Een uitgave van de Grootouders- en Seniorenactie van de Gezinsbond 21 maart 2014 - nummer 1
3
COLUMN WILLEM VERMANDERE
4-5 INTERVIEW JO DE MEYER
foto: Pieter Coomans
Om in te lijsten
6
MANU KEIRSE OVER ROUWEN
7
TIPS VOOR TRIPS
8
ERFGOEDDAG
H
et geluk van een eerste kleinkind is vaak om in te lijsten. Een nieuwe levensfase die best wel wat aandacht verdient, vindt de Gezinsbond. Zeer binnenkort rolt de zesde editie van de Brief aan Jonge Grootouders van de persen. Meer info via: www.gezinsbond.be/grootouders. In deze Aktief hebben we het over de rol van de grootouders in de kinderopvang en opa Jo De Meyere getuigt hoe de kleinkinderen een rol in zijn leven spelen. De gevierde acteur is straks te zien in de musical ’14-18’. In het najaar organiseert de Grootouders- en Seniorenactie van de Gezinsbond een eeuwherdenking ’VEERTIEN ACHTTIEN… EN WAT NU!’ met onder meer een uniek vredesconcert van Willem Vermandere. Lees meer blz. 3. (RDS)
Woensdag, opa- en omadag? Op woensdagnamiddag naar opa en oma, een vast ritueel voor twee op drie van alle schoolgaande kinderen waarvan de ouders uit werken gaan. Een herkenbare situatie, of toch niet? De Vlaamse overheid onderzoekt regelmatig het gebruik van opvang door de Vlaamse gezinnen. Zo brengt ze een aantal evoluties in onze samenleving aan het licht, waarop ze dan kan inspelen. Ook voor de Gezinsbond leveren die onderzoeken interessante informatie op, zoals over de rol die grootouders tegenwoordig opnemen in de opvang van hun kleinkinderen.
Lekker uitzieken Ouders maken voor de opvang van hun baby of peuter het vaakst gebruik van een kinderdagverblijf. Daarna volgen de onthaalouders. Op de derde plaats komen de grootouders. Iets meer dan één op zes van de gezinnen die opvang voor hun baby of peuter nodig hebben, doet voornamelijk beroep op de grootouders. Dat is de helft minder dan tien jaar geleden. De kleinkinderen spenderen gemiddeld 26,6 uur per week bij hun grootouders. Dat is minder dan in de kinderdagverblijven of
bij onthaalouders. Kinderen die in de week meestal door hun grootouders worden opgevangen, worden ook in het weekend vaker door hen opgevangen. Dat is veel minder het geval voor baby’s en peuters die voornamelijk naar de formele opvang gaan. Al zijn grootouders minder dan vroeger de belangrijkste opvangoplossing voor ouders met een baby of peuter, ze zijn en blijven hét belangrijkste toevluchtsoord als de baby of peuter ziek is. Maar liefst vier op de vijf ouders geeft aan dat zij dan
Coördinatie: Ronny De Schuyter Werkten mee aan dit nummer: Ronny De Schuyter, Manu Keirse, Geert Van Hecke, Paul en Barbara Verstraete, Lutgard Vrints Eindredactie: Jef Bergmans Lay-out: Tessa De Ceuninck ’Aktief’ is een uitgave van de Grootouders- en Seniorenactie van de Gezinsbond en verschijnt vier keer per jaar als bijlage bij De Bond. Troonstraat 125, 1050 Brussel, tel. 02-507.89.45,
[email protected]
de bond · 21 maart 2014
de grootouders inschakelen. Ook voor opvang op moeilijke uren (voor baby’s en peuters is dat bijna uitsluitend opvang na 18 uur) kunnen bijna de helft van de gezinnen rekenen op oma en opa. We kunnen besluiten dat grootouders wel degelijk opvang blijven bieden, maar dat er minder ouders zijn die beroep op hen doen voor de dagelijkse opvang van hun baby of peuter.
Voorkeur Als ouders geen rekening zouden moeten houden met kostprijs, beschikbaarheid, nabijheid… kiest één op de vier gezinnen voor een kinderdagverblijf, en één op de vijf voor de combinatie kinderdagverblijf en grootouders. Eén op de twintig zou kiezen voor opvang enkel door de grootouders. De meeste Vlaamse gezinnen kunnen hun ideale opvangkeuze waarmaken, maar jammer genoeg is dat het minst het geval bij ouders die hun baby (ook) door de grootouders willen laten opvangen. Waarschijnlijk heeft dit te maken met het feit dat grootouders, en vooral grootmoeders, momenteel minder beschikbaar zijn dan vroeger. Bij ieder onderzoek neemt het aantal gezinnen toe dat zegt dat zij op geen enkele grootouder beroep kunnen doen voor opvang. In het laatste onderzoek ging het om meer dan vier op de tien gezinnen. Verwacht wordt dat die trend zich steeds meer doorzet. Grootouders zijn immers vaak zelf nog aan het werk. Ouders geven ook meer dan vroeger aan dat zij willen dat hun kind wordt opgevangen door professionele kindbegeleiders omdat dit volgens
Paul (tekst) en Barbara (tekening) Verstraete
Tekening: Peter van Straaten Uit: Niet doen opa, Harmonie, 160 blz., 14,90 euro.
