HERDENKING 14-18 Den Grooten Oorlog
PERSMAP
1. WERKGROEP Om de activiteiten te coördineren is in onze gemeente een werkgroep opgericht onder toezicht van schepen Marc Fruytier. Deze groep heeft tot taak alle activiteiten te bundelen en te promoten en mogelijke overlappingen uit te sluiten. De werkgroep is opgericht eind 2013 en bestaat uit afgevaardigden van de Culturele Raad, de Heemkundige Kring, de dorpsraad van de Koewacht en enkele individueel geïnteresseerden. Samen is er een meerjarenplan uitgewerkt om de activiteiten zo veel mogelijk te spreiden. Meerdere geïnteresseerde verenigingen zijn bij het geheel betrokken. Natuurlijk zal de Heemkundige Kring een eminente rol spelen in het ganse gebeuren. Zij bezitten veel lokale info en hebben toegang gekregen tot registers en archieven. Tentoonstellingen, lezingen, artikels in hun tijdschrift en de uitgave van een boek “De grooten oorlog” (auteur Paul Hesters) zijn maar enkele voorbeelden. Op cultureel vlak zullen we ook muziek, poëzie, theater en andere mogelijke optredens aan bod laten komen. Daarbij zijn de Moerbeekse verenigingen opnieuw van groot belang. Zij kunnen autonoom activiteiten zoals bijv. uitstappen organiseren. Voor elk wat wils, dat is het motto. Samenstelling: Marc Fruytier: Coördinator Maurice Fruytier: Back-up & Heemkundige Kring Seppe Celie: Cultuur Adviesraad Ivo Wilssens: Cultuur Adviesraad Norbert Dieleman: Cultuur Adviesraad Vincent Van Der Linden: Cultuur Adviesraad & Curieus Saskia De Schepper: Cultuur Adviesraad & Heemkundige Kring Lieven Demolder: ICT-man & individueel deelnemer Paul Hesters: auteur boek ”Moerbeke, Den grooten oorlog” Cyriel Apers: Heemkundige Kring Rombaut Jörgen: Dorpsraad Koewacht Smet Jo: Dorpsraad Koewacht De Waele Guust: Dorpsraad Koewacht Dam Piet: Dorpsraad Koewacht Van Rattingen Fredy: Dorpsraad Koewacht
2. PROGRAMMA
2.1. HET JAAR 2014
Een FACEBOOK pagina Onze actieve ICT-man binnen de werkgroep is Lieven De Molder. Hij lanceerde reeds in mei 2014 een facebook pagina waarop feiten en de gebeurtenissen, alsook alle lokale activiteiten zullen vermeld worden. Maurice Fruytier, Cyriel Aper en Lieven De Molder zorgen ervoor dat de pagina aangevuld wordt en onderhouden blijft. https://www.facebook.com/pages/De-Groote-oorlog-in-MoerbekeWaas/519919638112030 De Oorlogskrant Het zat er aan te komen. WOI zal ook in Moerbeke de nodige aandacht krijgen. Door middel van een oorlogskrantje dat om de drie maand verspreid wordt, samen met de Moerbeekse info, willen we de Moerbeekse bevolking op de hoogte houden van alle activiteiten die er de komende vijf jaar zullen volgen in het kader van deze herdenking. Er zullen enkele korte verslagen van voorbije activiteiten rond dit thema in gepubliceerd worden en er is ook een logboek. Aan de hand van feiten uit de notulen van de gemeenteraad van de periode 1914-1918, overzichten van gesneuvelden en andere markante zaken zullen we trachten chronologisch het verhaal van Moerbeke in een notendop samen te vatten. Op 1 juli 2014 verscheen de eerste oorlogskrant. Maurice Fruytier is de lopende periode de auteur van deze Oorlogskranten. Hij wordt hierbij bijgestaan door de Heemkundige Kring Moerbeke. Beschieting van het station Op 9 oktober is het precies 100 jaar geleden dat het station werd beschoten. Ter nagedachtenis van deze beschieting zal er op donderdag 9 oktober om 11 uur een bord ingehuldigd worden met de vermelding van de belangrijkste feiten: “Bij de inval van de Duitse troepen in België, op 4 augustus 1914, was een verdediging opgeworpen om de neutraliteit van België te beschermen. De strijd was ongelijk, de ene stad na de andere viel in de handen van de Duitsers. Een massale exodus van burgervluchtelingen kwam op gang. De spoorweg van St-GillisWaas over Moerbeke naar Zelzate was op 8 oktober 1914 één van de twee opties om te ontsnappen aan
