Inhoud WOORD VOORAF����������������������������������������������������������� v
HET FEDERALE ENERGIERECHT IN 2009: Overzicht van de belangrijkste ontwikkelingen Tom Schoors en Didier Pacquée������������������������������������������� 1 Hoofdstuk 1. Algemeen overzicht van de belangrijkste wijzigingen aan de gas- en elektriciteitsreglementering in 2009������������������������������������� Afdeling 1. Koninklijk besluit van 30 maart 2009 betreffende productie afwijkingen op installaties voor de productie van elektriciteit uit wind in de zeegebieden������������������������������������������������������������������ Afdeling 2. Inspecteurs, geschillenkamers en ombudsdiensten������������������� § 1. Inspecteurs van de Commissie voor de Regulering van de Elektriciteit en het Gas������������������������������������������������������������������ § 2. Geschillenkamer en de bemiddelings- en arbitragedienst������������������� § 3. De federale ombudsman�������������������������������������������������� Afdeling 3. De wet van 10 september 2009 tot wijziging van de wet van 12 april 1965 betreffende het vervoer van gasachtige producten en andere door middel van leidingen����������������������������������������������������������������� Afdeling 4. Diverse wijzigingen������������������������������������������������
1
1 2 2 3 5
6 7
Hoofdstuk 2. Capita selecta���������������������������������������������������� 8 Afdeling 1. Veroordelingen van België door het Hof van Justitie������������������ 8 § 1. Gas��������������������������������������������������������������������� 8 § 2. Elektriciteit������������������������������������������������������������� 12 Afdeling 2. Distributienettarieven�������������������������������������������� 15 § 1. Voorafgaandelijk�������������������������������������������������������� 15 § 2. Hangende procedures en beoordeling door het Hof van beroep������������� 16 A. Advies van de Raad van State����������������������������������������� 16 B. Geen overleg met de Gewesten���������������������������������������� 17 C. Oordeel van het Hof van beroep�������������������������������������� 19 D. Verdere overwegingen����������������������������������������������� 19 § 3. Tussenkomst van de wetgever�������������������������������������������� 20 Afdeling 3. Transit van gas��������������������������������������������������� 22 § 1. Voorafgaandelijk�������������������������������������������������������� 22 Intersentia
JaarboekEnergierecht2009_010.indd 7
vii
8-4-2010 8:10:45
Inhoud
§ 2. The story continues������������������������������������������������������ 24 § 3. Opnieuw… de wetgever������������������������������������������������� 26 Afdeling 4. De Programmawet van december 2009 en de bijdrage aan de begroting door kernexploitanten – Oprichting Fonds voor de bevordering en de ondersteuning van de productie van elektriciteit uit hernieuwbare energiebronnen�������������������������������������������������������������� 28
Recente ontwikkelingen in het Vlaamse energierecht en -beleid: een blik op de toekomst Kathleen Van Boxelaer��������������������������������������������������� 31 Hoofdstuk 1. Inleiding������������������������������������������������������� 31 Hoofdstuk 2. Nieuwe regelgeving inzake elektriciteit en aardgas���������������� 31 Afdeling 1. Besluit sociale openbaredienstverplichtingen����������������������� 32 § 1. Opzet������������������������������������������������������������������ 32 § 2. Belangrijkste wijzigingen������������������������������������������������ 32 A. Definitie beschermde afnemer���������������������������������������� 33 B. Opzegging van het leveringscontract door de leverancier��������������� 33 C. Budgetmeters������������������������������������������������������� 34 D. Problematische verhuizing������������������������������������������� 36 E. Andere situaties waarbij de elektriciteits- en aardgastoevoer kan worden afgesloten����������������������������������������������������������� 37 F. Rapporteringsverplichtingen in het kader van de sociale statistieken���� 38 G. Samenstelling en werking van de lokale adviescommissie��������������� 38 § 3. Evaluatie��������������������������������������������������������������� 38 Afdeling 2. Energiedecreet��������������������������������������������������� 39 § 1. Opzet������������������������������������������������������������������ 