Wmo Rotterdam Van verzorgingsstaat naar verzorgingsstad naar verzorgingsstraat

Wmo Rotterdam 2015-2018 Van verzorgingsstaat naar verzorgingsstad naar verzorgingsstraat

Startdocument voor consultatie versie 25 juni 2014

Samenredzaamheid

Sociaal Netwerk (Langer) Thuis

Preventie Zorg

Zelfredzaamheid

Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

Burgers netwerken

Algemene voorzieningen

Maatwerk

Inhoudsopgave Introductie/ voorwoord (wordt na consultatie ingevoegd)

Inleiding

Hoofdstuk 1

De Rotterdamse visie op de Wmo 1.1 De Nieuwe Wmo 2015 1.2 Maatschappelijke resultaten voor Rotterdam

Hoofdstuk 2

Algemene- een maatwerkvoorzieningen 2.1 Voor iedereen toegankelijk: algemene voorzieningen 2.2 Op indicatie: maatwerkvoorzieningen

Hoofdstuk 3

De uitvoering: vier pijlers 3.1 Een sterke civil society: samenredzaamheid van Rotterdammers 3.2 De toegang tot ondersteuning 3.3 (Langer) Thuis in de wijk: algemene (preventieve) voorzieningen - Drempels voor participatie wegnemen - Algemene voorzieningen en wijkgerichte samenwerking 3.4 Vergroten zelfredzaamheid: maatwerkvoorziening - Maatwerk en wijkgerichte samenwerking

Hoofdstuk 4

Betrokkenheid en rechten van burgers

Hoofdstuk 5

Opdrachtgeverschap en inkoop

Hoofdstuk 6

Financiën Sociaal Domein

Bijlagen · Bijlage 1: De Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015 · Bijlage 2: Beschrijving van de Rotterdamse loketten · Bijlage 3: Afkortingen en begrippenkader · Bijlage 4: Beschrijving resultaatgebieden arrangementen


2

Inleiding De vormgeving van de nieuwe taken binnen de Wmo staat niet op zichzelf, maar past binnen de bredere herziening van de verzorgingsstaat. Naar een staat waar meer van burgers wordt verwacht in het nemen van verantwoordelijkheid en van hun zelfoplossend vermogen. De aard en omvang van de Nederlandse verzorgingsstaat ondergaan momenteel grote veranderingen. Van pensioen, AOW en werkloosheidsuitkering; van arbeidsre-integratie, ouderenzorg tot jeugdzorg – veel rechten, voorzieningen en regelingen staan ter discussie. Deze ‘ombouw’ van de verzorgingsstaat is al langere tijd gaande, maar door de economische en financiële crises in een stroomversnelling geraakt. Minder afhankelijkheid van burgers van de staat, een grotere effectiviteit van en samenhang in de dienstverlening, betaalbaarheid van de professionele ondersteuning zijn de opgaven voor de komende jaren. In dit tijdsbestek wordt ook meer van burgers en hun netwerken verwacht. De draagkracht van de civil society is daarom onlosmakelijk verbonden met de ondersteuning van minder zelfredzamen en kwetsbare burgers/gezinnen. De inzet van voorzieningen op indicatie of hulp is mede afhankelijk van wat in de persoonlijke leefwereld van burgers mogelijk is. Over wat burgers zelf kunnen in combinatie met professionele ondersteuning gaat dit Wmo-kader. De gemeente Rotterdam garandeert een sociale infrastructuur met voor iedereen toegankelijke voorzieningen. Een ontmoetingplek, een maaltijdvoorziening, een klussendienst, toegankelijk voor ouderen en mensen met een beperking. Om langer thuis te kunnen blijven wonen. Zorg- en welzijnsfuncties worden er zo veel mogelijk gecombineerd. Aanvullend zijn er de voorzieningen voor bewoners die (specialistische) hulp nodig hebben. We zoeken altijd naar de optimale combinatie van burgerkracht, preventie en individuele hulp. We organiseren zoveel mogelijk in de wijken, nabij. De gemeente zet in op sterke wijknetwerken, die zijn er niet overal. Daar waar de wijknetwerken (nog) zwak zijn wordt meer geïnvesteerd in de ondersteuning daarvan. Een wijkanalyse is het vertrekpunt. Ook worden nieuwe spelers in de wijk erkend. De gemeente staat er niet alleen voor. Sociaal ondernemers nemen functies over in het publieke domein. Deze voorlopers stimuleren en enthousiasmeren anderen; goed voorbeeld doet volgen. Als gemeente Rotterdam faciliteren we deze initiatieven. En bouwen voort op wat er al is in de wijken. We prikkelen partijen in de stad (bewoners, welzijns- en zorgaanbieders) om als ondernemende gemeenschappen draagkracht en ondersteuning in de wijken te organiseren. Met als resultaten een sterke civil society, wijken waar bewoners langer thuis wonen en een grotere individuele zelfredzaamheid. Dit vergt een beweging naar meer inzet op de ‘voorkant’ zodat de druk op de duurdere professionele ondersteuning afneemt. Het kader beslaat een tijdsbestek van vier jaar: 2015 is een overgangsjaar voor de stad. We herijken welzijn in relatie tot de decentralisaties. Het is het eerste jaar waarin de nieuwe arrangementen langdurige zorg worden geleverd. Vanaf 2017 starten we met het verder verbinden van welzijns- en zorgfuncties, zoals dagbesteding, inloop en ontmoeting en eenvoudige dienstverlening voor wijkbewoners en mensen met een beperking. Op het verbinden van zorg en welzijn is de afgelopen jaren al ingezet, we leren van deze ervaringen. De eerste resultaten worden zichtbaar, op evalueren en monitoren wordt stevig ingezet. Dit kader is een paraplu, richtinggevend voor uitvoeringsplannen de komende jaren. Onder meer voor de aanpak van eenzaamheid bij ouderen, vrijwilligerswerk en mantelzorg, langer thuis wonen en de Buurthuizen van de Toekomst waar welzijns- en zorgaanbod en de ondernemende samenleving elkaar versterken. De sleutel tot vernieuwing ligt bij sterke algemene (preventieve) voorzieningen, met een breed bereik. Die richten we in de komende jaren.


3

Hoofdstuk 1. De Rotterdamse visie op de Wmo 1.1

De nieuwe Wmo 2015

In de nieuwe Wet Maatschappelijke ondersteuning staan zelfredzaamheid en participatie centraal. Het doel is burgers in staat te stellen zo lang mogelijk thuis te blijven wonen en mee te doen in de samenleving. De gemeente heeft de verantwoordelijkheid passende ondersteuning te bieden aan burgers die niet (volledig) op eigen kracht kunnen deelnemen. De ondersteuning is bij voorkeur tijdelijk en passend voor de aanvrager. De nieuwe wet biedt de mogelijkheid om meer nadruk te leggen op preventie en de bestaande sociale infrastructuur in de gebieden te versterken. Deze infrastructuur toegankelijk(er) te maken voor bijvoorbeeld de begeleiding van ouderen, chronisch zieken, mensen met een beperking en mensen met GGZ-problematiek. Kerntaken van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo) De Wmo 2015 kent geen prestatievelden meer, maar thema’s, die grotendeels overeenkomen met de 9 prestatievelden in de voorgaande Wmo: 1. bevorderen van de sociale samenhang, de mantelzorg en vrijwilligerswerk, de toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen voor mensen met een beperking, de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente, alsmede voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld; 2. onderondersteuningen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische psychische of psychosociale problemen zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving; 3. beschermd wonen en opvang voor mensen met psychische of sociale problemen of voor mensen die, al dan niet in verband met risico’s voor hun veiligheid als gevolg van huiselijk geweld, de thuissituatie hebben verlaten. Scope van de Wmo-opgaven In 2015 vindt een grote herverdeling plaats van taken in het sociale domein. De decentralisaties gaan gepaard met de invoering van drie nieuwe wetten 1 : een herziene Wmo, de Participatiewet 2 en de Jeugdwet 3 . De gemeenten worden onder andere verantwoordelijk voor de jeugdhulp, begeleiding en persoonlijke verzorging voor mensen met een beperking en beschermd wonen. De gemeente Rotterdam heeft nieuwe taken en verantwoordelijkheden voor nieuwe groepen. Binnen de Wmo4 zijn dit: ouderen, lichamelijk-, verstandelijk- en zintuigelijk beperkten en GGZ maatschappelijke opvang. In Rotterdam valt de uitvoering van deze wetten samen met de overkomst van de deelgemeentelijke taken naar de stad, waar onder welzijn. Na 25 jaar een deelgemeentelijke verantwoordelijkheid te zijn geweest. De ondersteuning van jeugdigen valt niet meer onder de Wmo, alleen de woonvoorzieningen. Het versterken van wijknetwerken en het (preventief) welzijnsaanbod in de wijken voor jeugd en volwassenen hangt echter met elkaar samen. Daarom wordt zoveel mogelijk gezamenlijk georganiseerd. Daar waar de wettelijke opgaven verschillen, worden zij verschillend uitgewerkt. De gemeente krijgt de verantwoordelijkheid om bovenlokaal één Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld te organiseren. De samenvoeging van het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) en Meldpunt Kindermishandeling (AMHK) wordt via de Jeugdwet verankerd in de Wmo. De ondersteuning van jeugdigen maakt nu deel uit van de nieuwe Jeugdwet5. Herijking sociale domein De herijking van het sociale domein is gebaseerd op vier uitgangspunten: · Nabijheid: ondersteuning is dichtbij de burger, in de wijk. Het voorzieningenaanbod sluit aan bij de vraag van de bewoners in de wijk. · Zelfredzaamheid: burgers zijn verantwoordelijk voor hun eigen leven. Met een grotere rol voor het eigen (meer nabije) informele sociale netwerk en - initiatief (sociaal ondernemerschap). 1

Voor toelichting zie bijlage 1. Waarin de Wet Werk en Bijstand, de Wet Sociale Werkvoorziening en een deel van de Wajong zijn samengevoegd Een samenvoeging van de gesloten jeugdzorg, jeugd-ggz, zorg voor licht verstandelijk gehandicapten, jeugdbescherming en reclassering, en lichtere vormen van hulp in de nu al gemeentelijke Centra voor Jeugd en Gezin. 4 Het Rijk blijft alleen verantwoordelijk voor intensieve vormen van intramurale zorg, versterkt op basis van de Wet langdurige zorg en op grond van de Zorgverzekeringswet. 5 Voor de nieuwe wettelijke taken rond jeugdhulp heeft Rotterdam als kader het Nieuw Rotterdams Jeugdstelsel (NRJ) opgesteld. Ook is per 2015 een integraal beleidsplan jeugd van kracht; hierin komen alle domeinen relevant voor jeugd (talentontwikkeling, zorg, opvoedingsondersteuning, veiligheid etc.) aan bod. 2 3


4

· ·

Wederkerigheid: wie hulp ontvangt, doet ook iets terug. Zo wordt van bijstandsgerechtigden verwacht dat zij maatschappelijk nuttig werk verrichten (onder andere vrijwilligerswerk). Generalistisch werken: hét alternatief voor versnippering en ‘schotten’. Breed opgeleide professionals in ‘wijkteams’ leggen met een integrale aanpak dwarsverbanden tussen werkvelden. Er wordt tijdig hulp geboden, indien nodig, deze is passend en niet te zwaar.

Rotterdammers Rotterdam heeft 618.737 inwoners (1 januari 2014). 85% (ruim 525.000) is zelfredzaam. Deze burgers zijn zelfstandig en lossen problemen grotendeels zelf op, binnen het eigen (sociaal) netwerk. Er wordt incidenteel een beroep gedaan op een (specialistische) voorziening. 10%, circa 62.000 burgers, zijn beperkte(r) zelfredzaam. Zij hebben behoefte aan aanvullende ondersteuning. Voor circa 5% van de burgers (ruim 30.000) geldt dat zij specialistische of langere ondersteuning- en/of zorg nodig hebben. Soms is er ook sprake van ‘multiproblem-situaties’. Leeftijdsopbouw en demografische ontwikkeling 15% van de Rotterdammers is ouder dan 65 jaar (91.000) en 69% (423.000) is tussen de 15 tot 64 jaar oud. Rotterdam vergrijst aanzienlijk minder snel dan gemiddeld in Nederland. Maar verwacht een bevolkingsgroei6, daarom neemt het absolute aantal ouderen wel toe. In 2030 is het aantal burgers ouder dan 65 jaar circa 18% (117.000), binnen deze groep groeit het aantal 80+ers naar circa 5% (een kleine 34.000) in 2030. Rotterdam stelt meedoen in de samenleving centraal – ieder op zijn of haar eigen manier, met of zonder beperkingen, vanuit de eigen kracht en verantwoordelijkheid. Rotterdam heeft voor het merendeel zelfredzame burgers, maar ook beperkt zelfredzame en kwetsbare burgers. Gezamenlijk zijn zij de ‘makers’ van Rotterdam, zorgen voor elkaar en doen dit vaker dan we denken. Van Rotterdammers wordt verwacht dat zij anticiperen op de toekomst met (mogelijk) verminderde zelfstandigheid. Dat doen zij door bijvoorbeeld tijdig op zoek te gaan naar een gelijkvloerse woning om langer zelfstandig te kunnen blijven wonen. Of door het aanschaffen van hulpmiddelen, bijvoorbeeld een rollator, een wandelstok of een verhoogd toilet. Maar ook door een gezonde levensstijl en/of voldoende bewegen.

Prioriteiten van de gemeente Grotere inzet op preventie Preventie draagt eraan bij dat mensen minder of geen beroep doen op zorg, voorzieningen en ondersteuning. Door een sterk (preventief) aanbod te organiseren wordt bespaard op duurdere specialistische ondersteuning. Voorkomen is beter dan genezen. De gemeente kiest de komende jaren voor een gezondheidsbevorderende (sport, gezonde leefstijlen voeding) integrale (preventieve) aanpak die aansluit bij de leefwereld, mogelijkheden en wensen van de burgers, ook de jeugd. In de wijk. Wijkgerichte programma’s worden ontwikkeld met zorgverzekeraars, 1e en 2e lijnszorg (huisartsen, diëtisten, fysiotherapeuten, ziekenhuizen, etc.), sport en welzijn. De aanpak is preventief. Maar is er ook voor beperkt zelfredzame bewoners om erger te voorkomen. Ouderen hebben behoefte aan ondersteuning gericht op de kwaliteit van leven: minder belasting, beter functioneren en meer zelfredzaamheid. Aan activiteiten gericht op het voorkomen en beperken van functionele achteruitgang, het versterken van de eigen mogelijkheden om zelfredzaamheid te behouden. We kiezen voor een aanpak die zich richt op zowel persoons- als omgevingsfactoren. Zoals programma’s voor zelfmanagement, medische technologieën en hulpmiddelen, aangepaste woningen, buurtvoorzieningen, beweeg- en leefstijlprogramma’s, huishoudelijke hulp, vervoer en het bevorderen van sociale (ondersteunings-) netwerken voor ouderen. Uit onderzoek blijkt dat met een breed preventieaanbod verergering van problematiek wordt voorkomen. De sleutel ligt bij de 1e lijnsvoorzieningen. Rotterdam zet dan ook in op het vroegtijdig opsporen en oplossen van belemmeringen, zowel fysiek, psychisch als sociaal. Het contactmoment in het ene domein kan worden gebruikt voor de inzet van preventieve activiteiten op een ander domein. Het keukentafelgesprek draagt hier zeker ook aan bij met de brede vraaganalyse en een goede doorverwijzing.

6

Prognose Rotterdam 2013-2030: ca. 660.000 in 2030.


