Workshop: Oorlog in beeld

CSE Vietnam

Workshop: Oorlog in beeld

Woord vooraf Beelden zijn in ons dagelijks leven niet meer weg te denken. Veel historische gebeurtenissen van de 20e eeuw staan middels beelden in ons geheugen gegrift. Of het nu gaat om de val van de Berlijnse Muur, D-Day of de moord op Kennedy. Foto’s zijn belangrijke onderdeel van ons collectieve geheugen en geven ons de mogelijkheid om te zien hoe het vroeger is geweest. De foto als bron staat echter zelden centraal bij de lessen geschiedenis, het dient meestal enkel als illustratie. In deze workshop staan foto’s van de oorlog in Vietnam centraal. Niet alleen door een koppeling met de inhoud te maken, maar ook door de foto als bron centraal te stellen. Hopelijk hebben u en uw leerling veel plezier van het materiaal uit deze workshop. Heeft u naar aanleiding van de workshop vragen en suggesties of wilt u de opdracht digitaal gemaild krijgen, neem contact op met ondergetekende.

drs. Arnoud Aardema Vakdidacticus geschiedenis Universitaire Lerarenopleiding Radboud Universiteit Nijmegen (ILS/RU) Erasmusplein 1, kamer 20.03 6525 HT Nijmegen telefoon: 024-3612919 (alleen op maandag en vrijdag) e-mail: [email protected]

PS: Alles uit deze bundel mag gekopieerd worden voor gebruik in de klas.

© Arnoud Aardema RU Nijmegen 2009

CSE Vietnam


Beelden ter Discussie Vietnam De oorlog in Vietnam staat ook wel bekend als de media-oorlog. De relatieve vrijheid van de media tijdens de oorlog heeft een enorme stroom aan beelden opgeleverd die in ons geheugen staan gegrift. In deze opdracht maken de leerlingen kennis met een aantal bekende voorbeelden en gaan ze vervolgens de bruikbaarheid en berouwbaarheid van foto’s als bron onderzoeken. De les in een oogopslag Onderwerp:

Fotografie en de Vietnam-oorlog

Activiteit:

Beelden ter discussie

Tijdsduur:

80 minuten

Doelen:

• •

•

Leerling kan twee voor- en nadelen van het gebruik van foto’s als bron aangeven Leerling kan de invloed van journalistiek en fotografie op beeldvorming over gebeurtenissen onder woorden brengen. Leerlingen kan foto’s plaatsen in de tijd aan de hand van beeldelementen

Beginsituatie:

5H/6V. Leerlingen hebben het eindexamenthema behandeld.

Voorbereiden:

• •

• • Instrueren:

Maak groepen van drie leerlingen Kopieer bijlage 1 en 2, voor iedere groep 1 exemplaar o Doe de geknipte foto’s in een envelop, zet op de envelop ‘Ronde 1’ o Doe de bijschriften in een envelop, zet op de envelop ‘Ronde 2’ Kopieer voor iedere groep bijlage 3 en 4 Kopieer voor iedere leerling bijlage 5

• •

Wat: We gaan een aantal foto’s bekijken en analyseren die tijdens de oorlog in Vietnam zijn gemaakt. Hoe: In groepen van drie leerlingen foto’s bekijken, analyseren en beoordelen Waarom: Foto’s zijn een belangrijke bron. Niet alleen in het vak geschiedenis maar ook in het dagelijks leven. Het is belangrijke hier kritisch mee om te kunnen gaan.

Uitvoeren:

• •

Ronde 1: Geef iedere groep envelop nr 1 en een vragenblad. Ronde 2: Geef iedere groep envelop nr 2 en een vragenblad.

Nabespreken:

• •

Wat: Welke foto’s heb je gekozen? Hoe kun je een foto dateren? Hoe: Hoe heb je vastgesteld wat een goede oorlogsfoto of een historische oorlogsfoto is? Aan welke kenmerken moet die voldoen? Waarom: Welke voor- en nadelen van foto’s als bron kun je nu noemen?