de dreigende omsingeling van de Duitsers. De andere mogelijkheid voor de militairen was de vlucht naar Nederland met internering als gevolg. Op 9 oktober 1914 werd het station van Moerbeke beschoten vanuit Eksaarde. Een aankomende trein met militairen en vluchtelingen ontspoorde. Ze zaten in de val. ’s Avonds wilde de Duitse bevelhebber onderhandelen om zoveel mogelijk bloedvergieten te vermijden. In de duisternis loste men, vanuit de trein, schoten op de Duitse onderhandelaars. Bij deze schermutseling sneuvelden tien Duitse soldaten. Daarop schoten de Duitsers bewust met kanonnen om een eventuele overgave af te dwingen. Die nacht werden duizend Britse en driehonderd Belgische soldaten gevangen genomen en ondergebracht in de kerk van Eksaarde. Op de trein zaten ook ongeveer achthonderd burgervluchtelingen die overgedragen werden aan burgemeester Maurice Lippens. Ondanks het overleg vielen er toch veel slachtoffers te betreuren: twaalf Duitse, tien Britse en vijf Belgische soldaten samen met vijf burgerslachtoffers. Het mag een wonder heten dat in die omstandigheden zo’n gering aantal doden te betreuren viel. Het menselijke, dat in een oorlog meestal ver weg is, heeft hier toch de doorslag gegeven.”
Voorstelling Boek & Tentoonstelling Ter gelegenheid van deze gebeurtenis brengt de heer Paul Hesters een boek uit met als titel “Moerbeke-Waas den grooten oorlog. De Heemkundige kring staat in voor de verdeling Dit boek zal voorgesteld worden tijdens het weekend voor 9 oktober. De Heemkundige Kring voorziet gedurende de hele maand oktober een tentoonstelling in De Bibliotheek met foto’s en feiten uit het boek. Deze tentoonstelling zal toegankelijk zijn tijdens de openingsuren van De Bibliotheek. Herdenking 11 november Vanaf dit jaar zal de jaarlijkse herdenking van 11 november in een nieuw kleedje gestoken worden. De heren Paul De Vos en Jan Snijders hebben vorig jaar de fakkel doorgegeven aan Maurice Fruytier en Cyriel Aper die vanaf dit jaar zullen instaan voor de herdenking van de wapenstilstand. Deze zal nog steeds doorgaan aan het herdenkingsmonument aan de kerk. Dit jaar zal de naam van Edmond Minnebo worden toegevoegd op het monument. Edmond Minnebo was een burgerlijke weggevoerde die overleed in het gasthuis van West-Sterkrade, Duitsland, op 15/06/1917. Per abuis werd de overlijdensakte doorgestuurd naar Moerkerke, er stond immers vermeld “domicilie à Moerkerke”. Dhr. Paul Hesters, historicus, heeft de werkgroep voorgesteld om deze ontbrekende naam aan het monument toe te voegen. Dit kan op geen beter moment dan op 11 november gebeuren.
2.2. HET JAAR 2015 De Oorlogskranten worden verder gepubliceerd en de herdenking op van de wapenstilstand 11 november blijft doorgaan.
Poëzieavond Traditiegetrouw organiseert de Cultuur Adviesraad jaarlijks de gedichtendag. Deze gaat steeds door op de laatste donderdag van januari: donderdag 29/01/2015. Dit jaar zal in het teken staan van Wereld Oorlog I met Dhr. Willie Verhegge. Deze avond gaat opnieuw door in de polyvalente zaal van De Bibliotheek.