5

Het vrij toegankelijk aanbod versterken Sinds enkele jaren zet de gemeente in op de herijking van welzijn in de stad. Het Nieuw Rotterdams Welzijn (NRW) is het algemeen voorzieningenaanbod (niet-geïndiceerd). De kern van het NRW is gericht op het bevorderen van zelfredzaamheid en het vergroten van participatie, ondersteunend aan de decentralisatie-opgaven. Op begeleiden in plaats van behandelen; op vergroten van leefbaarheid in plaats van heelbaarheid; op verbinden in plaats van verrichten. Met als doel om meer aan burgers over te laten. De draagkracht van de civil society7 is onlosmakelijk verbonden met de opgaven voor minder zelfredzamen en kwetsbare burgers van de Wmo. Het NRW is uitvoerder van het maatschappelijk werk, schulddienstverlening en sociaal-juridische ondersteuning. Georganiseerd via het integrale Wijkteam en de VraagWijzer. Daarnaast coördineert en organiseert het NRW informele ondersteuning voor en door bewoners. Zoals vrijwilligerswerk en mantelzorg, en de ondersteuning van bewoners, hun netwerken en -initiatieven. Om NRW als algemene voorziening goed te richten in relatie tot de VraagWijzer, Wijkteam en/of 2e lijns zorg is doorontwikkeling van de onderstaande functies noodzaak: · als stabilisatie door waakvlam- of nazorgfunctie. Gericht op voorkomen van terugval, er snel bij zijn. Bijvoorbeeld door de inzet van een maatje, lichte (woon)begeleiding of thuishulp bij ouderen en mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB-ers). · als oplossing: na vraagverheldering kan een welzijnsvoorziening de oplossing zijn. Bij eenzaamheid kan een ontmoetingsactiviteit, vrijwilligerswerk of een beweegactiviteit voldoende zijn. Welzijn is gericht op informele oplossingen. Welzijn kent, ondersteunt en heeft toegang tot vrijwilligers(initiatieven) en informele (wijk)netwerken. · als onderdeel van een integraal ondersteuningstraject: welzijn ingezet als aanvulling op een maatwerkvoorziening. Bijvoorbeeld het op orde (leren) brengen van de administratie bij Rotterdammers met problematische schulden door een vrijwilligersproject ondersteund door welzijn. Extramuralisering van de zorg Als gevolg van vergrijzing en de veranderingen in de zorg komen Rotterdammers minder snel in aanmerking voor een plek in een instelling. De intramurale zorg neemt af en ook minder zelfredzame Rotterdammers blijven langer thuis wonen. Onder hen veel ouderen. Het langer thuis blijven wonen is vaak een behoefte van de betrokkene, maar moet wel mogelijk zijn. Dicht bij huis wordt ondersteuning geboden door buurtbewoners, vrijwilligers en professionals. Elkaar ontmoeten en deelnemen aan activiteiten is belangrijk voor het behoud van vitaliteit, en voor het ontstaan van sociale (ondersteunings)netwerken. De transitie van de AWBZ-Wmo brengt ook met zich mee dat er vaker gebruik wordt gemaakt van nietgeïndiceerde vormen van dagbesteding en begeleiding. De rol van professionals wordt kleiner. Wanneer ondersteuning nodig is, is vroegtijdig inzetten dan ook geboden. De Wijkteams hebben hierin een cruciale rol, zij bestaan uit professionals die zichtbaar zijn in de wijk. De integrale Wijkteams verwijzen en zetten waar nodig, gerichte (preventieve) ondersteuning in zoals maatschappelijk werk, schulddienstverlening, gezondheidsbevorderende- en beweegactiviteiten, zowel voor jeugd als voor volwassenen. Dit is zoveel kortdurend (in beginsel tot 6 maanden) waarna doorverwijzing naar het voorliggend veld of de 2e lijn plaatsvindt. Er is goede samenwerking met het wijknetwerk. Vraagwijzer en Wijkteams VraagWijzers in bedrijf zijn toegankelijke, professionele, bruisende, activerende locaties waar professionals en vrijwilligers samenwerken met burgers aan het vergroten van de zelfredzaamheid. De inwoners van Rotterdam kunnen rekenen op een professionele, uniforme werkwijze van de VraagWijzers, maar passend bij het gebied. Men kan er terecht voor vragen en informatie over de wijk, het voorzieningenaanbod en bewonersinitiatieven. Met de Wijkteams wil de gemeente zorg en welzijn voor zowel jeugd als volwassenen aan ‘de voorkant’ versterken. In de Wijkteams werken uitvoerend professionals uit de 1e lijn, met name de ‘sociale professionals’ en (para)medici. Zo ontstaat een bundeling van professionals en kennis in één team die gericht op een effectieve aanpak van problemen samenwerken in een wijk. Samenwerken op een nieuwe manier: kortdurende ondersteuning ( tot 6 maanden), resultaatgericht, met de focus op het versterken van de zelfredzaamheid door het aanspreken van de eigen kracht en het sociale netwerk. Het Wijkteam heeft doorzettingsmacht voor het toeleiden van burgers/cliënten naar de 2e lijns zorg. De aanname is dat deze aanpak leidt tot een effectievere ondersteuning aan Rotterdammers die dit nodig hebben en een

7

De civil society is de samenleving met haar burgers die, individueel of georganiseerd, (burger)kracht en kennis inzetten voor elkaar (samenredzaamheid). De pedagogische civil society is waar burgers verantwoordelijkheid nemen voor een pedagogisch klimaat waarin het goed opvoeden en opgroeien is. Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

6

verminderde druk op de 2e lijns zorg. De Wijkteams volwassenen en jeugd zijn samengevoegd tot een integraal Wijkteam. Ondersteuning op maat De heroriëntatie op individuele voorzieningen (thans maatwerkvoorzieningen genoemd) is ingezet. Dit heeft onder meer bij de huishoudelijke verzorging geleid tot een werkwijze waarbij gestuurd wordt op resultaten. Deze transitie wordt komende jaren voortgezet. Omdat verschillende voorzieningen die onder de Wmo vallen grote gelijkenis of samenhang hebben met de taken die per 2015 naar de gemeente overkomen, zijn er verdere mogelijkheden om meer integrale ondersteuning aan burgers/cliënten te bieden en te ontdubbelen. Vanaf 2015 wordt in Rotterdam de maatwerkondersteuning voor diensten zoals begeleiding en huishoudelijke verzorging georganiseerd in de vorm van arrangementen. Heldere rollen van de overheid De doorontwikkeling van het professioneel opdrachtgeverschap staat centraal de komende jaren. In de rol van opdrachtgever sturen we op het maatschappelijke resultaat en niet op het hoe, dat laten we graag aan de aanbieders over. Daar hebben we al ervaring mee opgedaan bij het opdrachtgeverschap voor welzijn en huishoudelijke verzorging. De ervaringen nemen we mee in de inkoopstrategieën. Bij horizontaal sturen staat de gezamenlijke, inhoudelijke opgave centraal: het maatschappelijk resultaat wordt behaald met de spelers in het netwerk. Met aanbieders is de gemeente periodiek in gesprek over de vernieuwing van zorg en welzijn de komende jaren en stellen we de opgaven met elkaar vast.

1.2

Resultaten voor Rotterdam

Rotterdam wil de onderstaande maatschappelijke resultaten behalen met het in samenhang organiseren van welzijn en zorg. Voor burgers met een vraag wordt gezocht naar de optimale inzet van burgerkracht, algemene- en maatwerkvoorzieningen (op indicatie): de zogenaamde ondersteuningsmix.

Grotere zelfredzaamheid: Individuele ondersteuning

(langer) Thuis in de wijk: Algemene voorzieningen

Sterke Civil Society Faciliteren en ondersteunen mantelzorgers en vrijwilligers


Eigen competenties en sociaal netwerk

7

Maatschappelijke effecten Een sterke civil society: samenredzaamheid van Rotterdammers Rotterdammers hebben de regie over hun leven, verwerven inkomen, voeden kinderen op en participeren (van sport tot taalcursus) zo lang mogelijk zelfstandig. Burgers en hun netwerken (ook sportverenigingen, kerken en moskeen) dragen bij aan de opgaven van zorg en welzijn in de stad en hebben ruimte voor initiatieven. Burgers worden actief ondersteund door het Nieuw Rotterdams Welzijn en de ondersteuningsstructuur voor bewonersinitiatieven. Daar waar sprake is van een ondersteuningsvraag, of een tijdelijke situatie van beperkte zelfredzaamheid zetten we in op:

·

(Langer) Thuis in de wijk: algemene voorzieningen

Algemene (preventieve) voorzieningen zijn de lichtere variant van maatwerkvoorzieningen (goedkoper en algemeen toegankelijk) en dragen bij aan het langer thuis wonen van bewoners in de wijk. Het basisaanbod in de wijk bestaat uit: de Toegang: VraagWijzer en integraal Wijkteam als schakels naar bewoners (van alle leeftijden) en hun netwerken, algemene- en maatwerkvoorzieningen in het gebied. Algemene (preventieve) voorzieningen zoals inloop/ontmoeting/dagbesteding 8 , maaltijd-, boodschappen- en klussendienst, sport-, beweeg- en recreatieve activiteiten; vervoer; kortdurende ondersteuning (waaronder maatschappelijk werk, sociaal-juridische ondersteuning, schulddienstverlening). Voor burgers met complexe(re) problematiek, en die ernstig beperkt zijn in hun zelfredzaamheid, is er ondersteuning op maat:

·

Grotere zelfredzaamheid van Rotterdammers: maatwerkvoorziening

Wanneer de eigen oplossingsmogelijkheden van een Rotterdammer en het gebruik van algemene voorzieningen de belemmeringen op het gebied van zelfredzaamheid en participatie onvoldoende wegnemen, dan kan (aanvullend) een maatwerkvoorziening worden verstrekt. Voor een maatwerkvoorziening is een indicatie nodig. Samengevat: Bewoner

Burgerkracht en civil society (onder andere welzijn, bewonersinitiatieven, bewoners- en vrijwilligersnetwerken).

e

1 lijn

Kortdurende ondersteuning door VraagWijzer/Wijkteams Ondersteuning door samenwerkingsverband in de wijk voor inloop/ dagbesteding/ontmoeting en ondersteuning dagelijks leven (eenvoudige diensten zoals de klussen- en boodschappendienst).

e

2 lijn

Langdurige ondersteuning met integrale ondersteuningsarrangementen.

Bij het realiseren van de bovenstaande maatschappelijke resultaten staan de eerder genoemde uitgangspunten centraal. Rotterdam krijgt met de nieuwe wet ruimte om algemeen toegankelijke- en maatwerkvoorzieningen vorm en inhoud te geven. Er zijn meer mogelijkheden dan voorheen om bewoners te ondersteunen zonder een (individuele) maatwerkvoorziening te verstrekken. We gaan op zoek naar de ideale ondersteuningsmix voor Rotterdammers met een vraag voor ondersteuning. In onderstaande figuur staat de opgave voor de komende jaren. Op de linkeras de rol van de overheid. Naarmate Rotterdammers kwetsbaarder zijn heeft de overheid een sturende rol. Daar staan ook de maatwerkvoorzieningen. Bij zelfredzame burgers is de overheid niet aanwezig of in een faciliterende rol. Zoals bij bewonersinitiatieven die gericht zijn op maatschappelijke opgaven. De pijlen naar links (onder en boven de figuur) staan voor de ‘beweging’ naar voren in de zorgen welzijnsketen: minder geïndiceerde zorg en een grotere inzet van algemene voorzieningen en burgerkracht.

8

In 2015 nog een maatwerkvoorziening.


8

Welzijn, niet

Indiceren Regisseren Faciliteren

Wet maatschappelijke ondersteuningondersteuning 2015 - 2018

geïndiceerd

geïndiceerd

Maatwerk (indicatie) Gemeente VraagWijzer/Wijkteam Schulddienstverlening , soc.jur advies en armoede Activering (MI)


Zeven

o Bewonersinitia-

arrangemen-

tieven

ten in

o Sociale netwerken o Mantelzorg Burgers/net -

o Vrijwilligerswerk

Maaltijd en klus

ondersteuningsmix

Ontmoeten dagbesteden

werken

525.000

62.000 beperkt

30.000 kwetsbare burgers

zelfredzame

zelfredzame

(5%)

burgers (85%)

burgers (10%)


9

Hoofdstuk 2. Algemene- een maatwerkvoorzieningen 2.1

Voor iedereen toegankelijk: algemene voorzieningen

Deze voorzieningen zijn voor alle burgers toegankelijk. Algemene voorzieningen (hierna te noemen AV) gericht op maatschappelijke ondersteuning zijn, in daarvoor geëigende situaties, een voorliggend en volwaardig alternatief voor een maatwerkvoorziening. Bij een AV hoort een beperkte toelatingsbeoordeling aan de hand van een aantal geformuleerde maatstaven. Geen uitgebreid onderzoek en geen formele beslissing van het college van B&W. Dit is het kenmerkende verschil met een maatwerkvoorziening. Het is mogelijk voor de gemeente om een bijdrage te vragen voor AV. Algemene voorzieningen zijn inclusief, dat wil zeggen doelgroepen professieoverstijgend. Zoals: een Leeszaal en de Buurthuizen van de Toekomst (multifunctioneel ontmoetingscentrum). Ook de klussendienst, beweegaanbod en informele buurtzorg zijn algemene voorzieningen. De mate waarin het mogelijk en wenselijk is een AV in te zetten is onder meer afhankelijk van de problematiek en het bestaande voorzieningenniveau. Het is ook mogelijk en soms zinvol om een AV te organiseren voor specifieke groepen (bijvoorbeeld voor dementerenden, daken thuislozen, een maaltijd en een slaapplek). Daarom is een kwantitatieve (wat is er?) en kwalitatieve (wat gaat er goed?) wijkanalyse9 een voorwaarde. Voorziening

Voor wie?

Kostprijs

Buurthuis / sociaalculturele voorzieningen / dagbesteding Buurtpark

Alle burgers

Wijkbus. Inwoners melden zich zelf bij de voorziening.

Gebruikers

Huur en beheer accommodatie; bij voorkeur gerund door vrijwilligers ev met professionele ondersteuning Gebruikersbijdrage

Informele taallessen

Alle burgers

Maatschappelijk werk

Bij voorkeur gerund door vrijwilligers en professions. Kostprijs professionals Kostprijs professionals.

Eigen bijdrage Gebruikers bijdrage; Buurt sponsoring

Wijze van financiering door gemeente Beschikbaar stellen accommodatie of betalen huur.

Afhankelijk van inrichting

Twee varianten: aanbesteding bij vervoerders of financieren materieel en onderhoud door gemeente Subsidiëring professionals

Nvt

Subsidiëring of contractering professionals. Subsidiëring of contractering professionals.

Nvt

Kleine eigen bijdrage Geen

Uitzonderingen Voor mensen met een beperking geen gebruikersbijdrage

Nvt

Nvt

Bij voorkeur gerund door vrijwilligers met professionals Kostprijs professionals Kostprijs professionals

Geen

Geen

Financiering wijkteam en mantelzorgondersteuning

Nvt

Dak- en thuisloze ingezetenen

Kostprijs voorziening

Kleine eigen bijdrage

Subsidiëring, toegroeiend naar een model van contractering

Nvt

Burgers in bedreigende situatie

Kostprijs instandhouding ondersteuningpunt / AMHK

Geen

Subsidiering ondersteuningpunt /AMHK

Nvt

Hulp bij de thuisadministratie / financiën en juridische kwesties (sdv). Cliëntondersteuning / mantelzorgondersteuning / sociaal of wijkteam

Alle burgers

Opvang/inloop van daken thuislozen (regie centrumgemeenten) Ondersteuningpunt Huiselijk Geweld / AMHK

Alle burgers

Er zijn ook algemene voorzieningen die niet onder de Wmo vallen, maar die preventief bijdragen aan langer gezond blijven en langer thuis wonen. Zoals het openbaar vervoer, sportvoorzieningen (zwembaden, sporthallen en –velden), sporttrajecten voor ouderen en mensen met een beperking. Maar ook het buurtpark waar iets te doen is zoals een theehuis, buiten activiteiten, groenonderhoud, spelen en in de zon zitten.

