WOONSERVICEZONES LEEUWARDEN BUNDELING VAN WIJKVISIES

WOONSERVICEZONES LEEUWARDEN 2004-2015 BUNDELING VAN WIJKVISIES

Leeuwarden, 2 februari 2004

1

INHOUD

LEESWIJZER

PRIORITEITSWIJKEN MET KORTE DOORLOOPTIJD: 2004-2008 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

WIJKVISIE WIJKVISIE WIJKVISIE WIJKVISIE WIJKVISIE WIJKVISIE WIJKVISIE

WOONZORG: WOONZORG: WOONZORG: WOONZORG: WOONZORG: WOONZORG: WOONZORG:

ALDLÂN BINNENSTAD EN VLIET-WESTZONE WESTEINDE BILGAARD VRIJHEIDSWIJK ZUIDERBUREN OUD-ZUID

1 9 13 18 22 29 34

WIJKEN MET MIDDENLANGE DOORLOOPTIJD: 2004-2015 8. 9. 10. 11. 12. 13.

WIJKVISIE WOONZORG: CAMMINGHABUREN WIJKVISIE WOONZORG: OUD-OOST WIJKVISIE WOONZORG: ZUIDLANDEN WIJKVISIE WOONZORG: HUIZUM/NYLÂN WIJKVISIE WOONZORG: OUD-WEST WIJKVISIE WOONZORG: DORPEN

2

39 46 54 58 67 73

Leeswijzer: Deze bundeling van wijkvisies over de woonservicezones moet worden gelezen als een bijlage bij het Masterplan 2004-2015. Deze wijkvisies zijn geschreven door de volgende auteurs: Wijkvisie

Auteur

Organisatie Korte doorlooptijd projecten

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Aldlân Binnenstad Westeinde Bilgaard Vrijheidswijk Zuiderburen Oud Zuid

Simon Adema Machiel Talsma Francis Brouwer Projectbureau Francis Brouwer Henk Douma Machiel Talsma

Zorggroep Noorderbreedte Palet Palet Palet Corporatie Holding Friesland Palet

Middenlange doorlooptijd projecten 8. Camminghaburen 9. Oud Oost 10. Zuidlanden 11. Huizum/Nylan 12. Oud West 13. Dorpen

Henk Douma Aukje Kooistra Henk Douma Yvonne Ossevorth Machiel Talsma Nynke Bijleveld Martin Kirchner

Corporatie Holding Friesland Nieuw Wonen Friesland Corporatie Holding Friesland Zorggroep Noorderbreedte Palet Stichting Welzijn Ouderen Leeuwarden Zorggroep Noorderbreedte

De wijken zijn naar prioriteit ingedeeld in twee hoofdgroepen: 1. Prioriteitswijken: in deze wijken worden woonzorgzones gerealiseerd voor 2008; 2. Wijken met middenlange termijn: In deze wijken worden de voorbereidingen nu reeds gestart waarbij de realisatie van woonzorgzones voor 2015 wordt verwacht. Voor een samenvatting van de wijkvisies en het stedelijk programma verwijzen wij u naar het Masterplan woonservicezones 2004-20015. Eindredactie: Roel Luiten, Gemeente Leeuwarden Leeuwarden, 2 februari 2004

3

1. Wijkvisie Aldlân Korte doorlooptijd project Inleiding: de wijk en realisatie WSZ (wijkvisie) In Aldlân is het voorzieningenniveau zeer goed waarmee het concept van een woonservicezone voor een deel reeds is gevormd. Er zijn voorzieningen op allerlei gebied waaronder een klein winkelcentrum waarin een supermarkt, een bloemenwinkel, een snackbar en een chinees restaurant zijn gevestigd. In een ander deel van de wijk zijn een fietsenwinkel, een bankfiliaal, nog een snackbar en een vestiging van de openbare bibliotheek gevestigd en er staat een gereformeerde kerk met zaalaccommodatie. Verder zijn er twee basisscholen, twee scholen voor voortgezet onderwijs en een mogelijkheid voor kinderopvang. Rondom het winkelcentrum zitten elk in een eigen gebouw een aantal huisartsen, een tandarts, een apotheek, een fysiotherapeut en een kapper. Aan de rand van de wijk staan een bedrijf in revalidatietechniek (o.a. rolstoelen) en een hotel. Er is een actieve wijkvereniging die veel activiteiten voor jong en oud organiseert en over een eigen wijkcentrum “De Frosk” beschikt. Bovendien staan in Aldlân het verzorgingshuis Erasmushiem met ruim 100 aanleunwoningen en serviceflat Aldlânstate, elk met een eigen pakket aan voorzieningen. Verder is er Florastate, een wooncomplex voor senioren, waarbinnen tevens een woonvorm voor jongere verpleeghuis bewoners is opgenomen. In dezelfde buurt staat een kleine beschutte woonvorm voor demente ouderen (Salomonszegel). In de enkele flats in de wijk wonen hoofdzakelijk ouderen. Al deze mensen wonen min of meer zelfstandig. Verder staat in de wijk ook een kinderhuis voor moeilijk opvoedbare kinderen. Een nadeel bij het realiseren van een Multifunctioneel Centrum in Aldlân is het feit dat het een smalle, enkele kilometers lange wijk betreft en dat de voorzieningen zich niet in de buurt van de wooncomplexen voor ouderen bevinden. De wooncomplexen staan namelijk in het westelijke deel terwijl de meeste voorzieningen zich in het oostelijke deel bevinden. Het wooncomplex Florastate en de daarin gevestigde woonvorm voor jongere verpleeghuis bewoners staat wel in de buurt van de meeste voorzieningen. Door de langgerekte vorm dient er op een aantal plaatsen verspreid over de wijk een steunpunt te worden opgericht om het voor de oudere wijkbewoners bereikbaar te maken. Zowel in het westelijke deel (in Erasmushiem) als in het oostelijke deel (in Florastate) wordt door Zorggroep Noorderbreedte in de loop van 2003 een wijksteunpunt opgericht: twee woonzorgzones. In samenwerking met Thuiszorg Het Friese Land wordt vanuit deze steunpunten zowel geplande als ongeplande thuiszorg aangeboden. Verder kunnen de ouderen hier informatie en advies krijgen op allerlei gebied en bemiddeling bij het krijgen van reguliere zorg. Bovendien kunnen oudere wijkbewoners in Erasmushiem en Florastate terecht voor het gebruiken van een warme maaltijd en voor het meedoen aan allerlei sociale, culturele en/of educatieve activiteiten. Sinds een aantal maanden is er ook een steunpunt van Palet in Aldlân geopend. In april en mei 2003 heeft de Stichting Welzijn Ouderen Leeuwarden in opdracht van Zorggroep Noorderbreedte een panelonderzoek gehouden met oudere wijkbewoners in Aldlân-Oost. In AldlânWest zijn in mei 2003 interviews gehouden met een aantal ouderen uit dit deel van de wijk. Deze interviews waren bedoeld om ouderen te informeren over het plan van Erasmushiem een wijksteunpunt op te richten waar ze terecht kunnen voor informatie en advies maar ook voor allerlei

1

activiteiten. En tevens om te peilen of zij daaraan behoefte hebben en/of andere wensen hebben. De uit het panelonderzoek en de interviews voortkomende conclusies en aanbevelingen zullen te zijner tijd zeker leiden tot een uitbreiding van het dienstenaanbod van de beide steunpunten. De belangrijkste aanbevelingen van deze ouderen zijn: • ze willen graag dat er dag en nacht iemand telefonisch bereikbaar is voor het verlenen van hulp/zorg; • er moet in de wijk een soort alarmsysteem komen, met name voor alleenstaanden, zodat men in geval van nood altijd het steunpunt kan bereiken; • het is zeer verwarrend en ingewikkeld om de juiste instantie te vinden voor de zorg die iemand nodig heeft; er dient een betere voorlichting te komen; • diensten die in de wijk aangeboden worden moeten bestaan uit een samenspel van diensten van woningbouwcorporaties, zorgaanbieders en welzijnsinstellingen; • deze organisaties dienen zich beter te profileren naar de ouderen toe; niet via de vakbladen, maar door (meer) gebruik te maken van bijv. wijkkranten en dan in begrijpelijke taal; • ouderen serieus nemen door hen meer te benaderen dan tot nu toe om aan de weet te komen wat er onder hen leeft. Het winkelcentrum in Aldlân-Oost is nogal gedateerd en maakt een enigszins verwaarloosde indruk. De eigenaar heeft vergevorderde plannen om het centrum binnenkort te verbouwen. Mogelijk dat boven de winkels woningen gerealiseerd kunnen worden welke als beschutte woonvorm zouden kunnen dienen voor gehandicapten, GGZ-cliënten en/of ouderen. Beschrijving van de wijk Type wijk en ligging in de stad Aldlân is een rustige woonwijk met veel groenvoorzieningen, vijvers en grachten waar de meeste bewoners het prettig vinden om te wonen. De bevolking kent weinig grote ergernissen en steekt wat betreft het zich ergeren aan (kleine) criminaliteit positief af ten opzichte van de rest van Leeuwarden. Bewoners voelen zich er redelijk veilig en hebben over het algemeen veel contact met buren en overige buurtbewoners. Het is een smalle en langgerekte wijk liggend aan de zuidkant van de stad tussen de zuidelijke rondweg en het Van Harinxmakanaal die door de Drachtsterweg in twee bijna even grote delen wordt gesplitst. In het westelijke deel staan diverse flatgebouwen, in het oostelijke deel staan alleen laagbouwwoningen, op wooncomplex Florastate na. Door de wijk loopt een “doorgaande” straat – ten noorden van deze straat zijn het meest huurwoningen terwijl in het zuidelijke deel eigenlijk alleen maar koopwoningen staan. Er zijn goede busverbindingen met de binnenstad en de andere woonwijken. Er zijn enkele basisscholen, een peuterspeelzaal en een crèche. In de buurt van het kleine winkelcentrum staat het wijkgebouw “De Frosk” waar veel activiteiten voor alle leeftijdsgroepen worden gehouden. Daarnaast is er een werkgroepje van oudere wijkbewoners die allerlei activiteiten voor ouderen organiseert in “De Oase”; dit is een zaal van de kerk die in de wijk staat. Huidige en toekomstige bevolking Per 1 januari 2002 woonden er bijna 7000 mensen in Aldlân. Opvallend is dat ruim eenderde deel (35.6%) ouder is dan 55 jaar! Van 55 – 64 jaar 734 (10%), van 65 – 74 jaar 719(10%) en boven de 75 jaar 1038 (15%). Het merendeel van de wijkbewoners boven de 75 jaar woont in het westelijke deel van Aldlân want daar staan, naast verzorgingshuis Erasmushiem met 105 aanleunwoningen en serviceflat Aldlânstate nog andere flats waar veel ouderen wonen. Daarnaast is Aldlân ook een kinderrijke wijk, van 0 – 19 jaar 1649 personen. De groep jongeren tussen 18 en 34 jaar bestaat uit ongeveer 1500 mensen en is daarmee kleiner dan gemiddeld in Leeuwarden.

2

Bevolking per 01-01-2002 Aldlân-Oost

Aldlân-West

Rapenburg

Totaal

0-14 jr.

810

344

49

1189

15-19 jr.

312

141

11

460

20-24 jr.

219

56

12

283

25-44 jr.

1114

430

95

1620

45-54 jr.

612

310

49

962

55-64 jr.

452

245

46

734

65-74 jr.

332

256

140

719

75 jr. e.o.

184

433

346

1038

4035

2215

748

6998

Totaal

Van de 1038 ouderen boven de 75 jaar wonen 801 zelfstandig. De verwachting is dat het aantal wijkbewoners vrijwel constant zal blijven, terwijl het aantal ouderen (55 plussers) tussen nu en 2015 sterk zal stijgen en dan ongeveer 50% van de wijkbevolking zal gaan vormen. Huidige woningvoorraad in de wijk: Type

Beschrijving typen

Situering in de wijk Straal van 300 Wijk/buurt meter rond MFC/zorgpost

A

100% levensloopbestendige woning waarin mensen tot en met de meest intensieve vorm van zorg kunnen wonen1

1822

B

Aangepaste ouderenwoning met de volgende eisen: ü gelijkvloers of verdieping met lift te bereiken ü drempelloos ü rolstoelgeschikt ü aangepast sanitair

157

C

Aanpasbare woning, zonder ingrijpende verbouwingen kan de woning geschikt gemaakt worden voor de huisvesting van ouderen

D

Flats Vrijstaand 2/1 kap hoek en tussenwoning Overig Totaal

3

182 4274

?

?

0 29 2 427 0 458

340 153 64 2036 0 2590

Tabel: overzicht verdeling van de bestaande woningvoorraad in Aldlân. 1

Het kenniscentrum wonen-zorg Aedes-Arcares hanteert de volgende definitie voor levensloopbestendig bouwen: met levensloopbestendig bouwen wordt bedoeld het bouwen van zelfstandige woningen die geschikt zijn (of eenvoudig geschikt te maken) voor bewoning tot op hoge leeftijd, ook in geval van fysieke handicaps of chronische ziekten van bewoners. De eisen zijn vastgelegd in keurmerken en eisenpakketten (Woonkeur, Opplussen, Humanitas Levensloopbestendig). Eisen hebben betrekking op: • Toegankelijkheid (voor gebruikers rolstoel, rollator, andere loophulpmiddelen) • Veiligheid (ongevalpreventie, inbraak- en brandpreventie) • Gebruiksgemak (comfort-aspecten die verband houden met ouderdom) • Zorgverlening (aanpasbaarheid i.v.m. zorgverlening thuis) • Wijk- en woonomgeving (essentiële voorzieningen, sociale veiligheid, barrièrevrijheid) 2 3 4

Aantallen: 162 intramurale capaciteit Erasmushiem en 20 verpleeghuisplaatsen Florastate Aantallen: 105 aanleunwoningen Erasmushiem en 52 appartementen Florastate Aantallen: zie hierboven en de 270 appartementen van Aldlanstate

3

Sociale huurwoning

Koop of part. huurwoning

Totaal

Aldlân-Oost

331

649

980

Aldlân-West

364

429

793

482

482

Rapenburg

Foto: Erasmushiem Huidige voorzieningen Over de aanwezige voorzieningen zijn de bewoners van Aldlân over het algemeen tevreden en een bovengemiddeld deel vindt van de meeste voorzieningen dat die er in voldoende mate aanwezig zijn. Opvallend is dat in het oostelijke deel de meeste extramurale voorzieningen zijn te vinden waaronder het kleine winkelcentrum, de huisartsen, apotheek, tandarts, fysiotherapeut. In het westelijke deel zijn de intramurale voorzieningen gebouwd te weten het verzorgingshuis Erasmushiem met 105 aanleunwoningen en de serviceflat Aldlânstate(270 appartementen met 290 bewoners) Bovendien bevinden zich in het westelijke deel de overige flats van de wijk. Wijksteunpunt in Erasmushiem en Florastate Erasmushiem is een combinatie van een verzorgingshuis met een capaciteit van 162 plaatsen en twee wooncomplexen en drie blokjes laagbouw met in totaal 105 aanleunwoningen. De huurders van deze woningen kunnen gebruik maken van het dienstenaanbod van het verzorgingshuis. Vanuit het verzorgingshuis wordt tevens extramurale verzorgingshuiszorg geboden in de aanleunwoningen in samenwerking met Thuiszorg Het Friese Land. Ook bestaat de mogelijkheid voor een tijdelijke opname in geval van een crisissituatie. Sinds 2002 beschikt het over een dagcentrum waar thuis wonende ouderen op indicatie naar toe kunnen voor dagbehandeling en/of -verzorging. Erasmushiem versterkt haar functie voor ouderen in de wijk door het oprichten van een wijksteunpunt (op de langere termijn te transformeren in een multifunctioneel centrum). Hierin komt een informatie- en adviescentrum waar ouderen met hun vragen terecht kunnen. Verder nemen oudere wijkbewoners deel aan het activiteitenaanbod en worden er speciaal voor hen activiteiten georganiseerd. Foto Florastate en steunpunt:

Florastate is een wooncomplex van Corporatie Holding Friesland bestaande uit 52 twee- en driekamerappartementen voor 55-plussers en 20 appartementen voor jongere verpleeghuis bewoners. De huurders zijn verenigd in een huurdersvereniging en beschikken in het gebouw over een eigen activiteitenruimte. Ook de bewoners van de woonvorm hebben hun eigen activiteitenruimte. Deze woonvorm is een onderdeel van Zorggroep Noorderbreedte.

4

Door het zorgteam van de woonvorm wordt al jaren (zorg)service verleend aan de senioren in het wooncomplex. Sinds enige tijd is er een steunpunt opgericht van waaruit de senioren hulp kunnen krijgen. Verder kunnen ze er terecht voor advies en informatie en voor bemiddeling bij het krijgen van reguliere zorg. In de loop van 2003 wil Zorggroep Noorderbreedte in afstemming met Thuiszorg Het Friese Land deze diensten aan alle ouderen in Aldlân-Oost gaan aanbieden. Dit steunpunt wordt de uitvalsbasis voor een vast team van verpleegkundigen, verzorgenden en huishoudelijke medewerkers. Er zijn veel voorzieningen aanwezig in de wijk Aldlân. Er zijn beschutte wooncomplexen gericht op het bieden van wonen, zorg en diensten aan ouderen Voorzieningen in woonzorgzone Hierbij een overzicht van de voorzieningen die van belang zijn in een woonservicezone (wijk) en woonzorgzone. In onderstaande tabel wordt aangegeven welke van de genoemde voorzieningen momenteel aanwezig zijn in de wijk en welke voorzieningen gewenst zijn. Voorziening

Nu aanwezig in wijk

Gewenst in woonzorgzone

Apotheek

Ja

Ja

Huisartsen

Ja

Ja

Fysiotherapeut

Ja

Ja

Nee

Nee

Gezondheidscentra1 Tandarts

Ja

Ja

Nee

Ja

Ja

Ja

Nee

Ja

Wijkrestaurant

Ja

Ja

Verzorgingshuis

Ja

Ja

Verpleeghuis

Ja

Ja

Thuiszorgwinkel Uitvalsbasis thuiszorg Steunpunt voor b.v. informatie & advies

Woonvoorziening gehandicapten

Nee

Ja

Supermarkt

Ja

Ja

Buurthuis/ontmoetingsruimte

Ja

Ja

Basisschool

Ja

Nee, niet noodzakelijk

Buitenschoolse opvang

Ja


Sterke punten en knelpunten Aldlân biedt veel mogelijkheden voor de ontwikkeling naar een woonservicezone met een volwaardig multifunctioneel centrum binnen de komende 5 – 10 jaar. Sterke punten voor realisatie daarvan zijn: • het aantal wooncomplexen voor ouderen, hun verscheidenheid en de mogelijkheid daarbinnen te schuiven om bijvoorbeeld extra levensloopbestendige woningen te creëren; • de aanwezigheid van een woonvorm voor (jongere) verpleeghuisbewoners; • de aanwezigheid van een kleine, beschutte woonvorm voor dementerenden; • het huidige voorzieningenniveau; • de grote mate van tevredenheid van de bewoners met de leefbaarheid van hun wijk; • de levendige wijkvereniging met een actieve ouderenwerkgroep; • de goede bereikbaarheid per auto en openbaar vervoer; • de prioriteit die de gemeente geeft aan realisering van MFC’s. In de komende jaren zal de vraag van ouderen naar grotere appartementen toenemen en gehonoreerd moeten worden. Verder dienen er (meer) voorzieningen te komen op het gebied van wonen, zorg, welzijn en dienstverlening voor verstandelijk en lichamelijk gehandicapten en voor clienten van de geestelijke gezondheidszorg. Noorderbrug wil in Florastate woonvormen creëren. Dit behoort tot de mogelijkheden, maar is nog niet verder uitgewerkt. 1

In een gezondheidscentra zitten meerdere eerstelijnsvoorzieningen, zoals een huisarts, apotheek en fysiotherapeut en heeft een formele status in tegenstelling tot een bedrijfsverzamelgebouw van eerstelijnswerkers(gezondheidswerkers onder een dak).

5

Een knelpunt is de langgerekte vorm van Aldlân en de concentratie van de grootste wooncomplexen voor ouderen in het westelijke deel van de wijk en die van de meeste voorzieningen in het oostelijke deel. Het aanbod van voorzieningen zal meer over de wijk verspreid dienen te worden en/of er zal iets geregeld moeten worden om de voorzieningen beter bereikbaar te maken voor de verschillende doelgroepen. Zowel in Erasmushiem (in het westelijk wijkdeel) als in Florastate (in het oostelijke wijkdeel) wordt een steunpunt opgericht in het kader van de ontwikkeling van een woonservicezone. Gelet op de definitie van een woonservicezone dient binnen loopafstand (200-300 meter) altijd een 24 uurs bezet steunpunt aanwezig te zijn. Zoals vermeld is de verwachting dat in 2015 ongeveer de helft (50%) van de bevolking van Aldlân ouder dan 55 jaar zal zijn. Van deze toekomstige ouderen willen de meeste zo lang mogelijk thuis blijven wonen of in een beschutte woonvorm elders in de wijk en daar de zorg krijgen die ze nodig hebben. Het extramuraliseren van (verzorgingshuis)zorg zal mede daardoor de komende jaren versneld worden. Het ligt voor de hand dat deze tendens ook door verzorgingshuis Erasmushiem zal worden ingezet. In welke vorm dat zal gebeuren is op dit moment nog niet bekend. Een andere ontwikkeling die kan gaan spelen is het bouwen van woningen boven het winkelcentrum. Of dit volgens het bestemmingsplan ook mogelijk is, is een aandachtspunt voor verder onderzoek. In de visie van de gemeente Leeuwarden en van Zorggroep Noorderbreedte maken ook de eerstelijns zorgvoorzieningen deel uit van een Multifunctioneel Centrum. Een aantal zijn in de wijk Aldlân goed vertegenwoordigd; zo zijn er onder andere enkele huisartsen, een apotheek en een fysiotherapiepraktijk gevestigd. Voorlopige eindconclusie fysieke ingrepen Aldlân: 1. De ombouw van intramurale voorziening van 182 plaatsen naar 41 betekent ongeveer 120 plaatsen omzetten in clusterwoningen en begeleid wonen. De 20 plaatsen van Florastate kunnen gezien worden als een al aangepaste clustereenheid. 2. Het aantal minimaal benodigde wooneenheden (appartementen en zelfstandige woningen) in 2015 in de woonzorgzone is volgens de bijlage nodig: 283. Op dit moment zijn 339 woningen in de woonzorgzones aanwezig waarin intensieve zorg kan worden verleend. In de woonzorgzones zijn tot 2015 geen extra nultrede-woningen nodig. 3. Aanpassingen van andere woningen buiten de woonzorgzone tot aangepaste (ouderen)woning (categorie B) is wenselijk, gezien de demografische ontwikkelingen. Streefcijfer is 60.

6

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In Aldlân is nodig: (7000 inwoners) Woonvorm

Fictieve situatie 2000

Scenario 2015

Woningbehoefte

1. Intramuraal verblijf Erasmushiem met 162 plaatsen en Florastate met 20 verpleeghuisplaatsen

108

41

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk.

2. Cluster wonen met extramurale 24 uurs zorg

3

32

60 m2 per huishouden Gemiddelde woon-bezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster-woningen: 3 tot 6 Aantal standaard woningen: 16 Aantal clusters per wijk: 1 tot 2

3. Begeleid/beschut wonen met extramurale 24 uurs zorg

6

35

60 m2 per huishouden GWB: 2,0 Benodigd aantal wooneenheden: 35 Aantal standaard woningen: 18 Aantal zorgsteunpunten: 1 tot 2

Totaal onzelfstandig (1-3)

119

108

4. Zelfstandig woon-zorgcomplex met complexgebonden thuiszorg

57

101

90 – 120 m2 per huishouden. GWB: 1,2 Aantal aangepaste standaard won.: 84. Aantal woonzorg -complexen 1 tot 2

5. Individueel zelfstandig met permanente thuiszorg

74

99

90 – 150 m2 per huishouden. GWB: 1,8. Behoefte 92% Aantal aangepaste stanstandaardwon.:91

Totaal cliënten wonen met zorg in de wijk (2-5)

140

267

Conclusie: Nodig in 2015 in woonzorgzone is:

67 175 242 41 283

7

appartementen (cat. 2 en 3) zelfstandige woningen totaal zelfstandige wooneenheden intramuraal totaal wooneenheden

Bijlage: definities •

•

Woonzorgzone /woonservicezone: een woonservicezone is een gebied dat in principe bedoeld is voor een doorsnede van de bevolking. Binnen dit gebied is een scala aan voorzieningen op het terrein van wonen, welzijn, zorg en dienstverlening beschikbaar. In het bijzonder zijn woonservicezones gericht op het bieden van wonen, zorg en diensten voor ouderen met behoefte aan verpleging en verzorging, voor verstandelijke en lichamelijke gehandicapten en voor cliënten van de geestelijke gezondheidszorg. Het hart van de woonservicezone is idealiter de woonzorgzone met een straal van 300 meter. Dit hart kan bestaan uit een multifunctioneel centrum en een altijd 24 uurs bezette zorgpost (ook wel zorgsteunpunt genoemd). Multifunctioneel centrum (MFC): één of meerdere gebouwen waarin drie of meer verschillende functies gebundeld zijn. Functies die onderscheiden kunnen worden zijn bijvoorbeeld: commerciële functies (kapper, winkelvoorziening); woonfuncties (buurtconciërge); openbare functies (school, wijkbeheer); welzijnsdiensten (activiteitencentrum, café); (para)medische diensten (fysiotherapie, prikpost); zorgdiensten (dagopvang, wijkverpleegkundigen).