“Onderweg naar Passchendale” Met de culturele vereniging CURIEUS wordt er op zaterdag 21 februari 2015 een activiteit georganiseerd rond muziek en verhaal. Soetkin Coullier staat in voor de zang. Dit gaat door in de polyvalente zaal van De Bibliotheek Tentoonstelling: De Dodendraad De Bibliotheek organiseert in samenwerking met de Provincie OostVlaanderen een tentoonstelling rond het ijzeren gordijn dat werd opgetrokken op de grens tussen België en Nederland. Op de wijk Koewacht liep deze verschrikkelijke prikkeldraad onder spanning dwars door deze woongemeenschap. Aan de hand van tekst en beeldmateriaal kunt u dit allemaal komen bekijken in De Bibliotheek tijdens de maand november 2015.
Lezing door Professor Vanneste Naar aanleiding van deze tentoonstelling zal de Heemkundige Kring u voorstellen aan Professor Vanneste. Hij brengt een lezing over deze Dodendraad vol met verrassende verhalen die hij eveneens bundelde in een boekje, uitgegeven door de provincie Oost Vlaanderen. Deze lezing gaat door op vrijdag 6 november 2015 om 20 uur in de polyvalente zaal van De Bibliotheek. Verteltheater Seppeling De Bibliotheek organiseert jaarlijks lezingen voor scholen. Deze keer zal dit gedaan worden in het teken van WOI. Het Verteltheater Seppeling is hiervoor gecontacteerd.
2.3. HET JAAR 2016 De Oorlogskranten worden verder gepubliceerd en de herdenking op van de wapenstilstand 11 november blijft doorgaan.
Verhalen over De Groote Oorlog Op vrijdag 26 februari 2016 zal Marcella Piessens een monoloog opvoeren met pikante en minder besproken verhalen uit WOI. Dit gaat door in de polyvalente zaal van De Bibliotheek. Deze activiteit is in samenwerking met De Bibliotheek. Kunstproject rond WOI In 2014 heeft de Cultuur Adviesraad een kunstproject georganiseerd met de naam Artistieke Lente. Dit initiatief krijgt navolging in 2016. Nog dit jaar zal de CAR een werkgroep opstarten om dit project in goede banen te leiden. Kerstconcert Traditiegetrouw organiseert de Cultuur Adviesraad tweejaarlijks een Kerstconcert. De meest ideale locatie voor deze gebeurtenis is de kerk Kruisstraat. In 2016 zal de CAR dit organiseren in het teken van WOI.
2.4. HET JAAR 2017 De Oorlogskranten worden verder gepubliceerd en de herdenking op van de wapenstilstand 11 november blijft doorgaan.