2 / Aktief
hen de ontwikkeling van hun kind ten goede komt.
Buitenschoolse opvang En hoe zit het met de opvang van schoolgaande kinderen vóór en na school? Welke rol spelen oma en opa daarbinnen. Opvang door grootouders en school komen het meest voor. De opvang door grootouders is wel lichtjes afgenomen tegenover tien jaar geleden, terwijl de opvang op school en door het IBO (initiatief buitenschoolse opvang) toeneemt. Toch mogen we de rol van grootouders zeker niet onderschatten. Ze zetten indrukwekkende opvangprestaties neer! Vooral kleuters verblijven het vaakst bij hun grootouders. Niet minder dan zes op de tien kleuters worden meestal bij opa en oma opgevangen. Oudere kinderen worden nagenoeg even vaak door de grootouders als door de school opgevangen. De meeste schoolkinderen combineren allerlei soorten opvang maar één op de vier schoolgaande kinderen wordt alleen door de grootouders opgevangen. Opvang door de grootouders is vooral op woensdagnamiddag populair: maar liefst twee op de drie kinderen die opvang nodig hebben, verblijven op woensdagnamiddag bij hun grootouders. Bijna één op twee gezinnen schakelt ook na school de grootouders vaak in, dus ongeveer evenveel als de gezinnen die gebruik maken van schoolopvang. Het moment waarop ouders het minst beroep doen op de grootouders is vóór schooltijd, maar zelfs dat gebeurt nog regelmatig. Bijna vier op de tien wordt minstens eenmaal per week vóór schooltijd
opgevangen door hun grootouders. Dat is iets minder dan door de school.
Joepie, vakantie! Heel wat kinderen gaan ook in de vakantie naar opa en oma, zo blijkt uit onderzoek. Tijdens de paas- en zomervakantie kunnen zeven op tien kinderen minstens
één keer bij hun grootouders terecht. Voor heel wat gezinnen een mooie hulp, want overbrug maar eens veertien weken vakantie per jaar als je met twee gaat uit werken. Maar het zal ongetwijfeld even vaak gewoon voor het plezier gebeuren, daar zijn we van overtuigd.
Lutgard Vrints
de bond · 21 maart 2014
Aktief / 3
Auberge ’La Couronne’
Z
e vragen of ik nog een beetje wil vertellen van mijn dorp Steenkerke in 14-18. Daar zijn al bibliotheken vol geschreven en gedrukt, over die grote oorlog. Daar duiken altijd weer maar nieuwe dagboeken en getuigenissen op over die waanzinnige tijd. We krijgen er blijkbaar niet genoeg van. Elk dorp, elk gezin, had zijn drama. Ik kreeg hier een geestig en aangrijpend boek toegestuurd over ’Zjefke in de grote oorlog’. Over schoon dapper volk uit de streek van Haacht, Rotselaar en Wakkerzele, dat naar Engeland gevlucht is. Sommige kinderen waren al zodanig verengelst dat ze ’t jammer vonden toen ze moesten terugkeren in 1919. Ik heb in de chaos van mijn eigen boekenkamer nu ook het oorlogsdagboek van Stijn Streuvels teruggevonden. ’t Was niet zo moeilijk, zo’n dikke knuppel! Onze schrijver moet een taai pezig manneke geweest zijn en vooral een ’curieuzeneuze’. Omdat de informatie toen zeer gebrekkig was, wilde hij alles met zijn eigen ogen zien. Hij sprong op zijne velo en reed heen en weer van Ingooigem naar Leuven, om te zien of ’t wel waar was dat heel de stad verwoest was, dat ja zelfs de beroemde bibliotheek in de as was gelegd door die Duitse barbaren. Unieke boeken
van onschatbare waarde, zomaar verbrand! Honderd jaar later zijn Streuvels’ commentaren zeer verhelderend. Die 14-18, daar zijn we nog niet van af. Ik moest een jaar geleden ergens in Limburg gaan zingen. Tijdens de pauze komt daar een man iets heel bijzonders tonen, een in dun zwart leer gebonden boek... ”Kijk Willem, het dagboek van mijn grootvader, helemaal in ’t Frans. Hij was pas afgestudeerd als dokter en hij moet in uw streek van dienst geweest zijn... in Stuyvekenskerke, Tervaete, Pervijze, Lampernisse.” – ”Ja meneer, dat is allemaal dicht bij ons.” – ”Kijk,” zegt hij, ”hier schrijft hij: ’Cette nuit j’ai dormi à Steenkerke, dans l’auberge ’La Couronne’. Zou die herberg nog bestaan, kent ge die?” Ik moest even slikken. ”Ja meneer, die bestaat nog, dat is mijn huis, waar ik al veertig jaar woon. We hebben er erg weinig aan veranderd... zonder moeite zou uw grootvader zijne weg nog vinden.” – ”Ach, grootvader heb ik nooit gekend” zei de man, ”In de laatste oorlog hebben ze hem van spionage verdacht en in ’t jaar 43 in Keulen zomaar terechtgesteld, onthoofd, jawel.” Een maand later stond die man hier met zijn fiets aan de deur, of hij dat huis eens mocht zien waar grootvader nog geslapen had. Natuurlijk meneer! Helaas, zijn bed
