1914-1918
EXPO
8 1 4 1 orlog
O n e t o o De Gr ld e e b n i
g o l r u O n e t g u o u l r r o De G e Grote O D ING
TER
ENK HERD
VAN
een organisatie van KWB Ganshoren ter gelegenheid van hun 70-jarig bestaan m.m.v. GC De Zeyp en het Vlaams Fonds der Letteren
van zaterdag 14 november 2015 tot zondag 17 januari 2016
een organisatie van KWB Ganshoren ter gelegenheid van hun 70-jarig bestaan een samenstelling van Mars Moriau
LOCATIE: GEMEENSCHAPSCENTRUM DE ZEYP VAN OVERBEKELAAN 164 / ZEYPSTRAAT 47 1083 GANSHOREN
DE GROTE OORLOG in BEELD Deze tentoonstelling is opgebouwd met illustraties die als documenten bijgevoegd waren bij de unieke collectie van oorlogskranten die de krant De Standaard uitgaf naar aanleiding van honderd jaar ‘Grote oorlog’. Elk nummer van ‘De Oorlogskranten’ bevat een selectie dagbladen met de belangrijke gebeurtenissen van de Grote Oorlog . Deze verzameling is omkaderd met nieuwe artikels van de specialisten van vandaag, om de achtergrond en gevolgen van deze dramatische gebeurtenissen beter te begrijpen. Bij elke oorlogskrant is ook een ‘poster’ gevoegd die een synthese-beeld geeft van het in die uitgave besproken aspect van het oorlogsgebeuren. Samen geven zij een uniek beeld en overzicht van de grote oorlog en hoe die de twintigste eeuw vorm gaf. Het zijn de posters die als bijlage bij de eerste jaargang van de oorlogskranten werden uitgegeven die in deze tentoonstelling te zien zijn. Elke poster is in deze tentoonstelling voorzien van commentaar, vergezeld van een beeld van de cover-pagina van elke oorlogskrant van die eerste jaargang. Op die cover zijn de thema’s aangegeven die in het betreffende nummer van de oorlogskrant zijn besproken. In de chronologie van de uitgaven kan het verloop van de eerste wereldoorlog worden gevolgd aan de hand van een aantal sleutelmomenten of bijzondere gebeurtenissen. Wij hopen dat de tentoonstelling op deze wijze een inzicht geeft van de impact van deze gruwelijke gebeurtenis op de wereld, Europa, België, Vlaanderen en de getroffen steden en dorpen.
Document bij oorlogskrant 1
Aan het Belgische volk De affiche werd verspreid in de Belgische dorpen nabij de Duitse grens, op de dag van de Duitse inval, 4 augustus 1914. De bevelhebber van de Duitse troepen, generaal von Emmich, waarschuwt de burgers dat zij de soldaten niets in de weg mogen leggen. Het Duitse leger heeft immers geen slechte bedoelingen ten opzichte van België: het is slechts op weg naar Frankrijk, de echte vijand. Let op het gebrekkig Nederlands waarin de oorspronkelijke tekst is vertaald.
Document bij oorlogskrant 2
Het geheim van Luik Deze lugubere affiche stelt ‘het geheim van Luik’ voor: de bom (kaliber 42cm) die de Luikse forten op de knieën kreeg. De forten waren niet berekend op de vuurkracht van de ‘dikke Bertha’, zoals het Duits kanon werd genoemd. De affiche werd gedrukt in Hamburg. Bovenaan staat een portret van Keizer Wilhelm, in het midden een verwijzing naar de val van de stad Luik op 7 augustus 1914.
Document bij oorlogskrant 3
Leuven brandt Deze prachtige kleurenlitho biedt een zicht op de brandende Naamsestraat in Leuven. Links komt een schuldige soldaat met pinhelm en brandende toorts het universiteitsgebouw uitgelopen. We zien dat het stadhuis van vlammen bleef gespaard, daar verbleef immers de Duitse bevelhebber. De St. Pieterskerk staat wel in lichterlaaie. De katholieken werden vaak geviseerd door een hoofdzakelijk met protestanten bevolkt Duits leger. Deze affiche werd gedrukt in Antwerpen kort na de feiten (eind augustus) voor de stad op 10 oktober werd bezet.