39 § 2. Inwerkingtreding������������������������������������������������������� 40 § 3. Indeling���������������������������������������������������������������� 41 § 4. Belangrijkste wijzigingen������������������������������������������������ 41 A. Definitie ‘aansluitbare wooneenheid of gebouw’������������������������ 42 B. Doelstellingen van het Vlaamse energiebeleid������������������������� 42 C. De VREG����������������������������������������������������������� 42 D. Plaatselijk vervoernet van elektriciteit��������������������������������� 43 E. Mandaat van de netbeheerder���������������������������������������� 43 F. Activiteiten van de netbeheerder�������������������������������������� 43 G. Aansluiting op het net versus toegang tot het net����������������������� 44 H. Investeringsplan����������������������������������������������������� 45 I. Technisch reglement������������������������������������������������� 45 J. Leveringsvergunning������������������������������������������������ 45 K. Recht op vrije leverancierskeuze en kosteloze leverancierswissel��������� 46 viii
JaarboekEnergierecht2009_010.indd 8
Intersentia
8-4-2010 8:10:45
Inhoud
L. Directe lijnen en directe leidingen������������������������������������ 46 M. De jaarlijkse toekenning van een gratis hoeveelheid elektriciteit��������� 47 N. Afsluiting door de netbeheerder van afnemers zonder schulden��������� 47 O. Toezicht en sancties�������������������������������������������������� 48 § 5. Enkele bedenkingen����������������������������������������������������� 48 Afdeling 3. Rapportering door de netbeheerder�������������������������������� 48 Afdeling 4. Enkele vermeldenswaardige beslissingen van de VREG�������������� 49 Hoofdstuk 3. Een ambitieuze Vlaamse regering�������������������������������� 50 Afdeling 1. Een nieuwe regering en een nieuwe minister������������������������ 50 Afdeling 2. Regeerakkoord en beleidsnota������������������������������������� 51 § 1. Infrastructuur���������������������������������������������������������� 51 A. Slimme meters en slimme netten������������������������������������� 51 B. Aardgasaansluitingen������������������������������������������������ 53 § 2. Sociale maatregelen����������������������������������������������������� 53 A. Evaluatie van de sociale openbaredienstverplichtingen����������������� 53 B. Gratis hoeveelheid elektriciteit���������������������������������������� 53 § 3. Marktwerking���������������������������������������������������������� 54 A. Naar een nieuw marktmodel����������������������������������������� 54 B. Monitoring van de dienstverlening van de leveranciers����������������� 55 Tot slot��������������������������������������������������������������������� 55
Doorgaan met wankelende zekerheid Tim Vermeir������������������������������������������������������������� 57 Hoofdstuk 1. Vooraf��������������������������������������������������������� 57 Hoofdstuk 2. Federaal������������������������������������������������������� Afdeling 1. Groen luik federale bijdrage��������������������������������������� Afdeling 2. Mevrouw Soete is een taaie tante����������������������������������� Afdeling 3. Productieafwijkingen voor offshore installaties��������������������� Afdeling 4. Injectietarieven voor elektriciteit, opgewekt uit hernieuwbare energiebronnen��������������������������������������������������������������
58 58 60 63
Hoofdstuk 3. Vlaanderen����������������������������������������������������� Afdeling 1. Vlaams regeerakkoord�������������������������������������������� Afdeling 2. Wijzigingen aan de regeling inzake groenestroomcertificaten�������� § 1. Vastleggen van de doelstellingen na 2010��������������������������������� § 2. Wijziging van de minimumsteun���������������������������������������� § 3. Isolatieverplichtingen��������������������������������������������������� § 4. Minimumsteun ook afhankelijk van productietechnologie�����������������
67 67 68 69 70 73 78
Intersentia
ix
JaarboekEnergierecht2009_010.indd 9
66
8-4-2010 8:10:45
Inhoud