staat er niet meer, het huis was helemaal kaal toen we hier veertig jaar geleden kwamen wonen. Tien jaar had het leeggestaan, dat oud krot, gebouwd in 1864. Niemand wilde in dat spookhuis nog wonen. De kinderen van ’t dorp hebben hier kattenkwaad uitgehaald. Ze drongen hier gemakkelijk naar binnen en al wat los zat hebben ze meegepakt. Maar verder is alles nog intact, de muren, de barstjes in ’t plafond, de krakende trap naar boven. Hier beneden hebben we een merkwaardige souvenir van de soldaten, kijk hoe hun brute schoenen, met ijzer beslagen, ’tatsen’ zeggen we hier, de vloertegels uitgesleten hebben rond de stoof. ’t Is een volmaakte cirkel geworden, ’t is de ziel van ons huis. Terwijl ik dit schrijf, schuif ik af en toe met mijn voeten over de oneffen vloer. Hier zat grootvader zich te warmen. Het huis moet gekrioeld hebben van de soldaten, vier jaar lang. In de weilanden
naast het huis waren barakken, waar de eerste zorgen toegediend werden aan de gekwetste soldaten, hier was zelfs een tandarts en een oogmeester, hier zal uw grootvader gewerkt hebben. Hoeveel zijn er hier gestorven, de beroemdste onder hen was Joe English, verder weet ik geen cijfers. Op ons kerkhof hier amper tweehonderd meter vandaan liggen ze begraven. In ’t jaar 1920 zijn de ’oudstrijders’ voor ’t eerst op bedevaart gekomen naar de IJzer. Diksmuide was een ontoegankelijke puinhoop, ze zijn dus maar hier aan de voordeur samengekomen. De oude herberg ’De Kroon’ was veertig jaar geleden een halve ruïne, we hebben het huis min of meer bewoonbaar gemaakt. Het dak laat nu geen jachtsneeuw meer binnen en er staat weer een kachel midden de magische cirkel van de soldatenschoenen. De ingestorte stallingen zijn nu beeldhouwersatelier. Neen, ’t is geen herberg meer. Maar de soldaten zijn er nog. Met mijn voeten op de uitgesleten tegels dicht bij de kachel voel ik ze. Maar ik hoor ze ook. In de wind rond deze auberge ’La Couronne’ hoor ik honderd jaar later nog altijd de klaagzangen der soldaten.
Willem Vermandere
100 JAAR WO I
’Altijd iemands vader, altijd iemands kind’ Wanneer? Donderdag 23 oktober 2014 Waar? Salons Mantovani, Doorn 1, 9700 Oudenaarde Programma? • vanaf 9 uur: onthaal • Welkom door Guy Van Haute, Provinciaal Voorzitter Gezinsbond Oost-Vlaanderen • Woord door Frans Schotte, Algemeen Voorzitter Gezinsbond • Piet Chielens, directeur van In Flanders Fields Ieper, kan maar geen vrede nemen met oorlog. Op zijn eigen doorleefde wijze brengt hij het verhaal van 1914-1918 en hoe we de slachtoffers en hun families herdenken. En wat na de eeuwherdenking? • 11.30 uur: aperitief – middagmaal – dessert – koffie Aansluitend optreden van Willem Vermandere (zang, klarinet, voetorgel en gitaar), Freddy Desmedt (fluit, klarinet en saxofoon), Pol Depoorter (gitaren en mandoline), Bart Caron (contrabas) Het Talbot-Strijkkwartet met Wiet Van de Leest en Aurélie Dorzée (viool), Claudine Steenackers (cello), Natalie Glas (altviool) • 17.30 uur: Slotwoord door Aureel Van den Brande, Voorzitter Grootouders- en Seniorenactie Deze herdenkingsdag (lezing, maaltijd, concert) kan u meemaken voor 45 euro. Meer info via www.gezinsbond.be/100jaarWOI
Veertien achttien… en wat nu! Ge kunt niet in de Westhoek wonen en daar niet van zingen. Die waanzinnige oorlog is hier na 100 jaar nog zeer sterk aanwezig. Bijna elke dorp heeft zijn litteken, waar al die jonge mannen, altijd iemands vader, altijd iemands kind, begraven liggen. In deze streek vertelt elk huis zijn gruwelverhaal. Maar we zullen zingen, om onszelf wat te troosten. Mijn vaste muzikanten komen mee, alsook het fijnbesnaarde nieuwe Talbot-strijkkwartet. Vergeef het mij, als mijn liedjes en mijn muziekjes vol weemoed zitten. ’t Is de schuld van dit landschap, ’t zijn al die verhalen, ’t is de wanhoop en de humor, ’t is de ellende en de spotternij, ’t is allemaal honderd jaar geleden. Maar ’t is Lybië, ’t is Syrië, ’t is Lampedusa. ’t Is vandaag.