Document bij oorlogskrant 4
Antwerpen gebombardeerd De affiche is de afdruk van een oorspronkelijke kleurenlitho van de hand van Willem Seghers, die het zeppelinbombardement op Antwerpen uitbeeldt. Het plein dat we zien is de Stadswaag, waar de meeste slachtoffers vielen. De affiche werd uitgegeven door A. Dermonde uit Antwerpen vóór de val van Antwerpen.
Document bij oorlogskrant 5
De onderstroming van de ijzervallei Deze affiche is een Russische prent die werd uitgegeven in Moskou. Het is een nogal apocalyptische weergave van de onderstroming van de ijzervallei. In realiteit zorgde de overstroming ervoor dat het Duitse leger zich terugtrok maar zonder verlies van mankracht, paarden of wapens.
Document bij oorlogskrant 6
Duitsch geld in België Dit is een officiële Duitse affiche die de invoering aankondigt van Duitse marken als wettig betaalmiddel in de bezette gebieden. De wisselkoers werd vastgelegd op 1 mark tegenover 1,25 Belgische frank, en dat zou zo blijven tot het einde van de oorlog. De affiche dateert van 3 oktober 1914 en is ondertekend door gouverneur-generaal Colmar von der Goltz.
Document bij oorlogskrant 7
Kardinaal Mercier beschermt België Dit is een Franse affiche uit 1916 met Kardinaal Diseré-Joseph Mercier die zijn lijdend België beschermt. We zien de Kardinaal in vol ornaat. Hij groeide uit tot een internationale bekendheid. Hij pleitte bij de neutrale landen voor voedselhulp en nam in zijn herderlijke brieven geen blad voor de mond en kreeg hierdoor meermaals last met de Duitse bezetter. De afbeelding is van Charles Fouqueray en uitgegeven in Parijs.
Document bij oorlogskrant 8
Duitsers in de Wetstraat Met de proclamatie van de nieuwe gouverneur op 2 september 1914 begon in feite het bezettingsbestuur in België. Keizer Wilhelm (de Lomme) benoemt veldmaarschalk Baron Colmar von der Goltz als gouverneur-generaal in België. Zijn taak is om de kalmte en orde te houden in België. Het aanplakbiljet waarschuwt dat elke wederstand of revolte zal gestraft worden, zowel schuldigen als onschuldigen….
Document bij oorlogskrant 9
Lees Belgen, lees! De affiche werd uitgegeven in Den Haag en wil de Belgen aan het lezen zetten. Alle opgelijste titels zijn stuk voor stuk veroordelingen van het Duitse optreden in 1914. Zo wil de Belgische clandestiene pers in onder andere Nederland de herinnering aan het vreselijke oorlogsbegin levendig houden.
Document bij oorlogskrant 10
Benefiet-affiche Dubbeltje belge De kunstenaar Alfred Ost was voor de oorlog bekend voor het schilderen van folkloristische taferelen zoals optochten en kermissen. Tijdens de oorlog wijkt hij uit naar Nederland vanwaar hij zich inzet voor allerlei liefdadigheidsorganisaties. Bij kunstdrukker J. Kotting maakt hij o.a. litho’s ten bate van noodlijdende Belgen en oorlogsslachtoffers. Deze affiche maakte hij voor een benefietdag in Zandvoort in 1916.
Document bij oorlogskrant 11
Ieren, wreek de LUSITANIA! De tragische ramp met de Lusitania was voer voor de geallieerde propaganda. Op de Ierse affiche zien we het schip geraakt door een torpedo. De affiche moest de Ieren aanzetten om zich bij het leger aan te dienen en werd uitgegeven door de Central council for the organisation of recruting in Ireland.
Document bij oorlogskrant 12
Zet je masker maar op! Tijdens de Tweede slag om Ieper, in april 1915, gebruikten de Duitsers voor het eerst een nieuw wapen: gifgas. We zien hier een soldaat die te laat zijn masker heeft opgezet. De affiche geeft aan dat de soldaten correct en snel hun gasmasker moeten opzetten. De affiche werd gemaakt door Luitenant W.G. Thayer van de Amerikaanse Defense Devision, voorloper van de Chemical Warfare Service, die de affiche uitgaf.
