Werkplaats Zonnedaken, naar een kopieerbaar model

Werkplaats  ‘Zonnedaken,  naar  een  kopieerbaar  model’       1.  Inleiding   Ruud  Schuurs  geeft  aan  dat  per  1  januari  2014  nieuwe  mogelijkheden  door  het  collectief   salderen  voor  collectieve  zonnedaken  op  basis  van  het  nieuwe  landelijke  Energieakkoord  (dd   september  2013)  zijn  ontstaan.  Het  onderwerp  leeft  sterk.  In  deze  werkplaats  willen  we   komen  tot  kopieerbare  en  transparante  business  cases  (open  source  benadering).  We  willen   het  zelf  goed  in  de  vingers  krijgen  en  tot  werkbare  concepten  komen.  De  inbreng  van   casussen  van  de  deelnemende  LDE  is  daarbij  van  belang.  We  werken  ‘van  buiten  naar   binnen’.       Het  is  voor  dit  onderwerp  van  belang  dat  de  feiten  worden  onderscheiden  van  meningen,   mythen  en  onduidelijkheden.  Er  zullen  in  de  werkplaats  verschillen  van  inzicht  zijn.  Daarbij  is   het  juist  van  belang  om  een  om  een  constructieve  en  productieve  dialoog  te  hebben.   Discussiepunten  zullen  worden  gesignaleerd  en  geagendeerd.   De  opzet  van  deze  bijeenkomst  is  de  volgende.  Op  basis  van  de  presentatie  van  Rogier   Coenraads  van  Stichting  Zonne-­‐energie  Wageningen  (onderdeel  2  programma)    en  de   ervaringen  van  de  LDE  die  aan  deze  werkplaats  deelnemen  (onderdeel  3  programma),   verzamelen  we  knelpunten  en  onderwerpen  die  de  werkplaats  voor  volgende  bijeenkomsten   zelf  gaat  onderzoeken.  Dit  kunnen  interpretatievragen,  knelpunten  bij  de  organisatie  etc  zijn.   Onderwerpen  die  niet  oplosbaar  zijn,  kunnen  worden  neergelegd  bij  de  secretaris  van  de   Borgingscommissie  van  het  Energieakkoord  of  bij  e-­‐Decentraal.  De  secretaris  is   geïnteresseerd  in  de  ervaringen  van  deze  Gelderse  werkplaats.     De  werkplaats  heeft  ook  een  link  naar  HIER  opgewekt.  HIER  opgewekt  werkt  ook  aan   standaardisering  (ledenverklaring,  statuten  en  ledenovereenkomst  zijn  gereed  en  op  te   vragen)  en  heeft  een  (digitaal)  kenniscluster  (zie  weblog  zonnepark  en  rekenmodule)  dat  te   benutten  is.  Uitwisseling  van  ervaringen  en  kennis  zoals  in  deze  werkplaats  plaatsvindt,  blijft   van  belang.        

  2.  Presentatie  Stichting  Zonne-­‐energie  Wageningen   De  sheets  en  de  toelichting  van  de  presentatie  van  Rogier  Coenraads  zijn  als  bijlage   opgenomen.  Rogier  Coenraads  gaat  in  op  de  opzet  van  de  regeling,  de  fysieke  regeling  en   geldstromen,  de  benodigde  documenten,  aandachtspunten  en  belangrijke  variabelen.  Hij   geeft  de  business  case  van  het  zonnedak  op  het  gebouw  van  Marin  te  Wageningen.  In  de   business  case  wordt  maximaal  gebruik  gemaakt  van  de  Gelderse  investeringssubsidie  van   25%  op  het  totale  investeringsbedrag.  Deze  subsidie  bedraagt  minimaal  5000  euro  en   maximaal  50.000  euro.  De  totale  investering  kan  dan  200.000  euro  bedragen.  De  investering   voor  de  800  zonnepanelen  (200  kWp)  op  het  dak  van  Marin  bedraagt  247.000  euro  (1.24   euro  per  Wp).  Met  gebruikmaking  van  de  provinciale  subsidie  bedraagt  de   terugverdientermijn  10  jaar  en  het  rendement  op  de  investering  ca  4%.  Gelderse  LDE   1    

kunnen  blij  zijn  dat  ze  in  Gelderland  wonen  en  gebruik  kunnen  maken  van  de  provinciale   subsidie,  aldus  Rogier  Coenraads.  Zonder  de  subsidie  wordt  de  terugverdientermijn  15-­‐20   jaar  en  het  rendement  op  de  investering  circa  0,5%  .      