8

2. Wijkvisie Binnenstad en Vliet Westzone Korte doorlooptijd project Analyse/stand van zaken in de wijk Korte beschrijving van de wijk De wijkservicezone Binnenstad wordt globaal begrensd door Hoeksterend, Groeneweg, Boterhoek, Willemskade, Oosterkade. Om logistieke redenen is een deel van de Vlietzone, afgebakend door de Bleeklaan en de Emmakade, bij het gebied betrokken. De binnenstad heeft de bekende problematiek van druk verkeer. Het gebied kent uiteraard een groot winkelbestand, musea etc. In de binnenstad is veel studentenhuisvesting. Vele straten zijn smal en hebben een stijgingspercentage. Tegelijkertijd zijn er veel appartementencomplexen waar vele senioren wonen, en zijn er nog plannen voor nieuwbouw voor meerdere appartementencomplexen. Het onveiligheidsgevoel bij de oudere (buurt) bewoners is groot, onder andere vanwege junks etc. Huidige bevolkingsopbouw Het percentage 55+ is in de wijk 20%. Samen met de wijk Zuid één van de hoogste percentages. Het opleidingsniveau en inkomensniveau is bovengemiddeld. De cijfers kunnen een vertekend beeld geven omdat er een concentratie is van ouderen door verzorgingshuis Het Nieuwe Hoek en aanpalende wooncomplexen van WoonPalet, Corporatieholding Friesland en Stichting Gereformeerde Bejaardenhuizen. Ook in de appartementencomplexen aan de Groeneweg en Bleeklaan (voormalig terrein gasfabriek) zijn veel senioren gehuisvest. Foto: Verzorgingshuis Het Nieuwe Hoek Een deel van deze bewoners komt oorspronkelijk niet uit de binnenstad maar verhuist bewust naar de binnenstad vanwege gemak, comfort en identiteit (Het Nieuwe Hoek en aanpalend complex). Tevens is de Noorderbrug (lichamelijk gehandicapten) met een voorziening in ‘De Kazerne’ gehuisvest. Bij Amelandshof is tevens dagopvang voor daklozen gerealiseerd. Huidige woningvoorraad In de binnenstad zijn er ruim voldoende appartementencomplexen die geschikt zijn voor senioren. Daarnaast wordt er op dit moment aan de Oostersingel nog een nieuw appartementencomplex gebouwd en zijn er nog enkele nieuwe initiatieven. In hoeverre deze appartementen financieel toegankelijk zijn voor mensen met een smalle beurs is (nog) niet bekend. Wat betreft de Vliet Westzone verdient een nadere analyse de voorkeur. Het beeld is echter dat de woningvoorraad minder geschikt is voor ouderen.

9

Conclusie Voldoende woningvoorraad van Type A, B, C en D, onder andere in alle appartementencomplexen (in aanbouw) met een relatief tekort aan nultrede-woningen in de Vlietzone. Onderzocht dient te worden of deze appartementencomplexen financieel toegankelijk zijn voor bewoners van de Vlietzone. Visie In de binnenstad en Vliet Westzone is een start gemaakt met de realisatie van de woonservicezone. Vanwege de historische plaats en positie van Het Nieuwe Hoek is het min of meer vanzelfsprekend dat zij een voortrekkersrol vervult. Het Nieuwe Hoek zal worden getransformeerd tot een woonzorgcentrum waarbij de oorspronkelijke intramurale capaciteit van 77 naar 50 wordt teruggebracht. De vrijvallende capaciteit is en wordt al geëxtramuraliseerd. Groepswonen zal met 24 plaatsen binnen Het Nieuwe Hoek worden gerealiseerd. De begane grond zal worden veranderd in een ‘dienstencentrum’ met een wijkrestauratieve voorziening nieuwe stijl en voorzieningen als kapper, pedicure, winkeltje en welzijnsdiensten. Met de Noorderbrug en de SGBB (Walburg) zijn afspraken gemaakt over de gewenste betrokkenheid/deelname van cliënten aan diverse activiteiten. Binnen de wooncomplexen Amelandshof en Catharinahof (79 appartementen) bestaat al een langdurige relatie waarbij bewoners gebruikmaken van (zorg)diensten vanuit Het Nieuwe Hoek. Vrijwel alle appartementen hebben een alarmeringssysteem die gekoppeld zijn aan Het Nieuwe Hoek. Sinds 2003 is er een samenwerkingsrelatie met de SGBB (Walburg) 70 appartementen. De SGBB neemt de functie sociaal huismeester af bij Het Nieuwe Hoek. De welzijnsdienst van Het Nieuwe Hoek biedt ondersteuning aan de bewonerscommissie ten aanzien van sociaal/recreatieve voorzieningen. De SGBB is voornemens alle appartementen te voorzien van sociale alarmering, waarbij een koppeling zal plaatsvinden met Palet/Het Nieuwe Hoek. Tevens is er één appartement verbouwd tot ontmoetingsruimte die verder uitgebouwd kan worden tot steunpunt(je).

Foto: Appartementencomplexen in de Binnenstad Met het appartementencomplex Bleekhoven zijn gesprekken gevoerd als uitvoering wijkzorg/servicezone. Er is een koppeling met Het Nieuwe Hoek aangebracht, afhankelijk van de vraag kan hier op worden ingespeeld. In 2004 zal een nader onderzoek naar de wensen worden uitgevoerd. Speciaal punt van aandacht bij de verder ontwikkeling is de Vliet Westzone. Nader onderzoek zal uit moeten wijzen welke behoeftes/wensen er zijn en in hoeverre die gerealiseerd kunnen worden. Contacten met de buurtvereniging zijn gelegd. Overleg met de vereniging van eigenaren/huurders van het appartementencomplex aan de Bleeklaan staat gepland. Afhankelijk van de uitkomst kunnen er vervolgacties worden afgesproken. Daarnaast heeft Het Nieuwe Hoek te kennen gegeven dat zij thuiszorgdiensten wil gaan aanbieden en heeft hiermee al een voorzichtige start gemaakt.

10

Speciale aandachtspunten Verdieping contacten met buurtvereniging Vlietzone. Met het wijkbestuur Vliet West Zone zijn inmiddels gesprekken gepland. Inventarisatie wensen huurders/eigenaren Bleeklaan-complex. Optie realisatie steunpunt in Vlietzone. Aanpak/stappenplan realisatie woonservicezone Uit voorliggende beschrijving kunt u lezen dat er al diverse stappen zijn gezet om tot de realisatie van de woonservicezone te komen. De komende periode zal geleidelijk aan een verdere uitbouw/verfijning moeten worden uitgewerkt. Belangrijk aandachtspunt is de inventarisatie van de wensen van de bewoners van de Vlietzone. Regievraagstuk Door het grote aantal beschikbare appartementencomplexen en nog te realiseren nieuwbouw is het van belang om te komen tot een goede analyse naar de behoeften van onder andere de bewoners van de Vlietzone. De kans bestaat dat er aan weerskanten van de Noorderstadsgracht een Oosterstadsgracht naast de vele bestaande appartementencomplexen nog nieuwe worden gerealiseerd welke veel ouderen zullen gaan trekken, maar niet financieel toegankelijk zijn voor de ‘eigen’ bewoners. De sociale- en infrastructuur is vooralsnog niet berekend op grote aantallen senioren. De kengetallen Vliet Westzone zullen nog vertaald dienen te worden. Dit stadsdeel is nu nog onderdeel van de totale Vlietzone, en zal deel gaan uit maken van de woonservicezone Binnenstad. Voorlopige eindconclusie fysieke ingrepen in Binnenstad en Vliet-westzone: 1. Ombouw van intramurale voorzieningen van 77 plaatsen naar 50 plaatsen en oprichting van 24 clusterwooneenheden. 2. Het aantal minimaal benodigde zorgwooneenheden in 2015 in de woonzorgzone is momenteel voldoende ingevuld. In de binnenstad en Vlietzone-west zijn tot 2015 geen extra zorgwoningen nodig. Het verder aanpassen van de bestaande flats/appartementen aan de levensloopbestendigheid is wel verkieselijk. Streefcijfer is 50 wooneenheden.

11

3.

Bijlage: Huidige voorzieningen in Binnenstad

Voorziening

Nu aanwezig in de wijk


Apotheek

Ja

niet noodzakelijk

Huisartsen

Nee

ja, niet realistisch

Fysiotherapeut

Ja (o.a. Het Nieuwe Hoek)

-

Gezondheidscentra

Nee

Nee

Tandarts

?

niet noodzakelijk

Thuiszorgwinkel

Nee

niet noodzakelijk

Uitvalbasis thuiszorg

Nee

ja, kan vanuit Het Nieuwe Hoek

Steunpunt voor advies en informatie

Nee

ja, bij Het Nieuwe Hoek in ontwikkeling

Wijkrestaurant

Ja, beperkt in Het Nieuwe Hoek

Ja, eind 2003 Het Nieuwe Hoek

Verzorgingshuis

Ja

-

Verpleeghuis

Nee, wel verpleeghuiszorg in Het Nieuwe Hoek

ja, zit in plannen Palet/Het Nieuwe Hoek


Ja, Noorderbrug

-

Peuteropvang

Ja, de Krûmelhoek in Het Nieuwe Hoek

ja

Supermarkt

Ja, beperking door drukke verkeersstromen

ja


Ja, in Vliet Westzone en deels Het Nieuwe Hoek

ja

Basisschool

Ja



Ja


Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In de Binnenstad is nodig: (4.600 inw) Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte

1. Intramuraal verblijf Nieuwe Hoek: 77 plaatsen V&V

71

27

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk. Verzorgingshuis Nieuw Hoek is aanwezig in de binnenstad en drie woonzorgcomplexen

2. Cluster wonen met Extramurale 24 uurs zorg

2

21

60 m2 per huishouden Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster woningen: 1 tot 2 Aantal standaard woningen: 11 Aantal clusters per wijk: 1

3. Begeleid/Beschut wonen met extramurale 24 uurs zorg

4

23

60 m2 per huishouden GWB: 2,0 Benodigd aantal wooneenheden: 23 Aantal standaard woningen: 12 Aantal steunpunten: 1

Totaal onzelfstandig(1-3)

77

71

4. Zelfst. Woonzorgcomplex met complex gebonden thuiszorg

37

66

90-120 m2 per huishouden GWB: 1,2 Aantal aangepaste standaardwoningen: 55 Aantal woonzorgcomplexen: 1 tot 2

5. Indiv. Zelfstandig met permanente thuiszorg

49

65

90-150 m2 per huishouden GWB: 1,8. Behoefte: 92% Aantal aangepaste standaardwoningen: 60


92

175

12

3. Woonservicezone ‘Westeinde’ Korte doorlooptijd project In de wijk Westeinde is een Multifunctioneel Centrum voorzien tussen het bestaande verzorgingshuis annex woonzorgcomplex Swettehiem en het wijkwinkelcentrum. Het aantal inwoners van de wijk is echter aan de lage kant. Lukt het om in een kleine wijk toch een multifunctioneel wijkcentrum dat een zorg-, activiteiten-, gezondheids- en dienstencentrum omvat te realiseren? Het voorbeeld Westeinde laat zien welke concessies moeten worden gedaan bij inpassing van het woonzorgzone-concept in een bestaande woonwijk. Door nieuwe elementen toe te voegen en bestaande gebouwen te transformeren ontstaat een groeiproces richting woonzorgzone. De wijk Westeinde is een nieuwbouwwijk uit de jaren ’70 aan de rand van de stad. Het is een prettige wijk om te wonen. Er is veel groen en het voorzieningenniveau is goed. Voor het grootste deel staan er eengezinswoningen in de koopsector. Er wonen veel gezinnen, met en zonder kinderen. De grote stadsproblematiek gaat, over het algemeen, aan Westeinde voorbij. Bewoners voelen zich er redelijk veilig, er is weinig overlast en er wonen weinig allochtonen. De wijk telt ruim 4.100 inwoners. De nadruk in leeftijdsopbouw ligt op de groep tussen de 35 en de 54 jaar (32%). Een ruime 300 bewoners zijn ouder dan 75 jaar. Bevolking per 1-1-2002 Wijk 00-14 jr 15-19 jr

20-24 jr

25-44 jr

45-54 jr

55-64 jr

65-74 jr

Westeinde

186

1019

672

525

333

768

281

Totaal 75 e.o. 75 + zelfstandig 317 267

4101

De voorzieningen in Westeinde zijn op korte afstand van elkaar in de buurt van het ouderencomplex Swettehiem te vinden. Er is een actieve wijkvereniging die tal van activiteiten voor jong en oud organiseert. De wijkvereniging beschikt over een noodgebouw dat dringend aan vervanging toe is. In het wijkwinkelcentrum zijn twee supermarkten, een kapper, een chinees restaurant en een snackbar gevestigd. Een klein gedeelte staat nog leeg. Een tandartsenpraktijk is gevestigd in een losstaand gebouw tussen winkelcentrum en wijkgebouw met peuterspeelzaal. De fysiotherapiepraktijk heeft een plek in Swettehiem en ook de kinderopvang vindt met twee kindgroepen onderdak bij Swettehiem. De scholen zijn meer aan de rand van de wijk gelegen in het Valeriuskwartier. Foto: winkelcentrum Westeinde: Verzorgingshuis Swettehiem Swettehiem is een combinatie van een verzorgingshuis uit de jaren ’80 met een capaciteit van 50 plaatsen en een wooncomplex uit de jaren ’70 met 129 twee- en driekamerappartementen Vanuit het verzorgingshuis wordt extramurale verzorgingshuiszorg geboden in het wooncomplex. Op de eerste verdieping van het verzorgingshuis is een groep van 12 mensen met Down-Alzheimer gehuisvest. Voor de wijk oogt het hele complex Swettehiem als een verzorgingshuis. Het complex is weinig verbonden met de

13

wijk. Eén van de oorzaken is het oorspronkelijk protestant christelijke karakter van het centrum. Bewoners komen van buiten de wijk, ook van buiten Leeuwarden. De activiteiten van Swettehiem zijn gericht op de eigen bewoners, een oudere uit de wijk zal er niet snel aan deelnemen. Omgekeerd zijn weinig bewoners van Swettehiem lid van de wijkvereniging. Swettehiem wil in de toekomst meer een functie krijgen voor de wijk en niet te zwaar vasthouden aan de eigen identiteit. Uit onderzoek onder de huidige bewoners is gebleken dat er ook behoefte is aan voortzetting van activiteiten alleen op de eigen bewoners gericht. Reden hiervoor is vooral het gevoel van veiligheid; men wil niet dat ten alle tijden ‘mensen van buiten’ het gebouw in- en uitlopen. Foto: Swettehiem

Multifunctioneel centrum als centraal plein in de wijk Palet en de Wijkvereniging Westeinde hebben de visie voor de ontwikkeling van een Multifunctioneel Centrum (MFC) uitgewerkt in een gezamenlijke notitie ‘it Hiem’ (maart 2002). De gemeente heeft bij monde van de wethouder Hafkamp afstand genomen van deze visie omdat die visie niet realistisch werd bevonden. Het MFC vormt in deze visie het hart van de wijk, met een combinatie van functies zoals sociaalcultureel werk, kinderopvang zowel in de vorm van peuterspeelzaalwerk als naschoolse opvang, medische en paramedische voorzieningen, een groot aanbod aan zorgvoorzieningen van het zorgcentrum, de thuiszorg, de politiepost en een gevarieerd aanbod aan detailhandel. Het MFC wordt gezien als een verzameling van functies, dat betekent dat het MFC niet hoeft te bestaan uit één gebouw waarin alle functies een plek krijgen. Het beeld dat in de notitie wordt geschetst is dat van een centraal plein genaamd ‘it Hiem’ (het erf) waar omheen de verschillende functies een plek krijgen. Aan dit plein liggen het Swettehiem-complex, waarvan de –nu nog inpandige- algemene ruimten buiten aan het plein komen te liggen, en het winkelcentrum. Voor Palet is een aandachtspunt dat het MFC ook onderdeel uitmaakt van een te ontwikkelen woonservicezone. Meer variatie in het aanbod van woningen is daarvoor noodzakelijk. Palet voorziet ingrijpende verbouw of nieuwbouw van het verzorgingshuisdeel en eventueel het woongebouw van Swettehiem. Daarnaast is toevoeging van levensloopbestendige nieuwbouw in het gebied rond ‘it Hiem’ noodzakelijk. Sterke punten en beperkingen Sterke punten voor de realisatie van een woonservicezone met multifunctioneel centrum in Westeinde zijn: • de tevredenheid van bewoners met de leefbaarheid in de wijk; • de actieve wijkvereniging; • de prioriteit die de gemeente geeft aan realisering van het MFC; • de mogelijkheid om extra levensloopbestendige woningen toe te voegen in het centrumgebied (contingenten en locaties beschikbaar); • het huidige voorzieningenniveau; • de goede bereikbaarheid per auto en openbaar vervoer. Natuurlijk zijn er ook beperkingen. Een beperking is het geringe inwonertal van de wijk: Westeinde telt 4100 inwoners. In de visie van de gemeente wordt uitgegaan van wijken van 10.000 inwoners. Het draagvlak kan enigszins vergroot worden door het MFC ook een functie te geven voor de aangrenzende wijk: het Valeriuskwartier-west. Samen hebben de wijken een inwonersaantal van

14

bijna 5.600 mensen. Het Valeriuskwartier-west is gebouwd tussen 1946 en 1955 en bestaat voor een groot deel uit portiekflats. Het voorzieningenniveau is niet hoog. Overzicht woningtypes in Westeinde: Type

Beschrijving typen

Situering in de wijk Straal van 300 meter rond MFC/zorgpost

A

100% levensloopbestendige woning waarin mensen tot en met de meest intensieve vorm van zorg kunnen wonen

B


C


D


Wijk/buurt

50

50

129

129

?

?

114 0 2 259 3 378

196 60 205 1140 18 1619

Het draagvlak wordt tevens versterkt door de bouw van 45 levensloopbestendige huur- en koopwoningen in het centrumgebied Westeinde en doordat Palet 50 zorgpakketten (niveau: verzorgingshuis) extramuraliseert binnen het centrumgebied Westeinde. Daarnaast zijn er plannen voor 24 intensievere zorgpakketten voor dementerende ouderen (groepswoonproject met 4 woongroepen van 6) die in het huidige woonzorgcentrum worden gerealiseerd naast de al bestaande woonvorm voor 12 (gehandicapte) cliënten van Talant en een dagcentrum voor 24 plaatsen dagverzorging en dagbehandeling. Tenslotte is er een optie om ook andere cliënten van Talant meer te betrekken bij de woonservicezone. Cliënten van Talant kunnen binnen het MFC mogelijkheden krijgen voor dagactiviteiten en werkbesteding. In de visie van gemeente en Palet kunnen ook de eerstelijns gezondheidszorgvoorzieningen deel uit maken van het MFC. Gedacht wordt aan huisarts, apotheek, fysiotherapie, tandarts. Voor Westeinde zijn twee van deze functies aanwezig: een tandartspraktijk en een fysiotherapiepraktijk. Het toevoegen van de huisartsen en apotheekfunctie is gezien het kleine verzorgingsgebied waarschijnlijk niet haalbaar. Er zijn gesprekken met een huisartsenpraktijk uit de wijk Transvaal om spreekuren te houden in het MFC Westeinde. Voor de apotheekfunctie wordt geprobeerd een distributiepunt te realiseren. Programma van eisen MFC Palet en de wijkvereniging hebben een wensenlijstje opgesteld voor de functies in het MFC: 1. wijkgebouw van de wijkvereniging met cursussen 2. activiteiten- en zorgcentrum Swettehiem 3. tandartsen (al aanwezig) 4. fysiotherapie 5. winkelcentrum (al aanwezig) 6. huisarts (voorlopig beperkt tot alleen spreekuur) 7. apotheek (voorlopig beperkt tot distributiepunt) 8. informatie 9. consultatiebureau (nader overleg thuiszorg)

15

Vergelijking van deze wensen met het gemiddeld ruimteprogramma voor een klein MFC uit het onderzoek naar 10 MFC-projecten in het land levert voor Westeinde het volgende ruimtebeslag op: De minimale variant voor een MFC (voor een wijk van 5.000 inwoners) volgens Aedes-Acares omvat ca. 1300 m2 bruto vloeroppervlak aan zorg en dienstverleningsfuncties. De componenten zijn: • 24 uurs zorg en zorg aan huis: 105 m2 • Activiteiten en ontmoeting: 280 m2 • Informatie, consulent, beheer: 100 m2 • 1e lijnsgezondheidszorg: 385 m2 (voorlopig incompleet, dus minder m2) • Algemene ruimten: 430 m2 De peuterspeelzaal en buitenschoolse opvang komen hier als specifieke functies nog bij. De onderdelen zijn op verschillende manieren ruimtelijk samen te voegen. Gezamenlijk gebruik kan winst opleveren in ruimtebeslag en in een grotere variatie in contacten en activiteiten. Spanningsvelden zijn mogelijk te verwachten tussen: • activiteiten voor ouderen en jongeren • openbaar (voor de wijk) en besloten (voor een bepaalde club zoals bewoners Swettehiem) • binnen (beschut tegen weer en wind) tegenover buiten (open lucht, brink, it Hiem) De stedenbouwkundige opgave is dan ook om tussen de aanwezige en nieuw te bouwen infrastructuur een zodanige samenhang te creëren dat recht wordt gedaan aan het ‘pleinconcept’. Besloten moet nog worden of met de Valeriuswijk eventueel gestart zou kunnen worden met een koppeling van de wijken op het gebied van de software van de woonservicezone. Uitvoeringsplan 2004-2007 Inmiddels hebben haalbaarheidsstudies plaats gevonden om het middenschip van Swettehiem te verwijderen, zodat het een open karakter krijgt naar de wijk. Realisatie bleek niet mogelijk. Nu wordt er onderzoek gedaan naar een second best oplossing. Om de integratie te bevorderen wordt onderzocht of er in het wijkcentrum functies van Swettehiem ondergebracht kunnen worden en omgekeerd functies van het wijkcentrum in Swettehiem. De planvorming voor Westeinde is begin 2004 bijna gereed. Momenteel is de stand van zaken als volgt: ü tussen de 44 en 70 levensloopbestendige appartementen (deels koop/huur); ü nieuw wijkgebouw met gedeelde functies wordt gerealiseerd: o.a. seniorenrestaurant en welzijnsactiviteiten; ü in Swettehiem zal peuteropvang (HWL) worden gerealiseerd en dagopvang van Talant; ü een sociaal ondernemer gaat zich nabij de fysiotherapeut in Swettehiem vestigen. Voorlopige eindconclusie voor benodigde fysieke ingrepen in Westeinde: 1. Ombouw van de intramurale voorziening Swettehiem is in volle gang. De bestaande intramurale capaciteit wordt deels omgezet in clusterwoningen voor dementerenden. 2. Het aantal minimaal benodigde wooneenheden voor intensieve zorg voor 2015 is momenteel met 179 wooneenheden voldoende afgedekt om aan de vraag te voldoen (181: zie prognose). Echter het meenemen van de bevolking van Valeriuskwartier-west rechtvaardigt de voorziene uitbreiding rond Swettehiem met ongeveer 45 levensloopbestendige woningen. Daarnaast zijn de flats aan de Winklerwei aan de rand van de woonzorgzone betrekkelijk eenvoudig aan te passen voor ouderen aan de eisen van levensloopbestendigheid (nultreden). Streefaantal is 50.