Lied voor Lore – boekbespreking Bij de start van het schooljaar 2016-2017 krijgen de 3de graad lager onderwijs en de 1ste graad secundair onderwijs in Moerbeke enkele boeken ter beschikking van “Lied voor Lore”. Zij krijgen de tijd om dit boek te lezen en dit zal op het einde van dat schooljaar (mei 2017) met een boeiende mysterie guest besproken worden. LIED VOOR LORE - auteur: Hedwig van de Velde Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Koewacht, een klein dorpje op de grens van België en Nederland, in twee stukken gesneden door een zogenaamde ‘dodendraad’, een onder stroom gezette prikkeldraad, die heel wat slachtoffers maakte. De kerk stond in het Belgische stuk, de meisjesschool en het kerkhof lagen op Nederlandse bodem, en dat leidde tot heel wat problemen, want Nederland was neutraal. Families en vrienden werden van elkaar gescheiden. De grens bleef potdicht, en de oorlog bleef duren. Enkel smokkelaars waagden zich met gevaar voor eigen leven over de grens. Naarmate het einde van oorlog, en dus ook de nederlaag, naderbij kwam, werden de Duitsers grimmiger en genadelozer. De situatie leek vaak uitzichtloos. En het einde van de oorlog betekende niet het einde van alle problemen, want er waren aan beide kanten diepe wonden geslagen. Voor dit boek baseerde de auteur zich op het oorlogsdagboek van Leon Van Haelst, die wethouder-burgemeester was van Koewacht tijdens W.O.I. Dat leidt tot een nauwgezette beschrijving van het oorlogsverleden in een klein grensdorpje. Lore en Bert zijn stiekem op elkaar verliefd: Lore woont op Belgisch grondgebied, Bert in Nederland. Ze gaan samen naar school, maar daar komt een eind aan als de Duitsers de grens afsluiten. Hun liefde vormt de rode draad doorheen het boek, en geeft de auteur de gelegenheid om het leven tijdens de oorlog minutieus in beeld te brengen. Het is een echt liefdesverhaal, zij het met een open einde, maar wel vol levensechte personages, spannende smokkelverhalen en mysterieuze intriges. De auteur besteedde heel wat aandacht aan een rake typering van de personages en hun onderlinge relaties. Zo wordt er een mooi – maar niet altijd fraai – beeld geschetst van de ware aard van de mens. Een mooi boek.
Poëzie aan de waslijn Dit initiatief wordt gespreid over het ganse jaar en op verschillende locaties in ons dorp. Mede coördinator Maurice Fruytier zocht en vond een twintigtal gedichten over verschillende aspecten van de oorlog. Deze gedichten zullen letterlijk aan de wasdraad worden opgehangen.
2.5. HET JAAR 2018 De Oorlogskranten worden verder gepubliceerd en de herdenking op van de wapenstilstand 11 november blijft doorgaan.
Einde van de Dodendraad: Met een plechtige herdenking zal de Dodendraad doorgeknipt worden op de wijk Koewacht. Tijdens de jaarlijkse meimarkt, de eerste zondag van de maand mei, zijn alle burgemeesters van de drie gemeenten: Moerbeke, Stekene en Terneuzen, aanwezig. Zij zullen, fictief dan wel te verstaan, de draad opnieuw doorknippen. De leden van de Dorpsraad Koewacht verlenen hiervoor hun volledige medewerking. Verrassende verhalen aan de grens Er duiken nog steeds verhalen op van waar gebeurde feiten rond de dodendraad. Seppe Celie en Ann Schatteman gaan deze verhalen bundelen en daar een toneelstuk over schrijven. Dit zal gespeeld worden door amateurs, mensen uit de gemeente, voor onze Moerbeekse bevolking. De voorstelling zal zowel op de Koewacht , Kruisstraat en Moerbeke Centrum plaats vinden. Slottentoonstelling Om het geheel af te sluiten zal de Heemkundige Kring een Slottentoonstelling organiseren in De Bibliotheek. Zij verzamelen nog altijd verhalen, feiten en materialen uit deze tijd en hopen ons allemaal te kunnen verrassen met een topper van een afsluiter.
3. Bijlagen: Persmap: “Onderweg naar Passchendaele” De eerste Oorlogskrant van juli 2014
Curieus Moerbeke presenteert
Onderweg naar Passchendaele op zaterdag 21 februari 2015 in de Bib
persmap
Wie zijn wij Jaarlijks organiseren Curieus en vzw ’t Huizeken een culturele activiteit op de vrijdagavond voor de jaarmarkt. Een activiteit die steeds gebaseerd is op een sociaal engagement en solidariteit. In 2015 leggen we dit engagement bij het benadrukken van het belang van vrede. Daarom zijn we als progressieve cultuurvereniging ingestapt in het gemeentelijk project rond De Groote Oorlog. Voor Onderweg naar Passchendaele werkt Curieus samen met het Gemeentebestuur, de Culturele Raad, de Bib, De Heemkundige Kring en 100 jaar WOI in het Waasland.
