Naar een vitale Friese regio Symposium Wmo werkplaats Friesland 26 november 2015
Opening symposium drs. Jan van Iersel Lid College van Bestuur NHL Hogeschool
Op naar een vitale Friese regio dr. Evelyn Finnema Lector Talmalectoraat Wonen, Welzijn en Zorg op hoge leeftijd
Waar ga ik het over hebben? • Van transitie naar transformatie • Een terugblik • Een vooruitblik
Uitgangspunten Sociaal Domein… eigenlijk is het heel logisch
Van transitie naar transformatie
Van transitie naar transformatie Invoering Wmo, transitie jeugdzorg, participatiewet ≠ verschuiving van taken en verantwoordelijkheden en inperking kosten, maar daadwerkelijk anders denken en doen transformatie
Bewustwording, perspectief, bewegen en loslaten
• individualisme samen leven • Gericht op haalbaarheid en toekomstbestendigheid • Van verzorgingsstaat naar sociale steunstructuren
Wie realiseren transformatie? Transformatoren “Iedereen die betrokken is bij de maatschappelijke vraagstukken in het sociale domein: iedere bestuurder, politicus, gemeentelijk manager, elke beleidsambtenaar, projectleider en programmamanager, elke sociale professional en maatschappelijk betrokken burger (…)” Herman Wijffels in Pastors (2015) Wijsheid in Pacht
Een terugblik op de Wmo - werkplaats
Wmo-werkplaatsen 2009-2015 Doel • Ondersteunen gemeenten en zorg- en welzijnsorganisaties • Kennisontwikkeling voor veld en onderwijs • Professionalisering sociaal domein Kernactiviteiten • Ondersteuning (advies & training) • Ontwikkeling nieuwe werkwijzen • Onderwijs / curriculumontwikkeling • Onderzoek
14 Wmo-werkplaatsen
Deelnamecijfers NL • • • • •
14 werkplaatsen binnen hogescholen 122 gemeenten 250 instellingen 30 vrijwilligers- en patiëntenorganisaties Bereik honderden Professionals Ervaringsdeskundigen Docenten en onderzoekers Studenten Inwoners/vrijwilligers
Deelnamecijfers Friesland • 16 gemeenten rechtstreeks betrokken • > 25 instellingen (welzijn, zorg) en vrijwilligersorganisaties • Bereik honderden Professionals Ervaringsdeskundigen Docenten en onderzoekers Studenten Inwoners /vrijwilligers
Producten • • • • • • •
Intervisie, training, coaching, e-learning professionals Praktijkonderzoeken Landelijke thematische publicaties Variëteit interventies Onderwijsmodulen (bijv. Minor welzijn nieuwe stijl) Symposia, Wmo-café, workshops, publicaties Webmagazines en website
Een vooruitblik
Inhoud voorop! 2016-2019 nadruk op
• Samenspel formele en informele zorg • Eigen kracht/zelfregie • Doorontwikkeling gebiedsteams, integraal en buurtgericht • Interdisciplinair samenwerken • Actief burgerschap, netwerkversterking • Zichtbaarheid in de wijk • Vraaggericht maatwerk • Niet alleen Wmo, maar ook participatie en jeugd • Flexibel richting nieuwe ontwikkelingen
Werkwijze dicht op praktijk • Co-creatie inwoners, vrijwilligers en professionals • Regionale agenda’s • Partnerschap met gemeenten ea stakeholders, voorbeeld kenniskring sociaal domein • Regionale leerkringen - professionals, vrijwilligers, docenten • Investeren in kennisverspreiding E-magazines, www.wmo-werkplaats-friesland.nl ehealthkoffer.nl signaaleenzaamheid.frl
Maar we vergeten niet… Dat het gaat om mensen, met mensen, voor mensen door mensen. Transformatie sociaal domein is niet primair een financieel gestuurde structuurverandering, maar een verandering in de wijze hoe wij met elkaar samen wonen, samen leven, samen werken en samen zorgen
Op naar een vitale Friese regio!