•

• Vervolg:

Op het CSE wordt veel gebruik gemaakt van foto’s, meer dan van spotprenten. Omgaan met foto’s als bron is dus een belangrijke oefening.


CSE Vietnam


Doelen • Leerling kan twee voor- en nadelen van het gebruik van foto’s als bron aangeven • Leerling kan de invloed van journalistiek en fotografie op beeldvorming over gebeurtenissen onder woorden brengen. • Leerling kan foto’s plaatsen in de tijd aan de hand van beeldelementen Beginsituatie De stof van het eindexamen is behandeld. Begrippen als betrouwbaarheid, representativiteit en bruikbaarheid zijn bekend bij de leerlingen en in eerdere lessen al geoefend. Voorbereiden - Kopieer voor iedere groep bijlage 1 en bijlage 2 o Knip de foto’s en bijschriften los o Foto’s in envelop met ‘ronde 1’ er op o Bijschriften in envelop met ‘ronde 2’ er op - Kopieer voor iedere leerling bijlage 3 en 4 Instrueren Wat gaan we doen? Hoe gaan we het doen? Waarom doen we dit?

e

De Vietnam-oorlog is een van de belangrijkste conflicten in de 2 helft van de e 20 eeuw. In deze oorlog speelde de verslaggeving door de media een belangrijke rol. Vandaag gaan we aan de hand van een aantal foto’s de oorlog nader bestuderen. In een groep met drie leerlingen gaan jullie een aantal foto’s uit de Vietnamoorlog bekijken. Bij de foto’s krijgen jullie opdrachten die verdeeld worden over twee rondes. Aan het eind van elke ronde volgt een nabespreking. Bij het vak geschiedenis wordt veel gebruik gemaakt van foto’s. In schoolboeken, toetsen en op het eindexamen komen veel foto’s voor. Maar ook in het dagelijks leven zie je vele foto’s, met name in de krant. Kritische omgang met foto’s is dus van groot belang.

Uitvoeren Ronde 1 Maak groepen van drie leerlingen • Geef iedere groep envelop 1 en een kopie van bijlage 3 o Neem de opdracht met de studenten door Wijs leerlingen op het belang van de centrale vraag in de opdracht o Wat kenmerkt een goede/pakkende oorlogsfoto Ronde 1 wordt afgesloten met een nabespreking, zie verder op. Ronde 2 Geef iedere groep envelop 2 en een kopie van bijlage 4 • Neem de opdracht met de leerlingen door. o Er vindt een wisseling van perspectief plaats. Van samenstellen van een tentoonstelling naar het plaatsen van beelden bij een historisch artikel. o Wijs de leerlingen op de centrale vraag. Aan welke kenmerken moet een foto voldoen om bij een historisch artikel geplaatst te worden. Ronde 2 wordt afgesloten met een klassikale nabespreking, zie verder op.


