WMO WERKPLAATS SOCIALE TEAMS 11 november 2013
We leven niet in tijdperk van verandering, maar in een verandering van tijdperk © J. Rotmans 2013
Samenleving verandert van
verticaal naar horizontaal centraal naar decentraal top-down naar bottom-up
Samenwerken in het sociale domein • Bouwstenen voor sociale teams
Veranderen …
Bron: W. Hart, Verdraaide organisaties
Bron: W. Hart, Verdraaide organisaties
Bron: W. Hart, Verdraaide organisaties
Drukte in de wijk/dorp
Loslaten, leren en ontwikkelen Allerlei teams Afstemming organisaties
Richtinggevende gemeente
Alle teams werken aan: • Preventie • Bevorderen eigen kracht • Gebiedsgericht • Integraal • Duurzaam
De 3 decentralisaties … Van
Naar
Individuele voorzieningen
Algemene voorzieningen
Aanbodgericht
Vraaggericht
Curatief
Preventief
Zware zorg
Lichte ondersteuning
Formele ondersteuning
Informele ondersteuning
Problematiseren
Eigen kracht
Duur en bureaucratisch
Goedkoper en efficiënt
Sectoraal en volgtijdelijk
Integraal en tegelijkertijd
Afstandelijk
Dichtbij
Op basis van: Toekomstschets inrichting sociaal domein
Doelen sociale teams
Duurzame resultaten … … voor minder geld
Huishoudens komen vooruit: Meer zelfredzaam Meer welzijn Sociale stijging Meer gezondheid
Minder hulpverleners, (zware) zorg en ondersteuning Meer informele ondersteuning Meer preventie
Veranderen van hoofd en hart
Doelen
Aansturing
Inrichting
Burger centraal Competenties
Werkwijze Medewerkers
Bouwstenen voor succesvolle sociale teams
Van vangnet naar springplank
Richtinggevend kader met ruimte Doelen
Doelen • • • • •
Stel doelen passend bij lokale context Doe samen met partners omgevingsanalyse Stel doelen samen met partners op Maak afspraken over monitoren doelen Leg doelen vast in een visie-/startdocument
PRAKTISCH Stel doelen vast op basis omgevingsanalyse en leg deze vast in visie-/startdocument. Doe dit tijdens aantal resultaatgerichte werkbijeenkomsten met samenwerkingspartners
Inrichting
Alle teams werken aan: • Preventie • Bevorderen eigen kracht • Gebiedsgericht • Integraal • Duurzaam
Inrichting Varianten sociale teams Sociaal team Inrichting
Burgers
Meerdere toegangen
Vraag burgers staat centraal Aantal en soort teams afhankelijk van omgevingsanalyse
Achterliggend team
Sociaal team 1
Burgers
Sociaal team 2
Burgers
Sociaal team 3
Burgers
Inrichting Samenstelling sociale teams Keuze soort en variant
Inrichting Kenmerken populatie
Keuze partijen (wel/geen 2e lijns)
Samenstelling team
Keuze aantal teams
Gewenste omvang
Inrichting • Voor samenstelling zijn leidend: – Positionering in piramide en inrichtingsvariant – Belangrijkste thema’s in dorp/de wijk – Motivatie en betrokkenheid van sociaal werker zelf
• Korte lijnen naar specialistische hulp en diensten • Teams groter dan 5 tot 7 zijn minder werkbaar PRAKTISCH Bespreek tijdens werkbijeenkomsten met partners positionering, inrichting, werkwijze en financiering en leg dit vast in startdocument. Zorg voor heldere criteria voor wie wel/niet in sociaal team
Werkwijze – een voorbeeld
Werkwijze
Aanbellen
In contact komen
Twinkeling
• Onverwacht • Doel 1e gesprek = 2e gesprek
• Relatie opbouwen • Beeld situatie krijgen (welke ondersteuning?)
• Talenten en krachten • Persoonlijke ontwikkeling
Sociaal werker
Mijn plan
Doorpraten
• Uit eigen omgeving • Zelf zoeken
• Van en door bewoner
• Ambities en mogelijkheden • Alle leden huishouden
Uitvoeren
Kijk dit kan ik!
• Eigen kracht • Blijf erbij
• Van en door bewoner
Feest!