Willem Vermandere
de bond · 21 maart 2014
4 / Aktief
foto’s: Kristof Ghyselinck
JO DE MEYERE STRAKS IN MUSICAL ’14-’18
Over liefde en gemis, in het theater maar ook in zijn eigen leven Het herdenkingsjaar van de Groote Oorlog is al goed gestart. Er verschenen boeken over de Eerste Wereldoorlog, scholen zijn ermee bezig, er was de Eén-serie ’In Vlaamse Velden’. En volgende maand volgt dan de groots aangekondigde musical ’14-’18, waar ook alles draait om wat oorlog met mensen doet. Een van de topacteurs in deze – wat heet – ’spektakelvoorstelling’ is Jo De Meyere (75). Hij kruipt er in de huid van een generaal, maar tijdens ons interview zit zijn hoofd nog helemaal bij een ander personage: Petrus uit ’Petrus en den doodendraad’. Ook een verhaal over de oorlog, maar nog meer over liefde en gemis, gevoelens die de acteur zelf zeer sterk ervaart nadat zijn vrouw tien jaar geleden overleed.
H
et Sint-Baafsplein in Gent. De plek voor dit interview is voor Jo De Meyere verbonden met heel wat herinneringen uit zijn jonge jaren. In de SintBaafskathedraal zong hij nog als tiener mee in het kerkkoor en wat verderop ligt het Koninklijk Conservatorium. Daar studeerde hij voordrachtkunst en toneelspeelkunst. Maar centraal op het plein staat het stadstheater van NTGent, waar hij in 1965 zijn eerste stappen in de theaterwereld zette. Elf jaar lang stond hij er op de planken, samen met grote namen als Cyriel Van Gent en Jef Demedts, tot hij daarna nieuwe oorden verkende. Het werd het begin van een mooie carrière
mensen die mij als kapelaan Odekerke aanspreken. Onlangs kwam er na een voorstelling een koppel bij mij met een ruiker bloemen ’voor hun kapelaan’. Ik vond dat zo ontroerend om na al die jaren op die manier verrast te worden door mensen die je blijven volgen en graag zien.”
Band steeds dunner Mensen graag zien en ze soms hard moeten missen. Het werd een beetje de rode draad van dit interview. ”Als ik even terugga naar die jaren in Nederland, kom ik al meteen bij Arlette (zijn vrouw die in
”Ik dacht dat door geld te verdienen en succes te hebben mijn gezin ook gelukkig was” als acteur, die hij tot op vandaag met veel verve en energie voortzet. ”In 1977 kwam dan het aanbod uit Nederland om mee te spelen in Dagboek van een Herdershond (de legendarische tv-reeks waarin hij de rol van kapelaan Odekerke vertolkte, red.). Dat was voor Vlaanderen en Nederland een zeer indringende serie. Er zijn nu nog altijd
2003 op haar drieënzestigste overleed, red.) Tussen 1977 en 1980 werkte ik bij onze noorderburen als freelance-acteur, maar dan ben ik vanwege mijn gezin teruggekeerd naar Vlaanderen. Want toen ik op een nacht thuiskwam van een voorstelling, zat Arlette huilend op de canapé. Ze stelde mij heel nuchter voor deze keuze: ’Ofwel kom je terug naar
ons land ofwel verhuizen we met de twee kinderen naar Nederland. Maar zo kan het niet meer verder.’ Wat was er gebeurd? Zonder dat ik het zelf besefte, dreigde mijn huwelijk kapot te gaan. Ik dacht dat door geld te verdienen en succes te hebben mijn gezin ook gelukkig was. Maar dat bleek niet waar te zijn, want de band tussen Arlette en mij werd steeds dunner en dunner. Ik had meer aan mijn gezin moeten denken en hen laten delen in wat ik deed. En daarin was ik tekortgeschoten.”