  3.  Ronde  langs  de  deelnemende  LDE     1.  Opgewekt  Maas  en  Waal   Jorg  Janssen  en  Henk  van  Elk  geven  aan  dat  hun  initiatief  bestaat  uit  het  plaatsen  van  92   zonnepanelen  op  de  basisschool  De  Octopus.  Op  dit  moment  is  men  met  de  ledenwerving   bezig.  Een  participatie  bedraagt  200  euro.  Zie   http://www.opgewektmaasenwaal.nl/index.php?pageid=1&componentid=14  .   De  initiatiefnemers  zoeken  500  euro  aan  subsidie  om  de  notariskosten  voor  het  vastleggen   van  statuten  van  de  energiecoöperatie.  De  provincie  heeft  hier  geen  regeling  voor.  Mogelijk   wel  een  lokale  Rabobank  of  de  gemeente.  Mogelijk  wil  een  zonnepanelenleverancier  de  500   euro  voorfinancieren.  Bij  realisatie  worden  de  kosten  terugbetaald.       2  11Duurzaam   Gerlach  Veldhoven  geeft  aan  dat  het  om  een  dak  van  een  ondernemer  uit  Geldermalsen   gaat.  Men  wil  er  400  zonnepanelen  plaatsen.  De  ondernemer  biedt  zijn  dak  aan  omdat  hij  in   het  kader  van  de  zgn.  CO2  prestatieladder  een  maatschappelijk  project  wil  ondersteunen.   Hierdoor  krijgt  hij  een  zgn.  virtuele  korting  op  zijn  prijs  bij  aanbestedingen.  Aanloopkosten   zijn  niet  opgenomen  in  de  business  case.  De  suggestie  wordt  gedaan  om  een  soort   raamafspraak  voor  meerdere  statuten  bij  een  notaris  te  maken.  Dat  zou  de  kosten  kunnen   drukken.  Mogelijk  geeft  een  lokale  notaris  ook  korting  of  doet  het  zonder  kosten  in  rekening   te  brengen.  Jan  de  Wit  wil  hierover  bij  Dirkzwager  te  Arnhem  informeren.       3.  Vereniging  Kleine  Kernen  Wichmond  Vierakker       Wim  Dijkstra  licht  toe  dat  zij  ca.  500  zonnepanelen  op  de  sporthal  willen  plaatsen  en   daarvoor  een  coöperatie  willen  oprichten.  Jammer  genoeg  ze  hebben  geen  subsidie  voor   hun  business  case  vanuit  de  tender  ‘de  Gelderse  Maat’  gekregen.    Zij  zoeken  hier  een   oplossing  voor.  Jacqou  Harbers  van  Agem  zal    met  Wim  Dijkstra  hier  overleg  hebben.   Mogelijk  kan  Kiemt  ondersteunen.       4.  Wageningen  op  Zon   De  coöperatie  (contactpersoon  Frank  Zegers)  is  met  ledenwerving  bezig  is.  Geïnteresseerden   voor  deelname  kunnen  zich  via  de  website  opgeven.  Zie  www.wageningenopzon.nl  .  Er   wordt  gesproken  met  dakeigenaren.     5.  TijdVoorGroen   Energiecoöperatie  TijdVoorGroen  (Tonny  Stoltenborg)  uit  Winterswijk  werkt  nu  aan  een   website.  De  coöperatie  is  nu  bezig  met  de  voorbereiding  van  een  collectief  zonnedak.     2    