16

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In Westeinde is nodig: (4100 inwoners) Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte

1.Intramuraal verblijf

63

24

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk. Swettehiem met 50 verzorgingsplaatsen en een wooncentrum met 129 appartementen (aanleunfunctie)


2

18

60 m2 per huishouden Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster woningen: 2 Aantal standaard woningen: 9 Aantal clusters per wijk: 1


3

21

60 m2 per huishouden GWB: 2,0 Aantal wooneenheden: 21 Aantal standaard woningen: 10 Aantal aanleunpunten: 1


68

63

4. Zelfst. Woonzorgcomplex met complex gebonden thuiszorg Realiteit: 129 aanleunwoningen Westeinde

33

59

90-120 m2 per huishouden GWB: 1,2 Aantal aangepaste standaardwoningen: 49 Aantal woonzorgcomplexen: 1


43

59

90-150 m2 per huishouden GWB: 1,8. Behoefte: 92% Aantal aangepaste standaardwoningen: 54


81

157

17

4. Wijkvisie Bilgaard Korte doorlooptijd project Analyse/stand van zaken in de wijk Algemene kenmerken Bilgaard is een overzichtelijke woonwijk aan de noordkant van Leeuwarden, gebouwd in de jaren 60 en 70. De wijk bestaat uit een mix van hoog- en laagbouw. Het merendeel van de 3200 woningen is huurwoningen. Momenteel wonen er ongeveer 6500 inwoners in de wijk Bilgaard. In de wijk wonen veel ouderen; 21,6% van de bevolking is 65 jaar of ouder en 8,9% van de totale bevolking in Bilgaard is zelfs ouder dan 75 jaar. Dit aandeel is hoger dan het aandeel 75-plussers in de stad Leeuwarden waar 7,3% van de bevolking ouder is dan 75 jaar. Partijen die actief zijn in Bilgaard Bilgaard is een grote wijk met een grote vraag naar diensten voor ouderen en gehandicapten. Alle grote aanbieders van woon- en zorgdiensten zijn nu actief in de wijk en hebben aangegeven ook in de toekomst in de wijk te willen investeren. De grote aanbieders zijn: • Nieuw Wonen Friesland • Corporatie Holding Friesland • Stichting Palet • Thuiszorg Het Friese Land • Zorggroep NoorderBreedte Daarnaast zijn de stichting Talant, GGZ en SWOL actief op het terrein van ouderen en gehandicapten. Bilgaard heeft een actieve wijkorganisatie met een eigen, goed lopend buurtcentrum. Binnen de wijkverenging is veel aandacht voor ouderen.

Aantal inwoners Bilgaard 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 0-14

15-19

20-24

25-44

45-54

55-64

65-74

75 e.o.

Bestaande voorzieningen Bilgaard heeft een breed voorzieningenaanbod. Er is centraal gelegen, goed functionerend winkelcentrum met ongeveer 35 winkels, alsmede een apotheek en een bibliotheek. Diensten aan ouderen worden geleverd door zowel Thuiszorg als Palet. Thuiszorg verleent haar brede pakket aan individuele zorgdiensten met een wijkteam vanuit haar centrale kantoor. Thuiszorg overweegt de opening van een steunpunt in de wijk. Palet verleent haar diensten sinds 2002 vanuit het steunpunt de Dulf en levert in de omliggende flats extramurale zorgdiensten. Uit het consumentenpanel ‘Woon-, zorg- en welzijnsvoorzieningen 2002’ van SWOL kwam naar voren dat de ouderen tevreden zijn over het winkelcentrum en de voorzieningen. Ouderen voelen zich echter niet altijd veilig in Bilgaard. Rondom het winkelcentrum en in en om de flats zijn (agressieve) hangjongeren een storend element.

18

Voorziening Apotheek Huisartsen Fysiotherapeut Gezondheidscentrum Tandarts Thuiszorgwinkel Uitvalsbasis thuiszorg Steunpunt voor b.v. informatie & advies Wijkrestaurant Verzorgingszorg Verpleegzorg Woonvoorziening gehandicapten Supermarkt Buurthuis/ontmoetingsruimte Basisschool Buitenschoolse opvang

Nu aanwezig in wijk


Ja Ja Ja Nee Nee Nee Ja Ja Nee Nee Nee Nee Ja Ja Ja Nee

Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee, niet noodzakelijk Nee, niet noodzakelijk

Woningtypen en aantallen Type

Beschrijving typen


A


B


C


D


Wijk/buurt

1521 1442

5703

?

?

549 0 2 480 33 912

1071 85 137 1070 137 2470

Bestaande woningvoorraad In Bilgaard zijn relatief gezien veel huurwoningen gesitueerd, ongeveer 24% van de woningen is in het bezit van eigenaar-bewoners. Alleen in de Vrijheidswijk is dit percentage nog lager (16%). 44% van de woningen in Bilgaard is van Nieuw Wonen Friesland en 32% van Corporatieholding Friesland. Verwachte ontwikkeling in de vraag naar ouderen en zorg woningen De wijk Bilgaard telt in 2003 circa 1425 inwoners ouder dan 65 jaar. Hiervan zijn bijna 600 inwoners ouder dan 75 jaar. Voor het jaar 2015 wordt het aantal ouderen boven de 75 jaar geraamd op 7504. Op dit moment zijn er naar schatting 75 tot 100 nultredenwoningen beschikbaar. Dit betekent dat 1 2 3 4

Dulf verdieping 4-7 De Jokse De Bird (162), De Hooidollen (144), Birdplein/Dulfplein (120) en Jokse 26% stijging van het aantal 65 + in de periode 2003-2015 (bron Primos/CBS bijlage 1 cijfers Roel Luiten) komt neer op een stijging van 600 ( 2003) naar circa 750 75 plus in 2015 in Bilgaard.

19

er in de komende tien jaar 136 tot 161 ouderenwoningen extra beschikbaar moeten komen in Bilgaard in de woonzorgzones (zie bijlage). Lopende initiatieven op gebied wonen en zorg Gemeente, corporaties, zorgaanbieders en ondernemers hebben de afgelopen jaren op diverse terreinen concrete initiatieven – vaak in overleg met de wijkvereniging - genomen ter verbetering van de wijk. Hierbij een korte opsomming van recent uitgevoerde projecten, projecten in uitvoering en haalbaarheidsstudies op het terrein van wonen en zorg. •

• •

•

• •

Planontwikkeling: nieuwbouwplannen NWF/Palet/Talant op de (zuid)kop van de Jokse (24 clusterwoningen GGZ, 6 groepswoningen Talant, 18 groepswoningen Palet, een wijksteunpunt/restaurant, atelier en activiteitenruimtes); Gerealiseerd: Us Dream: een kleinschalige woonvorm voor 8 verstandelijk en lichamelijk gehandicapten kinderen (in opdracht van NWF en ouders in samenwerking met Talant); Planvorming van een nieuw breed gezondheidscentrum aan de westzijde van het winkelcentrum (Skrokdam) door CHF (in opdracht van 5-8 huisartsen, een apotheker, thuiszorg (THFL), ZNB en het zuigelingenbureau; Diverse (ver)bouw en woningaanpassingsplannen voor ouderen (levensloopbestendig) nabij winkelcentrum (o.a. Dulf en Dulfplein worden/zijn 90 bestaande woningen door NWF geschikt gemaakt voor opvang zorggeïndiceerden); Planvorming CHF: Bouw 100 appartementen zelfstandige, luxe ouderenwoningen aan de Dokummer Ee; Planvorming CHF: Bouw van 40 appartementen aan Brandermeer/Kei waarvan de helft beschikbaar komt voor groepswonen voor senioren.

Visie op wonen en zorg in 2015 De wijk Bilgaard is met haar groeiend aandeel oudere bewoners een interessant gebied voor een woonservicezone. Het centraal gelegen winkelcentrum en nabij gelegen (nieuw- en ver) bouw locaties biedt een goede mogelijkheid voor de realisatie van een centrale woonzorgzone in de wijk. De grote aanbieders van woon- en zorgdiensten in Bilgaard zijn allen geïnteresseerd in een actieve investerende rol in deze groeiwijk. Dit blijkt overduidelijk uit het grote aantal recent gerealiseerde initiatieven en plannen in voorbereiding. Idealiter zou een centrale bundeling van alle gespecialiseerde woningen en diensten aan de noordzijde van het winkelcentrum voor ouderen de beste oplossing zijn. Maar zowel door het beperkte bouwvolume (begane grond) als het omvangrijke programma en partijen moet een oplossing worden gezocht door een gespreide woonzorgzone met twee centra met verschillende aanbieders en verschillende accenten: één op de Zuidkop van de Jokse en één ten westen van het winkelcentrum op de Skrok. Om binnen dit model de kwaliteit van het aanbod (de samenwerking) te bevorderen en desinvesteringen te voorkomen moeten partijen i.s.m. met de gemeente en bewonersorganisatie afspraken maken over de projectrealisatie. Voorlopige Conclusies Bilgaard 2003 1. Het aantal 75+ zal naar verwachting tot 2015 groeien van 600 naar 750. De vraag naar specifieke ouderenwoningen (nultreden en zorgwoningen) zal in 2015 plusminus 236 woningen in de toekomstige woonzorgzone bedragen. Gezien het huidige aanbod van circa 75 tot 100 gespecialiseerde woningen voor intensieve zorg, betekent dit een gewenste toename van 136 tot 161 woningen waarin intensieve zorg kan worden verleend en 40 intramurale plaatsen (totaal 200 extra wooneenheden voor intensieve zorg). 2. Aanpassingen van woningen, voornamelijk flats, om geschikt te maken aan de eisen van levensloopbestendigheid buiten de woonzorgzone is wenselijk. Streefaantal is 100 wooneenheden.

20

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In Bilgaard is nodig: (6800 inwoners) Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte

1. Intramuraal verblijf Realiteit: 0 plaatsen V&V

105

40

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk. Nu niet aanwezig in de wijk.


3

31

60 m2 per huishouden Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster woningen: 2 van 12 en 1 van 7 Aantal standaard woningen: 16 Aantal clusters per wijk: 2


6

34

60 m2 per huishouden GWB: 2,0. Aantal standaard woningen: 17 Aantal steunpunten: 2


114

105


55

99



73

96

90-150 m2 per huishouden GWB: 1,8 Behoefte echter 92% Aantal aangepaste standaardwoningen: 88


137

260

Conclusie schema: Aantal benodigde wooneenheden zorg: 65 categorie 2 en 3 171 zelfstandige woningen 236 wooneenheden totaal 40 intramurale plaatsen Totaal: 276 intensieve zorgplaatsen

21

5. Wijkvisie Vrijheidswijk Korte doorlooptijd project In de Vrijheidswijk is het draagvlak voor een compleet uitgeruste woonzorgzone met een compleet MFC op voorhand niet aanwezig. Palet is in samenwerking met Nieuw Wonen Friesland begonnen met het opwaarderen van een flatcomplex tot woonzorgcomplex, met daarin een kleiner zorg- en dienstensteunpunt. De gemeente streeft in principe naar een zo breed mogelijk MFC voor de hele wijkbevolking en heeft Nieuw wonen Friesland gevraagd hierin de regie te nemen. Trekkers in deze wijk zijn Nieuw Wonen Friesland en Palet. De wijk Vrijheidswijk (voorheen: Lekkumerend) is een wijk van ruim 4100 inwoners, waarvan 246 oudere ouderen (75+). De wijk heeft aan alle kanten harde grenzen (hoofdwegen, water) is dus moeilijk te verbinden met naastgelegen wijken. In het verleden had de wijk een sociaal zwakke reputatie en is daarom aangewezen als gebied voor stedelijke vernieuwing. Hierbij zal de hoogbouw deels worden vervangen door laagbouw en zal een deel van de huurwoningen worden omgezet in koopwoningen. De wijk bestaat uit vier buurten die zich in sociaal en stedenbouwkundig opzicht tamelijk verschillend hebben ontwikkeld. Aan de oostpunt bevond zich een asielzoekerscentrum, dat plaats zal maken voor woningbouw. Tussen delen van de wijk is zowel een generatiekloof (ouderen/jongeren) als een culturele kloof (autochtonen/allochtonen) gegroeid. Bij veel autochtone ouderen heerst een gevoel van onveiligheid wat betreft het openbaar gebied, inclusief het wijkwinkelcentrum. De overgrote meerderheid van de ouderen in de Vrijheidswijk woont in de flatcomplexen van Nieuw Wonen Friesland in de zuidoostelijke deel van de wijk: • Flats Canadezenlaan: 258 woningen • Flats Dragoonsplein: 175 woningen Bevolking per 1-1-2002 Wijk 00-14 jr 15-19 jr Vrijheidswijk 465 326 Vrijheidswijk-Oost 233 134

Totaal 20-24 jr 687 107

25-44 jr 695 392

45-54 jr 180 163

55-64 jr 98 199

65-74 jr 59 195

75 e.o. 24 222

2534 1645

Het centrumgebied: de woonservicezone Het centrumgebied is het huidige gebied ten westen van de Lekkumerweg, het Piet Kramerplein en het gebied ten oosten van de Lekkumerweg waar nu de Blokkendoos en het woonwagenkampje staan. De intentie is het slopen van bestaande gebouwen en het verplaatsen van het woonwagenkampje naar de wijk Achter de Hoven. Een en ander wordt uitgewerkt in samenhang met woningbouw. De woningbouw zal voornamelijk bestaan uit levensloopbestendige woningen. Dit centrumgebied zal, in combinatie met de hoogbouwflats aan de Canadezenlaan (waar een zorgsteunpunt van Palet is gevestigd) de woonservicezone in de Vrijheidswijk vormen. Wijkvisie van de Gemeente De gemeente Leeuwarden heeft in maart 2001 een ontwikkelingsvisie voor de Vrijheidswijk laten opstellen. In het kader van de ISV (stedelijke vernieuwing) zijn gelden beschikbaar. Herstructurering zal vooral plaatsvinden in het zuidwestelijk kwadrant, ter plekke van het asielzoekerscentrum en langs de centrale as, waar nieuwe wijkvoorzieningen moeten verrijzen. Instandhouding en verbetering is de lijn voor de overige wijkdelen. Dit geldt dus ook voor de flats aan de Canadezenlaan en het Dragoonsplein.

22

Het totale inwonertal van de wijk zal na de ingrepen ongeveer gelijk blijven. Er wordt gemikt op meer gezinnen met kinderen en meer koopwoningen. Het particulier woningbezit zal toenemen van 13% naar 38 %. De ontwikkeling van de Vrijheidswijk tot een woonservicezone met een multifunctioneel wijkcentrum, past in de gemeentelijke visie op woonservicezones. Het multifunctionele wijkcentrum zou midden in de wijk gelegen moeten zijn. Bestaande voorzieningen worden hierbij betrokken evenals de scholen, het winkelcentrum en het buurthuis. Doelstelling van de Ontwikkelingsvisie en het WOP is het streven naar een clustering van voorzieningen in het centrum, zoals verwoord in het concept over woonservicezones. Niet in de vorm van een gebouw, maar in de vorm van een reeks gebouwen, waaronder woningen, gemeenschappelijke en openbare gebouwen en bedrijfsruimten, die flexibel ingevuld en gebruikt kunnen worden. De mening van betrokken partijen is geïnventariseerd. Daaruit kwam duidelijk de wens naar voren dat er een breed scala aan voorzieningen – in welke vorm dan ook – in het centrumgebied moet komen. In 2002 zijn hiertoe haalbaarheidsonderzoeken uitgevoerd. Commerciële voorzieningen Een deel van de huidige ondernemers in de Vrijheidswijk wil graag terugkeren in het centrumgebied. De haalbaarheid van de volgende voorzieningen in het centrumgebied van de Vrijheidswijk wordt onderzocht: • supermarkt • slijterij, gecombineerd met de supermarkt • drogisterij, gecombineerd met de supermarkt • kapper • chinees-indisch restaurant • pizzeria • eetcafé en snackbar Sociaal-culturele voorzieningen Hieronder vallen alle activiteiten die samenhangen met onderwijs, buurten welzijnswerk, maatschappelijke dienstverlening etc. Met name op dit terrein biedt het meervoudig gebruik van ruimten voordelen. Er wordt dan ook veel geïnvesteerd in het analyseren van een optimaal ruimtegebruik, zonder uitbreidings- en inkrimpingsmogelijkheden te minimaliseren. In het centrum van de Vrijheidswijk worden de volgende sociaal-culturele voorzieningen gedacht en op haalbaarheid onderzocht: • een buurtschool (prot.chr. en openbaar) • een buurthuis, peuterspeelplaats, kinderdagverblijf en buitenschoolse opvang • een digitaal trapveld • een woonservicepunt, jeugdsoos en wijkserviceteam • een fitnessruimte, gymzaal en centrale speelruimte Zorgvoorzieningen In de wijk is inmiddels het zorgsteunpunt aan de Canadezenlaan geopend. Het is logisch de daarvoor benodigde voorzieningen bij de overige, voor de wijk noodzakelijke zorgvoorzieningen, te plaatsen, dan wel deze daarin te integreren. Hierbij wordt gedacht aan en op haalbaarheid onderzocht: • verzorgings- en verpleeghuisvoorzieningen • levensloopbestendige en zorgwoningen • huisartsenpraktijk (dependance) • paramedische praktijk • thuiszorg

23

Voorzieningen in de rest van de wijk Het is de bedoeling om de voorzieningen in de Vrijheidswijk zoveel mogelijk te concentreren in het centrum van de wijk. Dit biedt immers de beste kansen op een zo goed en divers mogelijk voorzieningenniveau, vanwege de synergievoordelen. De centrale speelruimte kan buiten het centrumgebied gesitueerd worden. Integrale visie op wonen en zorg In de eerste plaats is van belang dat het draagvlak voor een compleet multifunctioneel centrum (MFC) in de Vrijheidswijk (4100 inwoners) eigenlijk te gering is. Vergroting van het draagvlak met woongebieden buiten de wijk is stedenbouwkundig vrijwel uitgesloten. Voor de Vrijheidswijk komt daarbij de sociale verdeeldheid van de wijk en de nog niet opgeloste sociale veiligheidsproblematiek. Woonzorgcomplex Canadezenlaan Een groeimodel is aan te bevelen met als eerste stap de doorgroei van de twee westelijke flats aan de Canadezenlaan tot woonzorgcomplex. Deze flats zijn in principe zeer geschikt, mits aanvullend op het lopende opplusprogramma, een vliesgevel aan de galerijzijde en automatische (elektrische) deuren worden aangebracht. Onderzocht moet worden of het derde flat eventueel later worden aangekoppeld. Flats aan de Canadezenlaan (onder)

Voor een woonzorgcomplex van 194 woningen zou bij nieuwbouw een zorginfrastructuur worden gerealiseerd ter grootte van 10% van het netto woonoppervlak. Dat is het gemiddelde dat landelijk wordt aangetroffen. Inpassing van het servicecentrum in de huidige flatgebouwen is als definitieve oplossing vrijwel uitgesloten. Er moet dus een plek worden gezocht voor nieuwbouw (ca 750 m2). Daarbij is een combinatie met nieuwbouw van woningen of groepswoningen goed denkbaar. Palet opteert hier voor de realisatie van 4 groepswoningen voor 24 bewoners die 24 uurs zorg nodig hebben (ca 1600 m²) (doelgroep: psychogeriatrische patiënten) en een dagcentrum voor 16 plaatsen (ca 330 m2)

24

Palet zou graag een koppeling zien tussen de drie flatgebouwen aan de Canadezenlaan met blokje woningen (en een droogloop) waarin hooguit een kleine lounge voor de bewoners is opgenomen. Verder wordt gepleit voor een veilige verbinding (ook in de nacht) van het servicecentrum naar de flats, 2 nachtteams moet haalbaar zijn (in eindfase). Overzicht van voorzieningen in de woonservice zone Welke voorzieningen in de huidige situatie aanwezig zijn en welke in de woonservice zone aanwezig zouden moeten zijn, worden in het volgende overzicht weergegeven. Voorziening

Nu aanwezig in wijk


Apotheek

Nee

Ja, uitdeelpunt

Huisartsen

Nee

Ja, zo mogelijk een dependance

Fysiotherapeut

Nee

Idem

Gezondheidscentra

Nee

Idem

Tandarts

Nee

Idem

Thuiszorgwinkel

Nee

Nee, Cambuurplein voldoet

Zorgsteunpunt

Ja

Ja

Dienstencentra

Nee

Ja

Thuiszorg

Ja, THFL, Samenzorg en Palet

Ja

Verzorgingshuiszorg

Ja, ca. 35 cliënten

Ja, ca. 50 cliënten

Verpleeghuiszorg

Ja, 3 cliënten aan huis

Ja, 8 cliënten aan huis en 24 cliënten in 4 groepswoningen

Dagcentrum voor dagbehandeling en dagverzorging

Ja

Ja, 16 cliënten


Ja

Ja, enkele zelfstandig wonende mensen met een verstandelijke handicap

Supermarkt

ja

Ja

Buurthuis

Ja

Ja, in combinatie met het dienstencentrum

School

ja

Ja

Geschatte woonbehoefte voor zorgvragers Uit de planologische gegevens blijkt dat er behoefte is (gaat komen) aan bovengenoemde voorzieningen voor zorg en welzijn. Detailhandel centrumgebied Het huidige winkelcentrum is beperkt en gedateerd. Er is een locatie van een supermarkt , een kapsalon, een pizzeria en een cafetaria. Bezoekers ervaren het als onveilig. Er is een haalbaarheidsstudie in opdracht van de marktpartijen uitgevoerd naar detailhandel in het centrumgebied. Samenvatting haalbaarheidsonderzoek De Vrijheidswijk kampt met het probleem van veel andere kleine buurtcentra en kleine kernen: de wijk is, ook in de toekomst, te klein voor uitgebreide eigen winkelvoorzieningen. Gezien de sterke fysieke begrenzing van de wijk (Dokkumer Ee, Groningerstraatweg) en het concurrerende aanbod in de omgeving, is onvoldoende koopkracht van buiten de wijk te binden. Het hoogst haalbare is een eigen buurtsupermarkt (± 500-800 m2 bvo). Voor een buurtsupermarkt komt een locatie in het centrum van de Vrijheidswijk in aanmerking. Overige publiekgerichte voorzieningen zijn primair wijkgericht. Vanuit het functioneren is er geen noodzaak deze voorzieningen ruimtelijk te koppelen aan de supermarkt. Dit biedt de nodige flexibiliteit bij het stedenbouwkundige inpassen ervan.

25

Het woningbestand De Vrijheidswijk is een middelgrote woonwijk met 1750 woningen. Het merendeel van de woningen is in bezit van de woningbouwcorporaties Nieuw Wonen Friesland en Corporatie Holding Friesland. Slechts zo’n 281 woningen zijn particulier bezit. Er is relatief veel hoogbouw met beperkt woonoppervlak en comfort. Hierdoor zijn de gezinnen uit de wijk vertrokken en hiervoor in de plaats zijn er studenten, allochtonen en éénoudergezinnen komen wonen. Inmiddels is in het Westen van de wijk door Nieuw Wonen Friesland al begonnen met de sloop van hoogbouw. Doel is om de vrijgekomen ruimtes te vullen met ééngezinswoningen in verschillende prijsklassen. Ook in het Oosten van de wijk, waar het asielzoekerscentrum zich bevond, is nieuwbouw van woningen gepland. In de woonservicezone is een wooncomplex voor 55-plussers gedacht. De woningen zullen levensloopbestendig moeten worden gebouwd, omdat deze wijk in de huidige situatie niet beschikt over levensloopbestendige woningen. Voorwaarde is ook dat ze betaalbaar zijn voor mensen met lagere inkomens. Woningvoorraad per buurt naar eigendomsverhoudingen per 01-01-2002 voor 55 plussers Wijk

Sociale huurwoning

Vrijheidswijk

107

Koop of particuliere huur 41

Vrijheidswijk-Oost

573

51

Totaal

624

148

Huidige woningvoorraad: Type

Beschrijving typen


Wijk/buurt

A


B


97

97

C


?

?

D


193 3 10 50 7 102

897 7 40 137 571 1491

Sociale voorzieningen In het buurthuis “De Blokkendoos” wordt een activiteitenprogramma georganiseerd door vrijwilligers. Het wordt alleen bezocht door mensen uit het oostelijk deel van de wijk en dan vooral ouderen. In westelijk deel van de wijk is een zeer goed functionerend digitaal trapveldje, waar wijkbewoners en veel jongeren kennis (kunnen) maken met de PC en internet. De wijk heeft voor de jeugd weinig te bieden: het aantal speelmogelijkheden is beperkt.