ONDERWEG NAAR PASSCHENDAELE Onderweg naar Passchendaele verhaalt het wel en wee van Vlamingen die, net voor WO I, Vlaanderen verlieten om hun geluk te beproeven op de gouden akkers van centraal Canada. Wanneer boven Europa donkere wolken samenpakken en de Duitse invasie plaats vindt, keren velen van hen terug naar Vlaanderen als soldaat om te vechten in de bloederige slag om Passendale in 1917. Het verhaal is een productie van het trio MCM met zangeres Soetkin Collier. Curieus staat in voor een bijhorende diapresentatie.
Biografie Trio MCM : Trio MCM bestaat uit drie rasinstrumentalisten uit de Vlaams-Ierse folkmuziek traditie. Accordeonist David Munnelly uit West-Mayo (Ierland), gitaristzanger Philip Masure uit Herentals en zangeres Soetkin Collier uit Moerbeke-Waas. Alle drie putten zij hun inspiratie uit hun jarenlange muzikale ervaring en brede belangstelling voor uiteenlopende muziekstijlen, maar vooral uit de Vlaams-Ierse muziektraditie. Hun repertoire bestaat voornamelijk uit instrumentale, traditionele Ierse dansmuziek en liederen uit Vlaanderen, Bretagne, Ierland en Zweden. Voor Onderweg naar Passchendaele brengen ze een speciaal aangepast programma met liederen in het thema van De Groote Oorlog. Muzikanten David Munnelly: accordeon David groeide op met de zang en accordeon muziek van zijn grootouders. Al op zijn zevende begon hij met accordeonles van zijn oom en zijn grootmoeder. Tijdens zijn studie in Dublin, werd hij gevraagd om in de band van Niamh Parsons te komen spelen. Van het een kwam het ander, en al gauw speelde hij met bekende namen als: Gerry O Connor, Garry O Brian, De Dannan en The Chieftains. In 1999 vormde Dave zijn eigen groep The David Munnelly Band, met wie hij de hele wereld rondreisde en vier albums opnam. Tegenwoordig maakt hij ook deel uit van het internationale project “Accordeon Samourai”. (Samen met Didier Laloy, Markku Lepisto, Ricardo Tesi en Bruno Letron). Behalve dat is hij nog met veel meer muzikale projecten bezig.
Philip Masure: gitaar, cistern, zang. Philip is vooral bekend om zijn specialisatie op het gebied van de zogenaamde DADGAD-tuning op gitaar, maar hij speelt ook andere instrumenten. Philip is wereldwijd veelgevraagd als gitaar workshop leraar en geeft ook les op muziekscholen in België. Verder is hij een ervaren studio technicus en producer. Hij toerde met groepen als Urban Trad, Lais, Floes, Garva, Embrun en artiesten als Helen Flaherty, Terry Coyne en Sylvain Barou. Tegenwoordig is hij actief met Comas, Fling, Andar, de zangeres Clementine en heeft hij het druk met zijn studio in Herentals. Soetkin Collier: zang Zangeres Soetkin Collier stond mee aan de wieg van de folkgroepen Laïs en Ambrozijn. In Zweden volgde ze zanglessen bij Lena Willemark en Malin Foxdal en in België bij Yvonne Walter-De Kock, Hille Bemelmans en Eurudike De Beul. Ze is vooral bekend als zangeres van Urban Trad, de groep die in 2003 tweede werd op het Eurovisiesongfestival. Met haar eigen groep ‘Soetkin Collier Kwartet’ bracht ze twee CD’s uit ‘Nocturne’ en ‘Reiseiland’. Daarnaast is ze zangeres bij groepen als Floes, Sagas, William’s Journey, electrotangogroep La Banda Neon en Viva Ninas. Ze maakte ook een kindermuziektheatervoorstelling ‘Pelegrina Express’ samen met Tom Theuns, Sophie Cavez en Veronica Codesal.
v.u.: Curieus Filip Vansteenhuyse Bevrijdestraat 26, 9180 Moerbeke