  6.  Spijker  Energie  Arnhem   SpijkerEnergie  Arnhem  (Patrick  Hoogenbosch  en  Theo  de  Keijzer)  wil  de  daken  van  het   wijkcentrum  in  het  Spijkerkwartier  en  van  een  school  benutten  voor  een  collectief  zonnedak.       7.  Landbouwbedrijf  De  Terp/  Squash  Packers     Biologisch  landbouwbedrijf  De  Terp  te  Erichem  (Jeroen  Robberts)  heeft  500  zonnepanelen   (120.000  kWh)  op  twee  bedrijfsdaken  geïnstalleerd.  Het  bedrijf  heeft  twee  elektrische  auto`s   en  een  elektrische  heftruck.  Zie  http://www.cvdeterp.nl/NL_zonnestroom.asp.  Het  bedrijf   wil  een  collectief  zonnepark  op  een  van  de  bedrijfspercelen  realiseren.         8.  ValleiEnergie   Arien  van  der  Maas  licht  toe  dat  zij  een  collectief  zonnedak  bestaande  uit  1000  panelen,  op   het  dak  van  een  tennishal  willen  realiseren.  Er  zijn  enkele  eerste  berekeningen  gemaakt.  Zij   hebben  al  geïnteresseerde  mensen.  Knelpunt  is  de  complexiteit.  Veel  geïnteresseerden  zijn   al  BTW-­‐ondernemer  omdat  ze  op  het  eigen  dak  al  zonnepanelen  hebben  liggen.  Mogelijk   kunnen  huisgenoten  als  lid  optreden.       9.  EnergieRijk  Voorst   Wim  Braakhekke  en  Joop  Hasselman  geven  aan  dat  zij  nu  actief  zijn  met  ledenwerving  voor   een  collectief  zonnedak.  Zie:  http://www.energierijkvoorst.nl/?p=224  .     10.  Rijn  en  IJssel  Energiecoöperatie  Arnhem   Jan  de  Wit  geeft  aan  dat  de  coöperatie  op  basis  van  het  concept  ‘BoerZoektBuur’   zonnepanelen  op  het  dak  van  zuivelboerderij  Ijsseloord  wil  plaatsen.  In  ruil  voor  hun   investering  krijgen  burgers  zuivelproducten  van  de  boerderij.  Vooralsnog  is  hier  geen  sprake   van  een  projectcoöperatie.       11.  Novio  Volta   Novio  Volta  (Bas  van  Nisselrooij),  burgerwindpark  Nijmegen  (Pim  de  Ridder)  en  gemeente   Nijmegen  onderzoeken  de  mogelijkheid  van  een  zonnepark  bij  het  toekomstige   burgerwindpark.       12.  Lingewaard  Energie  (verhinderd)   Lingewaard  Energie  (Frans  van  Herwijnen)  onderzoekt  de  mogelijkheid  van  drijvende   zonnepanelen  op  de  waterbassins  (4  ha)  van  het  kastuinbouwgebied  Bergerden.  Helaas   komen  ze  niet  in  aanmerking  voor  de  subsidie  van  de  Tender  De  Gelderse  Maat.     13.  Berkelland  Energie  (verhinderd)   Berkelland  Energie  (Frank  Knuvers)  wil  onderzoeken  of  een  collectief  zonnepark  op  het   voormalige  afvalstort  Bellegoor  mogelijk  is.   3    

  14.  Vereniging  Vragender  Belang  (verhinderd)   Van  Vereniging  Vragender  Belang  (Jan  Gebbink  en  René  Plaggenburg)  is  het  (nog)  niet   bekend  of  zij  aan  een  collectief  zonnedak  willen  werken.  Zie     http://www.vragender.com/pagina/projecten.html.       15.  Zonne-­‐energie  collectief  Barneveld  (verhinderd)   Zonne-­‐energiecollectief  Barneveld  (Harm  Jan  Wierenga)  wil  een  collectief  dak  realiseren  op   de  evenementenhal  De  Veluwehal  te  Barneveld  (of  een  ander  gemeentelijk  dak).  Hij  heeft  de   gemeente  hiervoor  benaderd.       Agem  en  Team  3.0  Huissen  zijn  vanwege  de  tijd  niet  aan  het  woord  gekomen.  Van  deA  is  niet   bekend  of  ze  aan  een  collectief  zonnedak  werken.     Ruud  Schuurs  trekt  de  conclusie  dat  er  een  grote  diversiteit  aan  projecten  voor  collectieve   zonnedaken  is.    