26

Het wijkcentrum “de Blokkendoos” (boven) In het oostelijk deel van de woonzorgzone zou een multifunctioneel gebouw moeten komen met een wijkrestaurant, een inloopmogelijkheid en een activiteitenaanbod dat met name gericht is op de oudere doelgroep. In het westelijk deel van de woonzorgzone is een brede school met een klein activiteitencentrum voor de algemene wijkbevolking gewenst. Scholen In de wijk zijn 2 basisscholen, een openbare (“de Vrijheid” aan de Krijn v.d. Helmstraat) en een protestants christelijke (“Prins Constantijn” aan de Familie v.d. Weijstraat). Doel is om in het centrumgebied tot één fysieke buurtschool te komen, met daarin tevens ruimte voor voorzieningen als kinderopvang, buitenschoolse opvang, peuterspeelzaal en mogelijk ook een jeugdsoos en het (reeds bestaande) digitale trapveld. Hoewel nog geen financiële dekking is gevonden voor deze faciliteiten, wordt bij de ontwikkeling van het centrumgebied wel rekening gehouden met de ruimtelijke claim voor deze voorzieningen. Uitvoeringsplan 2004-2007 Nieuw Wonen Friesland en Palet zijn volgens het convenant de trekkers voor de Vrijheidswijk. De gemeente heeft Nieuw Wonen Friesland gevraagd de regie te voeren m.b.t. de realisatie van het centrumgebied. Op dit moment worden (financiële) haalbaarheidsstudies uitgevoerd. Afhankelijk van rijkssubsidies zal een geheel of gedeeltelijke realisatie mogelijk zijn. Voor de ontwikkeling van de gehele wijk, kan het wijkontwikkelingsprogramma voor de Vrijheidswijk voor 2002 –2007 gevolgd worden. Dit programma is opgesteld door vertegenwoordigers van de gemeente, Nieuw Wonen Friesland en Corporatieholding Friesland. Tijdens het opstellen heeft overleg plaats gevonden met de bewonersorganisaties (wijkpanel, huurderskoepels en allochtonenorganisaties). Voorlopige eindconclusie fysieke ingrepen Vrijheidswijk: 1. De ombouw van intramurale voorzieningen door de voorziene bouw van clusterwoningen (24 bewoners in 4 groepswoningen) voorziet in de ‘intramurale’ behoefte. 2. Het aantal benodigde wooneenheden (appartementen en zelfstandige woningen) in 2015 in de woonzorgzone is volgens de bijlage nodig: 166. Op dit moment zijn 97 woningen aan de Canadezenlaan nultrede gemaakt met weinig belemmeringen met ongeveer 45 plaatsen intensieve zorg. Buiten de woonzorgzone zouden nog 70 woningen (flats) aangepast moeten worden.

27

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 in personen In de Vrijheidswijk e.o. is nodig: Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte

1. Intramuraal verblijf Realiteit : 0 plaatsen V&V

75

28

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk. Nu niet aanwezig in de wijk

2. Clusterwonen met Extramurale 24 uurs zorg

2

22

60 m2 per huishouden Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster woningen: 1 van 12 ; 1 van 10 Aantal standaard woningen: 11 Aantal clusters per wijk: 1

1. Begeleid/beschut wonen 4 met extramurale 24 uurs zorg

24

60 m2 per huishouden GWB: 2,0 Aantal standaard woningen: 12 Aantal aanleunpunten: 1


81

74

4. Zelfstandig woonzorgcomplex met complex gebonden thuiszorg

39

70


5. Individueel zelfstandig met permanente thuiszorg

51

68

90-150 m2 per huishouden GWB: 1,8. Behoefte echter 92% Aantal aangepaste standaardwoningen: 62


96

184

Om de 10% zorgbehoevende huishoudens niet te overschrijden per gebied met een cirkel van 300 meter is in de Vrijheidswijk plaats voor 1 klein MFC met zorgsteunpunt. Conclusie: nodig in 2015 in woonzorgzone:

46 appartementen ( cat. 2 en 3) 120 zelfstandige woningen 166 totaal zelfstandige wooneenheden 28 intramuraal 194 totaal wooneenheden zorg

28

6. Wijkvisie Zuiderburen Korte doorlooptijd project Analyse/stand van zaken in Zuiderburen Zuiderburen is een nieuwbouwwijk aan de zuidkant van Leeuwarden, waarbij het accent op het luxere segment ligt en met name in de koopsector. De wijk Zuiderburen is ruim opgezet en ligt dichtbij het water en bos. In totaal worden er ongeveer 1750 woningen in drie fasen gerealiseerd. Alle woningen moeten gereed zijn in 2007.

Lekkum e.o.

28

Vrijheidswijk

Bilgaard Val.kw

Heechterp Transvaalwijk

Westeinde

Old/Bloe Het Westen

Cambuur

Camminghaburen

Schieringen

Binnenstad 't Vliet

Vos.prkwk

Oran.wijk Schepenbuurt Huizum-West

A.de Hoven Wielenpôlle Huizum-Oost

Nijlân

Aldlân Zuiderburen

Goutum / Leeuwarden-zuid

De woningen in Zuiderburen worden op een duurzame en energiezuinige manier gebouwd. De wijk voldoet aan alle eisen van het Politiekeurmerk Veilig Wonen. Het keurmerk Nieuwbouw stelt veiligheidseisen op planologisch en stedenbouwkundig gebied. Het gaat dan om de openbare ruimte, kavels, complex en aan de woning zelf.

Wirdum e.o.

Wytgaard e.o.

Hempens en Teerns zijn twee oude terpdorpen en zijn met ongeveer 200 inwoners de kleinste woonkern in het buitengebied van de gemeente Leeuwarden. De dorpen Hempens/Teerns liggen centraal in de nieuwe wijk Zuiderburen1. In onderstaande tabel is de opbouw van de bevolking van Zuiderburen weergegeven en vergeleken met Leeuwarden. Hierbij dient echter de kanttekening gemaakt te worden dat Zuiderburen een wijk in opbouw is en de bevolkingsaantallen dus zeer regelmatig veranderen. Deze tabel moet daarom alleen als indicatie voor de leeftijdsopbouw beschouwd worden. Tabel 2: Bevolking per 1-1-2003

Tabel 1: Bevolking per 1-1-2002 Leeftijd Zuiderburen 0-14 15-19 20-24 25-44 45-54 55-64 65-74 75 e.o. Totaal

Absoluut 290 43 60 455 167 88 27 2 1098

Relatief 25.7 4 5.3 40.3 14.8 7.8 2.4 0.1 100

Leeftijd Zuiderburen

Leeuwarden Absoluut 14401 6031 9199 27406 11679 8519 6462 6819 90516

Relatief 15.9 6.7 10.2 30.3 12.9 9.4 7.1 7.5 100

Leeuwarden

0-14 15-19 20-24 25-44 45-54 55-64 65- e.o.

Absoluut 458 79 22 654 207 117 28

Relatief 29 5 1 42 13 7 2

Absoluut 14610 6018 9349 27402 11695 8947 13263

Relatief 16 7 10 30 13 10 15

Totaal

1565

100

91284

100

In Zuiderburen wonen op het moment van de bevolkingsmeting in vergelijking met Leeuwarden relatief veel jonge kinderen in de leeftijd van 0-14 jaar en zeer weinig ouderen (2% van de bevolking is 65 jaar of ouder in vergelijking met 15% van de gehele Leeuwarder bevolking). Het valt te verwachten dat in de toekomst in Zuiderburen relatief gezien veel kinderen en weinig ouderen zullen wonen.

1

Vanaf hier wordt het gebied Zuiderburen, inclusief de dorpen Himpens en Teerns, aangeduid met Zuiderburen.

29

Veel inwoners van Zuiderburen komen uit andere wijken van Leeuwarden. Met name gezinnen uit Aldlân, Camminghaburen en Westeinde zijn verhuisd naar Zuiderburen. Deze drie wijken leverden de helft van alle huidige inwoners van Zuiderburen1. In 2020 zullen er naar verwachting ongeveer 4500 mensen in Zuiderburen wonen. Voorzieningen in Zuiderburen Momenteel zijn er weinig voorzieningen aanwezig in de wijk, de meeste voorzieningen – zoals een supermarkt, huisarts e.d.- zullen in 2004 en 2005 gereed komen. Uit tabel 3 blijkt dat op dit moment alleen een basisschool en buitenschoolse opvang in Zuiderburen aanwezig zijn. De derde kolom geeft aan welke voorzieningen in de woonservicezone Zuiderburen gewenst zijn.

Tabel 3

Aanwezigheid huidige en gewenste voorzieningen

Voorziening

Nu aanwezig in wijk


Apotheek Huisartsen Fysiotherapeut Gezondheidscentra2 Tandarts Thuiszorgwinkel Uitvalsbasis thuiszorg Steunpunt voor b.v. informatie & advies Wijkrestaurant Verzorgingszorg Verpleegzorg Woonvoorziening gehandicapten Supermarkt Buurthuis/ontmoetingsruimte Basisschool Buitenschoolse opvang

Nee* Nee* Nee* Nee Nee* Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee** Nee Ja Ja

Ja Ja Ja Nee Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja

* Wordt gerealiseerd in 2005 ** Wordt gerealiseerd in 2004

Woningvoorraad in Zuiderburen Momenteel zijn ongeveer 800 woningen gereed. Het overgrote deel van de woningen in Zuiderburen is particulier bezit. Een zeer klein deel van de nu aanwezige woningen is in bezit van woningcorporatie Nieuw Wonen Friesland. Als de wijk gereed is zal het merendeel van de woningen ook van eigenaar-bewoners zijn. Zuiderburen wordt daarmee de wijk met het grootste aandeel koopwoningen. Voor ouderen en gehandicapten zijn momenteel patio’s en appartementen geschikt en aanwezig.

1 2

Bron: Leeuwarder Courant, 5 juli 2003 “Zuiderburen wijkplaats voor Leeuwarders” In een gezondheidscentra zitten meerdere eerstelijnsvoorzieningen, zoals een huisarts, apotheek en fysiotherapeut.

30

Tabel 4 Type

Huidige woningvoorraad Zuiderburen per 1-1-2003 Beschrijving typen

Situering in de wijk Woonzorgzone Zuiderburen

Woonservicezone Zuiderburen

A


0

0

B

Aangepaste ouderenwoning met de volgende eisen: Gelijkvloers of verdieping met lift te bereiken Drempelloos Rolstoelgeschikt Aangepast sanitair

0

0

C


0

741

D

Flats Vrijstaand 2/1 kap Hoek en tussenwoning Overig Totaal

96 127 67 260 550

Uit bovenstaande tabel blijkt dat in het hart van de beoogde woonzorgzone aan de Witemar, geen speciale woningen voor ouderen en gehandicapten aanwezig zijn. Visie In het oorspronkelijke plan voor Zuiderburen is het concept voor een woonservicezone niet opgenomen. De wijk biedt echter kansen om binnen 5 jaar een woonzorgzone (van een beperkte omvang en voorzieningen) te realiseren. De • • • • • •

volgende partijen voor wonen en zorg zijn actief in Zuiderburen: Gemeente Leeuwarden Corporatieholding Friesland Thuiszorg Het Friese Land WoonZorg Nederland Zorggroep Noorderbreedte Zorgverzekeraar de Friesland

Het plan is om in het midden van de wijk bij de scholen aan de Witemar een gezondheidszorgcluster te realiseren. Er zal een haalbaarheidsonderzoek moeten plaatsvinden door de marktpartijen. 1.

Bij de entree, tegenover het huidige informatiecentrum, is een supermarkt gepland. Volgens planning gaat de supermarkt in het najaar van 2004 open. 2. Op de locatie bij de scholen aan de Witemar zal mogelijk extramurale zorgplaatsen en een zorgsteunpunt/multifunctioneel centrum gesitueerd kunnen worden. Naast voorzieningen als een supermarkt en een medisch centrum is de realisatie van een multifunctioneel centrum een belangrijke stap bij de ontwikkeling van een woonservicezone in Zuiderburen. Voor Zuiderburen is een klein MFC wenselijk. De locatie Witemar – in het midden van de nieuwe wijk – is dan zeer geschikt om met het multifunctioneel centrum en de extramurale zorgplaatsen als hart van de woonservicezone (dus woonzorgzone) te dienen.

1

Appartementen: Landsend (14), Ravenna (9), Van Harinxmakanaal (16), Villa Frisae (5) en bungalow Sorento (30

31

De toekomstige locatie voor de supermarkt

Thuiszorg Het Friese Land heeft momenteel een minimaal aantal cliënten in Zuiderburen die, voor zover momenteel aan de orde, zorg geleverd krijgen vanuit de locaties in Aldlân. De verwachting is dat het aantal cliënten in de loop der jaren zal gaan groeien. Het Friese Land wil derhalve nauw betrokken zijn bij de visieontwikkeling en alle initiatieven op het gebied van zorg en zorghuisvesting. Zorggroep Noorderbreedte heeft de ambitie om een deel van de huidige intramurale capaciteit extramuraal in de wijken te huisvesten. De vorm waarin deze capaciteit extramuraal wordt gehuisvest is nog niet duidelijk. Corporatieholding Friesland en WoonZorg Nederland zijn beiden bereid te investeren in nieuwe woon/woon-zorg concepten. Aanpak/stappenplan realisatie woonservicezone Zuiderburen kan zich de komende jaren tot een kleine woonservicezone ontwikkelen. Gezien het aantal inwoners en het type woningen zal een groot multifunctioneel servicecentrum niet te realiseren zijn. Naar verwachting zullen er op termijn wel meer bewoners behoefte aan zorg en diensten hebben. Het multifunctionele centrum aan de Witemar kan hiervoor goed als uitvalsbasis dienen. De eerste stap bij de verdere ontwikkeling van een woonzorgzone is een nadere inventarisatie van de plannen van de partijen. Met name de partijen in de directe omgeving van het zorgsteunpunt/multifunctioneel centrum moeten nagaan welke mogelijkheden zij zien voor het combineren van de functies wonen, service en zorg. Deze plannen moeten vervolgens gecombineerd worden met de verwachte woningbehoefte aan speciale huisvestingsvormen (zoals clusterwonen en begeleid/beschut wonen). Corporatieholding Friesland en WoonZorg Nederland zijn bereid om te investeren in woningen voor doelgroepen die in eerste instantie behoefte hebben aan diverse diensten en (op termijn) zorg nodig hebben.

32

Benodigde woonvormen: Woonvorm

Huidige aantal Scenario 2015

Opgave: tekort (-), overschot (+)

Intramuraal verblijf

0

26

- 26

Clusterwonen met extramurale 24 uurs zorg

0

20

- 20

Begeleid/beschut wonen met extramurale 24 uurs zorg

0

22

- 22

Zelfstandig in woonzorgcomplex met complexgebonden thuiszorg

0

65

- 65

Individueel zelfstandig met permanente thuiszorg

01

63

- 63

In Zuiderburen zijn alle type bijzondere woonvormen nodig • Alle woningen voldoen aan de eisen van het keurmerk Nieuwbouw (van het politiekeurmerk Veilig Wonen), deze stelt ook eisen aan de openbare ruimte. Er kan dus volstaan worden met een korte quick-scan naar de geschiktheid van de woonomgeving voor mensen die minder mobiel zijn. Conclusie Woonzorg-zone Zuiderburen De verder bouwplannen moeten aangepast worden aan het type benodigde woningen. In fase 3 is namelijk nog ruimte beschikbaar om specifieke woonvormen te creëren. Een eerste stap is om partners te zoeken die ‘wat willen’ in Zuiderburen. Momenteel zijn dat Corporatie Holding Friesland, WoonZorg Nederland en Zorggroep Noorderbreedte. Streefaantal zorgwoningen in de nog nader te bepalen woonzorgzone voor Zuiderburen is gesteld op 40 en 100 nultredewoningen buiten de woonzorgzone.

1

Het aantal mensen dat thuiszorg ontvangt in Zuiderburen is zeer gering; in deze berekening wordt uitgegaan van 0 cliënten die thuiszorg ontvangen.

33

7. Wijkvisie Oud-Zuid Korte doorlooptijd project

Analyse/stand van zaken in de wijk Korte beschrijving van de wijk De woonservicezone Oud-Zuid bestaat uit de wijken Achter de Hoven/Vegelin –Schepenbuurt –Wielepôlle, en wordt ruwweg begrensd door de Potmarge – Drachtsterweg tot Drachtsterplein – Aldlânsdyk –Langdeelstraat –Greunsweg en spoorlijn naar Groningen. Het betreft een drietal wijken met sterk uiteenlopende culturen. De scheidslijnen lopen via de P. Stuyvesantweg en de Potmarge. De P. Stuyvesantweg is een drukke verkeersweg, die op bepaalde tijdstippen van de dag “verstopt” is. Achter de Hoven/Vegelin is onderdeel van de stedelijke vernieuwing. De Schepenbuurt stond vooralsnog in de planning bij de woningbouwcorporaties voor grootschalige renovatie voor de planperiode 2005 – 2010. De Potmarge is enkele jaren geleden uitgebaggerd en wordt nu ontwikkeld tot een groen gebied, kortom een kwaliteits-impuls. Dit biedt kansen voor met name Achter de Hoven en de Schepenbuurt. De Schepenbuurt bestaat grotendeels uit flatgebouwen. Achter de Hoven/Vegelin en Wielepôlle bestaan uit eengezinswoningen en enkele flats aan de P. Stuyvesant-weg. Huidige bevolking In Achter de Hoven wonen ouderen met een benedengemiddeld inkomens- en opleidingspeil. In de Schepenbuurt wonen o.a. oudere Surinamers en Antillianen. Overzicht per 01-01-2003: Wijk Achter de Hoven Schepenbuurt Wielepôlle

Aantal 55-64 jr Aantal 65 e.o. 197 310 49 264 68 44

Totaal inwoners 2533 1147 555

Het aantal 65+-ers kan worden verminderd met ongeveer 350 personen, omdat deze in Parkhove en Greunshiem verblijven, intramuraal. Zonder dat onderzoek heeft plaatsgevonden wordt vermoed dat er veel eenzaamheid en sociaal isolement voorkomt. Mogelijk is er een relatie met inkomens- en opleidingsniveau. Vermeldenswaardig is dat er, voornamelijk in de Schepenbuurt, ongeveer 25 oudere verstandelijk gehandicapten wonen, in en rondom Greunshiem. Huidige woningvoorraad per 01-01-2003: Achter de Hoven Schepenbuurt Wielepôlle

Aantal sociale huurwoning 386 408 153

34

Aantal koop/particulier 821 329 51

Totaal 1207 1151 204

De Schepenbuurt heeft veel flats, die buiten Greunshiem en aanpalende complexen van WoonZorg Nederland niet geschikt zijn voor ouderenhuisvesting. De Wielenpôlle heeft eengezinswoningen, in hoeverre deze zorggeschikt zijn, is op dit moment niet bekend. Achter de Hoven/Vegelin: ook enkele grote flats van de CorporatieHolding Friesland zijn niet geschikt voor ouderenhuisvesting, omdat o.a. liften ontbreken. De eengezinswoningen zijn (te) klein om zorgverlening te leveren, behoudens beperkte thuiszorg.

Huidige woningvoorraad ouderen en gehandicapten Oud-Zuid per 1-1-2003 Type

Beschrijving typen

Situering in de wijk Woonzorgzone in Woonservicezone Oud-Zuid Oud-Zuid

A


227

227

B

Aangepaste ouderenwoning met de volgende eisen: Gelijkvloers of verdieping met lift te bereiken Drempelloos Rolstoelgeschikt aangepast sanitair

34+16

34+16

C


0

0

D

Flats Vrijstaand 2/1 kap Hoek en tussenwoning Onder/bovenwoning Overig Totaal

30 0 12 172 75 1 290

888 50 33 1142 66 76 2255

Toekomst Inleiding De woonservicezone in genoemde wijk verkeert nog in een pril stadium. Wel heeft er de afgelopen periode veel overleg plaats gevonden over toekomstvisie, met wijkverenigingen, schoolbestuur en kinderopvang. Hierbij waren ook de Gemeente Leeuwarden en de Stichting Wijkwerk Leeuwarden van de partij. Door de gewenste afslanking van Greunshiem en het vertrek van Parkhove wordt overlegd met WoonZorg Nederland, eigenaar van Greunshiem, over de herontwikkeling van het terrein na gedeeltelijke sloop van Greunshiem. Met de buurtvereniging/buurtbesturen van met name de Schepenbuurt en Achter de Hoven/Vegelin is een goed contact opgebouwd. Men weet elkaar te vinden, medewerkers van Greunshiem nemen deel aan het buurtoverleg. In overleg met de buurtverenigingen is in 2002 afgesproken dat Palet Greunshiem zich richt op fulltime kinderopvang en de buurt (scholen) op de peuteropvang (parttime opvang).

35

Voorzieningen in wijkservicezone Oud-Zuid: VOORZIENING

NU AANWEZIG IN 3 WIJKEN

GEWENST IN WOONZORGZONE

Apotheek

Nee

Niet noodzakelijk, kan wel gekoppeld worden via Greunshiem-Zorgplus-apotheek

Huisartsen

Nee

Ja, maar niet realistisch

Fysiotherapeut

ja, in GH

Ja

Gezondheidscentra

Nee

Ja, niet realistisch

Tandarts

Nee

Ja, niet realistisch

Thuiszorgwinkel

Nee

Nee


Nee

Ja, kan vanuit GH,Niet noodzakelijk

Steunpunt voor informatie/advies

Nee

Ja, kan vanuit GH worden geregeld

Wijkrestaurant

Ja

Ja

Verzorgingshuis

Ja

Ja, niet perse intramuraal

Verpleeghuis

ja (Parkhove)

Ja, maar als verpleeg-huiszorg in de wijk


ja, Talant in en nabij GH

Ja, past goed in sociale structuur wijk

Supermarkt

Nee, beperkt in GH

Ja, beperkt in GH


ja (3)

Ja

Basisschool

ja/ Achter de Hoven

Ja

Kinderopvang

ja, SKL in GH

Ja

Gewenste situatie • Parkhove zal eind 2006 – 2007 als verpleeghuis door Palet worden afgestoten. • Greunshiem wordt getransformeerd tot een smal MFC met ± 50 plaatsen verzorging en verpleging. Met een regionale voorziening voor oudere doven in Friesland en een dagcentrum voor doven. • Na gedeeltelijke sloop van Greunshiem (oudste deel) zullen er appartementencomplexen worden teruggebouwd. • Talant en Palet bieden gezamenlijk zorg- en dienstverlening aan oudere verstandelijk gehandicapten, deels in en buiten Greunshiem. • De helft van Greunshiem wordt gesloopt ± 2007, na renovatie en verbouw • Begin 2004 zal er een verbouwing in Greunshiem plaats vinden, waarbij oude en nieuwe voorzieningen passend binnen een MFC zullen worden gerealiseerd aan een plein. Dit zijn o.a. wijkrestaurant, internetcafé, kinderopvang, dagopvang voor ouderen en oudere verstandelijk gehandicapten, ontmoetingsruimte voor sociaalculturele activiteiten. • Aan de Fruitstraat (Achter de Hoven) worden 44 tot 70 levensloopbestendige woningen door CHF gerealiseerd. Er wordt een combinatie gemaakt met het wijkcentrum Knooppunt. Palet en Talant zijn bij de ontwikkeling betrokken. Zij zullen in ± 30% van de appartementen zorg en welzijn gaan verlenen. Tevens zal er een steunpunt worden gerealiseerd wat ‘gelinkt’ wordt aan Greunshiem. • Op de hoek Tjotterstraat/Boeierstraat zullen in 2004 de 15 verouderde aanleunwoningen van Woonzorg Nederland worden gesloopt (aantal niet meer meegenomen in telling). Doel is nieuwbouw van groepswoningen op de begane grond. Deze worden vervangen door groepswoningen (24), waarvan 12 voor Talant en 12 voor Palet. Op de eerste, tweede en derde verdieping zullen appartementen worden gerealiseerd waarvan een deel voor partners van dementerenden (groepswoningen). • Palet en de buurtvereniging zijn in overleg met de Gemeente over een zogenaamd “doe-project”. Dit heeft tot doel om bij de doelgroepen aan huis een match te ma-

36

ken tussen vraag en aanbod op het gebied van wonen, zorg, welzijn en diensten. Het project start in 2004. Nog te realiseren • Kijkend naar de wijken zal er geïnvesteerd moeten worden in de zogenaamde infrastructuur. Gelet op de sociale structuur verdient dit specifieke aandacht. Dit is zowel een aandachtsgebied voor de diverse aanbieders van zorg, wonen en welzijn als de Gemeente. • De Gemeente zal Palet en WoonZorgNederland behulpzaam zijn bij de gewenste veranderingen en herbestemming van gedeeltelijke herbestemming van het terrein bij Greunshiem. • Voldoende geschikte woningen voor ouderen, individueel en complex-gewijs, uitgzonderd de 50 al gerealiseerde intramurale plaatsen. Totaal nodig ± 127, aanwezig 50 en in planning 44. Dit betekent dat nog ± 35 woningen gerealiseerd moeten worden in de woonzorgzone waar intensieve zorg kan worden verleend. • Achter de Hoven heeft onvoldoende voor ouderen geschikte woningen en tegelijkertijd geen mogelijkheden (behoudens de Fruitstraat) om deze te realiseren. Dit betekent dat er voor alle drie de wijken een opgave is om de bestaande woningvoorraad meer geschikt te maken voor ouderen en gehandicapten. Streefcijfer tot 2015 is 150 woningen omzetten tot nultrede-woningen.