2.2

Op indicatie: maatwerkvoorzieningen

Wanneer de eigen oplossingsmogelijkheden van een Rotterdammer en het gebruik van algemene voorzieningen de belemmeringen op het gebied van zelfredzaamheid en participatie onvoldoende wegnemen, dan kan (aanvullend) een maatwerkvoorziening worden verstrekt. Op basis van een 9

De veldacademie maakt deze analyse, in combinatie met onder andere het wijkprofiel maken we wijkfoto’s.


ondersteuningsplan, waarin wordt ingegaan op de individuele omstandigheden en mogelijkheden van aanvrager, wordt bezien welke maatwerkvoorziening passend is. Dit sluit aan bij de Wmo 2015 die gemeenten enerzijds de opdracht geeft ondersteuning te bieden als iemand zijn/haar belemmeringen niet zelf kan oplossen, en anderzijds ruimte geeft hoe deze ondersteuning wordt vormgegeven. Een maatwerkvoorziening bestaat uit ondersteuning, hulpmiddelen, woningaanpassingen en andere maatregelen die bijdragen aan een grotere zelfredzaamheid. Of biedt beschermd wonen of opvang aan een burger/cliënt. Bij of krachtens de verordening worden voorwaarden gesteld aan de toekenning en het gebruik van maatwerkvoorzieningen en het persoonsgebonden budget, en aan de eigen bijdrage die iemand verschuldigd is. Zie onderstaand wat onder maatwerkvoorzieningen wordt verstaan (geen limitatieve opsomming).

Voorziening

Voor wie?

Huishoudelijke verzorging

Burgers die door een beperking belemmeringen ondervinden bij het doen van het huishouden.

Individuele en groepsbegeleiding

Burgers die door een beperking belemmeringen ondervinden in het sociaalpersoonlijk functioneren, zaken rond administratie en financiën of dagbesteding nodig hebben. Alle burgers Burgers die door een beperking belemmeringen ondervinden bij het gebruik van een woning Tijdelijke zorg voor burgers met een beperking, wanneer de mantelzorger wordt onlast. Burgers die door een beperking belemmeringen ondervinden in of om de woning of bij het zich lokaal verpla

Crisisopvang huiselijk geweld Woningaanpassingen

Respijtzorg

Individuele vervoersvoorzieningen (scootmobiel, aangepaste fiets, VoM)


Eigen bijdrage Via CAK (centraal administratie kantoor)

Via CAK

Via CAK Via CAK

Wijze van financiering door gemeente Zorgaanbieder ontvangt een budget per week welke afgestemd is op de ondersteuningsbehoefte van cliënt. Zorgaanbieder ontvangt een budget per week dat is afgestemd op de ondersteuningsbehoefte van cliënt. Op basis van offertes wordt de vergoeding bepaald

Via CAK

Via CAK en uitvoerder VoM

Afspraken met gecontracteerde leveranciers

11

Hoofdstuk 3: De uitvoering: vier pijlers 3.1

Samenredzaamheid: een sterke civil society

Burgers en hun netwerken dragen actief bij aan de opgaven voor welzijn en zorg in hun wijk en hebben meer ruimte om zelf initiatief te nemen. De wijk is de directe sociale omgeving van mensen. Mensen wonen in een wijk, hebben daar hun dagelijkse contacten, maken gebruik van voorzieningen. Veel mensen willen best actiever zijn in hun wijk en meer aandacht besteden aan hun wijkgenoten die dat nodig hebben. Dat blijkt ook uit het groeiende aantal bewonersinitiatieven. (stevige) Wijknetwerken (jeugd en volwassenen), initiatieven van bewoners, inzet van vrijwilligers en ondersteuning van mantelzorgers, (sport)verenigingen en kerken zijn belangrijke voorwaarden voor samenredzaamheid. Dit wijknetwerk is de kurk van de samenleving en een voorwaarde voor meer onderlinge betrokkenheid. Gebiedsspecifiek Bij recent onderzoek naar opdrachtgeverschap ‘Welzijn volwassenen en jeugd’ in de 14 gebieden zijn gebiedsspecifieke kenmerken en factoren in beeld gebracht 10 . In de kleine gebieden als Pernis, Rozenburg, Hoek van Holland en deels Overschie, is sprake van ‘dorpsgemeenschappen’ met een sterke sociale cohesie en veel burgerkracht. Zichtbaar in het aantal sterke sociale netwerken en veel verenigingen met een krachtig, zelforganiserend vermogen. Voor welzijn betekent dit een faciliterende rol op de achtergrond, in tegenstelling tot (grotere) gebieden waar sociale samenhang beperkt is en een meer initiërende en regisserende rol nodig is. Uit onderzoek 11 naar diverse leefstijlen in (de regio) Rotterdam komt hetzelfde beeld. In Pernis, Rozenburg, Hoek van Holland en Overschie wonen veel burgers die waarde hechten aan betrokkenheid en harmonie, sociale contacten in de buurt met een sterke groepsoriëntatie. De burgers zijn gericht op geborgenheid en zekerheid. Wel groepsgericht, maar met een minder open karakter: zij trekken zich thuis terug in kleine kring met familie en buren waarmee men intensieve contacten heeft. Dit ‘type’ bewoners is ook te zien in grote delen van Charlois, Feijenoord en IJsselmonde, in de wijken Crooswijk en Schiebroek en in een groot deel van Prins Alexander. Een ander ‘type’ burgers zijn die met ‘ambitie en controle’: bewoners die intensief en gedreven zijn met hun carrière(planning) en veel waarde hechten aan status. Zij wonen in: Nesselande, Molenlaankwartier, Wilheminapier en een deel van Kralingen-Oost. Tot slot wonen in Kralingen-West, Centrum, Delfshaven, Noord en de Kop van Zuid veel burgers die zich kenmerken door ‘vrijheid en flexibiliteit’. Vrije, eigenzinnige bewoners, die onafhankelijkheid boven alles stellen, met een actieve manier van leven, die naast werk voldoende tijd willen hebben voor culturele ontwikkeling en reizen. Informele ondersteuning Met een stevige inzet op het versterken van burgers en hun netwerken door NRW gaat Rotterdam door de komende jaren. Op verschillende manieren worden sociale netwerken rondom burgers aangeboord en versterkt door welzijn. Huis-aan-huis bezoeken, Eigen kracht-conferenties, best persons als goed voorbeeld, netwerkbijeenkomsten voor en door burgers worden ondersteund. Krachtige netwerken versterken de wijk: hier ontmoet men elkaar, ontstaan activiteiten en wordt de verbinding gelegd met het integrale Wijkteam bij complexere (zorg)vragen. Ook worden vroegtijdig kansen en problemen opgemerkt. Professionals bij de welzijnsorganisaties hebben oog voor de kwaliteiten en het ontwikkelpotentieel van burgers. De professionele ondersteuning richt zich op het zelforganiserend vermogen, zodat ondersteuning niet meer of in mindere mate nodig is. Wederkerigheid is altijd het uitgangspunt. Als burgers ondersteuning krijgen wordt ook iets van hen terugverwacht. Soms stuit dat op bezwaar, maar meestal niet. Vrijwilligers die eerder een ondersteunings- of hulpvraag hadden, zijn nu actief om andere burgers verder te helpen. Dit werkt als een olievlek: burgers zijn rolmodel (buddy) voor elkaar, niet de professionals.

10

Zie voor meer gedetailleerde informatie het rapport: ‘Meer eenheid waar mogelijk, diversiteit waar nodig’ – Rapportage van onderzoek naar opdrachtgeverschap welzijn en jeugd deelgemeenten (2014). 11 Onderdeel van “De Grote Woontest 2012 in de Regio Rotterdam” (2012). Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

12

Samengevat, de functies van het NRW, gerelateerd aan informele ondersteuning : · richt zich op het vergroten van participatie bij bewoners. Dat doet zij door bewoners(initiatieven) en hun netwerken te faciliteren. Zodat de sociale cohesie wordt versterkt en de leefbaarheid in wijken wordt vergroot; · coördineert en faciliteert het vrijwilligerswerk en mantelzorg. Zodat burgers elkaar vrijwillig ondersteunen en professionele ondersteuning aanvullen. Zodat de vraag naar professionele vormen van ondersteuning afnemen of worden uitgesteld; · vindt (vroegsignalering) en brengt bewoners (ouderen en sociaal isolement) naar de ‘juiste’ plekken. Welzijn wijst de weg naar sociale netwerken, vrijwilligerswerk en het Wijkteam (professionele ondersteuning); Bewonersinitiatieven Rotterdam kent een lange traditie van bewonersinitiatieven, het ‘Opzoomeren’ is hier uitgevonden. De Opzoomer-activiteiten dragen eraan bij dat burgers elkaar ontmoeten en iets voor elkaar doen. De gemeente heeft initiatiefnemers de afgelopen jaren gestimuleerd zich meer te richten op taallessen, onderlinge zorg en ondersteuning. Daar zijn al goede resultaten mee behaald, met name in de zwakkere wijken. Daar gaan we mee door. De komende jaren stimuleren we burgers ook activiteiten te ondernemen gericht op sport en op een gezonde leefstijl. Met de start van de gebiedscommissies is het budget voor bewonersinitiatieven verruimd. Ook nieuwe groepen, zoals sociaal ondernemers, krijgen de mogelijkheid om initiatieven uit te voeren. Zij zetten zich in voor de sociale opgaven van de stad. De Voedseltuin, Hotspot Hutspot en Doordewijks richten zich bijvoorbeeld op Rotterdammers die een duwtje in de rug kunnen gebruiken. De gemeente faciliteert en stimuleert initiatieven van burgers de komende jaren en staat garant voor de ondersteuningsstructuur van bewoners die een initiatief willen nemen en hulp nodig hebben bij de planvorming en uitvoering. Middelen zijn beschikbaar voor initiatieven (budgetten gebiedscommissies) en de 1%-regeling uit het coalitieakkoord. Maatschappelijke inspanning Maatschappelijke Inspanning (MI) richt zich op werkzoekenden die tegenprestatie leveren, gericht op hun persoonlijke ontwikkeling door vrijwilligerswerk of maatschappelijke stages12. Voor wie vrijwilligerswerk of anderszins onbeloond werk nog een stap te ver is, worden afspraken gemaakt om de persoonlijke situatie te verbeteren. Bijvoorbeeld door het wegwerken van schulden, gezond eten en bewegen of het verbeteren van de situatie thuis. Buurtcoaches, vrijwilligersmakelaars ondersteunen en begeleiden burgers bij het vrijwilligerswerk of stage. Via het Wijkteam wordt, indien nodig, verwezen naar de huisarts of meer specialistische zorg. De gemeente faciliteert dat meer werkzoekenden een tegenprestatie kunnen leveren (voor tenminste 20 uur per week of naar vermogen). In eerste instantie regelt de betrokkene het vrijwilligerswerk zelf. Waar nodig ondersteund door professionals. Bij MI gaat over meer dan alleen het leveren van een tegenprestatie. De maatschappelijke meerwaarde bestaat er ook uit dat allerlei additioneel werk wordt verricht bij wijken buurtcentra en maatschappelijke initiatieven. Bij de Voedseltuin werken bijvoorbeeld mensen met een uitkering. Tal van initiatieven worden versterkt met het werk van werkzoekenden, die ook weer andere werkzoekenden ondersteunen. Kortom, het mes snijdt aan meerdere kanten. De inzet van werkzoekenden voor taalinitiatieven, burgerparticipatie, vrijwilligerswerk, en mantelzorg neemt sterk toe. Ook hier is inclusief het sleutelwoord, de kracht van sterke Rotterdammers wordt ingezet voor hen die een duwtje nodig hebben. Het streven is om de aanpak van Maatschappelijke Inspanning te verbreden naar alle werkzoekenden in de stad. Informele ondersteuning: vrijwilligerswerk en mantelzorg13 Circa 175.000 Rotterdammers van 13 t/m 75 jaar doen vrijwilligerswerk en 150.000 mensen bieden informele zorg. Dat zijn totaal circa 235.000 burgers. Het aantal burgers dat vrijwilligerswerk én informele zorg biedt is de afgelopen jaren toegenomen, en ligt nu op een historisch hoog niveau. Voor de lange termijn is de verwachting dat de informele zorg stabiliseert en het aantal vrijwilligers licht blijft toenemen. Nadere analyse toont een potentiële toename van het aantal vrijwilligers van 175.000 tot zo’n 225.000. 12

Het leveren van een tegenprestatie is geen re-integratie-instrument, maar draagt (op termijn) wel bij aan het vergroten van de kansen op de arbeidsmarkt en uitstroom uit de uitkering. 13 Bron: “Vrijwilligerswerk en informele hulp in Rotterdam 2013”, OBI (2014). Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

13

Ook staan de circa 95.000 Rotterdammers die nu geen vrijwilligerswerk doen, er niet bij voorbaat negatief tegenover. De potentiële aanwas bestaat (ook ten opzichte van de huidige populatie) relatief meer uit vrouwen, Rotterdammers van 25 tot 45 jaar, niet-westerse allochtonen en mensen met een uitkering. Daar waar onvoldoende organisatiekracht is, zetten we ook in op het aanjagen en ondersteunen van vrijwilligersinzet in de wijk, die voorziet in een behoefte aan zorg, ondersteuning en dienstverlening. Zo sluit de informele zorg steeds beter aan bij de vraag van mantelzorgers en wijkbewoners die niet over een sociaal netwerk beschikken. Ook wordt het vrijwilligerswerk en de ondersteuning meer gericht op bewonersinitiatieven. Waar vrijwilligers behoefte hebben aan training of scholing heeft het welzijnswerk een rol. Vrijwilligersprojecten/-organisaties worden in een georganiseerd verband opgezet, vaak met ondersteuning van professionals14. Deze vrijwilligersprojecten zijn divers: van boodschappendienst tot wijkrestaurant, van creatieve middagen voor kinderen tot bingoavonden voor ouderen, van scootmobiel service tot maatjesprojecten of hulp bij thuisadministratie. Ook hier geldt dat de vraag in de wijk leidend is. Vrijwilligers zijn mensen uit de wijk, maar ook mensen die een tegenprestatie voor hun uitkering verrichten, of mensen die professionele zorg ontvangen en behoefte hebben aan een nuttige dagbesteding. Koesteren van mantelzorgers Mantelzorgers zijn het goud in de stad, zij nemen een groot deel van de zorg voor familie of vrienden op zich. Zij zijn intensief betrokken bij de mensen waar zij voor zorgen, zijn de spil in hun leven en voelen een grote verantwoordelijkheid. Deze verantwoordelijkheid is zwaar en kan leiden tot overbelasting. Het bereiken van zwaar- of overbelaste mantelzorgers is niet altijd gemakkelijk. Uitgangspunt bij elk keukentafelgesprek, en dat geldt ook voor de gesprekken bij de VraagWijzer, moet dan ook zijn dat de mantelzorger bij het ondersteuningsplan betrokken wordt. De vraag die gesteld wordt, moet daarbij niet alleen zijn “wat kunt u en het sociale netwerk meer doen”, maar ook “ wat heeft u aan ondersteuning nodig om het vol te houden”. Zo ontstaat werkende weg steeds beter zicht op de behoeften. En kunnen we de onze inkoop van professionele zorg, maar zeker ook onze investeringen in andere vormen van informele zorg en vrijwilligerswerk, zo richten dat deze steeds beter gaan aansluiten bij de vraag.