§ 5. Solidarisering van de kosten voor de distributienetbeheerders�������������� 79 § 6. Bijstook in steenkoolcentrales�������������������������������������������� 80 § 7. Regelmatige evaluatie��������������������������������������������������� 81 Afdeling 3. Administratieve geldboete����������������������������������������� 82 § 1. Verlaging��������������������������������������������������������������� 82 § 2. Administratieve geldboetes zijn geen belastingen�������������������������� 82 § 3. Wie is bevoegd om de beslissingen van de VREG te toetsen?��������������� 84 § 4. Inleveringsverplichting leveranciers herzien������������������������������ 86 Afdeling 4. Ruimtelijke ordening en energie����������������������������������� 87 § 1. Rooilijnplannen en gevelisolatie������������������������������������������ 87 § 2. Wat is de juridische waarde van de Omzendbrieven windenergie?���������� 87 § 3. Afwijkingen van planologische bepalingen������������������������������� 89 § 4. Kleinschalige windturbines���������������������������������������������� 90 Afdeling 5. Rationeel energiegebruik en energieprestatie������������������������ 91 Hoofdstuk 4. Tot slot��������������������������������������������������������� 92
TOEPASSING VAN HET MEDEDINGINGSRECHT IN DE ENERGIESECTOR Koen Platteau en Mien Gillis�������������������������������������������� 93 Inleiding�������������������������������������������������������������������� 93 Hoofdstuk 1. Belgisch mededingingsrecht������������������������������������� 93 Afdeling 1. Concentratiecontrole��������������������������������������������� 93 Afdeling 2. Mededingingsbeperkende praktijken������������������������������� 95 § 1. Onderzoek in de groothandelsmarkt voor elektriciteit��������������������� 95 § 2. Onderzoek naar manipulatie van de gasprijzen���������������������������� 96 Afdeling 3. Marktwerking – Toestand van de Belgische energiemarkten��������� 97 § 1. Systeem van CO2-emissierechten����������������������������������������� 97 § 2. Prijsvorming in de vrijgemaakte elektriciteitsmarkt����������������������� 98 § 3. Manipulatie groothandelsprijs elektriciteit�������������������������������� 99 § 4. Protocolakkoord tussen de Belgische Staat en GDF Suez������������������ 100 Hoofdstuk 2. EU-MEDEDINGINGSRECHT��������������������������������� 101 Afdeling 1. Beslissingen inzake concentratiecontrole�������������������������� 101 § 1. Vattenfall/Nuon������������������������������������������������������� 103 § 2. RWE/Essent����������������������������������������������������������� 105 § 3. EDF/Segebel����������������������������������������������������������� 106 Afdeling 2. Mededingingsbeperkende praktijken������������������������������ 109 § 1. Uitsluitingseffecten: langlopende leveringscontracten��������������������� 110 § 2. Uitsluitingseffecten: netwerkgerelateerde problemen���������������������� 111 A. ENI���������������������������������������������������������������� 111 x
JaarboekEnergierecht2009_010.indd 10
Intersentia
8-4-2010 8:10:46
Inhoud
B. Gaz de France en E.ON��������������������������������������������� 112 § 3. Marktverdeling ten gevolge van unilateraal gedrag����������������������� 115 § 4. Marktverdeling ten gevolge van collusie tussen energieondernemingen���� 116 § 5. Overheidsinterventie��������������������������������������������������� 117 Hoofdstuk 3. Enkele slotbeschouwingen�������������������������������������� 118
Overzicht Energiewetgeving 2009 Bram Delvaux���������������������������������������������������������� 121 Hoofdstuk 1. Inleiding – Opzet���������������������������������������������� 121 Hoofdstuk 2. Federaal������������������������������������������������������ 121 Energie�������������������������������������������������������������������� 121 Hoofdstuk 3. Vlaams Gewest������������������������������������������������ 124 Energie�������������������������������������������������������������������� 124 Hoofdstuk 4. Brussels Hoofdstedelijk Gewest��������������������������������� 127 Energie�������������������������������������������������������������������� 127 Hoofdstuk 5. Waals Gewest������������������������������������������������� 128 Energie�������������������������������������������������������������������� 128 Hoofdstuk 6. Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen���������������� 130 Energie�������������������������������������������������������������������� 130
Overzicht van rechtsleer 2009 Bernard Vanheusden���������������������������������������������������� 133 Lijst van gebruikte afkortingen���������������������������������������������� 133
Intersentia
JaarboekEnergierecht2009_010.indd 11
xi
8-4-2010 8:10:46