37

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In Oud-Zuid is nodig: (4300 inw. ) Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte

1. Intramuraal verblijf Realiteit: 156 plaatsen Parkhove in Achter de Hoven; 227 plaatsen Greunshiem in Schepenbuurt

64

25

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen de wijk.


2

18



4

22



70

65


34

62



44

62



84

164

Conclusie: in 2015 is in woonzorgzone nodig: 40 appartementen (cat. 2 en 3) 112 zelfstandige woningen 152 totaal zelfstandige wooneenheden 25 intramuraal 177 totaal wooneenheden Afstoting van meer dan 300 plaatsen intramuraal voor 2008 uit deze drie wijken.

38

8. Wijkvisie Camminghaburen Middenlange doorlooptijdproject Analyse/stand van zaken in Camminghaburen Camminghaburen is een van de grotere wijken van Leeuwarden en ligt in het noordoosten van de stad. Het is een prettige, rustige woonwijk die aantrekkelijk en gedifferentieerd in de jaren tachtig is opgebouwd. De wijk ligt dichtbij het recreatiegebied De Groene Ster en sportvelden en heeft een eigen NS-station. In de wijk Camminghaburen wonen ongeveer 12.000 mensen, hiervan is bijna 15% ouder dan 65 jaar. In onderstaande tabel wordt de leeftijdsverdeling van de bevolking van Camminghaburen weergegeven. Tabel 1

Lekkum e.o.

28

Vrijheidswijk

Bilgaard

Heechterp

Val.kw Transvaalwijk

Westeinde

Old/Bloe Het Westen

Cambuur

Schieringen

Binnenstad 't Vliet

Vos.prkwk

Oran.wijk Schepenbuurt Huizum-West

A.de Hoven Wielenpôlle Huizum-Oost

Nijlân

Aldlân Zuiderburen

Goutum / Leeuwarden-zuid

Wirdum e.o.

Wytgaard e.o.

Bevolking Camminghaburen en Leeuwarden 1-1-2002

Leeftijd

Camminghaburen

Leeuwarden

0-14 15-19 20-24 25-44 45-54 55-64 65-74 75 e.o. Totaal

Absoluut 2618 882 605 3670 1942 1071 668 434 11890

Absoluut 14401 6031 9199 27406 11679 8519 6462 6819 90516

Relatief 22.0 7.4 5.1 30.9 16.3 9.0 5.6 3.7 100

Relatief 15.9 6.7 10.2 30.3 12.9 9.4 7.1 7.5 100

Uit de tabel blijkt dat in vergelijking met de stad Leeuwarden er in Camminghaburen relatief veel jongeren wonen in de leeftijd van 0–19 jaar (29.4% in Camminghaburen en 22.6% in Leeuwarden) en relatief gezien minder ouderen (9.3% 65-plussers in Camminghaburen tegenover 14.6% in Leeuwarden). Voorzieningen in Camminghaburen

Winkelcentrum Camminghaburen

Gezondheidscentrum

39

Camminghaburen

Uit onderzoek van de gemeente blijkt dat de inwoners van Camminghaburen redelijk tevreden zijn over de aanwezigheid van de huidige voorzieningen. Ontevreden zijn de inwoners over de geringe speelmogelijkheden voor kinderen en over de afwezigheid van een bibliotheekvoorziening. De voornaamste dagelijkse voorzieningen, zoals supermarkten, postkantoor en huisartsen, zijn in de wijk aanwezig. De tweede kolom van tabel 2 geeft aan welke voorzieningen momenteel in de wijk aanwezig zijn. In derde kolom staat welke voorzieningen gewenst zijn in de woonservicezone Camminghaburen. Tabel 2

Aanwezigheid huidige en gewenste voorzieningen

Voorziening

Nu aanwezig in wijk

Gewenst in woonservicezone

Apotheek Huisartsen Fysiotherapeut Gezondheidscentrum Tandarts Thuiszorgwinkel Uitvalsbasis (thuis)zorg Steunpunt voor b.v. informatie & advies Wijkrestaurant Verzorgingszorg Verpleegzorg Woonvoorziening gehandicapten Supermarkt Buurthuis/ontmoetingsruimte Basisschool Buitenschoolse opvang

Ja* Ja* Ja* Ja Ja Nee Ja Ja Nee Nee Nee Ja Ja Ja Ja Ja

Ja Ja Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja

* In het gezondheidscentrum

In Camminghaburen zijn momenteel drie steunpunten gesitueerd van waaruit zorg wordt geleverd. Deze steunpunten zijn dichtbij elkaar gelokaliseerd, maar richten zich nu alledrie op een andere doelgroep. Tabel 3

Aanwezige steunpunten gespecificeerd naar doelgroep en aantal cliënten

Organisatie

Locatie

Doelgroep

Aantal cliënten

Palet en Samenzorg

Wijlaarderhof – Lycklamastins Boven winkelcentrum – Lieuwenburg Wistmastate

Iedereen wonend in Wijlaarderhof en directe omgeving Lichamelijk gehandicapten

40

Verstandelijk gehandicapten

14

FOKUS Talant

16

Woningvoorraad in Camminghaburen In Camminghaburen staan 4748 woningen( per 01-01-2003). Het grootste deel van de woningen (61%) is in bezit van eigenaar-bewoners. Daarnaast is een aanzienlijk deel van de woningvoorraad in handen van grote particuliere verhuurders.

40

Tabel 4

Onderverdeling woningbezit

Woningbezit

Absoluut en relatief aandeel

Eigenaar-bewoner Grote particuliere verhuurder Nieuw Wonen Friesland Corporatieholding Friesland Woonzorg Nederland1 Kleine particuliere verhuurder Totaal

2855 (61%) 760 (16,3%) 625 (13,4%) 271 ( 5,8%) 101 ( 2,2%) 42 (0,9%) 4654 (100%)

Bron: wijksignaleringssysteem gemeente, 2002

Als Camminghaburen vergeleken wordt met andere Leeuwarder wijken valt het grote aandeel grote particuliere verhuurders en het relatief kleine aandeel ouderenhuisvesting op. In Camminghaburen is momenteel geen intramurale woonvoorziening aanwezig, wel is de Wijlaarderhof zeer geschikt voor bewoning van mensen die (intensieve) zorg nodig hebben. Verder zijn er woonvoorzieningen voor lichamelijk en verstandelijk gehandicapten in de wijk aanwezig. In tabel 5 wordt een overzicht gegeven van woningen die geschikt zijn voor de huisvesting van ouderen en gehandicapten. Daarbij wordt onderscheid gemaakt in het gebied met een straal van 200 meter rond het beoogde hart van de woonservicezone (Wijlaarderhof) – de woonzorgzone- en de rest van Camminghaburen. Tabel 5 Type

Huidige woningvoorraad Beschrijving typen

Situering in de wijk Woonzorgzone Camminghaburen

Woonservicezone Camminghaburen

A

100% levensloopbestendige woning waarin mensen tot en 0 met de meest intensieve vorm van zorg kunnen wonen

0

B

Aangepaste ouderenwoning met de volgende eisen: Gelijkvloers of verdieping met lift te bereiken Drempelloos rolstoelgeschikt aangepast sanitair

1012

101

C

Aanpasbare woning, zonder ingrijpende verbouwingen kan de woning geschikt gemaakt worden voor de huisvesting van ouderen/gehandicapten

2143

2191 +214

D

Tussen- en hoekwoning 2/1 kap Vrijstaand Onder/boven Flatwoningen Totaal

81

2261 1051 427 198 268 4205

Visie In Camminghaburen is het concept van een woonzorgzone al gedeeltelijk ingevoerd. De voorzieningen (winkels e.d.) zijn in de buurt van complexen waar veel ouderen of

2 3

Wijlaarderhof (101) Lieuwenburg, woningen CHF (152) + Britsenburg, woningen Hoekstra (62)

41

gehandicapten wonen. Deze groepen wonen in principe zelfstandig, maar ze kunnen gebruik maken van de diensten van het zorgsteunpunt. Verder is er een compleet gezondheidscentrum in de wijk aanwezig: apotheek, huisartsen en fysiotherapeuten. Momenteel zijn er meerdere partijen naast elkaar actief in Camminghaburen: • Woningcorporaties: WoonZorg Nederland, Nieuw Wonen Friesland, Corporatie Holding Friesland • Zorgaanbieders: Palet, Thuiszorg SamenZorg, Talant, FOKUS, Thuiszorg het Friese Land • Gemeente Leeuwarden Plannen organisaties • Palet: Palet wil meer (zorg)capaciteit naar Camminghaburen brengen (zowel intramuraal in clusterwoningen als extramuraal in bestaande voor ouderen geschikte woningen). Palet is op zoek naar partners om de plannen te realiseren. Ingezet wordt op een multifunctioneel centrum (voor advies, ontmoeting, restaurant e.d.) en 24 clusterwoningen voor ouderen met een intensieve zorgbehoefte. Hiervoor moet nog een locatie worden gevonden, de voorkeur gaat uit naar een locatie dichtbij voorzieningen. • Zorggroep Noorderbreedte: ZNB heeft nog geen concrete plannen, maar is wel van plan om - net als Palet – meer (zorg)capaciteit in Camminghaburen onder te brengen. • Gemeente: Gemeente Leeuwarden heeft plannen om het huidige buurtcentrum uit te breiden met een jongerencentrum. Het plan is om de jongerenaccommodatie moet in 2005 te realiseren, tegelijkertijd wordt aan het wijkgebouw een verbeteringsplan uitgevoerd. Het hart van de toekomstige woonzorgzone is gesitueerd in het gebied rondom de Wijlaarderhof. Voor Camminghaburen is een groot multifunctioneel centrum wenselijk, maar niet realistisch. Aanpak/stappenplan realisatie Woonzorgzone Camminghaburen kan zich met haar duidelijke centrale hart (rond het winkelcentrum en Wijlaarderhof) en het aantal inwoners in potentie binnen 5 à 10 jaar tot een goed functionerende woonzorgzone ontwikkelen. De huidige voorzieningen en woningen in het centrumgebied zijn al deels aangepast en van directe zorg voorzien. Voordat er verdere stappen genomen kunnen worden is het van belang om eerst overleg/afstemming met de gemeente te voeren. Afstemming is nodig over de volgende aspecten: • De planvorming betreffende de jongerenaccommodatie moet eind maart 2004 gereed zijn. Deze planvorming zou idealiter gelijk op moeten lopen met de plannen van Palet om een wijkrestaurant/ontmoetingsplek en adviescentrum voor ouderen te realiseren. Hiervoor is het noodzakelijk dat de gemeente een uitspraak doet over het eigendom, beheer en in gebruik geven van buurtaccommodaties. • Randvoorwaarden voor de ontwikkeling van de plannen van Palet zijn dat deze – zowel ruimtelijk als functioneel- ingepast moeten worden in het huidige centrum. Hiervoor moet het bestemmingsplan waarschijnlijk worden aangepast. Palet en 1

Smeetsmastins (48), Rooswinkelstate (31), Ubbemastins (62), Hanenburg (6), Idzerdastins (72)

42

Corporatie Holding Friesland starten in 2004 met een haalbaarheidsstudie naar de realisatie van deze voorzieningen in het centrum van Camminghaburen. Naast het overleg met de gemeente zijn de volgende punten van belang om tot een woonzorgzone in Camminghaburen te komen: • De drie huidige steunpunten zijn dichtbij elkaar gerealiseerd. Overwogen moet worden door de zorgaanbieders om één steunpunt naar een ander deel van de wijk te verplaatsen, zodat op een andere locatie in de wijk ook zorg verleend kan worden. • Een deel van de bestaande woningen van de woningbouwcorporaties moeten in eerste instantie worden opgeplust tot ‘geschikt voor ouderen’, maar het is nog beter om deze woningen levensloopbestendig te maken. Het heeft de voorkeur om te beginnen met de woningen die in een cirkel van 400 meter rond het hart van de woonzorgzone liggen. • Op basis van de planologische kengetallen van de STAGG is indicatief aangegeven hoeveel en welk type woningen er in 2015 nodig zijn: Woonvorm

Huidige aantal Scenario 2015

Opgave: tekort (-), overschot (+)

Intramuraal verblijf

0

70

- 70

Clusterwonen met extramurale 24 uurs zorg

0

54

- 54

Begeleid/beschut wonen met extramurale 24 uurs zorg

301

60

-30

Zelfstandig in woonzorgcomplex met complexgebonden thuiszorg

1012

144

- 43

Individueel zelfstandig met permanente thuiszorg

cliënten thuiszorg onbekend

155

Onbekend

•

1 2

Dit betekent dat er een tekort is aan alle type bijzondere woonvormen. Palet heeft wel plannen om 24 clusterwoningen te realiseren, maar voordat deze woningen gerealiseerd kunnen worden, moeten de ruimtelijke condities worden beoordeeld worden en zonnodig worden aangepast. Indien de clusterwoningen gerealiseerd kunnen worden betekent dat het niet om een tekort van 54 woningen gaat, maar om een tekort van 30. Een woonzorgzone is een barrièrevrije, verkeersveilige en sociaal veilige zone van de wijk. De openbare ruimte moet geschikt worden gemaakt voor mensen met een beperkte mobiliteit. Aandachtspunten zijn bijvoorbeeld de openbare verlichting, straatmeubilair en openbaar vervoerhaltes. Specifieke aandacht is nodig voor de fysieke verbinding tussen het winkelcentrum en het gebied waar het gezondheidscentrum ligt.

16 FOKUS woningen + 14 woningen Talant Wijlaarderhof

43

Figuren 3 en 4: de openbare ruimte is een belangrijk onderdeel in een woonservicezone, bij de weg tussen het gezondheids- en winkelcentrum (foto boven) moet extra aandacht worden geschonken aan veilige oversteekplaatsen; bij het gezondheidscentrum zijn reeds ruime parkeerplaatsen (foto onder)

•

Daarnaast dient in een woonzorgzone een geavanceerd niveau van diensten aan huis te worden aangeboden, bijvoorbeeld sociaal-medische alarmering met 24 uurs bereikbaarheid; inbraak en brandalarm met gegarandeerde alarmopvolging; garantie op noodhulp met directe tijdelijke opname of tijdelijke thuiszorg; boodschappen- en vervoersservice, maaltijdservice en de mogelijkheid tot deelname aan sociaal-culturele activiteiten; welzijnsteam (huismeester, ouderenadviseur/zorgbemiddelaar). Bij de ontwikkeling van een multifunctioneel centrum moeten de diensten die nu nog onvoldoende aangeboden worden (boodschappen, klusjes- en vervoersservice e.d.) een plaats krijgen.

Conclusie Woonzorgzone Camminghaburen Om in Camminghaburen de ambitie te realiseren van een woonzorgzone is de belangrijkste voorwaarde dat de ruimtelijke condities moeten worden herzien. Anders is het niet mogelijk om nieuwe woonvormen te realiseren. 1. In Camminghaburen is op basis van de bevolkingsgegevens plaats voor 124 intramurale of clustereenheden van zorg. Verder zijn 60 plaatsen voor begeleid wonen wenselijk in Camminghaburen. 2. Het aantal minimaal benodigde wooneenheden (appartementen en zelfstandige woningen) in 2015 in of rond de woonzorgzone is volgens de bijlage nodig: 299 nultrede woningen. Gezien het aanwezige aantal zijn geen extra nultrede woningen nodig in de woonzorgzone. Streefcijfer voor nultredewoningen buiten de woonzorgzone kan gesteld worden op 50.

44

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In Camminghaburen is nodig: (12.000 inw) Woonvorm


Scenario Woningbehoefte 2015

1. Intramuraal verblijf

185

70

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk. Nu niet aanwezig in de wijken.

2 Cluster wonen met Extramurale 24 uurs zorg

5

54

60 m2 per huishouden Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster woningen: 6 tot 9 Aantal standaard woningen: 27 Aantal clusters per wijk: 2 tot 3


10

60

60 m2 per huishouden GWB: 2,0 Benodigd aantal wooneenheden: 60 Aantal standaard woningen: 30 Aantal steunpunten: 2 tot 3


200

184


97

173



127

169



225

456

Om de 10% zorgbehoevende huishoudens niet te overschrijden per gebied met een cirkel van 200 meter is in Camminghaburen theoretisch gezien plaats voor : een breed mfc met een zorgsteunpunt en 1 tot 2 decentrale (2 na 2015) zorgsteunpunten.

Conclusie: Nodig in 2015 in woonzorgzone is: 114 appartementen (cat. 2 en 3) 299 zelfstandige woningen 413 totaal zelfstandige wooneenheden 70 intramuraal 483 totaal wooneenheden

45

9. Wijkvisie gebied Oud-Oost Middenlange doorlooptijd Algemene kenmerken Het gebied Oud Oost bestaat in het project woonservicezones uit de volgende buurten: Cambuursterpad, Zamenhofpad, Cambuur, Noordvliet Schieringen, Molenpad, Heechterp, Schieringen, de Oranjewijk en Oldegalileen/Bloemenbuurt. Dit gebied ligt ten oosten van de binnenstad en wordt omsloten door de spoorlijn Leeuwarden - Groningen, het sportcomplex Kalverdijkje en de Groningerstraatweg. Het gebied Oud Oost is vrij groot en de buurten zijn zeer divers qua woningen en bewoners. Er zijn relatief gezien ten opzichte van de andere geplande woonservicezones veel inwoners met lage inkomens, de woningtypen zijn weinig divers en de woningen zijn in bepaalde wijken verouderd. Verder is naar de mening van een aantal partijen in een groot deel van de wijk sprake van een geleidelijke verslechtering van het woon- en leefklimaat. Het Cambuurplein is een goed lopend (nieuw) hart van de wijk met voorzieningen in de buurt zoals huisartsen, supermarkten, horeca, kleine winkels, ruime parkeergelegenheid en een apotheek. Rondom dienstencentrum Het Vliet – ongeveer 250 meter ten zuiden van het Cambuurplein - is momenteel ook een concentratie van activiteiten, voorzieningen en woningen voor ouderen te vinden. Op deze locatie is onder andere het wooncomplex Overvliet van Woonzorg Nederland gesitueerd waarin zich tevens kantoorruimte van Thuiszorg Het Friese Land bevindt en er worden veel diensten en voorzieningen door SWOL aan de overkant van de straat (in het dienstencentrum) aangeboden. In de buurten Oldegaliën en Bloemenbuurt concentreren de activiteiten van ouderen zich rondom Huize St. Jozef. Bevolking Momenteel is ruim 10% van de bevolking in de wijk Oud Oost 65 jaar of ouder. Ter vergelijking: in de stad Leeuwarden als geheel is ruim 14% van de bevolking 65 jaar of ouder. Leeftijd

Aantal Oud Oost

Percentage Oud Oost

Percentage Leeuwarden 15.9

0-14

2269

13.2

15-19

1238

7.2

6.7

20-24

2639

15.3

10.2

25-44

5585

32.4

30.3

45-54

2074

12.0

12.9

55-64

1543

9.0

9.4

65 e.o.

1879

10.9

14.6

Totaal

17227

100

100

46

Naar verwachting is het aantal 65-plussers in 2015 gegroeid van 1879 naar 2368 personen. Dit betekent dus een absolute toename in 12 jaar van 489 65-plussers. Naar verwachting heeft 20% van de 65-plussers een zorgbehoefte; voor Oud Oost betekent dit dat er in 2015 474 personen met een zorgbehoefte zijn. Huidige woningvoorraad In de wijk Oud Oost zijn bijna 9.000 woningen te vinden, meer dan de helft van deze woningen is in bezit van particuliere eigenaar-bewoners. Nieuw Wonen Friesland heeft het grooste aandeel huurwoningen in dit gebied. Het merendeel van de woningen is, gezien de afmetingen en de indeling, niet geschikt voor het verlenen van intensieve zorg. Een aantal ontwikkelingen wijzen erop dat er in de wijk Oud Oost in de toekomst een toenemende behoefte is aan woningen waarin intensieve zorg verleend kan worden: nultreden- en zorgwoningen. Het gaat onder andere om de volgende ontwikkelingen: de toenemende vergrijzing en een daarmee samenhangende toenemende zorgvraag, de uitkomsten van het panelgesprek en de achtergrond van de inwoners van Oud Oost (relatief gezien veel inwoners met een laag inkomen met een daarmee samenhangende grotere behoefte aan ondersteuning bij wonen en zorg). Voorzieningen in de wijk De wijk Oud Oost beschikt over een groot aantal voorzieningen die gewenst zijn in de toekomstige woonservicezone. Voorziening

Nu aanwezig in wijk


Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja Ja Nee Ja Ja Ja Ja Ja

Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja, niet noodzakelijk Ja, niet noodzakelijk

Apotheek Huisartsen Fysiotherapeut Gezondheidscentra1 Tandarts Thuiszorgwinkel Uitvalsbasis thuiszorg Steunpunt voor b.v. informatie & advies Wijkrestaurant/maaltijden Verzorgingshuiszorg Verpleeghuiszorg Woonvoorziening gehandicapten Supermarkt Buurthuis/ontmoetingsruimte Basisschool Buitenschoolse opvang

De hoofdvestiging van de stedelijke Stichting Welzijn Ouderen Leeuwarden is in deze wijk gevestigd: dienstencentrum Het Vliet. In Het Vliet is (mede vanwege de afstoting van andere gebouwen van SWOL) een zekere concentratie van activiteiten voor oude-

1

In een gezondheidscentra zitten meerdere eerstelijnsvoorzieningen, zoals een huisarts, apotheek en fysiotherapeut.