3.2

De toegang tot ondersteuning

Een burger meldt zich Een burger kan zich in Rotterdam bij verschillende (gemeentelijk) loketten melden met vragen. Dit zijn de VraagWijzer, het Wijkteam, de digitale balie, Centraal Onthaal en het Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) (in bijlage 2 worden deze loketten kort beschreven).15 Op al deze plekken wordt de burger te woord gestaan. Professionals geven informatie en advies, signaleren en verhelderen de vraag. Ze denken met de burger mee en verkennen de mogelijkheden om binnen het eigen netwerk van deze burger een oplossing te vinden. Ook is bij deze loketten informatie over algemene voorzieningen te verkrijgen. Het kan dus zijn dat een burger informatie krijgt of wordt verwezen naar een algemeen toegankelijke voorziening of naar een vrijwilligersorganisatie. Dan is een keukentafelgesprek en een ondersteuningsplan niet nodig. De VraagWijzer levert ook informatie over het preventieve aanbod in de buurt, waaronder het sport- en beweegaanbod.

14

Daarin onderscheidt het zich van bewonersinitiatieven.

15

De professionals van het Wijkteam en het wijknetwerk hebben een outreachende/pro-actieve rol bij het (vroeg)signaleren van ondersteuningsvragen. Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

14

In gesprek met de gemeente: het ondersteuningsplan Wanneer bij het (digitaal) loket blijkt dat een burger ondersteuning nodig heeft, dan volgt een nader gesprek over de mogelijkheden. In het gesprek met een medewerker van de VraagWijzer of het Wijkteam wordt gekeken welke ondersteuning het beste past bij de vraag. De methodiek van de Zelfredzaamheidmatrix (de ZRM) wordt gebruikt voor de brede analyse van de situatie van de betrokkene en zijn/haar directe omgeving. Wellicht kan iemand uit het eigen netwerk helpen, is een algemene voorziening een goede oplossing of wellicht is maatwerk nodig. Bij de VraagWijzer en het Wijkteam worden de afspraken vastgelegd in een ondersteuningsplan. Het plan wordt opgesteld wanneer ondersteuning door het Wijkteam en/of een maatwerkvoorziening nodig is. De inzet van een mix van maatwerk- en een algemene voorzieningen en/of ondersteuning door het eigen netwerk van deze persoon, wordt altijd onderzocht. Bij meerdere vormen van ondersteuning, wordt altijd de goedkoopst-adequate (maatwerk)voorziening toegekend. Wanneer in het gesprek blijkt dat iemand al dan niet gedwongen zijn huis heeft moeten verlaten als gevolg van meervoudige problematiek en niet in staat is zichzelf op eigen kracht te handhaven, dan kan deze


15

burger via Centraal Onthaal / Centraal Onthaal Jongeren een beroep doen op een maatwerkvoorziening (zie bijlage 2). Het ondersteuningsplan wordt door de Wmo-adviseur (gemeente) in overleg met de burger en (indien nodig) de aanbieder van de ondersteuning opgesteld. Het gesprek vindt zo snel mogelijk plaats en binnen 6 weken zijn het gespreksverslag en (eventueel) het ondersteuningsplan beschikbaar. In het ondersteuningsplan staat welke afspraken er met de burger/cliënt zijn gemaakt en welke ondersteuning hij/zij krijgt. Bij het inzetten van een maatwerkvoorziening is er voor de burger/cliënt keuzevrijheid tussen verschillende door de gemeente gecontracteerde aanbieders. Ook is er een keuzemogelijkheid voor zorg in natura of een persoonsgebonden budget.

Wmo-Rotterdam Burgerkracht


Maatwerk

Bewoners-

Ontmoeting

voorzieningen

initiatieven

Inloop

Schoon huis

College

Preventie

Zelfzorg

(indicatie-

Laagdrempelige

Begeleiding

stelling)

dagbesteding

Hulpmiddelen

Vrijwilligers-

Collectieve

Woning- aanpassing

werk

voorzieningen

KDV

Mantelzorg

Beslissing

Hulpverlening Wijkteam Maatschappelijk werk Mogelijk

Schulddienst-

Eigen bij-

eigen

verlening

drage naar

bijdrage

Sociaal-juridische

inkomen

Bij levering in natura:

dienstverlening Jeugdzorg

Levering in

leveringsplan door

natura of

leverancier

Pgb

Aanvraag Het ondersteuningsplan is de aanvraag voor een maatwerkvoorziening bij de gemeente. Naar een algemeen toegankelijke voorziening worden burgers verwezen en indien nodig volgt een warme overdracht (eerste contact leggen, informatie meegeven, nagaan of iemand bij de voorziening terecht is gekomen). Soms wordt er een eigen bijdrage gevraagd, hierover wordt de burger van tevoren geïnformeerd. Het college van B&W heeft twee weken om een besluit te nemen over toekenning van een maatwerkvoorziening. Het gebruik van maatwerkvoorzieningen wordt altijd geformaliseerd in een beschikking. Tegen deze beschikking is bezwaar en beroep mogelijk. De maximale doorlooptijd van een aanvraag voor een maatwerkvoorziening bedraagt daarmee acht weken.

3.3

(Langer) Thuis in de wijk: algemene voorzieningen

Gemeente, aanbieders, verenigingen en bewonersinitiatieven zijn het netwerk in de wijk. Algemene (preventieve) voorzieningen voorkomen of stabiliseren problematiek. Rotterdam zet in op een sterke structuur gericht op langer thuis wonen, de aanpak van isolement en het vergroten van participatie in de wijk.


16

Algemene (preventieve) voorzieningen in het gebied zijn de toegang: VraagWijzer en Wijkteam als de schakels naar bewoners en hun netwerken, algemene- en maatwerkvoorzieningen in het gebied (zie paragraaf 3.4). Voorzieningen als inloop/ontmoeting/dagbesteding; maaltijd-, boodschappen- en klusservice; preventie voor jeugd en volwassenen; vervoer; kortdurende ondersteuning (MW, SR, SDV) zijn er in de wijk. Rotterdam zet in op een sterke structuur in de wijken met algemene voorzieningen gericht op langer thuis wonen, de aanpak van sociaal isolement en vergroten van participatie in de wijk. Door het onderstaande (mede) te organiseren en/of te faciliteren: · Ontmoeting/dagbesteding/inloop voor álle bewoners, ook voor kwetsbare ouderen; · Vrijwilligerswerk en mantelzorgondersteuning; · Participatieplekken voor burgers met een uitkering; · Eenvoudige- en enkelvoudige dienstverlening (klusdienst, formulierenbrigade); · Preventieve activiteiten gericht op een gezondere leefstijl; · Wijkvervoer. Het bundelen van deze functies in een buurthuis/wijkaccommodatie is reeds ingezet in de stad. De afgelopen jaren zijn Buurthuizen van de Toekomst ontstaan uit bewonersinitiatieven, soms in combinatie met welzijn. Zoals Het Klooster, Belvédère, De Nieuwe Banier en De Leeszaal West. Soms ook vanuit zorg zoals De Nieuwe Nagtegaal, de Nieuwe Plantage en het Jan van de Ploeghuis. Soms zijn het initiatieven van burgers (uit verzet) omdat het wijkgebouw is gesloten, en soms van aanbieders die de krachten willen bundelen. Er is grote verscheidenheid in de stad. Deze buurthuizen ontwikkelen zich stap voor stap tot nieuwe publieke ruimten met meerdere functies. Waar men elkaar ontmoet, dagbesteding krijgt, het wijkrestaurant bezoekt en waar commerciële verhuur mogelijk is. Deze plekken kunnen er ook toe bijdragen dat burgers langer zelfstandig blijven wonen. Wat bewoners nodig hebben is leidend en zoveel mogelijk voor iedereen toegankelijk. Burgers en wijkorganisaties spelen een grote rol bij het opzetten en beheren van deze voorzieningen. Gericht op het versterken van de wijk, en dat burgers en cliënten (burgers met een indicatie) elkaar ontmoeten op centrale plekken in de wijk. Lokaal ondernemerschap versterkt het buurthuis. De worteling in de wijk is stevig. Vrijwilligerswerk is verbonden en burgers met een uitkering lopen stage en doen vrijwilligerswerk. Voor de doorontwikkeling van deze buurthuizen wordt een sociale investeringsstrategie opgesteld. Waarin het creëren van publieke meerwaarde centraal en dienstverlening in het sociale domein, gecombineerd wordt met minder overheid en met activering en versterking van bewoners in buurten/communitybuilding. De strategie is gericht op de doorontwikkeling van een nieuwe generatie van bewonersinitiatieven waarbij de overheid als gelijkwaardige partner toewerkt naar gezamenlijk verantwoordelijkheid voor de maatschappelijke opgaven in de stad op het gebied van welzijn, zorg, duurzaamheid en veiligheid. De heeft verschillende rollen en bijdragen, soms stelt de overheid financiële middelen beschikbaar, biedt hulp bij het aanvragen van vergunningen, ondersteunt bij het werven van sponsors, stelt kennis en netwerken beschikbaar, maakt zelfbeheer mogelijk. We dragen ook taken van de overheid over daar waar mogelijk (maatschappelijk aanbesteden). Waar bewonersinitiatief opklinkt en welke vorm dit aanneemt, is sterk afhankelijk van de kenmerken van een wijk. De Buurthuizen van de Toekomst zijn knooppunten van bedrijvigheid in de wijken. We volgen de ontwikkeling nauwgezet en bieden ruimte voor deze buurthuizen als (mede)aanbieder van bijvoorbeeld dagbesteding, inloop, ontmoeting en eenvoudige dienstverlening (bijvoorbeeld klussendienst, maaltijdservice, repair-café). Ouderen zijn niet altijd geneigd uit zichzelf van deze voorzieningen gebruik te maken, ook al zijn deze voor hen geschikt. Heldere communicatie over het beschikbare aanbod en goede informatievoorziening is belangrijk. Hierin heeft de VraagWijzer een belangrijke een rol. Op plaatsen waar (nog) geen kansrijke wijkinitiatieven zijn voor het samen bouwen aan algemeen toegankelijke voorzieningen, geeft de gemeente zich rekenschap van haar verantwoordelijkheid voor het aanbieden van bijvoorbeeld dagbesteding aan (onder andere) beperkt zelfredzame ouderen. In samenspraak met de wijkpartijen wordt een passend aanbod ontwikkeld. Het aanbod in de wijken is de laatste jaren ook uitgebreid door de openstelling van zorgen/of GGZ instellingen voor wijkbewoners (zoals bijvoorbeeld de Thuishavens). Wijkbewoners kunnen binnenlopen voor een kop koffie, een praatje of een maaltijd.

Drempels voor participatie wegnemen Onvoldoende taalbeheersing, weinig geld en schulden zijn drempels om ‘mee te doen’ en hangen met elkaar samen. Rotterdam blijft inzetten op het verminderen (stabiliseren) van deze problematiek.


17

Taalbeheersing Taal leren (verbeteren) lukt het snelste wanneer dit past bij de dagelijkse leefwereld van de betrokkene. Soms wordt de eerste stap naar een taalles gezet omdat formulieren invullen of het aanvragen van een voorziening te ingewikkeld is. Rotterdammers nemen ook zélf de verantwoordelijkheid door taalactiviteiten te organiseren. Deze activiteiten zijn laagdrempelig, kortdurend, doelgericht en worden uitgevoerd door taalvrijwilligers. Dit valt onder de noemer informele educatie. Bij non-formele educatie zijn professionals betrokken, daar leert men de Nederlandse taal gericht op het behalen van eindtermen of een diploma. De komende jaren richt Rotterdam zich op de doorstroom van informele educatie naar formele educatie. Taaltrajecten richten zich op een specifieke context, die aansluit bij de leefwereld van de betrokkene zoals gezondheid, inkomen&werk en participatie. Naast de overheid zijn ook anderen belanghebbend, zoals verzekeringsmaatschappijen, zorgverleners en werkgevers. Met hen worden afspraken gemaakt over taalverbetering. Effectbestrijding armoede16 Niet per se de armoede zelf maar vooral de effecten ervan, kunnen ertoe leiden dat mensen zichzelf uitsluiten van de samenleving en niet meer actief participeren. Effectbestrijding is daarom een belangrijke pijler binnen het Rotterdamse armoedebeleid. Naast sociale uitsluiting zijn eenzaamheid, schaamte, gebrek aan zelfvertrouwen, wantrouwen van de samenleving en een ongezonde leefstijl enkele effecten die armoede met zich kan meebrengen. Een gebrek aan geld leidt vaak tot andere gebreken, wat participatie belemmert. Niet alleen volwassenen, vooral ook kinderen zijn hiervan de dupe. Met het Rotterdamse armoedebeleid worden deze effecten bestreden, met name voor kinderen. Het doel van het Rotterdamse armoedebeleid is het ondersteunen richting participatie en zelfredzaamheid. Dit vraagt een kanteling van een inkomensondersteunend beleid naar een activerend beleid waarbij het meedoen en zelf doen van de Rotterdamse burger voorop staat. Actief meedoen leidt tot meer levensplezier en voorkomt dat Rotterdammers langer dan nodig ondersteuning ontvangen. Een beleid gericht op het wegwerken van maatschappelijke achterstanden en (economische) zelfstandigheid verkrijgen en behouden. Echter daar waar dit niet op (korte) termijn mogelijk is, bijvoorbeeld wanneer iemand chronisch ziek is, is inkomensondersteuning soms ook noodzakelijk. Schulddienstverlening De Rotterdamse schulddienstverlening17 heeft als doel het vergroten van de financiële zelfredzaamheid van alle Rotterdammers. Wanneer burgers nog niet financieel zelfredzaam zijn, is het streven de maatschappelijke kosten te beperken. Schuldenproblematiek staat meestal niet op zichzelf. Vaak zijn er meer problemen, en zijn schulden daar het gevolg van (bijvoorbeeld rond gezondheid, verslaving, psychische beperking, thuissituatie). Daarom is een integrale aanpak van schulden noodzakelijk. De integrale aanpak wordt geboden door de verbrede VraagWijzer. Schuldbemiddelaars van de Kredietbank Rotterdam (KBR) maken deel uit van deze verbrede VraagWijzer (1e lijn). KBR is als schuldbemiddelaar verantwoordelijk voor het ‘technisch’ aanpakken van de schulden (2e lijn). Voor gedragsverandering (onder andere het vergroten van de eigen kracht en het voorkomen van recidive) zijn andere partijen (ketenpartners) in de stad verantwoordelijk (bijvoorbeeld maatschappelijk werk). Het aanpakken van schulden duurt (meestal) minimaal drie jaar. Gedurende deze periode wordt aan het vergroten van de eigen kracht en de financiële zelfredzaamheid gewerkt; dit samen met de KBR. Wanneer dit niet of onvoldoende gebeurt, wordt er blijvend een (onnodig) beroep gedaan op budgetbeheer en beschermingsbewind. Op dit moment is er voor beperkt zelfredzame burgers alleen begeleiding gedurende de eerste periode bij het aanpakken van de schulden. Huiselijk Geweld en Kindermishandeling De aanpak van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling vindt vanaf 1 januari 2015 plaats o.b.v. de centrumgemeentelijke regiovisie Huiselijk Geweld en Kindermishandeling 2015-2018 en het actieprogramma Veilig Thuis 2015-2018. De missie hierbij is “het versterken van een thuis waar kinderen veilig opgroeien en zich kunnen ontwikkelen en volwassenen geweldloos kunnen samenleven en participeren in de samenleving”. De accenten van het beleid zijn: · een geïntegreerde aanpak van Huiselijk Geweld en Kindermishandeling; · positionering van de aanpak in het sociale domein (aansluiting op lokale infrastructuur van participatie, jeugd en arbeid); · behouden en borgen van specialistische kennis en expertise; · Veiligheid voorop. 16

Het uitvoeringsplan Activerend armoedebeleid wordt naar aanleiding van het coalitieakkoord verwacht. Meerjarenbeleidsplan Voorkomen en aanpakken van schulden 2012-2015, Rotterdammers op weg naar financiële zelfredzaamheid en Preventieplan schulddienstverlening. 17


18

Preventie, voorlichting, deskundigheidsbevordering en vroegsignalering vinden vooral plaats wanneer burgers nog volledig zelfredzaam zijn. Vanaf het moment dat er sprake is van meldingen Huiselijk Geweld en Kindermishandeling bij het AMHK is er sprake van (tijdelijk) beperkte zelfredzaamheid bij burgers. Soms kan met een kleine interventie (duwtje in de rug) zelfredzaamheid herwonnen worden, soms is hiervoor een passend ondersteunings(zorg)aanbod voor een langere periode vereist. Bij ontwrichting van relaties en een groot geweldsrisico kan er sprake zijn van (tijdelijk) verlies van zelfredzaamheid en zijn verdergaande maatregelen nodig, voor vaak een wat langere periode met een zwaarder beroep op ondersteuning (opvang, begeleiding naar een nieuw leven, nieuwe woning, etc.) De aanpak heeft veel samenhang met de andere thema’s binnen het sociale domein (discriminatie, emancipatie, participatie, kwetsbare personen, etc.).