[email protected]
Presentatie van de projecten
eHealthkoffer Ing. Erik Zwierenberg Promovendus, Projectmanager & Directeur Platform GEEF
Doel project eHealthkoffer Stimuleren gebruik van ‘bewezen’ eHealthoplossingen door verzorgenden/ verpleegkundigen en welzijnswerkers.
Wat is de eHealthkoffer?
Cijfers project eHealthkoffer • 65 geïnterviewde medewerkers • ± 1100 ingevulde online enquêtes • 1 gemeente en 4 zorgorganisaties gestart met implementatie • 3000 á 4000 medewerkers • Effectmeting lopend tot Q2-2016 • Implementatie in onderwijs vanaf Q3-2015
Infographic per organisatie
e-Learning
Overzicht van eHealth-toepassingen
eHealth: Gereedschap voor verpleegkundigen, verzorgenden en welzijnsmedewerkers
Presentatie van de projecten
Eenzaamheid op de kaart dr. Job van ‘t Veer Associate lector NHL Hogeschool
Waar gaan we het over hebben? •
Waarom het project eenzaamheid?
•
Wat hebben we gedaan?
•
Wat hebben we geleerd?
•
Wat heeft het opgeleverd?
Waarom het project eenzaamheid? • Landelijk speerpunt binnen de WMO-werkplaatsen • Samenwerking met WMO WP’s van andere hogescholen • Friesland: Project Integrale aanpak Eenzaamheid (2011-2013) • Onderzoek onder professionals en vrijwilligers • Enkele ‘lessons learned’:
Waarom het project eenzaamheid?
• Vrijwilligers dichten zichzelf een (even grote) belangrijke rol toe bij aanpak eenzaamheid (grenzen draagkracht?)
• Principes van ‘eigen kracht’, ‘zelfregie’ en inzet sociale netwerken vindt men belangrijk, maar is in praktijk toch lastig
• Beladenheid van eenzaamheid omdenken naar wensen en mogelijkheden • M.n. vrijwilligers(organisaties) nog vaak aanbod gericht • Samenwerking tussen formele en informele organisaties is nog niet optimaal: vergt meer tijd
Wat hebben we gedaan?
Ontwikkelen en uitvoeren cursus Aanpak eenzaamheid • Met landelijke WMO WP werkgroep & Timpaan Welzijn
Verzorgd bij • ZuidOostZorg, Timpaan Welzijn en andere (vrijwilliger)-organisaties • Drie cursusgroepen, in totaal 34 deelnemers
Wat hebben we gedaan?
Opbouw van de trainingsmodule Drie inhoudelijke dagdelen, 2-wekelijks Herkennen en signaleren
Bespreekbaar maken
Mogelijkheid tot intervisie (casuistiek bespreken)
Interveniëren en doorverwijzen
Wat hebben we gedaan? Element uit bijeenkomst 1: Herkennen en signaleren • Film “Worm in het zijn”
https://www.youtube.com/watch?v=7eaD787 7iOU
• Soorten Eenzaamheid • Vragen (in 2-tallen bespreken, 2 min.) • Zijn deze mensen eenzaam? • Zo ja, welke typen lijken het meest van toepassing? • In hoeverre moet er iets gebeuren in deze situaties?
Wat hebben we geleerd? Algemene bevindingen van deelnemers • Mate van theoretische diepgang • Logische opbouw, tempo in training • Werkvormen, bekwaamheid docent
Wat hebben we geleerd?
Wat hebben we geleerd? Algemene bevindingen van deelnemers • Mate van theoretische diepgang • Logische opbouw, tempo in training • Werkvormen, bekwaamheid docent
Bevindingen van trainers • Heterogeniteit in groepen • Noodzaak tot ruimte voor actualiteit • Training toepasbaar voor andere thema’s • Noodzaak veranderen perceptie en omgaan met eenzaamheid
Wat heeft het opgeleverd? Wat is het effect t.a.v. herkennen en signaleren? Ik weet waar ik op moet letten om eenzaamheid te signaleren.
4,8
Eenzame personen hebben vaak meer problemen dan eenzaamheid alleen.