Kaarsjes Na zijn Nederlandse tijd maakte De Meyere verder carrière in Vlaanderen. Tot 2004 maakte hij deel uit van het Dramatisch Gezelschap van de VRT (eerst nog BRT). Zo kon het breed publiek hem zien schitteren in rollen als Alexander Vorlat (Stille Waters) en John Nauwelaerts (Flikken). Ook was hij te zien in diverse films, zoals De Leeuw van Vlaanderen van Hugo Claus, De Zaak Alzheimer van Erik Van Looy of – recenter nog – Het Vonnis van Jan Verheyen. Maar zijn eerste biotoop, het theater, heeft hem nooit losgelaten. Opvallend daarbij is hoe met name stukken van Samuel Beckett bovenaan zijn favorieten prijken. ”Ik heb een aantal van die klassiekers met Julien Schoenaerts mogen spelen en dat was fantastisch. Zo’n binding en warmte die ik bij Julien (de
de bond · 21 maart 2014
Aktief / 5
vader van Matthias Schoenaerts, red.) voelde! Al zeg ik het wat onbescheiden zelf, maar wij speelden werkelijk kamermuziek van het hoogste niveau. Julien is trouwens een van de mensen voor wie ik daarnet in de Sint-Baafskathedraal nog een kaarsje aanstak, wat ik telkens doe vóór een bespreking of interview. Ik kom uit een warm katholiek gezin en ben weggegroeid van het geloof. Maar mijn voeling met Onze-Lieve-Vrouw is altijd gebleven. De andere kaarsjes zijn voor Arlette, mijn moeder en Ko Van Dijk. Ko was destijds een groot acteur in Nederland met wie ik een uitzonderlijke band had.”
Wat ’Petrus’ naar boven haalde Het gesprek komt bij het theaterwerk waar Jo De Meyere nu mee bezig is. Vol vuur vertelt hij over Petrus en den doodendraad, de voorstelling waarmee hij de voorbije maanden samen met de jonge actrice Sofie Palmers Vlaanderen rondtrok. Deze theaterdialoog is het liefdesverhaal van een oude man die hunkert naar de onvervulde liefde van zijn jeugd. De ’dodendraad’ verwijst naar de grensversperring tijdens de Eerste Wereldoorlog tussen Vlaanderen en Nederland, die moest voorkomen dat mensen smokkelden of vluchtten. ”Dat liefdesverhaal speelt zich af tegen de achtergrond van de Eerste Wereldoorlog, al gaat het ook hier – zoals zo vaak bij verhalen – in de eerste plaats om universele gevoelens van liefde en gemis. Ik heb deze voorstelling (in een regie van Stefan Perceval en op tekst van Guido Van Meir, red.) enorm graag gedaan. Nu al weet ik dat dit stuk in mijn topvijf zit
van wat ik het liefst gespeeld zal hebben. Die Petrus haalde ontzettend veel uit mezelf naar boven. Ik ben net vóór de Tweede Wereldoorlog geboren en was dus nog een klein kind in de oorlogsjaren. Maar ik houd toch nog heel wat oorlogsherinneringen over aan de tijd kort na de bevrijding. Ook trieste herinneringen. Bijvoorbeeld hoe vrouwen van collaborateurs uit de huizen werden gesleurd en hoe hun haren werden afgeknipt. Die gevoelens van onrecht en onmacht, wat je uiteindelijk in elke oorlogssituatie ziet opduiken, heb ik zeker in dat Petrus-stuk gelegd.” Maar de dialoog van Guido Van Meir, met een eveneens knappe vertolking door Sofie Palmers, is in de eerste plaats een
voor mij parallel met het verlies van mijn vrouw. Vandaag kan ik over Arlette en dat verlies spreken zonder hier te zitten met tranen in mijn ogen. Maar enkele jaren geleden lukte dat nog niet. Zij was immers de vrouw die altijd naast mij stond, in mooie en moeilijke momenten.”