47

ren ontstaan. De meeste mensen die gebruik maken van de diensten en de voorzieningen in het gebouw komen wel uit de directe omgeving. In het gebouw hebben meerdere (buurt)voorzieningen, groeperingen en verenigingen een plek; ook is de wijkpolitiepost in het gebouw gevestigd. In Huize St. Jozef maken ouderen die voorheen gebruik maakten van dienstencentrum Willem Sprenger gebruik van de algemene voorzieningen van St. Jozef. Wensen van ouderen - consumentenpanels Eén van de consumentenpanels ‘woonzorg- en welzijnsvoorzieningen in de eigen buurt’ is gehouden in het Vlietgebied, dit gebied hoort gedeeltelijk bij de wijk Oud Oost. Belangrijkste conclusies voor het Vlietgebied waren: ü men wil zo lang mogelijk thuis blijven wonen, mits er goede zorg en voorzieningen zijn; ü de woningen in het Vlietgebied zijn klein, daarom zijn er alleen kleine aanpassingen mogelijk; ü het contact met ouderen is goed, ontmoetingsplekken zijn: het dienstencentrum, verenigingen, het winkelcentrum, de kapper, het wijkcentrum en buurthuizen; ü de panelleden zijn redelijk tevreden over de buurt, al is de wijk wel achteruitgegaan; ü in de wijk ontbreekt een betaalbare kapper en tuinman, een consultatiebureau, een MFC met aandacht voor persoonlijke kwesties en ontmoetingsfunctie. Bestaande plannen & visie Alle groot aanbieders van woon- en zorgdiensten zijn nu actief in de wijk en willen in de toekomst ook graag de mogelijkheid hebben om hier te investeren. Gezien de grootte van de wijk is er ruimte voor meerdere aanbieders van woonzorgproducten naast elkaar. Lopende plannen/initiatieven: • Corporatie Holding Friesland heeft de volgende plannen: nieuwbouw van 7 stadswoningen/appartementen aan Noordvliet (start bouw 2004); nieuwbouw van 36 appartementen en 15 drive-in woningen aan de Archipelweg/Coopmanstraat (start bouw 2004) en nieuwbouw van 34 appartementen aan de Oostersingel/Vijverpark (de bouw hiervan is reeds gestart). • Het complex Overvliet van Woonzorg Nederland is in de verkoop. • Huize St. Jozef (Palet) wordt ontwikkeld tot wijkzorgcentrum voor de deelwijken Oldegalieen en Bloemenbuurt. Begin 2004 wordt gestart met de realisatie van groepswoningen voor dementerenden (12 plaatsen) en 10 plaatsen voor somatische meerzorg. De vrijvallende capaciteit wordt in de omgeving geextramuraliseerd in wooncomplexen en appartementen. • Palet is bezig met het opzetten van een steunpunt rond het Cambuurplein. Vanuit dit steunput gaan de medewerkers van Palet zorg in de wijk leveren. • Het Friese Land gaat de zorg organiseren en leveren vanuit een nieuwe locatie aan de Coopmanstraat/Cambuurplein bij de huisartsengroep De Swaaij. Daar wordt

48

•

• •

ook de jeugdgezondheidszorg en voedings- en dieetvoorlichting gehuisvest. In overleg met genoemde huisartsengroep zal worden bezien in hoeverre nog meer functies, zoals bijvoorbeeld informatie, voorlichting en advies aan (potentiële) clienten/patiënten daar kunnen worden ondergebracht. SWOL is bereid om de locatie van het dienstencentrum beschikbaar te stellen als een plek waar in de sfeer van zorg en welzijn een sterke functie voor Oud Oost kan worden ontwikkeld, met daarbij de mogelijkheid dat te combineren met de functie wonen (bijvoorbeeld met het complex van Woonzorg Nederland aan de overkant van de straat). Ook de mogelijkheid van nieuwbouw op deze locaties zou onderzocht moeten worden. Zorggroep Noorderbreedte wil in dit gebied extramurale zorg leveren. In eerste instantie wordt deze zorg verleend vanuit de locatie van ZNB aan de Kanaalstraat. Zorggroep Noorderbreedte en SWOL zijn in gesprek over de mogelijkheden om zorg- en dienstverleningsproducten te gaan leveren vanuit het dienstencentrum van SWOL aan 't Vliet.

Algemene verbeterpunten in de wijk zijn het vergroten en/of renoveren van bestaande woningen, de leefbaarheid verbeteren, het herinrichten van de woonomgeving. Een sterk punt van deze wijk zijn de zeer actieve en betrokken bewoners. De bewoners hebben een sterke wijkbinding en hebben aangegeven bereid te zijn om te investeren in de eigen woning. Stappenplan tot 2015 Het Cambuurplein is zeer geschikt als hart van de woonservicezone. Reden hiervoor is onder andere de mogelijke (ver)bouw locaties rondom het Cambuurstadion. In de rest van de wijk zijn weinig locaties voor nieuwbouw te vinden.

De verdere visie voor Oud Oost bestaat uit het uitbreiden van het aantal nultreden- en zorgwoningen en het ontwikkelen van een multifunctioneel centrum met meerdere aanbieders. Eigenaar-bewoners moeten bij de uitvoering van de plannen betrokken worden. Stappenplan In deze wijk zal pas op de langere termijn begonnen worden met de daadwerkelijke aanpak tot het realiseren van een of meerdere woonzorgzones. Momenteel vinden er ook al een aantal projecten plaats (o.a. bouw appartementen CHF, leveren van zorg door Palet, Zorggroep Noorderbreedte en Thuiszorg Het Friese Land). Op de korte termijn (in 2004) kunnen er voorstudies, onderzoeken en gesprekken met potentiële opdrachtgevers plaatsvinden. Ook moet onderzocht worden in hoeverre koppelingen van functies plaats kunnen vinden. Er wordt momenteel bijvoorbeeld door de drie zorgaanbieders zorg in de wijk geleverd, maar allemaal vanuit een andere uitvalsbasis. Het realiseren van één centrale uitvalsbasis voor de drie partijen kan dan misschien gekoppeld worden met een informatie- en adviespunt. In 2005 kunnen vervolgens hoofdkeuzen gemaakt worden.

49

Conclusie In het gebied Oud Oost leent de directe omgeving van het vernieuwde Cambuurplein zich goed voor de ontwikkeling/opbouw van een woonzorgzone, (nieuwe) ouderenappartementen en diverse diensten voor ouderen. Direct nabij het stadion en aan de zuidkant van het plein zijn wellicht mogelijkheden om de functies wonen en (zorg)diensten te realiseren. Een koppeling met de voorzieningen rondom dienstencentrum Het Vliet is noodzakelijk om een goede woonzorgzone te creëren. Op dit moment is de planning een knelpunt: enerzijds is er een sterk groeiende grote vraag naar (betaalbare) ouderenappartementen en een wijksteunpunt. Anderzijds kunnen de gemeente (met name wegens tekort aan financien) noch NWF (vanwege de vele projecten in overige wijken) op korte termijn integrale of deelplannen invullen. Fysieke situatie woonzorg: 1. Er ontbreken vooral intramurale en clusterwoningen voor de zorg aan ouderen en gehandicapten: In het gehele gebied zelfs een tekort van 16 plaatsen intramuraal, ondanks de aanwezigheid van St. Jozef met 83 plaatsen. Het tekort van clusterwoningen is veel hoger: 77 wooneenheden. 2. Verder is er een tekort aan geschikte zelfstandige woningen die geschikt zijn als groepswonen/ begeleid wonen. Een groot deel van de woningen is in hele gebied ongeschikt te noemen voor de doelgroep ouderen en gehandicapten. Streefcijfer voor nultredewoningen buiten de woonzorgzone is gezien de huidige bebouwing laag gesteld op 150, hoewel de behoefte ongetwijfeld hoger zal liggen.

50

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In Heeghterp/Schieringen is nodig: (4.000 inw) Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte


62

23


2.Cluster wonen met Extramurale 24 uurs zorg

2

18


3. Begeleid/Beschut wonen 3 met extramurale 24 uurs zorg

20



67

61


32

58



42

56



79

152

In Oldgalileen/Bloemenbuurt is nodig: (3.500 inw) Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte

1. Intramuraal verblijf St Jozef: 83 plaatsen V&V

54

20

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk. Nu verzorgingshuis De Hofwijk en St. Jozef aanwezig in de buurt.


1

16



18



58

54


28

50

90-120 m2 per huishouden GWB: 1,2 Aantal aangepaste standaardwoningen: 42; Aantal woonzorgcomplexen: 1


37

49



69

133

51

In Cambuur e.o. /Zamenhof is nodig: (4.300 inw) Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte


66

25



2

19



22

60 m2 per huishouden GWB: 2,0 Benodigd aantal wooneeenheden: 22 Aantal standaard woningen: 11 Aantal steunpunten: 1


71

66


28

62



46

61



79

164

In Vlietzone, Welgelegen, Molenpad, Oranjebuurt is nodig: (5.400 inw.) Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte


83

31



2

24

60 m2 per persoon Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster woningen: 2 Aantal standaard woningen: 12 Aantal clusters per wijk: 1


27

60 m2 per persoon GWB: 2,0. Benodigd aantal wooneenheden: 27; Aantal standaard woningen: 14 Aantal steunpunten: 1


94

82


44

78

90-120 m2 per persoon GWB: 1,2 Aantal aangepaste standaardwoningen: 65 Aantal woonzorgcomplexen: 1 tot 2


57

76

90-150 m2 per persoon GWB: 1,8 . Behoefte echter 92% Aantal aangepaste standaardwoningen: 70


107

205

52

10. Wijkvisie gebied de Zuidlanden Middenlange doorlooptijdproject

Beschrijving van de wijk Even ten zuiden van Leeuwarden verrijst straks een nieuw stadsdeel: Leeuwarden-Zuidlanden. In dit, nu nog, weilandengebied worden in de komende 20 jaar ruim 6.000 woningen gebouwd. Er zullen diverse woonomgevingen ontstaan, ieder met zijn eigen karakter en identiteit. Zuidlanden mikt op diverse doelgroepen. Uiteraard de gezinnen die toe zijn aan een volgende stap in hun wooncarriëre, maar zeker ook de senioren die op zoek zijn naar aantrekkelijke woonmilieus met een hoogwaardig voorzieningenniveau. Aan de stadsas, de weg die Zuidlanden verbindt met de binnenstad, komen winkels, zorgvoorzieningen, kantoren, scholen en andere vormen van dienstverlening. Het totale voorzieningenprogramma is nog volop in ontwikkeling. Drie belangrijke uitgangspunten zijn: “Op tijd” (vanaf de start van de wijk ook invulling geven aan voorzieningen), “Op maat” (aanbod moet aansluiten bij de vraag) en “Op niveau” (goede kwaliteit, goede werkomstandigheden en hoogwaardige beheersconstructies).

Figuur 1

Kaartje van de toekomstige wijk Zuidlanden

In Zuidlanden wordt stedelijke bebouwing afgewisseld met landelijk wonen in de vorm van bijvoorbeeld een oud Fries dorp. Sommige zogenaamde ‘knopen’ krijgen een thema zoals bijvoorbeeld energie of zorg en service. Het wordt een gevarieerd stadsdeel

53

met vele typen woningen. Luxe appartementen afgewisseld met exclusieve villa’s. Ruime kavels aan lanen en singels, bieden plaats aan flexibele woningen waarin wonen en werken gecombineerd kunnen worden. In het nieuwe stadsdeel wordt een breed pakket voorzieningen gerealiseerd: scholen, buurtcentra, winkels, zorg- en servicevoorzieningen en recreatie. Verder krijgt Zuidlanden goede recreatieve verbindingen, zowel over het water als over het land. Er wordt ,naar verwachting, in 2006 begonnen met de bouw van de eerste ‘knoop’. Gewenste ontwikkelingen wonen, zorg en welzijn in de periode 2005 tot 2010 De samenwerkende partijen op het gebeid van Wonen, Zorg en Welzijn (ZNB, CHF, THFL en Talant) denken al in een vroeg stadium een belangrijke invulling te kunnen geven aan het woon-service-zone concept voor Zuidlanden. Kern van de ontwikkeling in de direct ten Zuiden van Goutum (nabij stadsas) gelegen ‘knoop’ zal zijn de realisatie door ZNB van een voorziening voor intramurale verpleeghuiszorg (60 plaatsen in de vorm van kleinschalige units voor groepswonen). Daaraan gekoppeld zal een zorgsteunpunt worden gerealiseerd, geschikt voor (op termijn) 10.000 inwoners. In aanvang zal dit steunpunt m.n. Goutum, Zuiderburen en mogelijk de dorpen in de zuidelijke rand van Leeuwarden bedienen. Al naar gelang de groei van de wijk zal het steunpunt uitgebouwd kunnen worden tot een volwaardig multi-functioneel centrum met woon-, zorg-, welzijns-, en (mogelijk) commerciële voorzieningen. CHF zal mogelijk in de knoop 75 huurappartementen en 75 koopwoningen realiseren. Hiermee wordt een verdere basis gelegd voor de woonzorgzone. De huurappartementen zullen deels worden ingezet voor verhuur aan ouderen met een zorgindicatie. De appartementen zullen gebouwd worden voldoen aan de principes van levensloopbestendig wonen. De overige te realiseren woningen zullen geen specifieke zorgbestemming krijgen maar wel geschikt zijn voor zorg aan huis. Talant, instelling voor gehandicaptenzorg, heeft aangegeven dat een verdere spreiding van de huidige capaciteit van Goutum naar Zuidlanden tot de mogelijkheden behoort. Daarmee kan geanticipeerd worden op een toename van de groep oudere verstandelijk gehandicapten. Noorderbrug, eveneens een instelling voor gehandicaptenzorg, heeft aangegeven dat zij voor haar klanten in Leeuwarden Zuid mogelijk capaciteit wil onderbrengen in Zuidlanden. Hierbij wordt gedacht aan een dagopvang/activiteitencentrum en een woonsteunpunt. Gezien het karakter van de wijk wordt niet op korte termijn gedacht aan woningen voor de doelgroep. Gezamenlijk gebruik van voorzieningen en het mogelijk combineren van zorg-functies met een aantal partners ligt voor de hand. De huisartsen zullen tot 2010 waarschijnlijk vanuit de GOED (gezondheidswerkers onder een dak) in Zuiderburen opereren. Daarna ligt vestiging van een volwaardig eerstelijns-gezondheiscentrum in de centrale woonzorgzone pal ten zuiden van Goutum voor de hand. Op het gebied van welzijnsvoorzieningen wordt door de gemeente gedacht aan kinderopvang, peuterspeelzaal, een voorziening voor jongeren en mogelijk een bibliotheekvoorziening.

54

De overige (commerciële) voorzieningen zoals winkels, e.d. zullen aan de westkant van de nieuwe stadsas gebouwd worden maar wel onderdeel uitmaken van de woonservice-zone. De fysieke verbinding met het oostelijk deel van de woonzorgzone wordt gedacht via een overkluizing van de stadsas. Denkbaar is dat in het multifunctioneel centrum in de beginfase een aantal voorzieningen (restaurant, verswinkel, kapsalon e.d.) wordt ondergebracht die op termijn wellicht worden uitgebreid en verplaatst naar het winkelcentrum in het westelijk deel van de zone. De voorzieningen die al in dit vroege stadium gerealiseerd worden in Zuidlanden zullen in het begin hun draagvlak voor een belangrijk deel moeten betrekken uit Goutum, Zuiderburen en de naburige dorpen. Gelet op de bouwfasering voor deze wijk moet er gewerkt worden met een groeimodel voor wat betreft het multifunctioneel centrum. Denkbaar is dat gestart wordt met een minimale variant welke stapsgewijs kan groeien. In ieder geval zal ruimtelijk/planologisch rekening moeten worden gehouden met deze groei. Gewenste ontwikkelingen wonen, zorg en welzijn van 2005 tot 2020 Om vanaf nu de goede dingen te doen in Zuidlanden moet er een visie zijn op het eindplaatje van deze wijk. Redenerend vanuit de stedelijke visie op woon-service zones en de gemeentelijke beleidsvisie op het voorzieningenniveau voor Zuidlanden, komen we tot de volgende uitspraken voor Zuidlanden: Naast de centrale woon-service zone zullen er op termijn meerdere steunpunten in de wijk moeten komen van waaruit zorg- en service aan deelgebieden wordt geleverd en waar wellicht ook een beperkte ontmoetingsfunctie wordt gerealiseerd. Op de schaal van Zuidlanden mogelijk 3 steunpunten, bij voorkeur in gebieden met een verdichte (woon)bebouwing van levensloopbestendige woningen. Gelet op de uiteindelijke omvang van Zuidlanden en Goutum tezamen (20.000 inwoners) zou er, naar de huidige inzichten, ruimte zijn voor een tweede woonservice-zone. Gelet op het voorgestane beleid ten aanzien van doelgroepen, bebouwingsdichtheid en voorzieningen zou deze zone bij voorkeur gesitueerd moeten worden in het noordelijk deel (kanaalzone) van het deelgebied de Plantage. Hier zou een nadere studie naar verricht moeten worden. De ambitie zou moeten zijn om in Zuidlanden minimaal 20% levensloopbestendige woningen te realiseren. Daarmee kan invulling worden gegeven aan het uitgangspunt dat Zuidlanden in demografisch opzicht een ‘gemiddelde’ wijk moet worden. De 20% levensloopbestendige woningen voldoet aan de algemeen geaccepteerde planningsnorm uit het zogenaamde STAGG-scenario. Gelet op de profilering van de wijk lijkt er ook ruimte voor vernieuwende concepten op het terrein van comfortabel en verzorgd wonen (landgoed wonen met een uitgebreide servicecomponent, veel aandacht voor veiligheid en zorg op afroep). Bij de fysieke inrichting van de centrale woonzorgzone(s) zal veel aandacht besteed moeten worden aan geschikte looproutes voor ouderen (begaanbaar met rollator en scootmobiel, voorzien van voldoende rustpunten en veilige oversteekplekken). Aandacht moet er zijn voor goede vervoersvoorzieningen voor bewoners die minder goed ter been zijn en niet in de nabijheid van de voorzieningen (dagopvang, wijkrestaurant e.d.) wonen.

55

Tabel: Gewenst pakket voorzieningen in de Zuidlanden: Voorziening

Nu aanwezig in wijk


Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee Nee

Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja Ja

Apotheek Huisartsen Fysiotherapeut Verloskundige Tandarts Thuiszorgwinkel Uitvalsbasis thuiszorg Steunpunt voor informatie & advies w.z.w. Wijkrestaurant Verzorgingszorg Verpleegzorg Woonvoorziening gehandicapten Supermarkt Buurthuis/ontmoetingsruimte/bibliotheek Basisschool Kinderopvang

Opmerking bij het overzicht: niet alle genoemde voorzieningen zijn gerelateerd aan het wonen-zorg-welzijn concept maar hun aanwezigheid in of nabij de kernvoorzieningen op het gebied van zorg en welzijn worden door ouderen en gehandicapten wel bijzonder op prijs gesteld. Planningsgegevens zorg Uitgegaan kan worden van de STAGG scenario’s aangezien Zuidlanden in demografisch opzicht een ‘gemiddelde’ wijk zal worden. Dit houdt in dat we (in de eindsituatie) per 10.000 inwoners uitgaan van 380 bewoners met een min of meer intensieve zorgvraag, waarvan ca. 150 in een intramurale setting (of clusterwoningen) wonen/verblijven en de overige 230 zelfstandig wonen en zorg thuis ontvangen. Daarnaast wordt uiteraard nog een veelvoud aan (lichtere) vormen van thuiszorg door wijkbewoners afgenomen. Aanpak realisatie WSZ Zuidlanden Het is van groot belang blijvend aandacht te besteden aan de realisatie van het ‘WSZgedachtengoed’ in Zuidlanden. Zowel gemeente, de B.V. Zuidlanden als de initiatiefnemers op het gebied van wonen, zorg en welzijn spelen hier een rol in. Zaken die om aandacht en overleg vragen zijn: bewaken en, zonodig verder aanscherpen van de wijkvisie WSZ Zuidlanden, vertalen van de wijkvisie WSZ in concrete plannen, afstemmen en verbinden van de plannen van de verschillende initiatiefnemers, realiseren van communicatie en overleg met (toekomstige) bewoners, afstemmen en overleggen met de projectontwikkelaars in de GEM.

56

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In Uitleggebied Zuid is op termijn nodig: (15.000 inw) Woonvorm




231

87

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk. Verplaatsing capaciteit Nw Toutenburg momenteel ter bespreking: waarschijnlijk 60 plaatsen V&V


6

68

60 m2 per huishouden Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster woningen: 7 tot 10 Aantal standaard woningen: 34 Aantal clusters per wijk: 3


12

75



249

230


122

216

90-120 m2 per huishouden GWB: 1,2 Behoefte echter 92% Aantal aangepaste standaardwoningen: 199 Aantal woonzorgcomplexen: 2 tot 4


159

212



299

571

Om de 10% zorgbehoevende huishoudens niet te overschrijden per gebied met een cirkel van 400 meter is plaats in het Nieuwe Uitleggebied Zuid voor 1 breed mfc met zorgsteunpunt , een smal mfc met zorgsteunpunt en een zorgsteunpunt en na 2030 nog een zorgsteunpunt. Voorts zullen meer aangepaste standaardwoningen dan de 195 nodig zijn (levensloopbestendige woningen). Landelijk wordt door het IWZ 2/3 deel van het woningbestand als werknorm aangegeven.

57

Wijkvisie Huizum/Nylan Middenlange doorlooptijdproject Beschrijving van de wijk De wijken Huizum en Nijlân zijn gelegen in het zuidwesten van Leeuwarden, tussen het van Harinxmakanaal en het centraal station. In het Masterplan WSZ worden vooralsnog Huizum-West en Huizum-Oost, als één wijk beschouwd: Huizum-West en Huizum-Oost worden gescheiden door de Oostergoweg een belangrijke verkeersader richting het centrum. In de toekomst zal het hart van de woonservicezone Huizum/Nijlân zich concentreren binnen Huizum-West (Cornelis Trooststraat, Dirk Boutsstraat, Hobbemastraat, Breintnerstraat, Julianalaan (deel), Floris Vesterstraat, Jan van Scorelstraat (deel) De wijken Huizum en Nijlân worden gescheiden door de Julianalaan, een belangrijke verkeersader voor Leeuwarden. Gelet op de bovenwijkse voorzieningen heeft de wijk een gunstige ligging. Het centrum is dichtbij en gemakkelijk bereikbaar via het openbaar vervoer of per fiets. Bovendien is het centraal station aan de noordkant van de wijk gelegen. Verder bevinden zich in de wijken twee flats voor senioren(Nijlânstate en Winia Herne), een verzorgingshuis (Abbingahiem) en twee verpleeghuizen (Bornia Herne en Nieuw Mellens). Ook het ziekenhuis MCL ligt in de wijk. Het merendeel van het type huizen in de wijk bestaat uit flatwoningen en eengezinswoningen. Huizum wordt gekenmerkt door vooroorlogse woningbouw, (vanaf de jaren twintig) heeft een dorpskarakter en beschikt over een groot park (Julianapark). Nijlân kent met name naoorlogse woningbouw (vanaf de jaren zestig), is ruim opgezet met veel openbaar groen; verder is een sportcomplex aanwezig met wandelroutes. De zone Huizum/Nijlân heeft goede voorzieningen op het gebied van onderwijs. Naast het basisonderwijs is ook het voortgezet onderwijs goed vertegenwoordigd. Ook zijn er talrijke andere voorzieningen als sporthallen en winkels. Huidige bevolking In januari 2003 had Huizum/Nijlân1 in totaal 12.799 inwoners; respectievelijk 9017 en 3782. In Nijlân waren 971 inwoners ouder dan 65 jaar, in Huizum-West waren dit er 860. Gelet op de demografische gegevens van de wijk per 1-1-2002 kunnen we concluderen dat Nijlân relatief gezien de meeste 65+-ers heeft van alle wijken in Leeuwarden. Uitgaande van de absolute getallen komen Huizum en Nijlân voor in de top 5 voor wat betreft inwoners van 65 jaar.

1

Alle beschikbare gegevens over bevolkingsopbouw en woningvoorraad gaan over de wijk Huizum-West en Nijlân.

58

Aantal inwoners Huizum/Nijlân 4000 3500 3000 2500 2000 1500 1000 500 0 0-14

15-19

20-24

25-44

45-54

55-64

65-74

75 e.o.

Fig. 2: Bevolking per 1-1-2002 Huizum/Nijlân

Huizum-West kent, in vergelijking met andere wijken, relatief veel kinderen tot 12 jaar. De leeftijdscategorie tussen de 12 en 23 jaar is daarentegen in Huizum/Nijlân relatief klein, vooral in Nijlân. Nijlân heeft op de binnenstad na relatief gezien, het minst aantal kinderen tot 12 jaar. Bevolking per 01-01-2003: Leeftijd

Aantal Huizum

Aantal Nijlân

Percentage Huizum

Percentage Nijlân

Percentage Leeuwarden 15.9

0-14

1482

316

16

8

15-19

507

118

6

3

6.7

20-24

782

405

9

11

10.2

25-44

2968

1106

33

29

30.3

45-54

1209

407

13

11

12.9

55-64

754

444

8

12

9.4

65 e.o.

1315

986

15

26

14.6

Totaal

9017

3782

100

100

100

Voorzieningen in de woonservicezone Uit onderzoeken en bijeenkomsten in de wijk blijkt dat het voorzieningenniveau voor ouderen en de begeleiding van ouderen in Huizum-West / Nijlân veel te wensen over laat1. Via het consumentenpanel genaamd “Woon-zorg-en welzijnsvoorzieningen in de eigen buurt”, heeft de Stichting Welzijn Ouderen Leeuwarden (SWOL) in het najaar van 2002 de woon-, welzijns- en zorgwensen van de ouderen in Huizum-West/Nijlân, in kaart gebracht. Er -

1

zijn vier themabijeenkomsten gehouden over de volgende onderwerpen: De woning en mogelijke aanpassingen die leiden tot “Blijvend thuis in eigen huis”. Sociale contacten en relaties in de omgeving. Bestaande en gewenste wijkvoorzieningen / praktische diensten en het gebruik hiervan.

Zie haalbaarheidsstudie multifunctioneel centrum Huizum-West/Nijlân, Arcadis 5 februari 2002.

59

-

De veranderingen in de ouderenzorg en de totstandkoming van de multifunctionele centra en de woonservicezones.