5,8
5,0 5,3
Mensen die emotioneel eenzaam zijn, zijn gebaat bij meer sociale contacten.
4,6
5,8
3,6 3,5
Eenzaamheid is voor mij moeilijk te signaleren. Ik kan de juiste vragen stellen om eenzaamheid te signaleren.
4,2
1
Geheel Oneens
2
3 4
5,4
5
67
Geheel eens
Wat heeft het opgeleverd? Wat is het effect t.a.v. bespreekbaar maken? Ik vind het belangrijk om de tijd te nemen om eenzaamheid met een persoon te bespreken
5,9 6,3
Ik kan eenzaamheid goed bespreekbaar maken
4,6
Ik kan eenzaamheid met iemand bespreken zonder er een probleem van te maken
5,4
4,7
Ik ben in staat met eenzame personen hun verwachtingen over 'contacten met anderen' te bespreken
4,9
1
Geheel Oneens
2
3 4
5
5,5
5,7
67
Geheel eens
Wat heeft het opgeleverd? Wat is het effect t.a.v. interveniëren / doorverwijzen? Ik vind dat iemand zelf moet bepalen iets aan zijn eenzaamheid te doen.
5,1
Ik vind het belangrijker te richten op oplossingen i.p.v. op problemen.
5.0
Bij het maken van een plan […], kan ik iemand stimuleren zelf met ideeën te komen.
5,1 5,5
Ik kan voorbeelden geven van verschillende typen interventies.
3,9
Ik ken voldoende organisaties om mensen naar door te verwijzen […] 1
2
3 4
5,8
5,4
4,3
Geheel Oneens
5,9
5
5,4
67
Geheel eens
Wat heeft het opgeleverd? Trainingsmodule in de praktijk • Veelbelovende training, goed geëvalueerd • Verdere verspreiding signaleringskaart • Blijvende vraag naar training Trainingsmodule in het onderwijs • Colleges en symposia • Doorontwikkeling voor 1e jaars SW-studenten
Presentatie van de projecten
Gebiedsgericht werken drs. Bart de Jager, projectleider Jaap Ikink Msc., senior docent
Wat hebben we gedaan? Ondersteunen van de gebiedsteams • Looptijd trajecten medio 2014 – medio 2015 • 13 Friese gemeenten hebben zich gecommitteerd • 25 teams zijn begeleid door 5 docenten NHL Hogeschool • 300 zorg en welzijnsprofessionals • Ruim 4000 uur door teamleden geïnvesteerd • 2000 uur door docenten NHL Hogeschool geïnvesteerd
Wat hebben we gedaan? Kennisontwikkeling en kennisdeling • Vanuit de beroepspraktijk naar het HBO • Vanuit de NHL Hogeschool naar de beroepspraktijk • Binnen de NHL Hogeschool
Wat hebben we gedaan? Ondersteunen van de gebiedsteams
Wat hebben we gedaan? Onderwijsvernieuwing en - innovatie • Screenen van de staande curricula Zorg & Welzijn • Ontwikkelen van en experimenteren met nieuwe toekomstbestendig onderwijsconcepten
Wat heeft het opgeleverd? • Een stap in de verdere professionalisering van de gebiedsteams / sociale teams • Intensivering van samenwerking • Onderwijsvernieuwing en – innovatie: - actualisering van initiële curricula - begin van multidisciplinair leren binnen minoren - ontwikkeling van onderwijsateliers - Wmo café’s
Wat hebben we geleerd? • Verbinding vanuit een dergelijk project met bestuurders is essentieel • Een paradigmashift is nodig, maar dan wel voor de hele keten • Samenwerking in een project levert fantastische resultaten, mits: - visie en resultaatgerichtheid - (experimenteer)ruimte - deskundigheid en bevlogenheid • Een projectleider hoeft dan geen “leider” te zijn
Presentatie onderzoeksresultaten Gebiedsgericht werken dr. Hans Barf Docent HBO Verpleegkunde, Master Social Work & onderzoeker WMO werkplaats
Waar ga ik het over hebben? Implementatie van het gebiedsgericht werken in sociale wijkteams Resultaten van het onderzoek • Waar ging het onderzoek over? • Welk inzicht heeft ons het onderzoek opgeleverd? • Hoe nu verder?