Supporter voor kleinkinderen Op dit ogenblik zit Jo De Meyere in volle voorbereiding van de musical ’14’18. Nu al is zeker dat het een spectaculaire voorstelling wordt, in regie van Frank Van Laecke. Dirk Brossé schreef de muziek en Allard Blom stond in voor script en liedteksten. Naast De Meyere bestaat de cast uit deze bekende na-
”Als voetbalsupporter voor mijn kleinkinderen word ik zelf even publiek” universeel liefdesverhaal. En net die liefdesthematiek deed bij Jo De Meyere – die weet wat het is een geliefde te verliezen – heel wat persoonlijke gevoelens naar boven komen. Door dat zo doorleefde theaterspel had Knack het in een recensie zelfs over een ’magistrale vertolking’ die Jo De Meyere in dat stuk neerzette. ”De recensente schreef dat ’die persoonlijke tragiek zijn spel scherpt’ en daarmee had ze het helemaal juist aangevoeld. De liefde van die Petrus voor zijn Marie, een liefde waar die man zo naar smacht, liep
men: Jelle Cleymans, Jonas Van Geel, Bert Verbeke, Lander Depoortere, Free Souffriau, Maaike Cafmeyer, Peter Van de Velde en Louis Talpe. ”Dat ze het een spektakel noemen, heeft onder meer te maken met de rijdende tribune en bewegende decorstukken. Als toeschouwer word je zo helemaal opgeslorpt door het verhaal. Ik ben nu al zeker dat die prachtige Stille-Nachtscène in verschillende talen – een authentiek moment uit de oorlog – een heel beklijvende gebeurtenis wordt. En wat mijn rol van die
generaal betreft, kan ik in elk geval zeggen dat het een zeer harde en autoritaire man is. Hij kan ook niet anders, want hij is op dat moment verantwoordelijk voor dat Belgisch leger op het slagveld. Hij bedenkt ook mee de beslissing om de IJzervlakte te laten overstromen. Maar tegelijk moet daar voor mij – en dat vind ik zeer belangrijk – ook een mens van vlees en bloed staan. Iemand die in diezelfde oorlog ook nog een persoonlijk drama te verwerken had…” Jo De Meyere is zelf vader van twee kinderen en opa van vier kleinkinderen. Of hij daar tot slot iets over kwijt wil, vraag ik hem nog. ”Dat wil ik gerust doen, maar zo’n vraag maakt mij eigenlijk een beetje sprakeloos. Kleinkinderen zijn toch zoiets fantastisch. Ze heten Bram (18), Jannes (15), Brent (15) en Wout (8), en het zijn alle vier voetballers. Zij bepalen mijn leven en mijn geluk. We wonen immers dicht bij elkaar in Merelbeke, zodat ik ze vaak zie. En naar hun wedstrijden ga ik ook telkens kijken. Die mis ik nooit. Terwijl ik anders altijd zelf op een podium sta, ben ik hier supporter aan de zijlijn. Maar wel een hevige supporter. Ze zullen het van opa Jo ook te horen krijgen als het niet goed was. Ik geef ze weinig toe omdat ik ze wil laten voelen dat er, in al het prachtige dat ze al doen en kunnen, nog zoveel te verbeteren is.”
Geert Van Hecke Voor details over ledenkorting voor de musical ’14-’18 zie pag. 24 Meer over ’Petrus en den oodendraad’ (met hernemingen begin 2015!) op www.hetgevolg.be
de bond · 21 maart 2014
6 / Aktief OVER ROUWEN Overal in de wereld kom je hem tegen en telkens opnieuw sterft hij binnen in je. Je gaat nooit meer alleen. Altijd en overal waar je gaat loopt hij met je mee. Er is niets waar hij niet aan meedoet. Geen mens is zo aanwezig als de mens die je mist. De wereld is gaan bestaan uit plekken waar hij niet is, de tijd uit momenten zonder hem. Uit alle hoeken kan verdriet te voorschijn springen. Overal loert pijn en radeloosheid. Geen woord heeft zijn betekenis behouden. Elke betekenis moet opnieuw worden uitgevonden. En soms wordt ze gevonden in een blik die verstaat zonder woorden, in een mens die het vertrouwen kan uitstralen dat tranen worden gedroogd, niet voor altijd, maar altijd weer.
Leren leven met is niet loslaten
Het eerste sneeuwklokje in de tuin
D
e lente is op komst. Een verademing na de koude wintermaanden. De warmte van de eerste zonnestralen op de gezichten brengt een spontane blijheid. Je hebt er naar uitgezien. De wereld wordt ineens veel aangenamer. En toch is dat niet voor iedereen zo. Het eerste sneeuwklokje in de voortuin roept meteen ook verdriet op. Vorig jaar kon je partner er nog zo van genieten en nu is die er niet meer. Of door een voortschrijdende dementering is ze geleidelijk aan het wegdeemsteren in een wereld van vervreemding waarin je haar niet kunt volgen. Of je ziet meteen weer de verwondering van je kleinzoon voor de eenvoud van dat bloemetje dat zomaar de mensen komt verblijden. Hij is zeven jaar geleden omgekomen in een verkeersongeval. Of ineens staan je ogen vol tranen voor je zoon die zeven jaar geleden uit het leven is gestapt. Hij zal nooit meer de vreugde om het eerste sneeuwklokje in de tuin kunnen beleven. Zouden andere mensen beseffen wat dat eerste sneeuwklokje in de tuin allemaal kan bovenhalen bij mensen die moeten leven met gemis of verdriet? En ziet de samenleving wel het verdriet van ouderen? Als in een dorp in dezelfde maand een kind van twaalf verongelukt, een vrouw van achtendertig die een man en drie kinderen achterlaat aan kanker sterft en een man van achtentachtig sterft die een vrouw van zevenentachtig achterlaat, wie zal het verdriet zien van de ouderen? Uitspraken als: ”Hij heeft een mooie leeftijd gehad” vullen de leegte niet voor de vrouw die na zestig jaar samenzijn nu alleen verder moet. En wie ziet het verdriet van de grootouders als hun kleinkind sterft. Ze verliezen niet alleen dat kleinkind maar ook de vreugde van hun kinderen. En vaak weten ze niet hoe ze in hun eigen
verdriet troost kunnen brengen aan hun kinderen. En uitspraken als: ”Het is toch veel erger voor je kinderen” brengen geen troost. Je kunt verlies en verdriet toch niet wegen of meten. Natuurlijk ben je begaan met je kinderen, maar dat neemt je eigen verdriet niet weg. En dat eerste sneeuwklokje in de tuin doet je meteen terugdenken aan de uitvaart van je zoon. In de toespraken ging het over zijn vrouw en zijn kinderen en als moeder werd je niet eens vernoemd. Of je partner leeft nog wel maar leeft meer en meer in een eigen wereld door zijn voortschrijdende dementering. Je kunt je vreugde niet meer met hem delen. Of voel je eerder heimwee naar wat ooit was en lukt het je ook niet meer om met vreugde de komende lente tegemoet te zien?