Document bij oorlogskrant 13
Een heuvel op Gallipoli Deze Australische affiche uit 1915 van de cartoonist en schilder Harry Weston toont een gewonde soldaat die een heuvel op het schiereiland Gallipoli heeft veroverd en zijn kameraden aan het thuisfront uitnodigt om te komen meevechten. In Australië en Nieuw-Zeeland heeft de landing op Gallipoli nog steeds een mythische bijklank als begin van de ontvoogding van het Britse Rijk en als geboorte van een zelfstandige natie.
Document bij oorlogskrant 14
Dappere Italiaanse maagd De theatrale affiche is een oproep om in te schrijven op een Italiaanse oorlogslening (1917). Vrouwe Italia heft hier het zwaard naar een viking (de vijand). Toen Italië in 1915 van kamp wisselde en zich aansloot bij de geallieerden, werd OostenrijkHongarije vijand nummer één. Op de bergachtige grenzen werd jarenlang een zinloze, bloedige, strijd uitgevochten.
Document bij oorlogskrant 15
Flamenromantik Hoewel de Flamenpolitik vooral een politiek doel diende, ontstond er tijdens de oorlog ook een oprechte Duitse interesse in de Vlaamse en Nederlandse cultuur. Via toneel, muziek, literatuur en film hoopte men een blijvende invloed uit te oefenen bij het Germaanse ‘broedervolk’, ongeacht de uitslag van de oorlog. De affiche van de film van Jan Vermeulen, der Müller aus Flandern, van regisseur Georg Jacoby (1917) voldoet aan dit beeld.
Document bij oorlogskrant 16
Streuvels in het veld Dit portret van Stijn Streuvels gemaakt door zijn vriend Modest Huys uit 1915, kijkt met de handen in de zakken uit over het Vlaamse landschap. Stijn Streuvels zijn leefwereld werd door de oorlogsactiviteit beperkt tot dit Vlaamse achterland. De schilder Modest Huys was bevriend met verschillende figuren uit de Vlaamse Beweging. Tijdens de oorlog vluchtte hij eerst naar Nederland maar keerde in 1915 terug naar België.
Document bij oorlogskrant 17
Het Nieuwe België In London, waar veel Belgische vluchtelingen verbleven, sloeg het nieuws over de verwoesting van België in als een bom. Al begin 1915 werd er een congres georganiseerd door het Belgium Town Planning Comittee met als thema de wederopbouw. In april volgde een tentoonstelling, The remaking of Belgium. De tentoonstellingsaffiche werd gemaakt door Frank Brangwyn, een Welshe kunstenaar geboren in Brugge, actief gedurende de Eerste Wereldoorlog.
Document bij oorlogskrant 18
Miss Cavell gefusilleerd door de Duitsers Al snel na haar executie op 12 oktober 1915 in Schaarbeek werd de Britse verpleegster Edith Cavell een internationale beroemdheid. Het portret van Miss Cavell waarnaast een engel is neergeknield werd tijdens de oorlog gedrukt in Parijs. Na de oorlog zou België zijn eigen martelares krijgen: Gabriëlle Petit, gefusilleerd door de Duitsers in 1916.
Document bij oorlogskrant 19
Optimistische russen In de lente van 1915 begon het gigantische Russische leger aan zijn ‘grote terugtocht’ na enkele zware nederlagen tegen de Duitsers en de Oostenrijkers. Deze affiche uit 1916 roept de Russen op om in te schrijven op een oorlogslening. Het doel van de lening is om ‘de overwinning te versnellen’. Na de oktober-revolutie werd in 1918 door de nieuwe Bolsjewistische machthebbers een voortijdige en vernederende wapenstilstand met de Duitsers ondertekend.
Document bij oorlogskrant 20
Vrouwen in de propaganda In de geallieerde propaganda speelden vrouwen een belangrijke rol. Er waren o.m. affiches om de vrouwen op te roepen te gaan werken als verpleegster of om te gaan werken voor de oorlogsindustrie. Deze Ierse affiche toont een vrouw met de tekst: ‘Heb jij vrouwvolk om te beschermen? Herinner je de vrouwen van België. Treed nu in dienst.’