Algemene voorzieningen en wijkgerichte samenwerking in Rotterdam Gehandicaptenzorg In Rotterdam wordt een variëteit aan begeleiding en dagbesteding aangeboden in het kader van de gehandicaptenzorg (GZ). Daarbij geldt een diversiteit aan doelgroepen (mensen met lichamelijke, zintuiglijke en/of verstandelijke beperkingen). Soms is sprake van meervoudige beperkingen, al dan niet in combinatie met GGZ-problematiek. De zorgzwaarte of de ernst van de beperkingen kunnen sterk verschillen, van een moeilijk te herkennen licht verstandelijke beperking (LVB), waar een weinig intensieve begeleiding volstaat, tot en met een meervoudige lichamelijke en verstandelijke beperking met een hieraan gekoppelde zware zorgbehoefte. Verspreid over Rotterdam zijn locaties waar diverse vormen van dagbesteding, afgestemd op diverse (sub)doelgroepen, worden aangeboden. Het Wijkteam en VraagWijzer bouwen aan de samenwerking met begeleiders in de gehandicaptenzorg: deze maken zelf geen deel uit van het Wijkteam. De aansluiting tussen de wijk en informele netwerken met dagbestedingslocaties wordt versterkt. Waar mogelijk worden verbindingen met het vrijwilligerswerk en deze locaties uitgebouwd. De expertise in de 2e lijn van (sub)doelgroepen in de gehandicaptenzorg wordt benut door het Wijkteam (consultatiefunctie). Ketenzorg dementie In Rotterdam kennen we in verschillende gebieden netwerken ketenzorg dementie. Op casusniveau zijn er vanuit de AWBZ casemanagers actief. Het Wijkteam en VraagWijzer ontwikkelen samenwerkingsrelaties met de actieve dementienetwerken in de wijk en versterken deze in het kader van de samenwerking met de zorgverzekeraar(s). De casemanagers dementie maken zelf geen deel uit van de Wijkteams: over hun inzet worden afspraken gemaakt met het Wijkteam. Bij meer complexe ondersteuning/hulp kan het Wijkteam het voortouw nemen bij het organiseren van samenwerking. Denk hierbij bijvoorbeeld aan inzet van ouderenzorg en GGZ, waarbij afspraken rond vorming van een home-team worden gemaakt. Samenwerking met de zorgverzekeraars in wijkgerichte programma’s Met verzekeraars Achmea (ook Zorgkantoor) en VGZ werkt de gemeente aan een gezamenlijke preventieve inzet. Afspraken over de duurzame samenwerking met het Wijkteam zijn in 2013 in convenanten18 vastgelegd. Ook zijn afspraken gemaakt over de inzet van bemoeizorg en omgang met indicatiestelling en onverzekerden. Het (door)ontwikkelen van dementienetwerken en het doorbreken van sociaal isolement van ouderen zijn ook belangrijke aandachtspunten. Op termijn wordt afstemming en samenwerking in de inkoop van zorg en ondersteuning gezocht. Belangrijke stap in de samenwerking met Achmea en VGZ is het vormgeven van wijkgerichte samenwerkingsprogramma’s in vier gebieden in de stad, samen met andere actieve partijen in de wijken.

3.4

Vergroten zelfredzaamheid: maatwerkvoorziening

Wanneer de eigen oplossingsmogelijkheden van een Rotterdammer en het gebruik van algemene voorzieningen voor zelfredzaamheid en participatie belemmeringen onvoldoende wegnemen, wordt (aanvullend) een maatwerkvoorziening verstrekt. Voor een maatwerkvoorziening is een indicatie nodig. Rotterdammers met een indicatie 18

Looptijd van het programma is van 2013 tot 2017.


19

Vanuit de (oude) Wmo is de gemeente verantwoordelijk voor ongeveer 3.000 Rotterdammers in de Maatschappelijke Opvang en voor circa 25.000 Rotterdamse burgers met Huishoudelijke Verzorging, Vervoer op Maat of een woningvoorziening. Vanaf 2015 is de gemeente ook verantwoordelijk voor de ondersteuning van ruim 10.00019 Rotterdammers die nu een Awbz-indicatie hebben. Te onderscheiden zijn: ‘individuele begeleiding’ (ruim 6.000 burgers), ‘dagbesteding’ (2.700, waarvan ruim 2.000 met een indicatie ‘vervoer’), ‘persoonlijke verzorging’ voor cliëntgroepen VG, PSY en ZG (975 burgers), ‘kortdurend verblijf’ (145) en ‘langdurige intramurale GZZ zonder behandeling’ (2.280). Naar verwachting neemt dit aantal als gevolg van de extramularisering van de zorg de komende jaren toe. Op basis van de individuele situatie van een cliënt wordt bezien op welke resultaatgebieden ondersteuning nodig is. Dit leidt tot een arrangement. Vervolgens maken de aanbieder en cliënt afspraken hoe de ondersteuning wordt georganiseerd. Om de gevraagde resultaten te behalen krijgt een aanbieder een vergoeding afhankelijk van het arrangement. De onderstaande resultaatgebieden en cliëntgroepen zijn onderscheiden: Resultaatgebieden (zie voor toelichting bijlage 4): 1. Sociaal en persoonlijk functioneren; 2. Ondersteuning en regie bij het voeren van een huishouden; 3. Financiën; 4. Dagbesteding al dan niet arbeidsmatig; 5. Ondersteuning bij zelfzorg en gezondheid (alleen voor dat deel van de PV dat naar Wmo gaat. Te weten de grondslagen VG, GGZ en ZG en daarmee de arrangementenpakketten 2, 3 en 5); 6. Huisvesting; 7. Mantelzorgondersteuning waarbij verblijf aan de orde is (voor de pakketten 1 en 2). Cliëntgroepen zijn: · Ouderen; · Lichamelijk beperkten; · Verstandelijk Beperkten; · GGZ en Maatschappelijke Opvang extramuraal; · GGZ en Maatschappelijke Opvang intramuraal; · Zintuiglijk Beperkten. Voor iedere groep worden meerdere deskundige aanbieders gecontracteerd die de ondersteuning leveren op de resultaatgebieden. Met het scala aan aanbieders dat wordt gecontracteerd kunnen ook kleinere doelgroepen ondersteuning krijgen van een aanbieder die past bij zijn/haar godsdienstige gezindheid, levensovertuiging en culturele achtergrond. Naast de maatwerkvoorzieningen die zijn gericht op dienstverlening en via arrangementen worden aangeboden, zijn er ook andere maatwerkvoorzieningen. Denk bijvoorbeeld aan het collectief aanvullend vervoer (Vervoer op Maat), woonvoorzieningen en –aanpassingen, rolstoelen en scootmobielen. Ook bij deze voorzieningen wordt gekeken welke oplossingen iemand zelf kan treffen en of er andere, algemene oplossingsmogelijkheden zijn. In de afgelopen jaren is verder ook bij deze voorzieningen gekeken naar mogelijkheden voor efficiënte inkoop en verstrekking. De Wijkteams hebben een cruciale rol in het vroegtijdig signaleren en oppakken van ondersteuningsvragen van burgers en te voorkomen dat problemen zich onnodig opstapelen en inzet van zwaardere ondersteuning nodig is. Tegelijkertijd leert de ervaring ook dat er, juist bij die mensen die volledig de regie over hun leven kwijt zijn, vaak meer aan de hand is. Als er sprake is van geestelijke gezondheidszorg (GGZ), een verstandelijke beperking, verslaving, of dementie bij ouderen, zullen er veelal interventies uit de e e 2 lijn nodig blijven. Dat betekent dat, waar nodig, snel geschakeld moet worden naar de 2 lijnszorg om snel de juiste interventie of maatwerkvoorziening te kunnen inzetten. Vervoer Vervoer is een cruciale schakel voor mobiliteit van (oudere) bewoners in de wijk. Per 2015 vallen onder gemeentelijke verantwoordelijkheid: Vervoer op Maat/Wmo-vervoer, leerlingenvervoer (inclusief vervoer naar sportactiviteiten), vervoer van- en naar sociale werkplaatsen (WsW) en vervoer van en naar de dagbesteding extramuraal. 19

Situatie per 1 juli 2013.


20

We combineren het vervoer voor verschillende doelgroepen. Dit levert efficiencyvoordeel op door de ritten voor WsW, leerlingenvervoer en dagbesteding- en voertuigen volgtijdelijk te plannen. We blijven de klanten kwalitatief hoogwaardige, passende, betrouwbare en duurzame vervoersvoorzieningen bieden. De regie en coördinatie is ondergebracht bij een zgn. regiecentrale zodat er voor klanten één ingang is. Het gebundeld doelgroepenvervoer start op 1 januari 2016. Voor het vervoer van en naar de dagbesteding extramuraal (AWBZ) is 2015 een overgangsjaar. Vervoer is in 2015 onderdeel van de contractering van het overgangsrecht en de langdurige ondersteuningsarrangementen. Toegankelijkheid gebouwde omgeving20 Een toegankelijke omgeving is een voorwaarde voor maatschappelijke participatie en om langer thuis te blijven wonen. In een aantal wijken wordt de inrichting van de belangrijkste looproutes, de fysieke toegankelijkheid van voorzieningen ingericht conform de eisen van de VN. Hiermee doen we ervaring op voor de (her)inrichting van andere wijken. Met als doel dat in de toekomst toegankelijkheid voor mensen met een beperking vanzelfsprekend is bij bouwplannen en bij inrichting van de openbare ruimte. Om aan te sluiten bij de behoeften van wijkbewoners, worden zij op verschillende manieren betrokken door: · Het beoordelen van bouwen inrichtingsplannen en uitvoering op basis van vaste criteria voor toegankelijkheid; · Deelname van burgers aan schouwen gericht op toegankelijkheid. Verkend wordt de mogelijkheid om de schouw als methodiek op te nemen bij het beheer van alle Rotterdamse wijken.

Maatwerk en wijkgerichte samenwerking in Rotterdam Het netwerk in de wijk Naast VraagWijzer en de Wijkteams is er meer hulp/ondersteuning in de wijken. Denk aan 1e lijnsgezondheidszorg, geestelijke gezondheidszorg, (poli)klinische ziekenhuiszorg en diagnostiek, intramurale zorg vanuit de kern-AWBZ, dienstverlening vanuit woningcorporaties, hulpverlening vanuit politie en justitie. Dit zijn vormen van ondersteuning en hulp die voor het beantwoorden van (de soms complexe) vragen van burgers belangrijk kunnen zijn. De gemeente is hier geen opdrachtgever, maar zet in op het stimuleren van samenwerking in de wijken: professionals (of welzijn) van de Wijkteams zijn hier de aanjager. Er is samenwerking tussen de VraagWijzer en organisaties in de wijk met een preventief aanbod, zoals sportclubs en het welzijnswerk. 1e lijns gezondheidszorg Gezondheidscentra en andere samenwerkingsverbanden van huisartsen spelen een steeds belangrijker rol in de 1e lijns gezondheidszorg. Substitutie van taken van 2e naar 1e lijn zet zich de komende jaren voort. Daarbij wordt steeds meer vanuit een model voor basiszorg in de wijk gewerkt; functies als praktijkondersteuning huisartsen en 1e lijns-GGZ ontwikkelen zich de komende tijd verder. Wijkverpleegkundigen krijgen de schakelfunctie tussen huisarts en de wijk terug, ook in Rotterdam waar sinds enkele jaren het project Zichtbare Schakels loopt. Vanuit ‘zorg’ wordt hiermee de 1e lijn en de wijkgerichte aanpak gecombineerd. Het is belangrijk om daar met de Wijkteams op aan te sluiten. Wijkverpleegkundigen krijgen een sterkere positie binnen de 1e lijn. De functie verpleging (en de hieraan gerelateerde verzorging) verschuift van de AWBZ naar de Zorgverzekeringswet. Er komt een nieuwe zorgprestatie Thuisverpleging. De aansluiting van de wijkverpleegkundige met onder andere het Wijkteam wordt geborgd. Idealiter wordt de werkwijze van de Zichtbare Schakels ook die van de wijkverpleegkundige, waarmee de preventieve en integrale aanpak van gezondheids- en sociale problemen verder wordt versterkt. De huisarts met praktijkondersteuning is de schakel tussen verwijzen naar 2e lijns-gezondheidszorg en de daarbij horende diagnostiek en behandeling: met name voor verwijzen naar GGZ-zorg wordt de huisarts belangrijker. Een burger kan te maken krijgen met een combinatie van GGZ-behandeling en voorzieningen op grond van de Wmo. Dan is de samenwerking tussen VraagWijzer, Wijkteam, de zorginstelling, de burger én de huisarts belangrijk om de verschillende vormen van ondersteuning op elkaar te laten aansluiten. Geestelijke Gezondheidszorg Daar waar een burger een gediagnosticeerde psychiatrische problematiek heeft, en behandeling en begeleiding samen deze burger in staat stellen zelfstandig te zijn en blijven, is de ervaren (ziekte)last groot. Vaak is het sociaal netwerk is klein en is ondersteuning bij de gang naar instanties onzeker. Een helder onderscheid tussen psychosociale en psychiatrische problematiek is belangrijk. Het eerste kent een 20

Met de ratificatie van het VN-Verdrag voor gelijke kansen voor mensen met een beperking (najaar 2015) krijgt toegankelijkheid van de gebouwde omgeving meer aandacht. Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

21

aanpak in de 1e lijns-gezondheidszorg en het Wijkteam, bij het tweede is diagnostiek nodig en 2e lijns behandeling in de zorg. Waarbij goede aansluiting tussen de aanpak van de 1e en de 2e lijn, en tussen het Wijkteam en de 2e lijn van groot belang zijn. Bij psychiatrische problematiek is een korte lijn nodig tussen diagnostiek, behandeling en behandelaar en VraagWijzer/Wijkteam. Motiverende gespreksvoering en kennis van psychiatrie is belangrijk bij de vraagverheldering en het samenstellen van arrangementen voor burgers, evenals begeleiding om (op termijn) te komen tot het vergroten van zelfredzaamheid en verminderen van professionele ondersteuning. De landelijke overheid richt zich meer op preventie en versterking van de 1e lijn: in 2014 wordt de GGZzorg in de basisverzekering herzien. Dit betekent dat de huisarts burgers met psychische klachten eerst zelf begeleid en daarna pas verwijst: een huisarts kan dan zelf een psychiater, psychotherapeut of (1e lijns) GGZ-psycholoog consulteren. Dit verlaagt de druk op de 2e lijns-voorzieningen, en draagt bij aan de rol van een huisarts als spil in de wijk: soms heeft een burger meer aan een verwijzing naar welzijn dan aan zwaardere zorg. Bijvoorbeeld als het gaat om eenzaamheid tegen te gaan. Het Wijkteam en VraagWijzer bouwen samenwerkingsrelaties op met de (F)ACT-teams in de wijk, basisGGZ (in ontwikkeling) en 1e lijns-GGZ (onder andere via GGZ-praktijkondersteuners); GGZ-teams zijn geen deel van de Wijkteams. Afspraken over inzet van leden van de GGZ-teams voor consultatie worden door Wijkteams gemaakt.