4.  Nader  te  onderzoeken  knelpunten  en  onderwerpen   Als  nader  te  onderzoeken  onderwerpen  worden  onder  meer  genoemd:   1. Uitvoering  Verlaagd  Tarief  Regeling:  welke  energiebedrijven  zullen  medewerking   verlenen  aan  de    uitvoering  van  de  regeling?  Is  een  verplichting  tot  medewerking  niet   beter?   2. Een  eenvoudig  programma  voor  administratie.    Te  reserveren  kosten.  Zijn  er   administratiekantoren  die  hier  een  rol  in  willen  spelen?  Hoeveel  tijd  vergt  het  inregelen   van  de  administratie?     3. waar  kunnen  LDE  die  buiten  de  prijzen  zijn  gevallen  bij  de  Tender  Gelderse  Maat,  verdere   financiering  voor  de  uitwerking  van  hun  business  case  krijgen?  Er  vindt  in  februari  met   deze  LDE  nog  een  bijeenkomst  plaats.  Zijn  er  mogelijkheden  bij  kiEMT?     4. Particuliere  die  BTW  hebben  teruggevraagd  op  hun  zonne-­‐installatie  zijn  per  definitie   ondernemer  voor  de  Belastingdienst.  Wie  checkt  dit  (Belastingdienst,  energiebedrijf)?   Welke  alternatieven  zijn  er  om  toch  deel  te  nemen  in  een  zoncoöperatie?   5. Standaardovereenkomst  met  de  eigenaar  van  het  dak  waarop  installatie  wordt   gerealiseerd  (recht  van  opstal)?  Wellicht  bij  Zon  op  Nederland?   6. Welke  vrijheid  hebben  zoncoops  om  andere  activiteiten  te  ontplooien?  Bijvoorbeeld  een   tweede  installatie  die  andere  subsidie-­‐/financieringsregelingen  benut?   7. Onderhandeling  en  overeenkomst  met  het  energiebedrijf  inzake  tarieven  en  overige   samenwerking.  Hoe  zo  gunstig  mogelijk  tarief  te  krijgen?  Waarborgen  voor  lange   termijn?   8. Aansluittarief  Liander  voor  tweede  aansluiting:  wat  zijn  criteria  en  welke  waarborgen  zijn   er  voor  tariefzekerheid  lange  termijn?  

4    

9. Rendementsberekening  (IRR):  bestaat  uit  installatiegerelateerd  rendement  en   rendement  dat  voortvloeit  uit  de  coöperatieve  samenwerking  (bijvoorbeeld   inkoopkracht).  Hoe  hiermee  om  te  gaan?   10. Welke  mogelijkheden  zijn  er  voor  dekking  van  opstartkosten  zoncoop?  (notaris,  juridisch   advies,  administratie,  etc.).  Hoe  maken  we  gebruik  van  elkaars  ervaring  en   inspanningen?   11. Hoe  kan  zonproject  bijdragen  aan  continuïteit  van  de  lokale  of  regionale  coöperatie?   Projectcase  sluitend  krijgen  geeft  nog  geen  bijdrage  aan  bedrijfscontinuïteit.   12. Welke  constructies  zijn  denkbaar  voor  slimme  samenwerking  en  financiering?  Bijv:  lease,   overdracht  op  termijn,  etc.   13. ‘Helpdesk’  voor  doorrekenen  en  optimaliseren  van  business  cases:  maatwerk  is  wenselijk   en  samen  aan  business  cases  werken  geeft  inzicht  en  inspiratie.   14. Communicatie:  hoe  leg  je  aantrekkelijkheid  en  risico’s  uit  aan  potentiële  klanten/leden?   15. Ledenwerving:  hoe  bereik  je  potentiële  klanten/leden?     Doorrekenen  en  optimaliseren  business  case   De  aanwezige  LDE  geven  aan  dat  er  de  grootste  behoefte  bestaat  uit  het  doorrekenen  en   optimaliseren  van  de  business  case  van  hun  collectieve  zonnedak.     Daarnaast  is  er  behoefte  aan  communicatie  over  het  rekenmodel  en  ledenwerving/   marketing.  Over  dit  laatste  onderwerp  wordt  verwezen  naar  informatie  over   doelgroepensegmentatie  van  Motivaction.  Deze  informatie  staat  op  de  website   www.energiecooperatiesgelderland.nl  .    