Document bij oorlogskrant 21
Medelijden met de Belgen Verschillende Belgen in ballingschap waren begaan met het lot van hun landgenoten in het bezette vaderland. Op deze mooie affiche zien we hongerlijdende Belgen. Daarom organiseert de Alliance Franco-Belge een ‘artistieke tombola’ in Parijs in 1915. Onder de ereleden bevindt zich Emile Vandervelde, die als eerste socialist in januari 1916 minister zal worden in de nieuwe regering van nationale eenheid.
Document bij oorlogskrant 22
Ze komen er niet langs! De Eerste Wereldoorlog leverde enkele memorabele uitspraken op, met als bekendste ‘On ne passe pas!’. Later in de Spaanse burgeroorlog verwerd dit tot het even beroemde ’No Passerán!’. De affiche werd gemaakt door Maurice Neumont na de Tweede slag bij de Marne (1918). De leus ’On ne passe pas’ is te lezen in de rookwolken. De soldaat spreekt tot zijn landgenoten….
Document bij oorlogskrant 23
Ik wil ook gaan vechten Ondanks de Ierse Paasopstand droegen de Ieren wel degelijk bij tot de Britse oorlogsinspanning. In de Vlaamse loopgraven vochten veel Ierse soldaten. De rekruteringsaffiche uit 1915 toont man met groene vlinderdas en klavertje op zijn hoed die een soldaat tegen houdt en zegt: ‘Wacht ik ga mee!’. De geest van solidariteit…
Document bij oorlogskrant 24
Foto’s uit Afrika Hier zien we een affiche van een tentoonstelling in London met oorlogsfoto’s uit Duits Oost-Afrika. De Belgisch-Congolese troepen vochten mee met de Britse koloniale legers om de Duitsers uit hun Afrikaanse kolonies te verdrijven. De gratis tentoonstelling was georganiseerd door het Belgische ministerie van Koloniën, olv Jules Renkin.
Document bij oorlogskrant 25
Oorlog op zee Door de Britse blokkade van de Duitse havens en de beperkte bewegingsvrijheid van de Duitse marine zetten de Duisters zwaar in op propaganda. We zien hier een Duitse U-boot die net een schip heeft beschoten. Enkele reddingsboten met passagiers hebben het brandende schip kunnen verlaten. De kapitein zegt in verduist Engels: ‚De zee is helemaal vrij nu, u kan gaan waar uw wilt.‘
Document bij oorlogskrant 26
Steek over en kom helpen Aangezien het Britse leger aanvankelijk was aangewezen op vrijwilligers, vaardigde de staat rekruteringsaffiches uit. Deze affiche dateert uit 1915. We zien een Britse soldaat die met één been in Vlaanderen en één in Noord-Frankrijk staat en hij zegt tegen een burger in Engeland: ‘Vooruit, jongen. Steek over en kom helpen.’
Document bij oorlogskrant 27
Het vodje papier Bij de aanvang van de oorlog werd er druk gediscussieerd over wie er nu in de fout was gegaan. Voor de Duisters was de inval in het neutrale België een geval van wettige zelfverdediging om de Franse dreiging uit te schakelen. Voor de geallieerden ging het om een flagrante inbreuk op het internationale recht en het hierover gezamenlijk ondertekend verdrag. Op de Britse affiche wordt de interpretatie in de verf gezet: het is een afbeelding van het vodje papier zoals de Duitse kanselier Theobald von Bethmannn-Holweg het verslag smalend noemde.
Document bij oorlogskrant 28
Vlaamsch Leven De activistische pers was niet beperkt tot kranten als de Vlaamsche Post of Gazet van Brussel. Tijdens de oorlog ontstonden er ook heel wat tijdschriften. De bijgaande affiche is de cover van het derde nummer van Vlaamsch Leven, een van de activistische culturele tijdschriften. De datum van uitgave is 15 oktober 1916, enkele dagen voor de heropening van de universiteit van Gent. Het derde artikel is getiteld: ‘Vlaanderen begroet zijne eigene Hoogeschool!’