22

Hoofdstuk 4. Betrokkenheid en rechten van burgers Rotterdamse burgers kunnen op verschillende manieren invloed uitoefenen op hun woon- en leefomgeving. Burgerparticipatie en -betrokkenheid krijgen ook vorm in de Wmo. Alle mogelijkheden die burgers hebben om deel te nemen in beleidsvorming en –uitvoering, en de behartiging van hun belangen als klant zijn van belang op hier op te nemen, aangezien het in alle gevallen gaat om mee (kunnen) doen en zelf- en samenredzaamheid. 1. Inspraak. Burgers hebben in veel gevallen recht op inspraak over bijvoorbeeld aangelegenheden op het gebied van wijkveiligheid, buitenruimte en wijkwelzijn. Het organiseren en uitvoeren deze vorm van bewonersparticipatie in een gebied is vanouds een taak van het bestuur in de gebieden en is verbonden aan alle daarvoor in aanmerking komende beleidsterreinen. Bij de uitvoering van deze taak door de gebiedscommissie zijn het stedelijk kader bewonersparticipatie en de gemeentelijke Inspraakverordening leidend. Ook zorgaanbieders zijn verplicht een vorm van medezeggenschap te organiseren. 2. Onderhouden van contacten met gebiedscommissies. Bewoners, bewonersorganisaties, buurtgroepen, ondernemersorganisaties, maatschappelijke instellingen hebben er belang bij om met de gebiedcommissie (als vertegenwoordiger van de gemeente) contacten te onderhouden. Hierdoor zijn bestuurders op de hoogte van wat er leeft in het gebied en welke acties zij hierop kunnen ondernemen. 3. Burgerinitiatieven. Een burgerinitiatief is in de Nederlandse politiek een voorstel dat een kiesgerechtigde, met ondersteuning van 40.000 handtekeningen, kan indienen om een bepaald onderwerp op de agenda van de Tweede Kamer te laten plaatsen. Indien het voorstel aan de vereisten voldoet, komt het onderwerp op de Kameragenda. Een burgerinitiatief moet betrekking hebben op het instellen, wijzigen of afschaffen van een wettelijke regeling of op ander regeringsbeleid. Een voorstel mag niet in strijd zijn met de Grondwet en de goede zeden. Begrotingen en belastingen zijn uitgesloten van het burgerinitiatief. In Rotterdam wordt dit nader vormgegeven via de Verordening Burgerinitiatief. 4. Bewonersinitiatieven. Deze kenmerken zich door eigen initiatieven van bewoners in hun straat/wijk. Deze doe-het-zelf-activiteiten zijn vooral gericht op invulling van de zgn. Doe-democratie. Soms doen bewoners een beroep op ondersteuning door de gemeente, maar er zijn ook bewonersinitiatieven die geheel particulier draaien (en gefinancierd zijn). In Rotterdam kennen we ook het Opzoomeren. De gebiedscommissie beoordeelt ingekomen initiatieven van bewoners binnen het stedelijke afwegingskader bewonersinitiatieven en besluit tot het al dan niet honoreren van het betreffende initiatief, met een subsidie. 5. Burgers en klachten. Er zijn diverse plaatsen waar een burger heen kan met een klacht. De meest voorkomende in dit verband zijn de gemeente of een (zorg)aanbieder. Klachten over dienstverlening van de gemeente Rotterdam kunnen bij de gemeente worden ingediend. Er is een gemeentelijke klachtenverordening voorhanden 21. Als een burger een klacht heeft over een (zorg)aanbieder, dan wordt de aanbieder gevraagd om de klacht actief op te pakken en af te handelen. Burgers met klachten over dienstverlening door hun (zorg)aanbieder kunnen direct contact opnemen met de aanbieder. Meldpunt Wmo De invulling van een onafhankelijk klachtenmeldpunt is in voorbereiding. Burgers en maatwerkvoorzieningen Op een aanvraag voor een maatwerkvoorziening ontvangt een cliënt een beschikking. In de beschikking wordt bijvoorbeeld vermeld wat het resultaatgebied is waarvoor de voorziening wordt verstrekt, of er een eigen bijdrage verschuldigd is, welke verplichtingen de cliënt heeft. Als er een persoonsgebonden budget (Pgb) wordt verstrekt, wordt de hoogte vermeld, wat de verplichtingen zijn, etc. Bij deze beschikkingen staat de reguliere bezwaar- en beroepsprocedure open. Kwaliteit van de Wmo-ondersteuning Omdat de gemeente belast is met het toezicht op naleving van de Wmo, heeft deze een rol in het bewaken van de ondersteuning. De gemeente heeft hiervoor een kwaliteitsbeleid, waarin verantwoordelijkheden van de gemeente (VraagWijzer, Wijkteam en toezicht) en van (zorg)aanbieders zijn opgenomen. Het gaat hier over competenties en vaardigheden van uitvoerend personeel, dienstverlening, betrokkenheid van klanten en het borgen en bewaken hiervan. De gemeente bepaalt in dit beleid de Rotterdamse standaard voor

21

Vindplaats gemeenteljike klachtenverordening: via www.rotterdam.nl.


23

kwaliteit van de geïndiceerde ondersteuning. De kwaliteitsbewaking geschiedt door gemeentelijke toezichthouders. Keuzevrijheid voor klanten Burgers die afhankelijk zijn van een maatwerkvoorziening bij ondersteuning kunnen in overleg met de gemeente kiezen uit het gecontracteerde aanbod voor een leverancier van ondersteuning22. De gemeente vindt deze keuzevrijheid belangrijk om aan burgers te bieden, zodat zij meer zelfredzaam zijn en blijven. Cliëntondersteuning Per 2015 draagt de gemeente er zorg voor dat burgers kunnen worden gefaciliteerd met informatie, advies en algemene onafhankelijke ondersteuning die bijdraagt aan het versterken van hun zelfredzaamheid en participatie. Het gaat hier om maatschappelijke ondersteuning, preventieve zorg, jeugdzorg, onderwijs, welzijn, wonen, werk en inkomen. Het ondersteunen van burgers bij het verkrijgen van toegang tot een maatwerkvoorziening (geïndiceerde ondersteuning) hoort hierbij: burgers kunnen een beroep doen op onafhankelijke ondersteuning die hen bijstaat bij het behartigen van hun belangen 23. Een bijzondere vorm van cliëntondersteuning is de doventolk (maatwerkvoorziening). Privacy Het is belangrijk dat gegevens van burgers en klanten van de gemeente zorgvuldig worden verzameld en bewaard. Dit regelt de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp). Ook in de Wmo staan bepalingen over privacy opgenomen. Dit houdt in dat een ondersteuningsplan van een burger vertrouwelijk wordt behandeld en dient een klant dient toestemming te geven voor inzage door derden24.

Beleidsparticipatie door burgers Het betrekken van burgers bij de uitvoering van de Wmo is opgenomen in de wet. Doel is burgers te betrekken bij de beleidsvoorbereiding zodat hun behoeften/belangen worden betrokken. Burgers kunnen voorstellen voor beleid doen en advies uitbrengen over verordeningen en beleidsvoorstellen. De wijze waarop de gemeente dit vormgeeft en de ondersteuning inricht is in voorbereiding.

22

Deze keuzevrijheid geldt niet bij maatschappelijke opvang. Daarvoor worden afspraken gemaakt met MEE. 24 Gegevensuitwisseling is belangrijk om te kunnen sturen en verantwoorden. Er worden duidelijke afspraken gemaakt over aanleveren van informatie, tijdigheid en volledigheid. Zowel met interne als externe partijen, als over de informatiestromen zelf: voor digitaal berichtenverkeer (iWmo-standaard) en informatie via andere kanalen (zoals bij het melden van incidenten). 23


24

Hoofdstuk 5. Opdrachtgeverschap en inkoop Opdrachtgeverschap Welzijn en Zorg Op het terrein van welzijn (algemene voorzieningen) is een aantal jaren ervaring opgedaan met het sturen op resultaat. Waar eerder grotendeels sprake was van het sturen op input (uren dienstverlening, inzet van werknemers, openingstijden van locaties) is in veel gebieden een slag gemaakt naar het sturen op output en (waar mogelijk) outcome. Ook waar het gaat over zorg (maatwerkvoorzieningen) is de afgelopen jaren ervaring opgedaan met sturen op resultaat en versterking van het contractmanagement. De voortgang en behaalde resultaten worden op verschillende manieren gemonitord (klanttevredenheidsonderzoeken, audits, sturen op kritische prestatieindicatoren etc). Waar nodig vindt bijsturing plaats. In het toekomstig opdrachtgeverschap blijft het belangrijk te sturen25 op verdere harmonisering enerzijds, en het leveren van maatwerk in de gebieden anderzijds. Daar waar het maatwerkvoorzieningen betreft gelden vergelijkbare uitdagingen voor de gemeente als opdrachtgever. 1. Spreek dezelfde taal; 2. Doelen SMART’er stellen, resultaten vormgeven op outcome-niveau; 3. Meer zicht op resultaten door combineren van instrumenten; 4. Geef vorm aan nieuw partnerschap door gebruik ontwikkelkracht, expertise en creativiteit opdrachtnemers; 5. Durf als opdrachtgever meer los te laten. Om de ‘beweging’ naar het voorliggend veld voor maatwerkvoorzieningen te meten, zijn onderzoek en monitoring door de gemeente instrumenten die aandacht behoeven. Specifiek gaat het hier om: De wijkanalyse Substitutie in het systeem

Opdrachtgeverschap

- de vraag van de bewoners in de wijk bepaalt het aanbod - doorontwikkelen op wat goed werkt in de wijk (sociale infrastructuur) - een verschuiving van ondersteuning door professionals naar vrijwilligers, burgers en hun netwerken - een verschuiving (waar mogelijk) van individuele- naar collectieve voorzieningen (inclusief) - verschuiving van langdurige ondersteuning naar korter - verschuiving van specialistische zorg naar een lichtere ondersteuning - verdere verbinding tussen welzijn en zorg: integrale inkoop en ontkokering van budgetten - meten van de effectiviteit van de ondersteuning (oa. ZRM) - sturing op resultaten, op maatschappelijke effecten, afrekenen op output

Onderzoek opdrachtgeverschap Welzijn volwassenen en jeugd In het voorjaar van 2014 is er een onderzoek gedaan naar het opdrachtgeverschap in de 14 gebieden. Daarbij zijn verschillen, leer- en verbeterpunten in kaart gebracht. Aanbevelingen omtrent harmonisering, maatwerk per gebied en samenhang in opdrachtgeverschap worden meegenomen bij het opstellen van subsidiebeschikkingen en opdrachten. Belangrijke punten uit het onderzoeksrapport zijn het hanteren van het stedelijk kader als vertrekpunt, uniformiteit waar mogelijk, maatwerk waar nodig, meer preventief aanbod, zoveel mogelijk integraal werken, het loslaten van het hoe en het sturen op resultaten versterken. Naast de bestaande opdrachten heeft de gemeente als opdrachtgever voor de komende jaren nieuwe opgaven. Als gevolg van beleidsontwikkelingen (bijvoorbeeld rond het nieuwe jeugd- en welzijnsbeleid, de verdere ontwikkeling van de verbrede VraagWijzer en Wijkteams). Met de decentralisaties rond jeugdzorg, AWZB en participatie is de gemeente met nieuwe opgaven geconfronteerd. Deze nieuwe opgaven vragen om een nieuwe opdrachtformulering, waarbij samenhang in de diverse opdrachten van belang is voor een zo goed mogelijk resultaat voor de burger. In 2014 en 2015 wordt verder gewerkt aan het verder optimaliseren en waar mogelijk uniformeren van het opdrachtgeverschap. Doel daarbij is om vanaf 2016 een meer uniforme opdracht voor Welzijn te krijgen met uiteraard aandacht voor maatwerk voor de gebieden.

25

Bron: Eindrapport onderzoek naar opdrachtgeverschap welzijn volwassenen en jeugd deelgemeenten ‘’Meer eenheid waar mogelijk,

diversiteit waar nodig’’ (mei 2014) Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

25

Onderzoek en monitoring Dit beleidskader wordt uitgewerkt in uitvoeringsplannen.26 Hierin staan concrete acties voor de komende jaren benoemd. Deze worden gemonitord om te meten of de acties de gewenste resultaten opleveren, of andere inzet nodig is, en of er voldoende voortgang wordt geboekt. De monitor wordt jaarlijks aangeboden aan de gemeenteraad. Voor zowel de toegang als de uitvoering van de ondersteuning is onderzoek en monitoring onmisbaar om de kwaliteit van de diensten op peil te houden en om tijdig veranderingen te signaleren. In het kwaliteitsbeleid van de Wmo wordt opgenomen hoe de gemeente Rotterdam onderzoek en monitoring binnen de eigen organisatie zal organiseren, om zo het functioneren van het toegangsmodel te toetsen. Ook wordt opgenomen hoe onderzoek en monitoring van de ondersteuning door aanbieders moet plaatsvinden. Enkele voorbeelden van instrumenten die gebruikt kunnen worden zijn klanttevredenheidsonderzoeken en audits. Het kwaliteitsbeleid wordt naar verwachting medio 2014 gepubliceerd. Sociale Index en Wijkprofielen Tot 2013 was de Sociale Index een instrument om de sociale kwaliteit van de stad te meten en te volgen. De index gaf zicht op wijkspecifieke aspecten op sociaal gebied aan de hand van vier categorieën: persoonlijke capaciteiten, leefomgeving, participatie en sociale binding. Tijdens de meting in 2012 scoorde Rotterdam een 5,5 op de Sociale Index, waarmee Rotterdam werd aangemerkt als ‘sociaal kwetsbaar’. Van de 64 Rotterdamse wijken konden 18 wijken als ‘kwetsbaar’ worden gekenmerkt en 13 wijken werden aangemerkt als sociale probleemwijk. In 2014 is het wijkprofiel als monitorinstrument geïntroduceerd. Op basis van objectieve en subjectieve gegevens (door burgers beleefde situatie) worden de Rotterdamse wijken weergegeven op veiligheid, sociaal en fysiek. Scores van de 14 gebieden en 71 wijken worden hierbij aangegeven en een stedelijk gemiddelde. Twee gebieden (Charlois en Feijenoord) scoren op alle 3 hoofdsaspecten onder gemiddeld, voor 1 gebied (Delfshaven) geldt dit op sociaal terrein en voor 1 gebied (Centrum) qua veiligheid. Door inzoomen op wijkniveau ontstaat een genuanceerder beeld. Op basis van problematieken is het mogelijk gerichte interventies te plegen gericht op het versterken van de wijk. Op sociaal vlak27 scoort 1 wijk ver onder het Rotterdams gemiddelde, 18 wijken onder gemiddeld, 31 wijken gemiddeld en 21 wijken (ver) boven gemiddeld. Qua veiligheid 28 scoren 2 wijken ver ondergemiddeld, 13 ondergemiddeld, 27 gemiddeld en 29 wijken (ver) bovengemiddeld. Op fysiek29 terrein scoren 20 wijken onder gemiddeld, 34 wijken gemiddeld en 17 wijken (ver) boven gemiddeld. Inkoop De opdrachten uit het coalitie-akkoord in Rotterdam (2014-2018) zijn gekoppeld aan de invoering van de ‘’nieuwe’’ Wmo, met nadruk op zorg voor ouderen en dementerenden, meer ruimte voor initiatieven, de inrichting van de buurthuizen van de Toekomst en preventie. De sleutel tot een grotere inzet van nietgeïndiceerde voorzieningen ligt bij sterke algemene (preventieve) voorzieningen, met een breed bereik. De planningshorizon loopt tot 2018. De processen rond herijking en inkoop van algemene voorzieningen (voorliggend; welzijn) en maatwerkvoorzieningen (geïndiceerd; zorg) worden zoveel als mogelijk op elkaar afgestemd. Een meerjarige planning is noodzakelijk om te komen tot een optimale mix van algemene en maatwerkvoorzieningen. 2015 - 2017 · Voor welzijn is een zachte landing in 2015 voorzien. De huidige subsidie- en inkooprelaties worden gecontinueerd, inclusief realisatie van de bezuinigingsopgave. Daar waar nodig inzake de ontvlechting van contracten welzijn-huishoudelijke verzorging worden aanpassingen aangebracht; · Voor een deel van de 2e lijnszorg (nu onderdeel van de arrangementen) wordt in 2015 en 2016 ervaring opgedaan met koppeling met de algemene voorzieningen. · Gefaseerde transitie AWBZ-Wmo: voor de maatwerkvoorzieningen is een zorgvuldige transitie voorzien, zowel voor klanten, (zorg)instellingen als gemeente. Nadruk ligt op zorgvuldigheid en 26