Doel onderzoek Bijdragen aan het inzicht of het werken in wijkof gebiedsteams geschikt is voor de opdracht van de gemeenten door: – Monitoren van de implementatie van de wijkteams – Inzicht in de resultaten van de nieuwe werkwijze – Informatie bieden over de bestuurlijke randvoorwaarden – Toepassen van de inzichten in onderwijs aan toekomstige welzijnsprofessionals
Opzet onderzoek • Context van het onderzoek – Training van de teams
• Opzet – Voormeting en nameting (invoering Wmo 1 jan 2015) – Online enquête • Kenmerken teams • Mate van implementatie (MIDI van TNO) • Mate van werken volgens WNS (Reflectietool Movisie) • Inzicht in ontwikkeling team en effecten van gebiedsgericht werken
63
Reflectietool van Movisie • Vertaling 8 bakens Welzijn Nieuwe Stijl (WNS) – Eigen kracht, verhelderen vragen, zichtbaar, verbinding , netwerken, professional ruimte, etc. – 10 aspecten met elk 5 stellingen
• Zelfrapportage over hoe goed iemand zichzelf vindt in het werken volgens WNS http://professionals.wmoreflectietool.nl/home/
Model implementatie zorginnovatie Determinanten - innovatie zelf - gebruiker - implementatiestrategie - resultaat - context (organisatie en sociaal politiek)
Fase van implementatie
oriëntatie acceptatie
toepassing behoud
Uitkomst - Is op de hoogte van de innovatie - Is geïnteresseerd - Staat positief tegenover innovatie - Is bereid werk aan te passen - Is in staat innovatie goed toe te passen - Blijvend toepassen
Respondenten Aantal regio’s Aantal teams Aantal teamleden Respons
1e meting
2e meting
5
5
13
27
310
303
219 (71%)
116 - nieuw 187 - 2e meting
203 (67%)
Non-respons: • Geen prioriteit / te druk / niet langer lid van een team / Email niet openen
Interpretatie uitkomsten
Kenmerken teams Movisie (2015).Sociale wijkteams in vogelvlucht.
• Soort team – Vaak vorm van integraal team of front-office met doorverwijzing naar specialistische hulp binnen team – Teamleden generalistisch (41%) of generalisatisch & specialistisch (31%) – Zeer diverse achtergronden/ moederorganisaties • Aantal medewerker: 11 pp (1 - 21) • Fte: 7,6 fte (0,6 – 18) Specialistisch team • Verloop (31% > kwart team nieuw) Integraal • Vullenwijkteam vacatures (38% moeite) Specialistisch team Wijkteam Wijkteam Wijkteam Integraal wijkteam
Burgers
Burgers Burgers
Wijkteam
Wijkteam
Wijkteam
Burgers BurgersBurgers Burgers Burgers
Kenmerken teams • Doelgroepen – Inmiddels (bijna) alle doelgroepen – Met soms apart jeugdteam
• Signalen – eigen initiatief van de burger (94%) – professionele samenwerkingspartners (75%) en – mindere mate van het eigen team, de wijk of het informele netwerk (+-45%)
Bakens Welzijn Nieuwe Stijl 0%
Verheldert vragen en behoeften
10%
20%
3%
27%
Zich in uiteenlopende systemen… 3%
23%
Samenwerken en versterken van… Versterkt eigen kracht en zelfregie Stimuleren van verantwoordelijk… Benutten van professionele ruimte Sturen op betrokkenheid en… Zichtbaar en op de mensen afgaan
50%
60%
70%
80%
73%
10%
38%
52%
10%
37%
53%
10%
34%
56%
34%
20% 25% 28%
Verbinden van gezamenlijke en indiv.…
40%
70%
12%
Verhoudingen doorzien en…
zwak tot matig
30%
31%
voldoende
54% 36%
45%
38% 23% 31%
(zeer) goed
37% 49% 38%
90%
100%
Reflectie op eigen werk WNS Zwak / matig • actief gebruik social media om […] informeren.