Je gaat nooit meer alleen Geen mens is zo aanwezig als de mens die wordt gemist. Altijd en overal waar je gaat, loopt hij op de een of andere manier met je mee. Je ziet hem thuiskomen van de bibliotheek met een stapel boeken onder zijn arm. Je ziet je kleinkind ravotten in de tuin. Je hoort haar keuvelen met de buurvrouw aan de voordeur. Dat eerste sneeuwklokje in de tuin geeft je het gevoel dat het missen nog maar net begonnen is. Het is de radio die wacht om te worden aangezet. Het zijn de modderschoenen die je niet meer in de gang ziet staan. Het is de kapstok waar haar mantel nog hangt. Het zijn de vuile hemden die je niet meer in de wasmand vindt. Het is zijn lievelingsgerecht dat niet meer wordt bereid. Het is de lege plaats aan tafel. Het is de zondagavond waar jullie het vroeger zo gezellig samen hadden. En dan begint hij ook te sterven in de blikken van mensen die vinden dat het nu al lang genoeg duurt en dat je verder moet.
Herstel van de pijn en het verdriet betekent niet dat je persoon en je vroegere leven vergeet. Het betekent evenmin dat je geen relatie meer hebt met de overledene. Met de dood eindigt het leven, maar nooit de relatie die je met iemand hebt. Herstel betekent niet dat je niet meer wordt geraakt als je met bepaalde herinneringen wordt geconfronteerd. De lievelingsmuziek horen, op een bepaalde plaats komen, de eerste lentedag, het eerste sneeuwklokje of de eerste krokus in de tuin, een foto zien, het kan je opnieuw ontroeren. Om opnieuw echt van het leven te houden hoef je de ander niet te vergeten. De mensen en de dingen die belangrijk zijn in je leven, draag je mee in je hart en in je gedachten. Dat is ook zo met de herinnering aan een dierbaar iemand. Je kunt de herinnering zorgvuldig bewaren, je blijven herinneren wat je wilt herinneren, vasthouden wat kostbaar is om vast te houden en laten gaan wat je beter los kunt laten. Door de combinatie van de herinnering en je nieuwe manier van zijn en omgaan die je hebt uitgebouwd, kun je je heden en je toekomst verrijken zonder je belangrijke verleden te vergeten.
Zouden mensen dit weten Zou het niet veel gemakkelijker zijn moesten andere mensen weten wat een simpel sneeuwklokje bij je naar boven kan halen? Je zou je ervaring met anderen kunnen delen. Knip dit artikel uit en laat het lezen aan je vrienden en buren. Het kan helpen om meer begrip en zorg te creëren. Mensen om je heen die je begrijpen nemen de pijn en het verdriet niet weg,maar je staat er even niet alleen. Dat kan helpen. De Gezinsbond wil iets van die verbondenheid terug in de samenleving oproepen. Gezinnen zijn niet alleen gezinnen met jonge kinderen. De Gezinsbond is een organisatie die werkt aan verbondenheid tussen jong en oud, aan solidariteit in de ganse samenleving, aan betrokkenheid van politici en gezaghebbenden voor alles wat van deze wereld een wereld kan maken waar het goed is om te leven en te wonen.