  5.  Vervolg  werkplaats  Zonnedaken/  voorbereidingsgroep   De  volgende  deelnemers  hebben  zich  tijdens  de  bijeenkomst  opgegeven  voor  de  deelname   aan  een  vervolg  van  de  werkplaats:   • • • • • • •

•

Tonny  Stoltenborg,  TijdVoorGroen  Winterswijk   Frank  Zegers,  Zon  op  Wageningen   Patrick  Hoogenbosch,  Spijker  Energie  Arnhem   Gerlach  Velthoven,  11Duurzaam   Jorg  Janssen,  Opgewekt  Maas  en  Waal   Bas  van  Nistelrooij,  Novio  Volta  Nijmegen   Guus  Koster,  EBEM  en  Wijkenergiecoöperatie     Jason  Young  van  Alliander  neemt  ook  deel  aan  de  CoP  en  kan  ook  betrokken  worden  bij   projecten.  [email protected]  .           5  

 

•

Bijlage  1.  Toelichting  bij  presentatie  Roegier  Coenraads,  Stichting  Zonne-­‐ Energie  Wageningen    

Presentatie  Verlaagd  Tarief  door  Rogier  Coenraads     Rogier  Coenraads  gaat  in  op  de  mogelijkheden  van  de  nieuwe  Regeling  Verlaagd  Tarief   Energiebelasting  en  licht  dit  vervolgens  toe  aan  de  hand  van  twee  cases.     Opzet  Regeling   Het  verlaagd  tarief  bedraagt  7.5  eurocent  ex  BTW  oftewel  9  eurocent  incl  BTW  in  de   eerste  schijf  (sheet1).   De  regeling  geldt  voor  hernieuwbare  energie,  in  coöperatief  verband  opgewekt  en  voor   VvE`s  (sheet  2).  De  regeling  geldt  voor  een  beperkt  gebied,  de  zgn  postcoderoos.   Uitsluitend  natuurlijke  personen  mogen  deelnemen  (alleen  burgers).  Bij  deelname  van   bedrijven  is  er  sprake  van  staatssteun.  Mogelijk  wordt  op  termijn  op  onderdelen  de   regeling  verbreed.  De  belastingkorting  geldt  voor  10  jaar.     Fysieke  stromen  en  geldstromen   Het  zonnesysteem  dient  eigendom  te  zijn  van  de  coöperatie  (sheet  3).  De  coöperatie   levert  de  opgewekte  zonne-­‐energie  aan  een  energiebedrijf.  Het  energiebedrijf  verkoopt   de  opgewekte  stroom  aan  de  leden  van  de  coöperatie.  De  netbeheerder  is   verantwoordelijk  voor  het  transport  van  de  energie.       Wat  betreft  de  geldstromen  (sheet  4)  kan  het  volgende  worden  gezegd.  Het   energiebedrijf  betaalt  de  zgn.  kale  stroomprijs  (veelal  5  eurocent  per  kWh;  aangeduid   met  ‘x’)  aan  de  coöperatie.  Het  energiebedrijf  levert  ook  GVO  `s  (Garanties  Van   Oorsprong)aan  de  coöperatie.   Daarnaast  betaalt  het  energiebedrijf  een  belastingkorting  van  9  eurocent/  kWh  aan  de   leden.  Bij  de  afname  van  stroom  van  het  energiebedrijf  betalen  de  leden  23  eurocent  per   kWh.  Energiebelasting  en  BTW  bedragen  daarbij  16  eurocent/  kWh  (parameter  ‘y’  is  dan   7  eurocent/  kWh).     Het  werkt  optimaal  als  de  leden  allemaal  lid  zijn  van  hetzelfde  energiebedrijf.  Dan  kan  er   ook  beter  onderhandeld  worden  met  het  energiebedrijf  over  de  prijs  van  afgenomen   stroom.  Het  levert  een  betere  onderhandelingspositie.  Zie  component  ‘y’.    Mogelijk  kan   ‘y’  lager  worden  d.w.z.  dat  de  prijs  bij  afname  van  stroom  van  het  energiebedrijf  lager   wordt.  Dat  levert  een  hoger  rendement.  Motief  van  het  energiebedrijf  kan   klantenbinding  zijn.   De  coöperatie  betaalt  BTW  en  Vpb  (vennootschapsbelasting)  aan  de  belastingdienst.   Deze  bedraagt  25%  bij  winst.  Aan  de  netbeheerder  wordt  een  aansluittarief  betaald.     De  coöperatie  kan  een  uitkering  aan  de  leden  geven  dan  wel  een  bijdrage  van  de  leden   vragen.  De  leden  investeren  in  de  zonnepanelen.     6    