27 28 29

Per gebied zal een er een uitvoeringsplan komen en daarnaast komt er ook een stedelijk uitvoeringsplan. Aspecten: capaciteiten, leefomgeving, meedoen en binding Aspecten: diefstal, geweld, inbraak, vandalisme en overlast Aspecten: vastgoed, openbare ruimte, voorzieningen en milieu


26

· ·

stabiliteit in de markt (met vernieuwing waar mogelijk). De periode is ook gericht op leren kennen van de nieuwe klanten, opbouwen van deskundigheid en inregelen van de toegang (opzetten Wijkteams, doorontwikkelen VraagWijzers, backoffice op orde). Hiertoe zijn inkoopprocedures, contracten en uitgangspunten bij tariferen geformuleerd30 . Vanaf medio 2015 wordt gestart met de inkoopstrategie voor welzijn. Jeugd en volwassenen samen daar waar mogelijk. Operationeel januari 2016; Vanaf 2017 wordt een zgn. Eredivisiemodel geïntroduceerd voor het leveren van maatwerkvoorzieningen. Dit model gaat uit van de wens om te komen tot meerjarige contractrelaties met een gelimiteerd aantal aanbieders. De crux van dit model is dat de (mogelijkheid van) nieuwe toetreding (en uittreding) plaatsvindt op vastgestelde momenten door een beoordeling van de prestaties van (zorg)aanbieders. De slechtst presterende aanbieder wordt gezamenlijk met nieuwe inschrijvingen (op stedelijk niveau) beoordeeld. Een verliezende aanbieder krijgt geen (nieuw) contract. Een dergelijk systeem biedt ruimte voor nieuwe toetreding, gaat uit van meerjarige samenwerkingsrelaties van de gemeente met het veld, maar beperkt ook het aantal aanbieders. Dit biedt de basis voor sturing op het veld, kwalitatief goede ondersteuning voor klanten en een sterke aansluiting bij de 0e- en 1e lijn.

Vanaf 2018 PM Transisite AWBZ-Wmo: specifieke thema’s Voor de transitie AWBZ-Wmo gelden een aantal aanvullende zaken die in relatie tot inkoop specifiek van belang zijn. In het kader van de inkoop welzijn spelen deze geen rol, aangezien het gaat over andere inzet: met name de Gouden Standaard, persoonsgebonden budgetten bij geindiceerde voorzieningen en regionale afspraken inzake beschermd wonen worden hier genoemd. Gouden Standaard De transitie AWBZ-Wmo heeft gevolgen voor de werkgelegenheid in deze sector. Minder beschikbare middelen betekent uiteindelijk minder personeel. Rotterdam heeft daarom met zorgaanbieders en vakbonden afspraken gemaakt om de personele consequenties van de transitie AWBZ-Wmo in goede banen te leiden31. Topsalarissen De gemeente Rotterdam vindt het belangrijk om het signaal af te geven dat hoge inkomens in de zorg, zeker in tijden van bezuinigingen, niet gepast zijn. Rond de nieuwe aanbestedingen op de terreinen van zorg en welzijn is daarom besloten dat de gemeente een maximale salarisnorm stelt en hierbij aansluit bij het salaris van de ministerpresident (inclusief toeslagen). 32 Dit wordt vormgeven door organisaties waaraan bestuurders verbonden zijn die meer verdienen dan deze norm, te korten op hun budget.33 Pgb (PersoonsGebonden Budget) Het kabinet heeft aangegeven dat het pgb in de AWBZ, de nieuwe Wmo (en de Jeugdwet) onder voorwaarden beschikbaar blijft. In Rotterdam wordt een gezamenlijk toetsingskader gehanteerd bij het pgb voor jeugd en volwassenen34. Verder is relevant dat er landelijk vanaf 2015 een trekkingsrechtmodel bij het pgb wordt ingevoerd. Dit houdt in dat een pgb-houder het pgb niet meer op de eigen rekening ontvangt, maar doorgeeft aan het CAK bij wie hij/zij ondersteuning inkoopt en wanneer deze geleverd is. De Sociale Verzekeringsbank betaalt vervolgens aan de zorgverlener. Regionale afspraken Beschermd Wonen Het Rijk is van plan om de gemeente verantwoordelijk te maken voor het beschermd wonen zonder behandelingen het bijbehorende budget te decentraliseren zonder taakstelling met een overgangsrecht van 5 jaar. Rotterdam zal in dit kader de functie van centrumgemeente vervullen. In het kader van de uitvoering van deze taak, worden afspraken gemaakt met onder andere de regiogemeenten Barendrecht, Albrandswaard, Ridderkerk, Capelle a/d IJssel, Lansingerland en Krimpen a/d IJssel.

30 31 32 33

Brief aan gemeenteraad van 5 november 2013, en stukken van juni 2014. Brief aan commissie MVSP van maart 2014. de 100%-norm o.g.v de WNT . Zie tevens de brief aan de cie MVSP van 3 oktober 2013 van wethouder werk, inkomen, zorg en bestuur met betrekking tot de

beperking van topinkomens in de zorg. 34

Brief aan gemeenteraad eind juni 2014.


27

Hoofdstuk 6. Financiën Sociaal Domein Het budget voor de nieuwe taken in het kader van AWBZ-Wmo en Jeugdhulp is eind mei 2014 duidelijk geworden. Het budget voor de transitie van de Participatiewet is nog niet bekend gemaakt (per circulaire van mei 2014). In onderstaande tabel zijn de definitieve bedragen voor het jaar 2015 voor de transitie AWBZ en Jeugdhulp opgenomen, aangevuld met de reeds binnen de gemeentebegroting beschikbare middelen (gemeentelijke middelen). Voor de transitie van de Participatiewet zijn de meest recente prognosecijfers opgenomen.

Budgettair kader Sociaal Domein Onderwerp

Definitieve

Nr.

Toelichting

toekenning 3D's Meicirculaire 2014 € 1 mln Nieuwe Wmo

1.

Transitie AWBZ

184,6

Het hier gepresenteerde cijfer is het na aftrek van de

(decentralisatie-

eigen bijdrage beschikbare bedrag (9 mln) voor de

uitkering; Sociaal

nieuwe taken voor zowel gemeente als

Deelfonds) *

centrumgemeente. Van dit bedrag is € 27,6 mln geoormerkt voor Maatwerkvoorziening Chronisch zieken & Gehandicapten, de doventolk, cliëntondersteuning MEE, de inloopfunctie GGZ en uitvoeringskosten. Het bedrag dat resteert voor arrangementen en overgangsrecht bedraagt daarmee € 166 mln. De transitie AWBZ betreft meer dan 10.000 Rotterdamse cliënten en meer dan 60 zorgaanbieders. De korting bedraagt 22,2% op de AWBZ middelen oplopend in latere jaren.

2.

Individuele Voorzieningen

66,8

(gemeentelijke middelen)

Dit betreft het voor het gehele product Individuele Voorzieningen beschikbare budget (incl. huishoudelijke verzorging, hulpmiddelen, vervoer, wonen etc.). Korting middelen per 1-1-2015 is 29.8 %, oplopend in latere jaren op het budget huishoudelijke verzorging.

3.

Zorg Volwassenen/

70,3

Betreft middelen voor zorg kwetsbare groepen

Maatschappelijke opvang

(dagbesteding GGZ, vrouwenopvang) en

(gemeentelijke middelen)

maatschappelijke opvang

** Jeugdhulp

4.

Jeugdhulp

153,0

Definitief toegekend budget voor Jeugdhulp. De

(decentralisatie-

gewijzigde cllientenaantallen zijn door het ministerie

uitkering; Sociaal

nog niet openbaar gemaakt.

Deelfonds) *** 5.

Jeugdhulp (gemeentelijke

30

Betreft programmamiddelen voor Jeugdhulp.

66

Dit betreft de middelen voor welzijn,

middelen) Welzijn

6.

Nieuw Rotterdams Welzijn (gemeentelijke middelen)

bewonersinitiatieven, preventie en maatschappelijke

**** Participatiewet

9.

- participatiebudget

participatie en activering. 74

*****


Op 1/5/2014 waren er 37.423 uitkeringsgerechtigden (BUIG) en 2.343 geplaatste WSW’ers. De

28

10.

- SW middelen

54,37

verwachting is dat per 01-01-15 de wachtlijst WSW (komt dan in aanmerking voor de P-wet) rond de 300 – 400 personen bedraagt. De nieuwe instroom als gevolg van inperking van de instroom in de Wajong wordt geschat op jaarlijks ca. 500 jongeren. Daarnaast is schatting dat agv de instroomstop WSW ook sprake zijn van een jaarlijkse instroom die een beroep zal willen doen op dienstverlening (onder de P-wet valt) van ca. 100 – 200 personen.

Totaal 699 * in april 2014 is als prognose een budget van 169,9 mln genoemd. Dit was het voor arrangementen en overgangsrecht verwachte bedrag, dus na aftrek van het geoormerkte budget voor Maatwerkvoorziening Chronisch zieken & Gehandicapten, de doventolk, cliëntondersteuning MEE, de inloopfunctie GGZ en uitvoeringskosten. ** In de vorige versie is een bruto bedrag gerapporteerd, zijnde € 75,3 mln. Dit was dus incl. apparaat- en overheadkosten. Het nu genoemde bedrag van € 70,3 mln is netto en dus volledig bestemd voor zorg en maatschappelijke opvang. *** De definitieve toekenning voor de transitie Jeugdhulp is hoger dan eerdere prognoses doordat de cliëntaantallen voor Rotterdam naar boven zijn bijgesteld. **** Op het meerjarige budget voor Welzijn worden nog taakstellingen ingeboekt. O.a. de taakstelling vanuit het coalitieakkoord. ***** De middelen voor de Participatiewet zijn nog niet definitief toegekend. Definitieve toekenning wordt medio juni verwacht.

Welzijn Budgetten voor Welzijn waren tot 19 maart 2014 ondergebracht bij de Rotterdamse deelgemeenten. Met het verdwijnen van de Rotterdamse deelgemeenten zijn budgetten gerealloceerd. Het betreft hier de budgetten Welzijn in het schema (nr. 6). Het hiermee gemoeide bedrag is € 66 mln voor welzijn, bewonersinitiatieven, preventie en maatschappelijke participatie en activering. Zorg Gemeenten hebben vanaf 2015 meer verantwoordelijkheden voor het organiseren van passende ondersteuning aan huis voor ouderen, chronisch zieken en mensen met een beperking. Voor deze nieuwe (zorg)taken komt straks vanuit het Rijk aanzienlijk minder budget over dan wat er nu is. Uitgangspunt bij de transitie AWBZ–Wmo is dat de ondersteuning en zorg binnen het budgettaire kader worden uitgevoerd. Door frequente monitoring, beheersing van de toegang en scherpe inkoop wordt erop gestuurd dat uitgaven binnen het kader blijven. De gemeente Rotterdam heeft een aanpak om de benodigde besparingen de komende jaren te kunnen realiseren35. Financiële compensatie Het kabinet heeft per 1 januari 2014 de bestaande landelijke regelingen voor financiële compensatie voor chronisch zieken en gehandicapten afgeschaft. Het betreft de algemene tegemoetkoming Wtcg en de compensatie voor het verplichte eigen risico (CER). De regeling Specifieke Zorgkosten is aangescherpt. In de praktijk blijken deze generieke maatregelen te ongericht, waardoor niet de juiste personen worden bereikt. De regelingen worden vervangen door gericht maatwerk op gemeentelijk niveau en hiervoor worden gelden aan het gemeentefonds toegevoegd. De gedachte is dat gemeenten beter in staat zijn om gericht maatwerk te leveren juist aan de personen die het nodig hebben. Gemeenten kunnen al gericht maatwerk bieden op grond van de Wmo 2015 en de bijzondere bijstand. Door middel van artikel 2.1.7 van de Wmo 2015 is de mogelijkheid gecreëerd om een financiële tegemoetkoming te bieden aan personen die te maken hebben met aannemelijke meerkosten als gevolg van een chronische psychische of psychosociale problemen of beperking. In de gemeente Rotterdam wordt er (vooralsnog) voor gekozen geen gebruik te maken van deze mogelijkheid binnen de Wmo 2015. Enerzijds omdat de Wmo 2015 het uitgangspunt kent dat zij voor iedereen, ongeacht inkomen en vermogen toegankelijk is en de gemeente juist de groepen chronisch zieken en gehandicapten die het echt nodig hebben en niet zelf in kunnen voorzien in meerkosten vanwege de ziekte of beperking, willen bereiken (dus de lagere inkomens). Anderzijds omdat door middel van een financiële tegemoetkoming niet daadwerkelijke en noodzakelijke kosten worden vergoed Een maatwerkoplossing binnen de bijzondere bijstand wordt daarom gezien als een betere optie. Temeer omdat er al sprake is van een gemeentelijke maatwerkregeling door middel van de collectieve zorgverzekering, de tegemoetkoming in de premie door middel van bijzondere bijstand aan de groep tot een sociaal minimum van 110% en de bijzondere bijstand als vangnet. Het voornemen is om met de extra beschikbare middelen deze bestaande regelingen verder te versterken. Het aantal gemeentelijke regelingen blijft daarmee voor iedereen overzichtelijk. 35

Brief aan gemeenteraad van 5 november 2013, aan te vullen met stukken die juni 2014 verschijnen.