Manu Keirse
de bond · 21 maart 2014
Aktief / 7
TELLEN Er was een tijd dat tijd niet bestond. Ik kon de nacht in overdag, ik sliep In lichterlaaie kalm de lente rond Onder een rok van takken, niemand riep Mij wakker in die bloesemde klok April. En leren lopen had geen zin. Ik was compleet mezelf en wist het niet. Ik had nog niet gegeten van mijn naam. Ik had nog geen horloge ingeslikt Van twee die mij daar hadden opgewonden ’s Nachts, ik was geen vleesbom in het klein. Ik tel. Ik tel. Ik tel. Ik tel dit af. Leonard Nolens (°11 april 1947)
Fietsen in de Antwerpse Kempen Het fietsknooppuntennetwerk in de Antwerpse Kempen kreeg eind 2013 een grondige controlebeurt. Ideaal om er de komende lente op verkenning te gaan. Het netwerk telt ruim 2.000 kilometer fietspaden die in twee richtingen bewegwijzerd werden. Er zijn 40 extra knooppunten, 140 kilometer nieuwe fietstrajecten en vlotte verbindingen met onder andere de stadscentra. Waar vertrekken? Twintig fietsinrijpunten zorgen voor een comfortabele start. Van Arendonk tot Wuustwezel. Rijden maar!
WIN De nieuwe fietskaart van Toerisme Provincie Antwerpen kost 9,95 euro en is verkrijgbaar bij de toeristische infokantoren in de Antwerpse Kempen. We mogen 10 exemplaren weggeven. Schrijf of mail naar GezinsbondGrootouders, Troonstraat 125, 1050 Brussel of via
[email protected] met vermelding ’Antwerpse Kempen’.
Uit ’Manieren van leven. Gedichten 1975-2011’. Querido, 2012.
Een geboortegedicht als een tijdbom. Dat kunnen alleen kleppers als Leonard Nolens. De dichter is een van de hoofdgasten op de derde editie van Poëzienacht Brugge op zaterdag 29 maart. Het is ook uitkijken naar de kersverse Dichter des Vaderlands Charles Ducal. Daarnaast verwachten we nog veel taalplezier van onder
meer Peter Verhelst, Menno Wigman, Peter Theunynck en Lies Van Gasse. An Pierlé en Flying Horseman nemen je mee op een avontuurlijke muziektrip. Meer weten? www.poezienachtbrugge.be op zaterdag 29 maart vanaf 19 uur, Concertgebouw Brugge
WIN We mogen 5 duo-tickets weggeven. Weet je waar Leonard Nolens geboren is? Is het in A)Brecht, B)Bree of C)Brugge? Schrijf naar Gezinsbond-GOSA ’Leonard Nolens ’, Troonstraat 125, 1050 Brussel of meld je aan via gosa@ gezinsbond.be De winnaars krijgen een seintje en kunnen hun tickets – de avond zelf – afhalen aan de avondkassa in het Concertgebouw, ’t Zand 34
Wandelen en cultuur ontdekken in Norcia (Umbrië – Italië) Deze vliegreis van 26 mei tot 2 juni 2014 bestaat uit een heerlijke mix van wandelen en cultuur. Zo ontdekken we het natuurpark van de Monti Sibillini en brengen we een bezoek aan ’La Fiorita’. De historische steden Spoleto, Montefalco en Assisi staan ook op het lijstje en een heerlijke streekgerechtendegustatie slaan we natuurlijk niet af. Verblijf in volpension in het viersterrenhotel ’Salicone’. Naast het hotel ligt een zonnetuin met zwembaden, stoombad en fitness.
Het beste van Beieren Van 5 tot 10 september 2014 trekt Gosa naar Beieren. Een meerdaagse reis die tot in de puntjes verzorgd is en je brengt op de beste plekken van Beieren. Op het lijstje ’niet te missen’ staat het natuurgebied ’Ammerbirge’, de kastelen van Ludwig II van Beieren met onder meer het sprookjespaleis Neuschwanstein en het Slot Linderhof, maar ook de metropool München. Naast tijd om te winkelen voorzien we natuurlijk een moment om een Biergarten te bezoeken.
Praktisch Prijs: 885 euro p.p. op basis van twee personen. Toeslag eenpersoonskamer: 80 euro. Inbegrepen in de prijs • reis in luxebus • begeleiding door een ervaren, gespecialiseerde gids • verblijf in viersterrenhotel • alle excursies • eigen reisbegeleiding Gezinsvakantie-Familiatours Gezinsvakantie-Familiatours vzw, tel. 02 507 89 89, www.gezinsvakantie.be
Praktisch Prijs: 975 euro Inbegrepen: de vlucht (heen en terug), transfers ter plaatse met privé-bus, uitstappen en toegangsgelden, begeleiding, verblijf in volpension (inclusief onbeperkt verbruik van drank – ook wijnen). Niet inbegrepen: toeslag éénpersoonskamer: 140 euro, supplement extra koffer. Gezinssportfederatie vzw, tel. 02-507.88.22, www.gsf.be