Het  energiebedrijf  is  niet  verplicht  om  mee  te  werken  aan  een  project.       Documenten   Er  zijn  diverse  documenten  nodig  (sheet  5  en  6):     1.  Statuten,  ledenovereenkomst  en  ledenverklaring.  Hiervoor  zijn  door  HIER  opgewekt   standaarden  opgesteld.  Onder  meer  op  basis  van  de  ledenverklaring  controleert  het   energiebedrijf  of  er  niet  te  veel  BTW  ondernemers  deelnemen.  Maximaal  5%  BTW   ondernemers  zijn  toegestaan.  Burgers  die  zonnepanelen  op  hun  eigen  dak  hebben,  zijn   BTW  ondernemer.     2.  Aanwijzing  (beschikking,  vergunning).  De  belastingdienst  geeft  een  vergunning   (‘postcodebeschikking’)  af  aan  de  coöperatie.  De  vergunning  geeft  aan  dat  de  coöperatie   gerechtigd  in  aanmerking  komt  voor  het    verlaagd  tarief.     3.  Samenwerkingsovereenkomst  tussen  PV-­‐project/  coöperatie  en  energiebedrijf  en     Verklaring  coöperatie.  Beide  documenten  zijn  van  belang  voor  de  belastingdienst.  Het   innen  van  belastingkorting  wordt  hierdoor  mogelijk  gemaakt.     4.  PPA,  Power  Purchase  Agreement.  Deze  overeenkomst  regelt  de  GVO`s  (Garanties  Van   Oorsprong,  Groencertificaten).         Van  belang  is  om  te  controleren  of  er  een  recht  van  opstal  nodig  is.  De  relatie  met  de   eigenaar  van  het  dak  moet  worden  vastgesteld.    Het  dak  mag  bijvoorbeeld  niet  kapot   worden  gemaakt.  Er  dient  een  regeling  te  zijn  als  de  organisatie  cq  onderneming  van  wie   het  dak  is,  failliet  gaat.  De  organisatie  ZonOpNederland  heeft  dit  soort  contracten.     Aandachtspunten  (sheet    7  en  8)   1.  Om  elektriciteit  te  leveren  aan  een  energieleverancier  heeft  de  coöperatie  een  eigen   aansluiting  nodig.  Bij  een  VvE  hoeft  dat  niet.     2.  Lease  is  niet  mogelijk.  De  coöperatie  moet  juridisch  en  economisch  eigenaar  zijn  van  de   productie-­‐installatie.     3.  De  energieleverancier  is  niet  verplicht  mee  te  werken.  De  hoogte  van  kosten  (zoals   aansluitingskosten)  is  niet  gereguleerd  c.q.  vastgesteld.  Wanneer  leden  bij  hun  huidige   leveranciers  blijven,  moet  voor  elke  leverancier  nagegaan  worden  of  deze  de  doorrekening   van  het  belastingvoordeel  ondersteunt  en  tegen  welke  voorwaarden.     4.  Stapeling  van  EIA  (Energie  Investerings  Aftrek)  en  SDE+  (Subsidie  Duurzame   Energieproductie)    is  niet  mogelijk.  De  EIA  is  van  toepassing  bij  ondernemingen  met   vennootschap.       Belangrijke  variabelen   Belangrijke  variabelen  (sheet  9)  voor  het  resultaat  van  de  business  case  zijn:   1.  De  locaties  van  de  productie-­‐installatie  d.w.z.  de  ligging  en  omvang  van  de  zgn   postcoderoos.  In  het  stedelijk  gebied  kunnen  doorgaans  meer  leden  binnen  een   postcoderoos  worden  geworven  dan  in  het  buitengebied  waar  veel  minder  mensen  wonen.     2.  De  grootte  van  de  PV  installatie  (en  de  netaansluiting).  Vanwege  de  Gelderse   7    