Document bij oorlogskrant 29
Ambachtslieden!! Arbeiders!! Voor de Duitse bezetters verplichte arbeid invoerde, probeerde hij de Belgische werklozen ertoe te overhalen zich vrijwillig in te schrijven. Op deze affiche spreekt het Deutsches Industrie-Büro de arbeiders uit het Brusselse aan gebruik makend van de heersende armoede als wervingstekst.
Document bij oorlogskrant 30
Het masker van de keizer Het Duitse vredesvoorstel werd in Frankrijk op hoongelach onthaald. Het geïllustreerde tijdschrift ‘La Baïonnette’ brengt op 8 februari 1917 - toen de vrede alweer een verre droom leek - een cover-illustratie die het Franse gevoel goed samenvat. Keizer Wilhelm met een masker van een vredesduif en achter zijn rug een bloedend mes.
Document bij oorlogskrant 31
Honger De Verenigde Staten was jarenlang de belangrijkste weldoener voor het noodlijdende België. Veel van het voedsel in de schepen die België bevoorraden, kwam van de andere kant van de Atlantische oceaan. Op de bijgaande Amerikaanse affiche zien we een moeder met haar ondervoede kinderen. ‘Al drie jaar bestrijdt Amerika de hongersnood in België. Eet nog minder graan, vlees, vetten en suiker zodat wij schepen met voedsel kunnen sturen.’
Document bij oorlogskrant 32
Zelfstandig Vlaanderen In de activistische propaganda en kringen werden de gunsten die de Duitse bezetters aan de Vlamingen verleende, afgeschilderd als het langverwachte losbreken uit de Belgische ketenen. Bijgaande affiche werd uitgegeven in 1917 naar aanleiding van de herdenking van de Guldensporenslag. Zij stelt Vlaanderen voor als een jongeman die zijn ketens heeft verbroken, tegen een achtergrond van Vlaamse torens. Een ‘zelfstandig Vlaanderen’ werd echter in 1917 ver afgehouden door de gematigde Vlaamsgezinden en de Belgicisten.
Document bij oorlogskrant 33
Amerika en de moffen De late intrede van de Verenigde Staten in de oorlog zorgt bij de Fransen, de Britten en de Belgen voor een morele opstoot. De propagandamachine stelt alles in het werk om de nieuwe bondgenoot te verwelkomen. Ook deze Franse affiche verwelkomt de Amerikaanse soldaten. “Het antwoord van Amerika aan de moffen”.
Document bij oorlogskrant 34
De noodlottige onvoorzichtigheid De van oorsprong Ierse maar tot Belg genaturaliseerde schilder en tekenaar Joe English was soldaat aan het front in België. Hij zou enkele maanden voor de bevrijding overlijden. Als frontschilder maakte hij deze affiche die waarschuwt voor een gevaar dat nog jarenlang na de oorlog, en eigenlijk tot vandaag, in West-Vlaanderen heerst: onontplofte mijnen en obussen die onvoorzichtige schattenjagers of boeren de dood injagen.
Document bij oorlogskrant 35
De vijand: alcohol Een van de manieren om met de deprimerende omstandigheden van de oorlog om te gaan, is het grijpen naar de fles. Alcoholisme is een groot probleem tijdens deze oorlog, zowel bij soldaten als bij burgers. Legeroverheden en regeringen moeten maatregels nemen. Deze affiche is uitgegeven door een Franse vereniging tegen alcohol.
Document bij oorlogskrant 36
Handige zakdoek Deze Franse zakdoek met militaire instructies leert de soldaat hoe hij zijn uitgebreide verzameling kleding en materiaal op een efficiënte manier kan opbergen. Het is maar de vraag of de soldaten na drie jaar modderige loopgraven nog veel zin hadden om alles nog zo nauwgezet op orde te houden.
Document bij oorlogskrant 37
Op revalidatie in Engeland De Britten spelen een grote rol in de verzorging van gewonde soldaten. De van oorsprong Amerikaanse kunstenares en schrijfster Julie Heyneman richt in 1915 in London het ‘California House for disabled Belgian soldiers’ op, het eerste instituut dat de gewonde soldaten begeleidde bij hun revalidatie.