Doel van de bijeenkomsten was om inzicht en betrokkenheid van ouderen te vergroten ten aanzien van de bouw van een multifunctioneel centrum en een woonservicezone in Huizum/Nijlân. Voorzieningen1

Nu aanwezig in wijk

Gewenst in Woonzorgzone

Apotheek

Ja

Ja

Huisartsen

Ja

Ja

Fysiotherapeut

Ja

Ja

Ja

Ja

Gezondheidscentra1 Tandarts Thuiszorgwinkel

Nee

Uitvalsbasis thuiszorg

Nee

Ja

Steunpunt voor b.v. informatie & advies

Nee

Ja (Nijlânstate en Wynia Herne)

Wijkrestaurant

Nee

Ja

Verzorgingshuis

Ja

Ja (Abbingahiem)

Verpleeghuis

Ja

Ja


Ja

Ja

Supermarkt

Ja

Ja


Ja (4)

Ja

Basisschool

Ja

Ja


Ja

Ja

Openbaar vervoer

Ja

Ja

Peuterspeelzaal

Ja

Ja

Kinderdagverblijf

Ja

Ja

Jeugdsoos

Ja

Ja

Bibliotheek /bibliobus

Ja

Ja

Detailhandel

Ja

Ja

Kinderopvang

Ja

Ja

Voortgezet onderwijs

Ja

Ja

Jeugdhulp

Ja

Ja

Serviceflat

Ja

Ja

Telefooncirkel

Ja

Ja

Wensen ten aanzien van het toekomstige multifunctionele centrum in HuizumWest/Nijlân verkregen via bovengenoemd consumentpanel zijn: een goede bereikbaarheid; goede toegankelijkheid van het gebouw; een informatie en sociale functie; de aanwezigheid van een bibliotheek, een politiepost en een eetgelegenheid waar ouderen tegen een betaalbare prijs een maaltijd kunnen nuttigen; een klussendienst, voor kleine klusjes in en om huis. Een multifunctioneel centrum moet een makkelijk bereikbaar centrum zijn, waar men voor de gezelligheid heen kan en waar men alle bruikbare informatie kan krijgen. Waar 1

Bron gegevens zijn afkomstig uit betreffende haalbaarheidstudie, het wijksignalerings systeem van de gemeente Leeuwarden ( betreft aanwezigheid van de voorzieningen) en consumentenpanel (wensen).

60

een gezondheidscentrum is en waar ouderen aan allerlei activiteiten kunnen deelnemen. Kortom: alles onder één dak. Vanuit dit centrum zou zorg voor zelfstandig wonende ouderen geregeld moeten worden. Bij voorkeur in de eigen wijk, tenzij er een goede, directe busverbinding is met een multi functioneel centrum verderop. Het multi functioneel centrum moet voor alle doelgroepen toegankelijk zijn, al is men huiverig eenzelfde ruimte te moeten delen met jongeren. Ontwikkeling woonservicezone (visie op de wijken) De lange termijn visie van CHF en ZNB voor Huizum/Nijlân is erop gericht dat op het huidige terrein van de CSG Comenius (Cornelis Trooststraat-oostzijde) een multifunctioneel centrum wordt gerealiseerd, met daarom heen 2 à 3 steunpunten, bijvoorbeeld Nijlânstate en Wynia Herne. CSG Comenius is bezig met de herallocatie van haar schoolgebouwen. Gelet op de omvang van deze locatie in Huizum-West, is de herallocatie bepalend voor mogelijke kansen die de wijk biedt. Als CSG Comenius-Huizum wordt verplaatst kan hier een multifunctioneel centrum – in combinatie met een uitgebreid nieuwbouwprogramma van senioren- en zorgwoningen - worden gebouwd. Foto: CSG Comenius Huizum Uit gesprekken met de diverse partijen, de algemene ontwikkelingen op het gebied van woonzorg en multifunctionele centra als ook het beleid van de gemeente Leeuwarden kan geconcludeerd worden dat de wijken Huizum en Nijlân veel kansen bieden voor een multifunctioneel centrum, vooral wanneer de ontwikkeling van een multifunctioneel centrum wordt gekoppeld aan woonzorgzones. Gelet op de ontwikkelingen rondom de CSG Comenius-Huizum en de Paulusschool is het ontwikkelen van woonzorgconcepten met een multifunctioneel centrum een kans voor deze wijken. Hiermee wordt naast de invulling aan het multifunctionele centrum, ook invulling gegeven aan de ontwikkelingen op het gebied van ouderen en woonzorgzones. Dit sluit aan bij het beleid in de zorg en het beleid van de Gemeente Leeuwarden voor woonzorgzones en multifunctionele centra. Voor de haalbaarheid van een multifunctioneel centrum is het van belang dat er voldoende aansluiting wordt gezocht met de behoeftes in de wijk. Daarnaast is niet alleen het fysieke element van belang, maar vooral ook de organisatie van de benodigde logistieke processen. De fysieke ruimtes en de voorzieningen die het multifunctionele centrum biedt dienen zo optimaal mogelijk te worden gebruikt2.

1

2

In een gezondheidscentrum zitten meerdere eerstelijnsvoorzieningen, zoals een huisarts, apotheek en fysiotherapeut. Zie haalbaarheidsstudie multifunctioneel centrum Huizum-West/Nijlân, Arcadis 5 februari 2002

61

Vooralsnog worden Huizum-West, Huizum-Oost en Nijlân als één woonservicezone beschouwd, waarbinnen verzorgingshuis Abbingahiem vooreerst het multifunctioneel centrum wordt. Binnen woonservicezone Huizum-Nijlân worden 3 steunpunten gepositioneerd. Inmiddels is gestart met een steunpunt vanuit Nijlânstate. Foto: Nijlânstate (naast) Een tweede steunpunt komt in de nabijheid van de Verlengde Schrans, gedacht wordt aan Winia Herne. Gelet op de tijdsplanning die de totale ontwikkeling van de locatie Comenius/Paulussschool met zich mee brengt, is het derde beoogde (tijdelijke) steunpunt gepositioneerd bij het gebouw van SWOL (Cornelis Troost straat / Dirk Boutsstraat) en de flats van Corporatie Holding Friesland. Als Comenius-Huizum wordt verplaatst dan kan dit steunpunt uitgebouwd worden tot het multifunctioneel centrum voor HuizumWest/Nijlân. Gedurende de realisatiefase is een stevige relatie wenselijk tussen Abbingahiem en de drie steunpunten.

Foto: Winia Herne

62

Foto: Abbingahiem In het kader van de extramuralisering zal Abbingahiem zich de komende jaren voornamelijk richten op Huizum/Nijlân met het aanbieden van zorg en dienstverleningsproducten. Ook worden in deze periode mogelijk (aanleun)woningen op het terrein van Abbingahiem gebouwd. Nadat het multifunctioneel centrum aan de Cornelis Trooststraat kan worden gerealiseerd kan Abbingahiem zich expliciet gaan richten op Huizum-Oost/Huizum-Dorp. Ook de nieuwbouw van de Paulusschool is dusdanig ontworpen dat het aan alle moderne eisen voldoet en het gebouw multifunctioneel gebruikt kan worden. Door de toegang van buitenaf zijn veel ruimtes ook voor andere doeleinden dan alleen onderwijs bruikbaar. Kinderopvang, buitenschoolse opvang, een café/restaurant en een werkplaats/atelier zijn in de school gesitueerd. Verschillende gezondheidsvoorzieningen als huisartsen, fysiotherapeuten en logopedisten gaan zich vestigen in het gezondheidscentrum aan de Oostergoweg (in aanbouw). Deze ontwikkeling heeft zich autonoom van de woonservicezones ontwikkeld. Huidige woningvoorraad: In onderstaand overzicht is aangegeven hoe de verdeling eigenaar-bewoners/huurders binnen de wijk Huizum/Nijlân is. WSZ

Eigenaarbewoner

CHF

NWF

Grote Oudeparticurenhuisliere ver- vesting huurder

Kleine Totaal particuliere verhuurder

Huizum/Nijlân

3632 (55,3%)

866 (13,2%)

1418 (21,6%)

379 (5,8%)

200 (3,0%)

74 (1,1%)

6569 (100%)

Bron: wijksignaleringssysteem 2001 gemeente Leeuwarden

De volgende tabel geeft een overzicht van het type woningen in het hart van de woonservicezone1 welke geschikt zijn voor ouderen en gehandicapten.

1

Het hart van de woonservicezone ligt rond de Comeniusschool. Omliggende straten zijn: Cornelis Trooststraat, Dirk Boutsstraat, Hobbemastraat, Breitnerstraat, Julianalaan (deel), Floris Versterstraat, Jan van Scorelstraat (deel).

63

Type

Beschrijving typen

Situering in de wijk Straal van 300 meter rond 1 MFC/zorgpost

A


B

Aangepaste ouderenwoning met de volgende eisen: gelijkvloers of verdieping met lift te bereiken drempelloos rolstoelgeschikt aangepast sanitair

C


D

Hoek – tussenwoning Flats2 2/1 kap vrijstaand Overig Totaal

Wijk/buurt

100

119 180 18 17 5 339

3037 2404 419 276 285 6421

Aantal inwoners in het hart van de WSZ Huizum/Nijlân 500 400 300 200 100 0 0-14

15-19

20-24

25-44

45-54

55-64

65 e.o.

Fig. 3: Bevolking in hart WSZ Huizum/Nijlân op 01-01-2003

In Leeuwarden zal het aantal ouderen de komende decennia fors gaan toenemen. Tot 2010 zal de groei geleidelijk zijn, maar daarna zal de groei van het aantal ouderen fors zijn3. Uit onderzoek is gebleken dat ouderen in de wijk Huizum/Nijlân meer aandacht moeten krijgen. Voor met name de ouderen zijn de wijkvoorzieningen onvoldoende. Op basis van aantallen en de omvang die noodzakelijk is voor een haalbare ontwikkeling biedt de wijk voldoende mogelijkheden.

1

Dit betreffen de gegevens van Corporatieholding Friesland voor het BWL en Patrimonium. Gegevens van de gemeente en het NWF zijn nog niet bekend. 2 C. Trooststraat:18 app.; D. Boutsstraat:72 app.: J v. Scorelstraat:90 app. 3 Zie risicogroepen onder ouderen in Leeuwarden van Roel Luiten mei 2003

64

Betrokken partijen Op dit moment zijn de volgende partijen betrokken bij de ontwikkeling van de woonzorgzone Huizum/Nijlân: - Corporatieholding Friesland - Zorggroep Noorderbreedte - Thuiszorg Het Friese Land - Stichting Welzijn Ouderen Leeuwarden - Gemeente Leeuwarden - Stichting Wijkwerk Leeuwarden - Paulusschool Aanpak/Stappenplan Realisatie Woonservicezone Inmiddels heeft een haalbaarheidstudie plaatsgevonden voor de ontwikkeling van een multifunctioneel centrum in Huizum-West/Nijlân. Uit het rapport, verschenen op 5 februari 2002 is gebleken dat de wijk veel kansen biedt voor een multifunctioneel centrum vooral wanneer de ontwikkeling van een multifunctioneel centrum wordt gekoppeld aan woonzorgzones. Vanuit verder onderzoek zal meer inzicht in de behoefte van de wijk moeten komen. Dit bepaalt de concrete invulling en de schaalgrootte van het multifunctioneel centrum en van de woonzorgconcepten die kunnen worden ontwikkeld. Voor de realisatie van de woonservicezone is nadere afstemming van de woon- welzijns en zorgvraag in de wijken noodzakelijk. Lopende initiatieven op dit moment zijn: communicatie rondom de woonservicezone naar de wijkpanels/wijkverenigingen. inmiddels is gestart met een steunpunt vanuit Nijlânstate; gesprekken zijn gaande met Wynia Herne als tweede steunpunt; Abbingahiem gaat per 2004 van start met de extramuralisering. Voorlopige eindconclusie fysieke ingrepen Huizum/Nylân: 1. De behoefte aan intramurale capaciteit in 2015 zal rond 71 plaatsen bedragen. Nu bevinden zich in dat gebied 268 verpleeghuisplaatsen en 162 verzorgingshuisplaatsen. Indien voornoemde plaatsen als intramuraal aangemerkt worden voor dat gebied levert dat een overschot op van 359 plaatsen in 2015. Een deel van het overschot zal omgezet kunnen worden in clusterwoningen (54) en vormen van begeleid wonen (60). Dit betekent een taakstelling om 245 plaatsen elders en/of in dat gebied als bovenlokaal aan te merken. Gelet op de moeilijke taakstelling van spreiding ook vanwege het bovenlokale karakter van een deel van de huidige voorzieningen kan het aantal zorgwoningen tot 2015 gesteld worden op 380. 2. Het aantal minimaal benodigde wooneenheden (appartementen en zelfstandige woningen) in 2015 is in de woonzorgzones nodig: 305 wooneenheden. Aanwezig zijn 100 appartementen: een tekort van 205 wooneenheden. In de rest van de woonservicezone is nog een grote behoefte aan nultrede woningen: geschat 620 wooneenheden.

65

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In Huizum/ Nylân e.o. is nodig: (12.800 inw) Woonvorm



1. Intramuraal verblijf Realiteit: 162 plaatsen Abbinghahiem 148 plaatsen Bornia Herne 120 plaatsen Nieuw Mellens

186

71

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk. Nu aanwezig in Huizum-Bornia


5

54

60 m2 per huishouden Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster woningen: 6 tot 9 Aantal standaard woningen: 27 Aantal clusters per wijk: 2 tot 3

60

60 m2 per huishouden GWB: 2,0 Benodigd aantal wooneenheden: 60 Aantal standaard woningen: 30 Aantal steunpunten: 2 tot 3



201

185

4. Zelfst. Woon zorgcomplex met complex gebonden thuiszorg

98

174

90-120 m2 per huishouden GWB: 1,2. Aantal aangepaste standaardwoningen: 145 Aantal woonzorgcomplexen: 1 tot 3


130

174



243

462

66

12. Wijkvisie Oud-West

67

Middenlange doorlooptijdproject Analyse/stand van zaken in de wijk Situering De wijk Oud-West bestaat uit de Rengerspark, Westerparkwijk, Frieslandhal, Transvaalbuurt en Vogelbuurt. De begrenzing van de wijk is Tesselschadestraat, Dammelaan, Harlingertrekweg, Noorderstadsgracht en Westersingel. De wijken worden doorsnede door twee drukke verbindingswegen, namelijk Harlingerstaatweg en Troelstraweg. Het woningbezit Verhoudingsgewijs kent de wijk relatief weinig flatgebouwen, behoudens enkele flats grenzend aan het Europaplein. In het recente verleden waren hier veelal jonge senioren gehuisvest. De laatste jaren is er weer een toename van jongeren (30 – 40-jarigen). Het eigenwoningbezit is een kleine 80 %. Dit is het hoogste percentage van Leeuwarden, met uitzondering van de zuidelijke nieuwbouwwijk. De wijk is ruim opgezet met veelal brede straten, openbaar groen en een parkje. Wel is er weinig “groen” bouwterrein voor eventuele nieuwbouw. Foto: Hoek Eksterstraat-Kwartelstraat

Huidige bevolking Bewoners per 01-01-2003 Leeftijd

Aantal Oud West

Percentage Oud West

Percentage Leeuwarden 16

0-14

1472

15

15-19

490

5

7

20-24

743

8

10

25-44

2939

31

30

45-54

1183

12

13

55-64

963

10

10

65 e.o.

1683

18

15

Totaal

9473

100

100

Het opleidingniveau en inkomenspositie is bovengemiddeld. Het percentage (4,9) hoogbejaarden (75+) is relatief hoog, zeker als je in aanmerking neemt dat er maar één verzorgingshuis (De Hofwijck) is gesitueerd. Van de 9473 inwoners zijn 2646 ouder dan 55 jaar. Woningvoorraad

68

Type

Beschrijving typen


Wijk/buurt

0

0

A


B

Aangepaste ouderenwoning met de volgende eisen: gelijkvloers of verdieping met lift te bereiken drempelloos rolstoelgeschikt aangepast sanitair

C


163

D

Hoek – tussenwoning Flats 2/1 kap vrijstaand Overig Totaal

2641 862 249 220 538 4510

Ongeveer 100

Visie Algemeen De realisatie van een woonservicezone in Oud-West staat nog in de kinderschoenen. Vanuit de Hofwijck, decentraal gelegen, kan een beperkt deel intramurale capaciteit van de woonservicezone worden gerealiseerd. Verder aanwezig: het “Wooncomplex Sonneborg” (45 plaatsen complexgebonden thuiszorg), de Hofwijck en R. Buisingweg (99 plaatsen complex-gebonden thuiszorg). De woonzorgzone kan vanwege het decentraal gelegen “Hofwijck” niet in de volle omvang worden gerealiseerd. Naast het gegeven van een grote mate van zelfredzaamheid en een sterke regie van o.a. de oudere bewoners van Oud-West, zal er voor een andere werkwijze gekozen dienen te worden. Huidige voorzieningen in de wijk Oud-West: VOORZIENING

NU AANWEZIG

GEWENST IN WOONZORGZONE

Apotheek

Ja

Ja

Huisartsen

Ja, Dammelaan

Ja

Fysiotherapeut

Ja

Ja

Gezondheidscentra

Nee

Nee

Tandarts

Ja

Ja

Thuiszorgwinkel

Nee

Nee


Nee

Ja

Steunpunt voor informatie/advies

Nee

Ja

Wijkrestaurant

Ja (Hofwijck)

Ja

Verzorgingshuis

Ja

Ja

Verpleeghuis

Nee

De functie


Ja

Ja

Supermarkt

Ja

Ja


Ja (3)

Ja

Basisschool

Ja



Ja


Buiten een supermarkt zijn andere kleine winkels en voorzieningen als een bank wel aanwezig, maar over een breed gebied verspreid.

69

Uitgangspunt In Oud-West wordt de komende jaren gestart met een zogenaamd netwerk Mult Functioneel Centrum. Vanuit het netwerk MFC kan in de jaren tot 2015 geleidelijk worden toegewerkt naar een volwaardig MFC, van waaruit de woonservicezone kan worden gerealiseerd. Het gebied Leeuwerikstraat /Kievitstraat is mogelijk een te ontwikkelen gebied/ zone, waar een MFC gerealiseerd kan worden. Vanwege goede busverbindingen, een redelijk winkelbestand, brede trottoirs, is dit een gebied wat zich leent voor een dergelijke functie. In 2003- 2004 zal door Palet een tijdelijk steunpunt /kruispunt worden ingericht, van waaruit een bovenwijkse regie gevoerd kan worden. Vanuit dit kruispunt zal het wijkzorgteam “zorg aan huis” dienen te gaan leveren. Naast dit wijkzorgteam zullen er decentrale zorgsteunpunten gerealiseerd kunnen worden. Hierbij wordt gedacht aan de nog te renoveren Westeindeflat, Sonneborg en een nog te zoeken nieuwe locatie in de Vosseparkwijk. De komende periode zal in overleg met vertegenwoordigers van de wijk, aanbieders van zorg, diensten en de Gemeente Leeuwarden een meerjarenplanning gemaakt dienen te worden. Partijen die een rol (willen) gaan spelen: Palet Zorggroep Noorderbreedte CHF, NWF, WoonZorg Nederland SWOL Gemeente Buurt, wijkverenigingen Ontbrekende voorzieningen/planning a) Intramuraal verblijf: in principe voldoende aanwezig. Inzet op spreiding capaciteit Hofwijck. b) Geclusterd wonen/groepswonen: nu nihil, toekomst 45 plaatsen. Planning 2007 – 2008: 24 plaatsen Palet /NWF c) Beschut /begeleid wonen: nu deels bij Hofwijck, straks eventueel volledig in te zetten in alle woningen, deze zijn in voldoende mate aanwezig. Nadeel: geen evenwichtige spreiding. Woonservicezone /multifunctioneel centrum Vanwege het ontbreken van één optimale voorziening, de grote voorraad eigen woningbezit en weinig bouwgrond wordt gekozen voor een netwerk MFC. Daarnaast is vastgesteld dat de sociale structuur van de wijk als sterk valt te typeren. Men regelt liever zelf de zaken. Het gevolg van beiden is dat men een verhuizing zolang mogelijk zal gaan uitstellen. Verder is er (nog) weinig bekend over de wensen van de oudere bewoners van Oud-West. Dit alles heeft geleid tot het uitgangspunt dat er geleidelijk een of meerdere woonzorgzones kunnen worden opgebouwd. Globale schets gewenste situatie Een netwerk MFC waarbij gedacht wordt aan de volgende indeling: A) Groepswonen 4 x 6 (24) pand hoek Leeuwerik-/Kievitstraat (Vogelbuurt) Groepswonen 4 x 6 (24) nog te bepalen locatie in Vosseparkwijk Het vinden van een goede locatie voor de groepswoningen verloopt vrij moeizaam.

70

B) Intramurale capaciteit: 50 plaatsen Hofwijck en 8 geëxtramuraliseerd C) Begeleid/ beschut wonen: Valeriusflat na renovatie 50 pl., waarvan voor begeleid/beschut wonen 10 app. Voor andere locaties moeten nog nadere planvorming plaatsvinden, gedacht wordt om in totaal ongeveer 60 appartementen voor begeleid/beschut wonen te realiseren. D) Woonzorgcomplex/appartementencomplexen met complex-gebonden thuiszorg zal zoveel mogelijk bij mensen thuis in de eigen woning gerealiseerd worden met WVG-aanpassingen. E) Thuiszorg bij buurtbewoners in eigen huis/appartement F) Multifunctioneel Centrum: Het streven is er op gericht om met een drietal buurtverenigingen en Palet een gemeenschappelijke voorziening te realiseren op een nog nader te bepalen plaats in de wijk. In de Vosseparkwijk wordt gekozen voor behoud van zelfstandigheid van het wijkgebouw. Wel wordt dit wijkgebouw onderdeel van het netwerk. Functies van het MFC: senioren-restaurant dagopvang/ dagverzorging ruimtes voor sociaal-culturele voorzieningen andere functies afhankelijk van nader onderzoek Binnen dit MFC zal ook het “hart” van het wijkservicecentrum worden ondergebracht, het zijn logistieke centra.

Aanpak/stappenplan realisatie woonservicezone Wenselijke eindsituatie 2015 Aan het Leeuwerikplein is in 2006 een nieuw MFC gerealiseerd. Boven het MFC zijn dure koopen huurappartementen gerealiseerd; Op de hoek Leeuwerikstraat/ Kievitstraat zijn groepswoningen (24) gerealiseerd; In de Vosseparkwijk zijn aan de Molenstraat groepswoningen (24) gerealiseerd; Vanuit en in de Hofwijck, Nieuw Sonnenborg, Westeindeflat wordt (thuis)zorg verleend aan zelfstandig wonende ouderen; Van 23.00 – 7.00 uur wordt, behouden de groepswoningen, de 24-uurszorg via een stedelijk netwerk gerealiseerd. Lopende initiatieven Palet/NWF planvorming 24 groepswoningen hoek Leeuwerikstraat/ Kievitstraat Molenstraat, realisatie appartementen (langlopend initiatief) Verkoop/verbouw Westeindeflat Wens Noorderbreedte tot inzet capaciteit in Vosseparkwijk

71

Tot slot De betrokkenheid van de buurt/wijkbewoners bij de ontwikkelingen is tot nu toe minimaal geweest. Vanwege de slagingskans dient er een integrale aanpak plaats te vinden, waarbij betrokkenheid van de buurtbewoners en organisaties gegarandeerd wordt.

72

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In Oud West is nodig: (10.000 inw) Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte

1. Intramuraal verblijf Hofwijk: 100 plaatsen V&V

154

58

Intramurale zorg 24 uurs zorg binnen/ buiten de wijk. De Hofwijk met 100 plaatsen in het Rengersparkgebied.