CSE Vietnam


Nabespreken Ronde 1 • Begin met een korte uitleg per groep, welke foto’s ze hebben gekozen met hun argumentatie. o Laat leerlingen vragen aan de groep stellen. • Centrale vraag, wat maakt een foto tot een goede oorlogsfoto? o Mogelijke antwoorden: Compositie • Lichtgebruik • Tegenstelling (gevangen piloot, soldaat met kind)) Actie (executie Loan) Dichtbij/betrokken (soldaat met helm, executie) Emotie (Kim Phuc, ) Ronde 2 • Begin met een korte uitleg per groep welke foto’s zij hebben gekozen. o Laat studenten vragen aan elkaar stellen over de gemaakte keuzes. • Centrale vraag, wat geeft een foto historische waarde? o Mogelijke antwoorden: Actueel (foto 2 en 4, VS in afghanistan)) Bijzondere gebeurtenis ( executie, zelfverbranding) Uniciteit/zeldzaam (executie Loan) Voorbeeld van persoonlijk leed door historische context (brandende monnik) Persoonlijk leed als voorbeeld voor geheel (Kim Phuc) Discussie omtrent authenticiteit (Kim Phuc) Evaluatie Daarna wordt met de hele groep gediscussieerd over het gebruik van foto’s als bron. Wat hebben we nu geleerd over fotografie en geschiedenis? Richtvraag hierbij is de vraag naar voor- en nadelen van foto’s als bron. • Mogelijke antwoorden o Betrouwbaarheid van foto’s (manipulatie) o Representativiteit o Waarde/belang van achtergrondinfo o Standplaatsgebondenheid Fotograaf Redacteur o Foto als momentopname, deel van de omgeving Vervolg Op het CSE wordt veel gebruik gemaakt van foto’s, meer dan van spotprenten. Op de toets zal dit dus ook regelmatig terugkomen. Omgaan met foto’s als bron is dus een belangrijke oefening voor leerlingen. Vragen stellen met foto als bron is een lastige opgave. Vaak staat niet de inhoud van de foto centraal maar zijn het vragen naar aanleiding van of dienen ze slechts ter beeldende ondersteuning. In het eindexamen 2006 tijdvak 1 werd zowel bij het VWO (vraag 9) als de Havo (vraag 4) wel een vraag gesteld waar de leerlingen het antwoord in de foto moesten zoeken. Varianten • De eerste opdracht kan worden ingezet als instap voor de lessenserie rond Vietnam. De opdracht kan gemaakt worden zonder voorkennis. Leerlingen maken kennis met bekende en belangrijke beelden uit de Vietnam. Hierdoor wordt hun nieuwsgierigheid naar de achtergrond van de foto’s geprikkeld. Vervolgens kan de tweede opdracht als afsluiting van de lessenserie worden gebruikt. Een aantal van de foto’s zal waarschijnlijk in het tekstboek zijn opgenomen als illustratie (v. Kim Phuc of de executie door Loanh). Met hun achtergrond kennis van de oorlog zullen ze de keuze voor welke foto van belang is beter kunnen funderen op historisch inhoudelijke argumenten. • Voor een les van 50 minuten kan er voor gekozen worden de klas in tweeën te splitsen. De ene helft maakt ronde 1, de andere helft ronde 2. Vervolgens leerlingen uit verschillende ronden bij elkaar zetten en hun bevindingen met elkaar vergelijken.


CSE Vietnam


Werkmateriaal • Bijlage 1 Negen foto’s uit de Vietnam-oorlog • Bijlage 2 Achtergrondinformatie bij de foto’s • Bijlage 3 Opdrachtenblad ronde 1 • Bijlage 4 Opdrachtenblad ronde 2 • Bijlage 5 Achtergrondinformatie Extra materiaal spotprenten: • Bijlage 6 spotprenten van Ron Cobb • Bijlage 7Opdrachtenblad ronde 1 • Bijlage 8 Opdrachtenblad ronde 2 • Bijlage 9 Achtergrondinformatie over Ron Cobb Literatuur: • McNab, C. en A. Wiest, De Geschiedenis van de Vietnam-oorlog (Londen 2000) Jackson, S. en A. Merullo, Geschoten, oorlog in Beeld. Verslagen en foto’s van het front (Londen 2003) • Themanummer: Vietnam en de oorlog die maar geen geschiedenis wordt in: Spiegel Historael, jrg 39 nr 11/12 (2004). • H. Faas, Requiem: By the photographers who died in Vietnam and Indochina (New York 1997). Monumentaal en internationaal veel geprezen verzameling foto’s van diverse conflicten in Zuidoost Azie. De gebruikte cartoons zijn afkomstig uit verschillende verzamelbundels van Ron Cobb, waaronder: • Mah fellow Americans (Sawyer Press; Los Angeles 1968) • Cobb Again (Wild & Woolley; Glebe 1976)


Workshop: Oorlog in beeld

Recommend Documents