Document bij oorlogskrant 38
Ridders van de lucht Op deze Britse affiche zien we keizer Wilhelm II die trots zijn militaire numero uno Paul von Hindenburg wijst op het puike werk van zijn ‘ridders van de lucht’. De karikaturale affiche illustreert hoe de Britten dachten over de nieuwe Duitse luchtbombardementen: zij werden beschouwd als laffe aanvallen op een weerloze burgerbevolking.
Document bij oorlogskrant 39
Vernietig deze waanzinnige bruut Deze weinig aan de verbeelding overlatende affiche uit 1917 prent de Amerikanen angst in. Het beest met de blonde snor is ondertussen op Amerikaanse bodem. De boodschap is duidelijk: het vaderland is in gevaar, treed als vrijwilliger in dienst!
Document bij oorlogskrant 40
De vrede van de vijand Deze Franse litho stelt de vrede voor die Duitsland (gerepresenteerd door een moordzuchtige keizer Wilhelm) in het voorjaar van 1918 sloot met Rusland (de behaarde man onder de hiel van de kaiser) en Roemenië (de vrouw op wie de dolk is gericht). Als dit is hoe de Duitsers de vrede beschouwen dan telt maar één ding: ‘Vaincre d’ abord!’.
Document bij oorlogskrant 41
De kunst in de oorlog Niettegenstaande dat er tijdens deze wereldoorlog heel wat getalenteerde kunstenaars aan het front hun leven riskeerden viel het culturele leven niet stil. Via deze Duitse affiche uit 1916 wordt een tentoonstelling aangekondigd in Berlijn met als onderwerp ‘Kunst in de oorlog’. De illustratie doet nogal militaristisch aan. Vandaag zijn de eerder pacifistische, kritische dichters en schilders bekend.
Document bij oorlogskrant 42
Een echte patriot De staking van de Belgische magistratuur werd niet door elke Belg als een moedige verzetsdaad aanzien. De activisten zagen er een ‘franskiljonse’ daad van sabotage in. In het activistische blad ‘De Vlaamsche Smeder’ verscheen in mei 1918 deze sarcastische cartoon. We zien een magistraat zijn boeltje pakken.
Document bij oorlogskrant 43
Vechten tot de overwinning Toen deze affiche werd uitgegeven (1917) geloofden de Russen nog in de overwinning. De titel luidt: ‘Lenin voor de vrijheid’; op de vlag staat ‘De oorlog tot de overwinning’. Vanaf de revolutie begonnen de boljewisten echter een uitweg te zoeken. Zo bleek een aparte vrede tussen Duitsland en Rusland plots toch mogelijk.
Document bij oorlogskrant 44
Wij verslaan u Nadat de bewegingsoorlog van de eerste weken in oktober 1914 een statische stellingenoorlog was geworden, zochten de generaals in beide kampen naar nieuwe manieren om de loopgravenmuur aan de overkant te doorbreken. Op deze Duitse affiche zien we het meest gebruikte Britse model van tanks, de Mark IV. De titel, ‘We verslaan u’, moet het Duitse publiek moed inspreken en ze aanmoedigen om in te schrijven op de zoveelste oorlogslening.
Document bij oorlogskrant 45
Helden in de Franse propaganda Oorlogspropaganda heeft geen moeite met groteske verzinsels. Dat is niet anders aan het Russische front in Galicië (Oekraïne), waar de ACM-belgen met hun pantserauto’s werden ingezet. Op 29 oktober 1916 publiceert het Parijse dagblad Le Petit Journal in zijn weekendbijlage ‘Een raid van Belgische pantserauto’s in Oekraïne zijn als een wervelwind door de Britse linies gebroken’. Een fantastisch indianenverhaal, paginagroot uitgebeeld op het achterblad van de krant.
Document bij oorlogskrant 46
Vier jaar achter prikkeldraad ‘Talrijke makkers, talrijke burgerlijke gevangenen zijn gestorven in de akelige Duitsche kampen. Aan allen wijden wij een vaderlandslievend medelijden.’ Er ontstonden verschillende initiatieven om steun te verlenen aan de krijgsgevangenen. Deze affiche werd verkocht ten voordele van de krijgsgevangenen.