investeringssubsidie1  van  25%  op  de  totale  investering  van  minimaal  5000  euro  tot  maximaal   200.000  euro,  zal  de  maximale  grootte  van  de  investering  200.000  euro  bedragen.  Tot  dit   investeringsbedrag  kan  men  optimaal  gebruik  maken  van  de  subsidie.   3.  Leveringstarief  (x,y).  Bij  veel  leden  heeft  men  een  betere  onderhandelingspositie  richting   energiebedrijf.  Mogelijk  kan  het  leveringstarief  ‘y’  dan  omlaag.     4.  Administratiekosten  van  het  energiebedrijf.   5.  Hebben  de  leden  allemaal  dezelfde  energieleverancier  of  meerdere  energieleveranciers?   Bij  eenzelfde  energieleverancier  kan  dat  mogelijk  kostenvoordeel  opleveren.     6.  Administratiekosten  van  de  coöperatie.   7.  Fiscale  optimalisatie  (BTW  en  vennootschapsbelasting).   8.  Een  coöperatie  of  meerdere  coöperaties.  Eén  coöperatie  kan  schaalvoordelen  hebben.  Er   zijn  dan  minder  bestuurders  nodig.  De  aanwezige  deelnemers  vinden  dat  er  wel  een  lokale   binding  moet  zijn.  Wordt  de  coöperatie  te  groot,  dan  kan  dat  ten  koste  gaan  van  de  lokale   binding.  Wat  dat  betreft  is  de  postcoderoos-­‐begrenzing  redelijk  lokaal.       Praktijkcasus  Marin  (200  kWp)   Het  Marin  te  Wageningen  is  een  onderzoeksinstituut  waarbij  golfslagen    van  de  zee  worden   nagebootst.  De  Marin  is  een  grootverbruiker.  Door  de  Regeling  Verlaagd  Tarief   Energiebelasting  kan  een  coöperatie  nu  wel  gebruik  maken  van  het  dak  en  is  een  business   case  mogelijk.  De  omvang  van  het  PV-­‐systeem  is  320  kWp  (sheet  10).  De  realisatie  heeft  in   december  2013  plaatsgevonden.  In  de  postcoderoos  wonen  20.500  huishoudens.  Uitgaande   van  een  resultaat  bij  ledenwerving  van  0.5%  van  de  huishoudens,  levert  dat  100  leden  op.   Deze  leden  investeren  2  kWp  elk  (ca.  2200  euro;  1.1  euro  Wp).    Dat  levert  totaal  200  kWp   aan  productiecapaciteit.  Wordt  de  postcoderoos  anders  getekend  (zie  tweede  plaatje)  dan   levert  dat  10%  extra  huishoudens  op.  Dan  is  een  bereik  van  0.4%  nodig.         Men  wil  een  tweede  PV-­‐systeem  bouwen  op  een  tweede  hal  (sheet  12).  De  geplande   productiecapaciteit  is  200  kWp  (800  zonnepanelen  van  250  kWp).     De  investeringskosten  (‘Capex’)  zijn  berekend  op  247.000  euro  (1,24  euro  per  Wp).  Daarvan   bedragen  de  aansluitkosten  ca  20.000  euro  (8%  van  de  investeringskosten).  Bij  de   aansluitkosten  gaat  het  om  een  tweede  aansluiting  van  160-­‐630  kV.     De  onderhoudskosten  (‘Opex’)  bedragen  5.500  euro  per  jaar.  De  periodieke   aansluitvergoeding  en  het  vastrechttransport  bedraagt  1.029  euro  per  jaar.  Dat  komt  neer   op  19%  van  de  onderhoudskosten.  De  verzekering  is  ook  onderdeel  van  de   onderhoudskosten.  De  periodieke  aansluitvergoeding  wordt  hoger  naarmate  er  meer  wordt   geleverd.       Aansluitkosten  bij  een  veldopstelling  zijn  relatief  hoog.  Mede  daarom  heeft  men  gekozen                                                                                                                           1