4

45

60 m2 per persoon Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0 Aantal cluster woningen: 6 tot 9 Aantal standaard woningen: 22 Aantal clusters per wijk: 2 tot 3


8

50

60 m2 per persoon GWB: 2,0 Benodigd aantal wooneenheden: 50 Aantal standaard woningen: 25 Aantal steunpunten: 2 tot 3


166

153


81

144

90-120 m2 per persoon GWB: 1,2 Aantal aangepaste standaardwoningen: 120 Aantal woonzorgcomplexen: 1 tot 3


106

141

90-150 m2 per persoon GWB: 1,8 Behoefte echter 92% Aantal aangepaste standaardwoningen: 130


199

380

73

13. Visie op Dorpen Middenlange doorlooptijdproject Analyse/stand van zaken in de wijk Inleiding De dorpen van Leeuwarden hebben steeds meer uitsluitend een woonfunctie, met name de commerciële voorzieningen nemen af (behalve in Goutum)1. In de dorpen waar geen winkel, huisarts of andere zorgvoorzieningen aanwezig zijn (Lekkum, Snakkerburen en Goutum), trekken de ouderen over het algemeen naar Leeuwarden, met name de 75-plussers. Uit de door SWOL gehouden panelbijeenkomst2 met sleutelfiguren en vertegenwoordigers van de dorpsbelangen en uit gehouden aanvullende interviews1 onder acht ouderen (waarvan één 62 jaar oud is en zeven tussen de 78 en 90 jaar oud zijn), blijkt dat ouderen prettig wonen in hun dorp, waar ook voor hen veel activiteiten georganiseerd worden en ontmoetingsmogelijkheden zijn. De geïnterviewden zijn zorggebruikers en hebben bijna allemaal aanpassingen in huis laten aanbrengen. Eén oudere is woonachtig in een seniorenwoning. Bij het merendeel betrof het een eigen woning. Men voelt zich veilig op straat, heeft goede contacten met de buren en er is sociale controle. Het niet veilig kunnen verplaatsen op straat als er sprake is van beperkingen in de mobiliteit en het ontbreken van goede parkeergelegenheid aan huis, worden als knelpunten aangedragen. Burenhulp, mantelzorg en vrijwilligers spelen een grote rol bij het zolang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen van ouderen. Toch wordt er ook eenzaamheid bij ouderen gesignaleerd. Voor informatievoorzieningen en vragen op het gebied van wonen, zorg en welzijn, doet men een beroep op het eigen sociaal netwerk, vrijwilligersorganisaties en thuishulpen. Men geeft hierbij wel aan dat een zorgloket waar men terecht kan voor alle vragen, en gebruik kan maken van een ouderenadviseur, zeker gewenst is. Het aansluiten bij de voorzieningen in de nabijgelegen stadswijken als Zuiderburen en de Vrijheidswijk is gewenst, met dien verstande dat het dorpse karakter bewaard moet blijven en het een win-win situatie betreft. De dorpen willen ook van elkaars voorzieningen met betrekking tot de woonservice-zones gebruik maken. Aangegeven wordt dat er een groot verschil in behoeften bestaat tussen ouderen in de stad en ouderen in het dorp. Vrijwel alles draait in het dorp op vrijwilligers. Maar de dorpen hebben wel ondersteuning nodig om het voorzieningenniveau te kunnen handhaven en uit te breiden, zodat ouderen de mogelijkheid krijgen in hun eigen woning te blijven wonen en ter ondersteuning van de mantelzorg. Beschrijving van de dorpen Lekkum, Miedum en Snakkerburen De drie dorpen liggen in het noordelijk buitengebied van de gemeente Leeuwarden. Lekkum en Miedum zijn fysiek duidelijk gescheiden van Leeuwarden door het tussenliggende agrarisch gebied. Ze liggen aan de doorgaande weg van Gytsjerk naar Leeuwarden. Lekkum en Snakkeburen liggen aan de Dokkumer Ee. De omgeving heeft een hoge recreatieve waarde. Miedum wordt gekenmerkt 1

Bron: dorpennota Leeuwarden (voorontwerp). Veel informatie uit de dorpennota is verwerkt in deze notitie.

2

Eénmalige bijeenkomst m.b.t de vraagontwikkeling WSZ in de dorpen.

74

door een kleine groep woningen en boerderijen rondom een kerktoren. Snakkerburen ligt dichterbij Leeuwarden, maar heeft het dorpse karakter bewaard door de ligging van de Bonkevaart, die een barrière vormt tussen stad en dorp. Huidige bevolking Noordrand: Omvang gebied: Bevolking per 1-1-2003 wijk 0-14 jr Versp huizen N-W 96 Lekkum 84 Snakkerburen 28 Versp huizen Lekkum 13 Totaal 221

Totaal 15-19 jr 34 31 13 5 83

20-24 jr 35 22 13 2 72

25-44 jr 123 122 47 13 305

45-54 jr 42 74 41 16 173

55-64 jr 27 66 30 10 133

65-74 jr 21 40 17 2 80

75 e.o 2 19 10 0 31

380 458 199 61 1098

De inwoners van Lekkum zijn gemiddeld genomen ouder geworden, er is dus sprake van een toenemende vergrijzing2. In Snakkerburen is het absolute aantal senioren licht gedaald. De grootste toename heeft plaats gevonden in de leeftijdscategorie van 45-54 jaar3. Huidige voorzieningen Wat betreft voorzieningen zijn de inwoners van Miedum en Snakkerburen volledig aangewezen op Lekkum en Leeuwarden. Zowel Snakkerburen als Miedum maken ook gebruik van de voorzieningen in Lekkum. Zo worden de school, de sportvelden en het dorpshuis door de drie dorpen gezamenlijk gebruikt. Met name het dorpshuis “De Weem” heeft een belangrijke sociale functie in het dorp, het is de centrale ontmoetingsruimte. Ouderen van Snakkerburen maken zowel gebruik van activiteiten in Lekkum als in de Vrijheidswijk (De Blokkendoos). Er is geen directe openbaar vervoersverbinding. De aanwezigheid van uitstapstroken voor de taxibus is noodzakelijk, ouderen moeten nu uitstappen in het gras. De dichtstbijzijnde bushalte in Snakkerburen richting Leeuwarden ligt op een loopafstand van 11 tot 15 minuten vanuit het dorp.

Foto: Dorpshuis De Weem, Lekkum De voorzieningen die door de panelleden en de geïnterviewden gewenst worden zijn in het schema vermeld. Daarnaast is genoemd het plaatsen van bankjes in het dorp.

1

Interviews gehouden met ouderen uit de verschillende dorpen m.b.t. de vraagontwikkeling WSZ in de dorpen. 2 Bron: dorpennota Leeuwarden (voorontwerp) 3 Bron: dorpennota Leeuwarden (voorontwerp)

75

Men vindt dat de SRV moet blijven. Voor zieken, ouderen en voor de sociale contacten is de SRV belangrijk. De panelleden vinden dat Lekkum kan aansluiten bij de WSZ plannen in de Vrijheidswijk, maar dit mag niet ten koste gaat van het dorp. Daarom moet zorgvuldig worden gekeken welke voorzieningen in het dorp kunnen blijven en welke voorzieningen er in het MFC of de WSZ komen. Voorziening

Nu aanwezig in wijk


Apotheek

Nee

Nee

Huisartsen

Nee

Nee

Fysiotherapeut

Nee

Nee

Gezondheidscentra

Nee

Nee

Tandarts

Nee

Nee

Thuiszorgwinkel

Nee

Ja


Nee

Ja

“Te Plak”

Ja1

Steunpunt Informatie & advies Wijkrestaurant

Nee

Ja

Verzorgingshuis

Nee

Nee

Verpleeghuis

Nee

Nee


Nee

Nee

SRV wagen

Postagentschap en SRV wagen

Buurthuis / ontmoetingsruimte

Ja

Ja

Basisschool

Ja

Ja


Ja

Ja

Supermarkt

Goutum Goutum ligt ten zuiden van Leeuwarden tussen twee autowegen ingeklemd. Door de uitbreiding aan de noordkant is het dorp dichtbij de stad Leeuwarden komen te liggen, met als scheidslijn het Van Harinxmakanaal. Het is een dorp met veel groen en ruim opgezette gevarieerde nieuwbouw, met veel vrijstaande huizen. Het dorp heeft doorgaande wegen, waarvan één de huidige nieuwbouw scheidt van het oudere gedeelte. De brug naar de stad is voor oudere fietsers een belemmering, omdat hij erg hoog is. Omvang huidige bevolking Zuidkant: Bevolking per 1-1-2003 Wijk 00-14 jr Goutum 576 Hempens 31 Wirdum 237 Wytgaard 85 Swichum 15 Verspr huizen Zuid 121 Totaal 1065

15-19 jr 174 2 61 25 8 35 305

20-24 jr 83 2 45 15 2 14 161

25-44 jr 724 50 314 153 12 128 1381

45-54 jr 469 28 138 61 10 66 772

55-64 jr 345 17 109 38 8 65 582

Totaal 65jr e.o. 263 2634 17 147 122 1026 63 440 3 58 46 475 514 4780

Als gevolg van de nieuwbouw ten noorden van Goutum, is de bevolking vanaf 1996 sterk gegroeid van 1472 tot 2634 in 2003, waarvan 39% ouder dan 55 jaar. 21,6% van de bewoners van de verspreide huizen Zuid is 55 jaar en ouder. Wat betreft de risicogroepen kan gemeld worden dat met betrekking tot inkomen en opleiding in Goutum, ouderen met een bovengemiddelde inkomenspositie en opleidingsniveau wonen. Huidige voorzieningen

1

Ook een meldpunt voor eenzame ouderen, zorgloket, spreekuur voor zaken als huursubsidie en WVG voorzieningen. Dienstencentrum “Te Plak”.

76

Gezien het relatief grote aantal inwoners in Goutum, is het ontbreken van een huisarts en/of zorginstelling opmerkelijk. Met name voor ouderen zijn deze voorzieningen van groot belang. Foto: Dorpshuis Ien en Mien, Goutum

De voorzieningen zijn over het algemeen nog niet aangepast aan de bevolkingsgroei. Uit de panelbijeenkomst en uit het interview blijkt dat men wil aansluiten bij de woonservicezone bij Zuiderburen en in de toekomst met de Zuidlanden, mits het karakter van het dorp behouden blijft. De voorzieningen die door de panelleden en de geïnterviewden worden gewenst zijn vermeld in het schema. Voorziening

Nu aanwezig in dorp


Apotheek

Nee

Nee

Huisartsen

Nee

Nee

Ja

Ja, en een pedicure

Gezondheidscentra1

Nee

Ja

Tandarts

Nee

Ja

Thuiszorgwinkel

Nee

Nee


Nee

Ja

Steunpunt informatie & advies

Nee

Ja

Wijkrestaurant

Nee, wel maaltijdservice “meals on wheals”

Ja

Verzorgingshuis

Nee

Nee

Verpleeghuis

Nee

Nee


nee

Nee

SRV wagen

Supermarkt of een bezorgdienst,SRV wagen. Postagentschap en pinautomaat

Dorpshuis “Ien en Mien”,

Ja

Fysiotherapeut

Supermarkt

Buurthuis/ontmoetingsruimte Basisschool Buitenschoolse opvang

De Wiardaskoalle

Ja

Ja

Ja

Wytgaard Het lintdorp Wytgaard ligt ongeveer 10 kilometer ten zuiden van Leeuwarden. Er loopt door het dorp een doorgaande weg.

1

In gezondheidscentra zitten meerdere eerstelijnsvoorzieningen, zoals een huisarts, apotheek en fysiotherapeut.

77

In vergelijking met de andere dorpen heeft Wytgaard relatief een groot aantal senioren. Dit is beinvloed door de aanwezigheid van het dienstencentrum voor ouderen. Het aantal 75+ is hoog. Huidige voorzieningen Wytgaard kent een groot aantal voorzieningen, met name op sociaal-cultureel gebied. Voor bepaalde voorzieningen, zoals de bank, het postkantoor, een grotere winkel of de huisarts, zijn de inwoners aangewezen op Wirdum en Leeuwarden. Het dorp kent een bloeiend verenigingswezen met maar liefst 28 verenigingen. De voorzieningen in de dorpen Wytgaard en Wirdum vullen elkaar aan. Zo maken sommige bewoners gebruik van de verenigingen van Wirdum. Met twee streekbuslijnen, die tamelijk frequent rijden, is de bereikbaarheid van Wytgaard met het openbaar vervoer relatief goed te noemen. In onderstaand schema zijn de wensen ingevuld die uit de panelbijeenkomst/interviews naar voren zijn gekomen. Aangegeven is dat dienstencentrum “It Kleaster” als MFC kan gaan fungeren. Voorziening

Nu aanwezig in dorp

Apotheek Huisartsen


Nee Nee, wel in Wirdum en Weidum

1 Dagdeel per week

Dienstencentrum 2 ochtenden per week

Ja

Fysiotherapeut Gezondheidscentra

Nee

Nee

Tandarts

Nee

Ja, bijvoorbeeld 1 dagdeel

Thuiszorgwinkel

Nee


Nee

Steunpunt informatie & advies

Nee

Mogelijk

Wijkrestaurant

Nee

Nee

Verzorgingshuis

Nee

Nee

Verpleeghuis

Nee

Nee

“It Kleaster”

“It Kleaster” is aangepast

Woonvoorziening gehandicapten Supermarkt

Ja en rijdende groenteman

Ja

ja 1(wordt verkocht)

Ja

Buurthuis/ontmoetingsruimte Basisschool

Teake Jan Roordaschool Peuterspeelzaal

Buitenschoolse opvang Telefooncirkel

Ja Ja

Nee

Ja

Wirdum en Swichum De beide dorpen liggen ten zuiden van Leeuwarden aan de N31. Wirdum is een terpdorp en heeft een harmonieuze opbouw. Swichum heeft geen noemenswaardige dorpskern en heeft voornamelijk een verspreide bevolking. Met name in de zomermaanden wordt veel gebruik gemaakt van de recreatieve mogelijkheden die Wirdum biedt (pleziervaart, fiets- en wandelpaden). In Wirdum is 23 % van de bewoners ouder dan 55 jaar, in Swichum is dit 19,5 %. In Wirdum en Swichum is een proces van vergrijzing gaande2.

1

Dorphuis “De Twirre”, met daarin het jeugdhonk. Dienstencentrum met wisselbibliotheek.Parochiezaaltje.Café “Omke Wopke”

2 Bron: dorpennota Leeuwarden (voorontwerp)

78

Huidige voorzieningen Wirdum kent een bloeiend verenigingsleven. De historische kerk van Swichum wordt regelmatig gebruikt voor concerten, tentoonstellingen, etc. In Wirdum is, evenals in Wytgaard, een ruim aanbod in zalen. Er worden veel activiteiten voor ouderen georganiseerd, o.a. door het U.V.V. Deze organisatie is erg actief voor ouderen.

Foto’s: Dorpshuis en supermarkt Een directe busverbinding door het dorp, is er niet. Langs de N31 rijden drie streekbussen, waar de inwoners van Wirdum en Swichum gebruik van kunnen maken. Met name voor ouderen is de afstand tot de weg te groot om nog van het openbaar vervoer gebruik te kunnen maken. De gemeente heeft in haar uitvoeringsprogramma in de dorpennota een lijntaxi opgenomen. In Wirdum is een toename van dementerende ouderen volgens de panelleden. Een professionele oppascentrale is gewenst en niet zoals nu door alleen vrijwilligers gerund. Ook wenst men activiteitenbegeleiders om mensen die vereenzamen in het dorp, te stimuleren en te activeren. Dit is tevens bevorderlijk voor de leefbaarheid in het dorp. In Wirdum wil men dat het MFC zich aansluit bij het verenigingsleven en samenwerkt met de voorzieningen en organisaties in de andere dorpen. De voorzieningen die de panelleden wensen en die uit het interview naar voren zijn gekomen, zijn vermeld in het schema. Voorziening Apotheek Huisartsen

Nu aanwezig in dorp

Gewenst in woonservicezone

Nee

Ja

Ja, met apotheek

Ja

Fysiotherapeut

Nee

Ja en pedicure

Gezondheidscentra1

Nee

Nee

Tandarts

Nee

Nee

Thuiszorgwinkel

Nee

Nee


Nee

Zorgsteunpunt

U.V.V.

Ja.

Steunpunt voor informatie & advies Wijkrestaurant

Nee, wel “Meals on Wheels”

Ja

Verzorgingshuis

Nee

Ambulante activiteitenbegeleiders. Dag- en nachtopvang

Verpleeghuis

Nee

Nee


Nee

Ja

Bank, postkantoor, kapster, supermarkt gerund door Talant.

Ja

Dorpshuis, hotelcafé, restaurant, jeugdhonk.

Ja

Supermarkt Buurthuis/ontmoetingsruimte

79

Basisschool

Uniaskoalle en “De Arke”psw

Ja

Ja

Ja


80

Verdeling eigenaar-bewoners/huurders WSZ

Eigenaarbewoner

CHF

NWF

Grote particuliere verhuurder

Ouderenhuisvesting

Kleine particuliere verhuurder

Totaal

13 dorpen

750 (74,5%)

62 (6,2%)

171 (17,0%)

0 (0%)

0 (0%)

7 (1,4%)

492 (100%)

Bron: wijksignaleringssysteem 2001 gemeente Leeuwarden.WSZ 13 (De Dorpen) bestaan uit Wirdum/Swichum/Wytgaard/Lekkum en Miedum

Miedum: met omliggende boerderijen: 20 woningen. Deze woningen zijn allemaal koopwoningen. Snakkerburen: het totaal aantal woningen is 93, waarvan 6 sociale huurwoningen zijn. De overige zijn koop- of particuliere huurwoningen. Lekkum: het totaal aantal woningen is 171, waarvan 51 sociale huurwoningen zijn. Het overige deel bestaat uit koop- of particuliere huurwoningen. Er vindt weinig doorstroming in de woonbezetting plaats. Incidenteel vestigen zich jongeren in de seniorenwoningen. Lekkum heeft 8 seniorenwoningen, die al lang niet meer aan de eisen van deze tijd voldoen (bijvoorbeeld geen CVinstallatie). Wytgaard: telt 195 woningen, waarvan 54 sociale huurwoningen, de overige woningen vallen in de categorie koop of particuliere huurwoning. In Wytgaard doet zich, evenals in een aantal andere Leeuwarder dorpen, het verschijnsel voor van jongeren die zich in huurwoningen, bestemd voor ouderen, vestigen. Door ouderen wordt hierdoor overlast ervaren. Wirdum: 392 woningen , waarvan 118 sociale woningbouw en 68 verspreide woningen Swichum: 18 woningen, allen eigen woningen De woningvoorraad in Swichum en Wirdum bestaat op dit moment voor 31% uit sociale huurwoningen, waarvan een groot deel seniorenwoningen zijn. Deze seniorenwoningen worden in een aantal gevallen door jongeren bewoond1. Dit geeft overlast voor de ouderen, omdat er vaak rommel om het huis ligt en jongeren draaien vaak harde muziek. De seniorenwoningen moeten aangepast worden aan de huidige eisen. Goutum: totaal 962 woningen, waarvan 79 sociale huurwoningen2. Verspreide huizen Goutum: 27, waarvan geen enkele sociale huurwoning3. Slechts 8% van de woningvoorraad bestaat uit sociale huurwoningen. Visie en Aanpak/Stappenplan Het beleid van de gemeente, verwoord in de Dorpennota Leeuwarden (voorontwerp), is erop gericht om de woonfunctie in kwalitatief en kwantitatief opzicht op een zodanig niveau te handhaven en te ontwikkelen, dat elk dorp een voldoende en gedifferentieerd woningaanbod kent. Dit opdat alle inkomens- en/of doelgroepen passend gehuisvest kunnen worden en het inwonersaantal in de dorpen op peil blijft. Per dorp ligt het accent op een verschillende doelgroep, als het gaat om de huidige en de toekomstige woningvoorraad. Dit accent hangt nauw samen met het voorzieningenniveau in de dorpen. Indien er een compleet pakket van basisvoorzieningen aanwezig is, is het dorp meer geschikt voor zelfstandig wonende ouderen (Wytgaard en Wirdum).

1 Bron: dorpennota Leeuwarden (voorontwerp) 2 Bron: statistisch jaarboek 2003 Leeuwarden becijferd 3 Bron: statistisch jaarboek 2003 Leeuwarden becijferd

81

De veronderstelling is, dat nieuwbouw in de dorpen een doorstroming in de woningbezetting tot gevolg kan hebben. Mensen in het dorp trekken naar de nieuwbouw. Hierdoor wordt vrijkomende woonruimte geboden aan andere groepen, zoals starters en ouderen. In de nota wordt hierbij opgemerkt, dat het zolang mogelijk zelfstandig laten wonen van ouderen een belangrijke maatschappelijke opgave voor de toekomst is. Woningbouw moet daarom flexibel en duurzaam zijn. Herstructureringsmaatregelen (renovatie, opplussen, verkoop, sloop met name in de buurten met veel sociale huurwoningen) in de dorpen zijn hiervoor nodig. Foto: seniorenwoningen Wytgaard

Het beleid met betrekking tot voorzieningen, is gericht op behoud en versterking van de sociale en maatschappelijke structuur. Gestreefd wordt om de bestaande voorzieningen zo veel mogelijk te handhaven. De samenwerking tussen de dorpen met betrekking tot voorzieningen zal gestimuleerd worden. Het beleid met betrekking tot de verkeersstructuur is erop gericht in de dorpen een “duurzaam veilige” verkeersstructuur te handhaven en waar nodig, te creëren. De dorpen dienen optimaal bereikbaar te zijn. Bijzondere aandacht voor vervoersafhankelijken, zoals ouderen, is hierbij gewenst. In de dorpennota worden hiertoe diverse aanbevelingen gedaan. Het niet veilig kunnen verplaatsen op straat als er sprake is van beperkingen in de mobiliteit en het ontbreken van goede parkeergelegenheid aan huis worden als knelpunten aangedragen. Realisatie concept woonservicezones De dorpen geven aan dat er een groot verschil in behoeften bestaat tussen ouderen in de stad en ouderen in het dorp. Vrijwel alles draait in het dorp op vrijwilligers. De waarde hiervan is niet in geld uit te drukken. Maar de dorpen hebben wel ondersteuning nodig om het voorzieningenniveau te kunnen handhaven en uit te breiden, om ouderen de mogelijkheid te geven in hun eigen woning te blijven wonen, maar ook ter ondersteuning en ontlasting van de mantelzorg. Door een goede samenwerking met bijvoorbeeld de thuiszorg of professionele hulp en coördinatie van de voorzieningen door een beroepskracht, kunnen ouderen in de dorpen blijven wonen. De inwoners van Goutum en Hempens/Teerns en de bewoners van de nieuwe en toekomstige stadswijken zullen van elkaars voorzieningen gebruik kunnen maken. Ook dit uitgangspunt wordt gedeeld door de dorpen. Lekkum, Snakkerburen en Miedum kunnen gebruik maken van de voorzieningen van de Vrijheidwijk. Nadrukkelijk wordt gesteld dat het dorpse karakter bewaard moet blijven. Het moet een win-win situatie worden. Vooral Goutum lijkt opgeslokt te worden door de stad en moet grote inspanningen verrichten om goede integratie met de nieuwe bewoners tot stand te brengen.

82

Het draagvlak in de dorpen is groot om een netwerk van voorzieningen tot stand te brengen, en aan te vullen met ontbrekende voorzieningen. Het versterken en het tot stand brengen van zo’n netwerk, moet in nauw overleg en in samenwerking gebeuren met alle partijen (dorpsbelangen, verenigingen, vrijwilligersorganisaties en zorgaanbieders), inclusief partijen als de plaatselijke cafés, restaurant, supermarkten en rijdende winkelwagens. Voor de coördinatie is inzet van een beroepskracht nodig.

83

Bijlage: Indicatieve planologische kengetallen en toekomstscenario tot 2015 In de dorpen (totaal) is nodig: (4800 inwoners) Een deel van Goutum meegenomen bij Zuidlanden. Woonvorm


Scenario 2015

Woningbehoefte


75

28

Intramurale 24-uurs zorg binnen/buiten de wijk. Nu niet aanwezig in de wijk.

2. Cluster wonen met extramurale 24-uurs zorg

2

22

60 m2 per huishouden. Gemiddelde woningbezetting (GWB): 2,0. Aantal cluster woningen: 1 van 12; 1 van 10. Aantal standaard woningen: 11 Aantal clusters per wijk: 1

3. Begeleid/beschut wonen met extramurale 24-uurs zorg

4

24

60 m2 per huishouden GWB: 2,0 Aantal standaard woningen: 12 Aantal aanleunpunten: 1


81

74

4. Zelfst. woonzorgcomplex met complexgebonden thuiszorg

39

70

90 - 120 m2 per huishouden GWB: 1,2 Aantal aangepaste standaardwoningen: 58 Aantal woonzorgcomplexen: 1


51

68

90 - 150 m2 per huishouden GWB: 1,8 Aantal aangepaste standaardwoningen: 38


96

184


159

212


299

571

84

90 - 150 m2 per persoon GWB: 1,8 Aantal aangepaste standaardwoningen: 118

WOONSERVICEZONES LEEUWARDEN BUNDELING VAN WIJKVISIES

Recommend Documents