Werkwijze • Eén huishouden, één plan, één sociaal werker • Lerende omgeving – Werkwijze vastleggen in groeidocument – Komen tot gemeenschappelijke afspraken en werkwijze – Ruimte voor reflectie (elkaar voeden, coachen, meedenken)
• Geen casuïstiek besprekingen • Pas als er sprake is van complexiteit, wordt specialistische hulp ingeschakeld PRAKTISCH
Learning by doing staat voorop en zorgt dat de werkwijze past in omgeving. Daarnaast worden knelpunten blootgelegd en kan er al doende naar oplossingen gezocht worden. Hou vast aan basis uitgangspunten
Medewerkers
Medewerkers
Juiste persoon op juiste plaats … • Tijd en ruimte om maatwerk te leveren • Besluiten nemen over inzet juiste zorg • Onvoorwaardelijke steun: managers dragen dat actief uit! • Budget om naar eigen inzicht in te zetten • Eindverantwoordelijk!
Bron: W. Hart, Verdraaide organisaties
Bron: W. Hart, Verdraaide organisaties
Bron: W. Hart, Verdraaide organisaties
Brede nabije professionals met generieke competenties Medewerkers
© j.ikink / NHL Hogeschool 2013
contactvaardig en communicatief vraag en oplossingsgericht doel- en resultaatgericht ondernemend en innovatief inzichtelijk en verantwoord professioneel en kwaliteitsgericht
Generalist werkt domein overschrijdend Participatie en burgerschap Informatie en advies Pedagogische hulpverlening, Generalist opvang en opvoeden zorgverlening Psychosociale hulpverlening Gezondheid en ziekte Generalist Verslavingszorg Generalist samenhulp………… levingsverlening
opbouw
Focus op samenwerking en afstemming Bron: Samenwerrken in de wijk, Movisie, 2013
Generalist aan de voordeur • • • • • • • • •
•
Ondersteun vanuit menselijke waarde en relaties in alle (integraal!) basale vaardigheden in het leven. Presentie: er zijn, aandachtig, betrokken, volgend, vragend Vraaggericht: vraag is richt- en vertrekpunt Empowerment: centraal staat het vermogen en motivatie van het gezin, het sociale netwerk en buurt Outreachend: dichtbij, eropaf, aanklampbaar Kijk naar perspectief: talenten en kansen De bewoner heeft en houdt de regie! Er bij blijven, niet doorverwijzen maar aanschakelen) Geen formele indicatiestelling, snelle opvolging van signalen Maatwerk … elk mens en elke situatie is uniek
Specialist in het team • • • • • •
Elkaar voeden, coachen en met elkaar meedenken Deskundigheid inbrengen op verzoek en ten gunste van je collega Benut elkaar om te reflecteren en te leren: wat ervaar je, wat zijn belemmeringen, wat zijn successen Verdelen caseload: specialisme doet er niet toe Korte en kordate lijnen naar specialistische hulp: doe beroep op hun kennis en netwerken Werkwijze en monitoring doorontwikkelen in overleg met partners
Samenwerken in sociaal team
GENERALIST
GENERALIST
GENERALIST
GENERALIST
SPECIALISME A
SPECIALISME B
SPECIALISME C
SPECIALISME D
Uitwisselen – leren - overleggen
© j.ikink / NHL Hogeschool 2013
Competenties • Voorbeeldprofielen Competenties
• • • • • • • •
Creativiteit Zelfontwikkeling Durf Coachen Samenwerken Netwerken Aanpassingsvermogen Innoverend vermogen
• Coaching on the job op competenties
Bron: Competentieprofiel generalist, Ellen de Goede en Yvonne Wijland
Aanbevelingen
Medewerkers
Competenties
• ‘Generalist aan de voordeur, specialist in het team’ • Attitude gebaseerd op vraaggericht werken, empowerment, outreachend werken en presentie • Vanuit menselijke waarden en relaties • Kijken naar wat mensen (nog) wel kunnen • Gebruik voorbeelden van competentieprofielen • Zorg voor coaching on the job PRAKTISCH Niet altijd mogelijk te gaan voor ‘juiste persoon, op juiste plaats’. Persoonlijke ontwikkeling belangrijk. Zorg naast coaching on the job, voor afspraken over leertraject. Zodat voor iedereen duidelijk is wat er gevraagd wordt als het gaat om attitude en competenties. Deze bouwsteen krijgt vaak minste aandacht, terwijl meest bepalend is voor het succes van het sociaal team