57%
• zichtbaar aanwezig in de wijk […] af stappen op […]
55%
• ondersteun burgers bij het onderzoeken en verhelderen 46% van collectieve belangen • creëer situaties waarin burgers met elkaar in contact 45% kunnen komen • zet sociale vraagstukken op de agenda
37%
• veel voorkomende problemen in de buurt helpen signaleren
36%
Reflectie op eigen werk WNS
• belangstelling en nieuwsgierigheid luisteren naar het verhaal van burgers zonder te (ver)oordelen.
(zeer) goed 87%
• rekening met uiteenlopende achtergronden van burgers 85% • oog voor de diversiteit aan vragen van burgers
79%
• prioriteiten vaststellen wanneer de burger daar zelf niet 76% toe in staat is. • help de burger bij leggen verbanden tussen situaties op 75% meerdere leefgebieden.
Implementatie wijkteams • Wat gaat er goed? – WNS & wijkteams voordelig voor de burger (85%) – Voordelig voor eigen werk (90%) • (! vakkennis, oud-collega’s, dossiervorming)
– Voldoende draagvlak (79%) – Kennis, steun, capaciteit & complexiteit (81%-69%) • Wat kan er beter?1 – Inzicht uitkomsten (41%) & effect burger (48%) – Bekrachtiging en afspraken management (46%) – Tijd voor uitvoer en ontwikkeling (36%) – wet- en regelgeving / onrust & veranderingen (34%) 1. Van Arum & Lub (2014) Wat gemeenten van sociale wijkteams verwachten. DOI 10.5553/Beleidsonderzoek.000037
Implementatie wijkteams Determinanten
Fase van implementatie
- innovatie zelf
oriëntatie
- gebruiker - organisatie & context - implementatiestrategie - resultaat
acceptatie
Uitkomst - Is op de hoogte van de innovatie - Is geïnteresseerd - Staat positief tegenover innovatie - Is bereid werk aan te passen
toepassing behoud
- Is in staat innovatie goed toe te passen - Blijvend toepassen
Inzicht in het eigen werk • Effecten van GGW? – Tevredenheid over het werk van het team ++ – Verandering bij de burger
?
• Registratie: wat en systeem?
– Registeren: redelijk tot goed – Rapporteren: matig tot redelijk
“Groeiend inzicht dat we nog maar weinig inzicht hebben in de resultaten van ons werk. “
Belangrijkste factoren voor een succesvol wijkteam? • Geef ons ruimte om onszelf verder te ontwikkelen – Tijd, scholing, teambuilding
• Geef ons vertrouwen en mandaat – Duidelijke visie en afspraken over doelen team
• Samenwerken (met), kennis en ervaring delen – Korte lijnen, brede expertise
• Gemotiveerd team, collegialiteit en humor
Conclusie • Onderzoek geeft een stand van zaken begin ontwikkeling teams • Teams zitten in fase acceptatie van de implementatie. • Medewerkers van teams voelen zich bekwaam op individueel contact • Met name werk gericht op wijk, groepen en netwerken moet nog verder ontwikkeld • Weinig zicht op langere termijn effecten • Teams zijn mogelijk nog aan het ‘her-ijken’. De omvang en complexiteit van de klus wordt langzamerhand duidelijk.
Hoe nu verder? Onderzoek: – Doorgaan met monitoring implementatie – Maatwerk voor onderzoek (ondersteuning ontwikkeling) • Actieonderzoek • Kwalitatief onderzoek
– Burgerparticipatie en burgerperspectief
Pauze tot 15.30
Een betrokken inwoner aan het woord Willem Huisman, voorzitter adviesraad Sociaal Domein DFM en
Frits Sieswerda Mcs. Senior docent NHL Hogeschool
Een blik op de toekomst vanuit overheidsperspectief mr. Bas Bijl Senior beleidsmedewerker VWS
Het verschil maken
Jaap Bressers
Hapje en Sapje Meet en Greet