 Ziehttp://www.gelderland.nl/4/Energietransitie,-­‐subsidies.html:  de  provincie    wil  een  stimulans  geven  aan   initiatieven  op  het  gebied  van  lokale  energieprojecten.  De  subsidie  bedraagt  25%  van  de  subsidiabele  kosten   met  een  minimum  van  €  5.000  en  een  maximum  van  €  200.000.  Lokale  energiebedrijven  die  bestaan  uit   minimaal  50  personen  die  financieel  deelnemen,  komen  in  aanmerking  voor  deze  subsidie.    

8    

voor  een  dakopstelling.  Kosten  vanwege  beveiliging  tegen  diefstal  zijn  ook  veel  lager.       Effect  investeringssubsidie  provincie  Gelderland   Bij  een  prijs  van  levering  van  stroom  van  5  eurocent  per  kWh  (‘x’)  en  een  prijs  voor  afname   van  de  stroom  van  23  eurocent  per  kWh  (‘y’  =  7  eurocent)  bedraagt  het  rendement  (  IRR,   rendement  toegerekend  naar  lid  van  de  coöperatie)  0.4%  zonder  de  investeringssubsidie  van   de  provincie  en  4.1%  mét  de  investeringssubsidie  van  de  provincie.  De  terugverdientijden   bedragen  resp.  23  jaar  en  10  jaar.     Als  men  resp.  1  en  2  eurocent  korting  op  de  prijs  voor  afname  van  de  stroom  weet  te   bedingen  bij  het  energiebedrijf,  dan  stijgt  het  rendement  van  4.1%  naar  resp  6.7%  en  8.9%   (terugverdientermijnen  van  9  resp  8  jaar).       Als  de  terugverdientermijn  langer  is  dan  10  jaar,  dan  zakt  het  rendement.  Na  10  jaar  wordt   er  geen  korting  op  de  energiebelasting  gegeven.     Praktijkcasus  Stortplaats  De  Keijenberg  (2  MWp)   De  postcoderoos  levert  17.355  huishoudens  op.  Om  1000  leden  à  2  kWp  te  werven  heeft   men  een  bereik  van  5.8%  nodig.  Dit  is  een  relatief  hoog  percentage  vanwege  de  ongunstige   ligging  van  de  postcoderoos.  Rekent  men  de  ligging  van  de  aansluiting  mee  bij  de   projectlocatie,  dan  wordt  de  postcoderoos  vergroot  tot  37.979  huishoudens.  Om  1000  leden   te  werven  is  dan  een  bereik  van  2.6%  nodig.  Dat  is  de  helft  van  de  eerste  postcoderoos.       Stappenplan   Wanneer  initiatiefnemers  aan  de  slag  willen  met  een  collectief  zonnedak,  dan  kunnen  op   hoofdlijnen  de  volgende  stappen/  trajecten  worden  onderscheiden:   1.  Ledenwerving.  Mensen  enthousiast  krijgen  voor  deelname.  Dat  vergt  relatief  de  meeste   tijd.  Ledenwerving  is  erg  belangrijk  voor  het  succes  van  een  collectief  dak.     2.  Opstellen  van  een  rendabele  business  case.  Dit  traject  kan  parallel  met  het  eerste  traject   lopen.     3.  Een  geschikt  dak  regelen.  Daarbij  kan  men  het  beste  een  dak  van  maatschappelijk   vastgoed  regelen.  Bijvoorbeeld  van  een  gemeentehuis.  Een  dergelijk  dak  zal  niet  snel  van   eigenaar  veranderen.  Dat  is  een  belangrijk  aspect  voor  de  duurzaamheid  van  collectieve   zonnedaken.                  

9