Aansturing Rolverdeling Burger • Wederkerigheid • Netwerken • Eigen kracht
Aansturing Sociaal team werker
Professionals basisvoorzieningen
• Outreachend • Oplossingen informele sfeer met burger • Eindverantwoordelijk
Specialistische professionals • Terrein afstaan • Verantwoordelijk voor specialisme Bron: WIJeindhoven
• Signaleren • Preventie
Gemeente ambtenaren • • • •
Opdrachtgever Richtinggever Daadkracht en voorbeeld Financiën en monitoring
Monitoren
Duurzame resultaten … … voor minder geld
Huishoudens komen vooruit: Meer zelfredzaam Meer welzijn Sociale stijging Meer gezondheid
Minder hulpverleners, (zware) zorg en ondersteuning Meer informele ondersteuning Meer preventie
Indicatoren en meetinstrumenten
Tellen en vertellen
Aansturing • Ontschotten en loslaten • Ondernemend leiderschap met visie en durf • Politici, bestuurders en managers die achter aanpak staan en zich er hard voor maken • Richtinggeven en opdracht geven bij gemeente • Onafhankelijke procesbegeleider • Monitoren of huishoudens er op vooruit gaan en of er vermindering van (dure) zorg is PRAKTISCH Maak onafhankelijke procesbegeleider verantwoordelijk voor functioneren team. Daarnaast is het belangrijk een bestuurlijke ambassadeur te hebben die de aanpak omarmt. Richt de monitoring zo eenvoudig mogelijk in
Fasering vormgeven en inrichten sociale teams VOORBEREIDEN
ONTWIKKELEN
Besluitvorming Regie nemen
Ontwikkelen visie Informeren partners en creëren draagvlak Analyseren omgeving
UITVOEREN
Besluitvorming
Regie houden Werkbijeenkomsten Vaststellen doel en doelgroep Samenstellen sociaal team Opstellen startdocument
IMPLEMENTEREN
Besluitvorming
Aansturen sociaal team
Verankeren aanpak in beleid
Begeleiden en coachen sociaal team
Vergroten zelfredzaamheid
Ontwikkelen aanpak en werkwijze
Verminderen beroep op dienstverlening
Monitoren
Klanttevredenheid
Gaat de cultuuromslag lukken? Heldere visie en doelen Aansturing met lef, rugdekking en mandaat
Ingebed interdisciplinair team
Burger centraal Scholing competenties in leeromgeving
Effectieve, resultaatgerichte werkwijze Medewerkers met drive en lef!
Valkuilen
• Het een beetje anders doen …. • Denken dat convenant leidt tot samenwerken …. • Eigen aanbod aanbieden, in plaats van wat er nodig is …. • Wachten op diagnose …. • Onderschatting van de veerkracht en netwerken van mensen …. • Overnemen …. • Privacy, niet kunnen of niet willen …. • Het gelijk willen behandelen van (on)gelijke gevallen ….
Discussies • • • •
• • • • • • •
Stedelijk versus platteland Positie CJG Positie OGGZ Positie wijkverpleegkundige en huisarts (basiszorgteams) Verbinding JGZ Positie tweedelijns zorgorganisaties Rol welzijn (preventie, burgerkracht, eigen kracht) Rol vrijwillige inzet Financiering Organisatievorm Monitoren resultaten
Succesvol veranderen • Zorg voor duidelijke rolverdeling • Stimuleer diversiteit in sociale teams • Vertrouw op horizontaal en kwalitatieve verantwoording (i.p.v. verantwoordingssysteem dat past bij beheersingsrelatie) • Kijk goed naar het tijdpad, een transitie kan onmogelijk in paar jaar 'af' kan zijn • Verwijder perverse prikkels • Kies voor leren en ontwikkelen als belangrijkste doel • Sluit regionale akkoorden • Behandel ongelijke gevallen naar mate ze verschillen • Kies voor partnerships
