect voor een andere. Onderhandelen, water bĳ de wĳn doen, af en toe op je strepen staan, het hoort er allemaal bĳ. 5) Zolang niet iedereen akkoord is met de scène (oplossing die wordt geopperd voor het probleem), wordt het spel verder gezet. 6) Het forum theater kan afgerond worden wanneer de scène evolueert tot een situatie die voor alle rollen aanvaardbaar is. Er is een consensus bereikt. LET OP: Soms kan er geen consensus worden bereikt tegen het einde van de sessie. Als je merkt dat jouw KRASgroep zich in deze situatie bevindt kan je het volgende doen: je legt de scène stil een kwartier voor het einde van de sessie. Alle rollen krĳgen 5 minuten de tĳd om te bepalen hoe zĳ zich voelen bĳ de huidige situatie en wie wat moet doen om uit de impasse te raken. Als dit gebeurd is, nemen ze terug hun plaats in op de scène zoals die was toen het spel werd stilgelegd. Elke rol krĳgt dan even de kans om uit te leggen waarom ze het eens/ oneens zĳn met de huidige situatie en wie wat moet doen om eventueel uit de impasse te raken. Vermĳd wel dat het debat terug geopend wordt.

ROLLENSPEL: FORUM THEATER FORUMTHEATER

1) De scène wordt gespeeld. Daarna wordt aan de andere rollen gevraagd of zĳ akkoord zĳn met het voorstel dat door de protagonist naar voren wordt gebracht. Als de andere rollen niet akkoord zĳn, kan het spel beginnen. LET OP: Wanneer de andere rollen wel akkoord zĳn, stopt de methodiek hier. Vandaar het belang van ‘foute oplossingen’. Die moeten echt reactie uitlokken bĳ de anderen.


De scène die is voorbereid, wordt tĳdens de sessie aan het publiek (de andere rollen) voorgesteld. Hier is de rol van de voorzitter zeer belangrĳk. Hĳ/zĳ zorgt voor een vlot verloop van de interventies.


BIJLAGE 2: FORUM THEATER IN DE PRAKTIJK

• • • • jong


ROLLENSPEL: FORUM THEATER

Recommend Documents