Document bij oorlogskrant 47
Het weezenbloempje Als de nationale overheid in het buitenland verblijft, kan zij natuurlijk niet aan alle noden van haar bevolking tegemoet komen. Allerlei organisaties, met als grootste het Nationaal Hulpen Voedingskomiteit, probeerden het ontbreken van een door een centrale overheid georganiseerde hulpverlening op te vangen. Deze affiche gaat uit van het Nationaal Werk der Oorlogswezen, dat op zondag 16 juni 1918 een bloemenverkoop organiseert ten bate van de oorlogswezen.
Document bij oorlogskrant 48
Het lot van Duitsland Hoewel de activisten het anders voorstelden, was de Duitse toegeeflijkheid ten opzichte van Vlaanderen niet bepaald ingegeven door gevoelens van Germaanse verbondenheid en vriendschap. België had voor het Duitse keizerrijk een strategisch belang tegen aartsvijanden Engeland en Frankrijk. Deze affiche verbeeldt de Duitse angst voor een België dat in de Brits-Franse invloedssfeer zou belanden.
Document bij oorlogskrant 49
Het laatste kwartier Op deze affiche vraagt de Franse generaal Ferdinand Foch, die het geallieerde bevrijdingsoffensief coördineerde, aan de Franse burgers om een laatste inspanning te leveren op de zoveelste nationale lening. ‘Voor het laatste kwartier… help mij!’ vraagt de fiere generaal die zijn troepen door een desolaat landschap ziet marcheren.
Document bij oorlogskrant 50
Feesten op het puin In de Belgische verbeelding staat de bevrijding gelijk aan grote volksfeesten in drukke straten van onze steden. Maar de eerste Belgen die bevrijd werden in oktober 1918 waren dorpelingen. Op de wandplaat, gebruikt in scholen, die dateert van enkele jaren na de oorlog, zien we Belgische soldaten een verwoest dorp binnentrekken.
Document bij oorlogskrant 51
Beieren in de fik Aan het einde van de oorlog brak er bij de grote verliezer Duitsland een revolutie uit die zou ontsporen tot een halve burgeroorlog. Geïnspireerd door het Russische voorbeeld probeerden de revolutionairen op verschillende plaatsen socialistische radenrepublieken op te richten. Op deze poster zien we in de verte de stad München branden. Een soldaat waarschuwt een burger voor het rode gevaar dat Beieren bedreigt.
Document bij oorlogskrant 52
De wagon van Foch Het is één van de vernederendste momenten uit de recente Duitse geschiedenis: de ondertekening van de wapenstilstand in een Frans dorp nabij Compiègne op 11 november 1918. In de treinwagon had de Duitse delegatie niets in de pap te brokken. Op deze weergave van een schilderij zien we generaal Foch in uniform rechtstaan. Aan de andere kant staat de Duitse staatssecretaris Matthias Ezberger, geen militair dus. Zijn handtekening voor wapenstilstand kostte hem in augustus 1926 het leven, toen hij door een Duitse extreem rechtse nationalist werd vermoord.
Document bij oorlogskrant 53
Albert: de Koning-Ridder Op 22 november 1918 schreed koning Albert op zijn wit paard, in militair uniform, door de hoofdstad van zijn land. Het was meer dan vier jaar geleden dat hij nog in Brussel was geweest. De vorst, met naast hem koningin Elisabeth, werd door een uitzinnige menigte toegejuicht. het imago van Koning Albert als Koning-Ridder, dat tijdens de oorlog was gegroeid, kon nooit meer stuk.
Document bij oorlogskrant 54
België à la carte België eiste in Versailles compensaties voor de geleden schade. Minister van Buitenlandse zaken Hymans leidde de Belgische delegatie en stond onder druk van de publieke opinie in eigen land. De bijgaande afdruk is van een pamflet dat op grote schaal werd verspreid om de Belgische bevolking warm te maken voor een forse gebiedsuitbreiding van België.