29

Bijlage 1: De Wet Maatschappelijke Ondersteuning 2015 Kerntaken van de Wet maatschappelijke ondersteuning 2015 (Wmo 2015) De Wmo 2015 kent geen prestatievelden meer, maar thema’s die grotendeels overeenkomen met de negen prestatievelden in de vorige Wmo: · bevorderen van de sociale samenhang, de mantelzorg en vrijwilligerswerk, de toegankelijkheid van voorzieningen, diensten en ruimten voor mensen voor mensen met een beperking, de veiligheid en leefbaarheid in de gemeente, alsmede voorkomen en bestrijden van huiselijk geweld; · onderondersteuningen van de zelfredzaamheid en de participatie van personen met een beperking of met chronische psychische of psychosociale problemen zoveel mogelijk in de eigen leefomgeving; · beschermd wonen en opvang voor mensen met psychische of sociale problemen of voor mensen die, al dan niet in verband met risico’s voor hun veiligheid als gevolg van huiselijk geweld, de thuissituatie hebben verlaten. Nieuwe verantwoordelijkheden voor gemeenten De Wmo 2015 markeert een nieuw stadium in het decentralisatieproces van taken rond maatschappelijke ondersteuning, dat in 2007 is ingezet met de oude Wmo. Met de invoering van die wet werden gemeenten ondermeer verantwoordelijk voor de huishoudelijke verzorging, die voorheen onder de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten (AWBZ) viel. Met de Wmo 2015 komen er nog meer nieuwe verantwoordelijkheden bij. De volgende taken komen te vervallen in de AWBZ en komen over naar de Wmo: 1. Extramurale begeleiding: Mensen die voorheen voor hun extramurale begeleiding, gericht op bevordering, behoud of compensatie van hun zelfredzaamheid, een beroep konden doen op de AWBZ, zullen zich nu moeten wenden tot de gemeente om een beroep op ondersteuning te doen via de Wmo 2015. Het gaat om begeleiding op individuele basis of in groepsverband. 2. Extramurale persoonlijke verzorging: Het gaat hier om persoonlijke verzorging in het verlengde van begeleiding, die zich vooral richt op de ondersteuning bij algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL). Deze ‘verzorging met de handen op de rug’ valt voor bepaalde doelgroepen onder de Wmo 2015. Het gaat om mensen met een zintuiglijke, verstandelijke of psychiatrische beperking, waarbij de noodzaak tot ADL-ondersteuning niet gecombineerd gaat met medische problematiek. Alle verzorging voor personen met psychogeriatrische, somatische of lichamelijke beperkingen, inclusief de verzorging in het verlengde van begeleiding, valt niet onder de Wmo 2015, maar valt onder de aanspraken op grond van de Zorgverzekeringswet. 3. Beschermd wonen: Beschermd wonen voor mensen die zich vanwege psychische problemen niet zelfstandig kunnen handhaven, wordt in het kader de Wmo 2015 een verantwoordelijkheid van de gemeente, mits dit verblijf hoofdzakelijk gericht is op participatie en niet op (op genezing gerichte) behandeling. De gemeente is verantwoordelijk voor het bieden van een beschermende woonomgeving en voor het bieden van op participatie gerichte ondersteuning. Beschermd wonen, gericht op behandeling wordt een aanspraak op grond van de Zorgverzekeringswet. 4. Kortdurend verblijf: Kortdurend verblijf, ook wel logeerfunctie genoemd, is bedoeld voor het tijdelijk ontlasten van mantelzorgers, wordt een voorziening in het kader van de Wmo 2015 voor mensen die aangewezen zijn op permanent toezicht. De mantelzorgers worden ontlast door het tijdelijk overnemen van het noodzakelijke permanente toezicht door tijdelijke opvang in een logeervoorziening. 5. Vervoer: Het vervoer, samenhangend met de nieuwe vormen van ondersteuning in het kader van de Wmo 2015, wordt eveneens een voorziening in het kader van de Wmo 2015. Het gaat daarbij voornamelijk om vervoer van en naar de extramurale dagbesteding. 6. Doventolk: De doventolk zal als voorziening onder de Wmo 2015 vallen. De doventolk wordt op verzoek ingezet in bij het bieden van informatie en advies, bij kortdurende cliëntondersteuning en bij de aanmeldings- en onderzoeksfase bij het aanvragen van ondersteuning in het kader van de Wmo 2015. Anders dan onder de AWBZ heeft de cliënt onder de Wmo 2015 geen verzekerde aanspraken, maar het college van B&W heeft wel de plicht ondersteuning te bieden als dat noodzakelijk is. Deze verantwoordelijkheid bestaat tot aan het moment dat de ondersteuning niet meer noodzakelijk is, er een indicatie is voor zorg op grond van de Wet langdurige zorg of de Zorgverzekeringswet de zorg overneemt. 4.3 Samenhang met andere wetten 4.3.1 De Participatiewet De participatiewet richt zich primair op de arbeidsparticipatie van mensen en de Wmo 2015 op de maatschappelijke ondersteuning van mensen. In beide wetten is het uitgangspunt dat gekeken wordt naar Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

30

wat mensen en hun omgeving zelf kunnen en hoe individuele burgers maatwerk kan worden geboden. Dit alles binnen wettelijke kaders die tevens voldoende waarborgen voor Rotterdammers creëren. De participatiewet is geen aan de Wmo 2015 voorliggende voorziening: de participatiewet is het vangnet van de sociale zekerheid. Wel is er sprake van overlap in het klantenbestand. Mensen met arbeidsvermogen, maar met een beperking kunnen afhankelijk van hun individuele situatie een beroep doen op zowel de Wmo 2015 als de Participatiewet. Op basis van cijfermateriaal over 2011 kan (landelijk) worden vastgesteld dat ca. 16% van het totaal aantal huishoudens dat valt onder de doelgroep van de Participatiewet (Wsw, Wwb, bijzondere bijstand en/of Wajong) ook huishoudelijke hulp vanuit de Wmo en begeleiding vanuit de AWBZ genoot. Dit betreft in absolute aantallen ongeveer 127.000 huishoudens. In deze situaties is het uitgangspunt om integraal beleid te voeren waarbij Wmo en participatiewet elkaar aanvullen en niet tegenspreken, maar ook geen dubbelingen bevatten. Zo werkt Rotterdam als één overheid voor de burger. 4.3.2 De Jeugdwet Met de jeugdwet wordt de gemeente vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor alle vormen van jeugdhulp. Rotterdam heeft met het Nieuw Rotterdams Jeugdstelsel vastgelegd hoe zij de decentralisatie van de jeugdzorg wil gaan oppakken. Inhoudelijk sluit de Jeugdwet naadloos aan op decentralisatie van de langdurige zorg vanuit de AWBZ naar de Wmo en de Participatiewet. Het Nieuw Rotterdams Jeugdstelsel en de Wmo vloeien naadloos in elkaar over. In het nieuwe jeugdstelsel is het Wijkteam de spil om jeugdhulp in te zetten. De komst en verdere doorontwikkeling van de integrale wijkteams pakken we gezamenlijk op tussen jeugd en volwassenen. Breed kijken over alle leefgebieden heen geldt voor jeugd en voor volwassenen. Alle medewerkers hanteren dezelfde methodiek voor de vraaganalyse, voor alle wijkteam medewerkers geldt de er-op-af-mentaliteit. Verder zijn ‘1 plan, 1 regisseur’, de inkoopstrategie en het informatiemanagement punten die we gemeenschappelijk uit ontwikkelen met het jeugdstelsel. 4.3.3 Zorgverzekeringswet en Wet Langdurige zorg Indien op grond van de Wet Langdurige Zorg (WLZ) en de Zorgverzekeringswet (ZVW) recht op zorg bestaat, is de gemeente, voor de onderdelen die het betreft, niet gehouden maatschappelijke ondersteuning te bieden. Voor de onderdelen waarvoor geen recht op zorg bestaat, kunnen burgers een beroep op ondersteuning door de gemeente doen. Zorgverzekeringswet Middels de ZVW mogen verzekerden aanspraak maken op zorg die omschreven staat in de ZVW. Indien een verzekerde een beperking heeft die kan worden opgeheven door zorg die bekostigd wordt vanuit de ZVW dan is de verzekeraar verantwoordelijk die zorg te geven. Als er sprake is van een ondersteuningsbehoefte en deze is onder controle (te brengen) door middel van behandeling, medicatie of een hulpmiddel, en hierop bestaat een aanspraak op grond van de Zorgverzekeringswet, is voor dit onderdeel van de ondersteuningsvraag geen beroep op maatschappelijke ondersteuning vanuit de Wmo mogelijk. Wet Langdurige Zorg In een aantal gevallen zal ondersteuning via de Wmo 2015 of de ZVW niet langer toereikend zijn voor mensen. Zij kunnen vanwege hun beperkingen niet meer in een thuisomgeving wonen en hebben blijvend behoefte aan een beschermende en veilige omgeving. Voor deze mensen is zorg beschikbaar via de Wet langdurige zorg (Wlz). Het gaat om mensen met een somatische of psychogeriatrische aandoening of beperking of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap die behoefte hebben aan permanent toezicht, 24 uur per dag zorg in de nabijheid. Die zorg kan bestaan uit voortdurende begeleiding, verpleging of overname bij zelfzorg of andere taken. Alleen de zwaarste, langdurige zorg wordt vergoed vanuit de Wlz. De Wlz vervangt de intramurale zorg uit de AWBZ en wordt in samenhang met de nieuwe Wmo en aanpassingen in de ZVW doorgevoerd. De gemeente is verantwoordelijk voor de maatschappelijke ondersteuning tot aan het moment dat iemand een indicatie heeft voor zorg op grond van de WLZ. Op dat moment is immers langs objectieve, in de WLZ opgenomen criteria vastgesteld dat de beperkingen van dien aard zijn dat iemand recht op zorg en verblijf krijgt ten laste van de WLZ. Betrokkene is dan aangewezen op permanent toezicht en 24 uur per dag zorg in de nabijheid. Ook als een cliënt op basis van de WLZ gefinancierde zorg thuis ontvangt of kan ontvangen, houdt de verantwoordelijkheid van de gemeente voor maatschappelijke ondersteuning op. Cliënten die een beroep kunnen doen op de Wlz, kunnen dus geen beroep doen op ondersteuning op grond van de Wmo. Wel kunnen zij gebruik maken van maatwerkvoorzieningen, bijvoorbeeld sociaal vervoer.


31

Bijlage 2: Beschrijving van de Rotterdamse loketten 1 De VraagWijzer Burgers van Rotterdam kunnen met vragen over zorg en welzijn terecht bij de VraagWijzer. In alle gebieden van Rotterdam is een VraagWijzer aanwezig. De professionals van de VraagWijzer geven informatie en advies, signaleren, verhelderen de vraag, leggen ondersteuningsafspraken vast en leiden zo toe naar verschillende vormen van ondersteuning. De VraagWijzer biedt advies over activering, welzijn, ondersteuning, wonen en zorg. De advisering beperkt zich dus niet tot de ondersteuning die de gemeente eventueel zou kunnen leveren. De VraagWijzer adviseert de Rotterdammer op basis van een brede vraagverheldering. Tijdens de vraagverheldering worden zowel vragen als mogelijke problemen van de burger in beeld gebracht en verhelderd, alsook de zelfredzaamheid en draagkracht van de Rotterdammer en diens sociale netwerk. Uitgangspunt in het dienstverleningsproces van VraagWijzer is het aanspreken van de eigen kracht van de Rotterdammer en diens netwerk. Na vraagverheldering biedt VraagWijzer indien nodig ondersteuning aan op het gebied van schulddienstverlening, individuele voorzieningen en sociaal juridische dienstverlening – al dan niet in combinatie met een verwijzing naar andere ondersteuning. Professionele collectieve of individuele ondersteuning vormen het sluitstuk. De dienstverlening van de VraagWijzer kan zich beperken tot het bieden van informatie en advies en het bieden van een passend ondersteuningsplan. De VraagWijzer vormt een goed georganiseerd geheel met de Wijkteams en vormen hun thuisbasis. 2 Het Wijkteam In alle Rotterdamse wijken worden wijkteams opgezet, de wijkteams richten zich op Rotterdammers; alle Rotterdammers. Wijkteams zijn zichtbaar in de wijk en bieden kortdurende ondersteuning (in beginsel tot maximaal 6 maanden, waarna doorverwijzing naar de 2e lijn plaatsvindt). De aanpak van de wijkteams is gericht op het behouden of het versterken van de participatie, zelfredzaamheid en de zelfstandige woonsituatie. Kenmerken van het Wijkteam zijn: · Werkt outreachend en vindplaatsgericht · Inventariseert de vraag van de bewoner · Werkt op basis van een ondersteuningsplan · Biedt kortdurende ondersteuning · Stuurt op eigen kracht en legt verbindingen in de wijk · Overdracht naar informele zorg of algemene voorziening indien mogelijk en passend · Overdracht naar maatwerkvoorziening (ondersteuningsarrangement) als de Rotterdammer hiervoor in aanmerking komt · Biedt casusregie (duidelijk aanspreekpunt cliënt en professionals) bij kortdurende ondersteuning 36

Het Wijkteam bestaat uit een mix van gemeentelijke en niet-gemeentelijke professionals. Deze professionals worden gebrevetteerd waardoor zij door kunnen verwijzen naar algemeen toegankelijke voorzieningen en maatwerkvoorzieningen. 3 Centraal Onthaal Naast de Vraagwijzers en de Wijkteams bieden de stedelijke loketten Centraal Onthaal (CO, vanaf 23 jaar) en Centraal Onthaal Jongeren (COJ, tot 23 jaar) toegang tot ondersteuning op grond van de Wmo 2015 voor daken thuislozen. Deze loketten bieden toegang opvang en ondersteuning voor mensen die niet in staat zijn om zich op eigen kracht te handhaven in de maatschappij (voorheen maatschappelijke opvang). Beide loketten geven toegang tot kortdurende opvang en ondersteuning in combinatie met huisvesting. De opvang is per definitie tijdelijk en er wordt van mensen verwacht dat zij meewerken aan het opstellen van hun ondersteuningsplan dat moet leiden tot passende huisvesting. De toegang tot deze stedelijke loketten is beperkt tot die mensen die door een of meer problemen, al dan niet gedwongen de thuissituatie hebben verlaten en niet in staat zijn zich op eigen kracht te handhaven in de samenleving. Van dit laatste is sprake als er een vermoeden bestaat van beperkte zelfredzaamheid als gevolg van een verslavings-, psychisch of psychosociaal probleem dan wel een combinatie van deze problemen (een verstandelijke beperking wordt in dit kader pas als problematiek gezien in combinatie met één of meer van de genoemde problemen). Daarnaast moeten mensen rechtmatig in Nederland verblijven

36

Voor globale samenstelling zie het begrip Wijkteam (bijlage 3).


32

en moeten zij de afgelopen drie jaar ook tenminste twee jaar aantoonbaar hun hoofdverblijf in Rotterdam of één van haar regiogemeenten37 hebben gehad. 4 Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld en Kindermishandeling (AMHK) Per 1 januari 2015 zal op basis van de nieuwe WMO en de nieuwe Jeugdwet, de integratie van taken van de Advies en Ondersteuningpunten Huiselijk Geweld en het Advies en Meldpunt Kindermishandeling vorm krijgen in één regionaal AMHK, waar alle meldingen binnenkomen en na triage en taxatie worden doorgezet naar de hulpverlening. Het AMHK zal gaan werken in 3 gebiedsteams die aansluiten bij de huidige indeling van de centrumgebieden in de regio, namelijk Rotterdam, Voorne-Putten-Rozenburg en Nieuwe Waterweg Noord. De afspraken binnen de regio over het AMHK worden vastgelegd in een gemeenschappelijke regeling. De relatie tussen het AMHK en de samenhang met het beleid zal ook opgenomen worden in de centrumgemeentelijke regiovisies Huiselijk Geweld en Kindermishandeling. De beoordeling van de meldingen binnen het AMHK en het doorzetten naar de hulpverlening zal in belangrijke mate bepalen in welke fase van de sociale piramide de aanpak zal plaatsvinden. Het AMHK zal tot 2017 worden gevormd o.b.v. van een tijdelijk samenwerkingsverband van alle deelnemende partijen.38 De uitwerking van mogelijke varianten voor de definitieve positionering van het AMHK en de verdere uitwerking van de werkwijze, aansluiting bij lokale structuren en werkgeverschap leidt in combinatie met een evaluatie van dit tijdelijk samenwerkingsverband tot een besluit in 2016 over de wijze waarop het AMHK per 1 januari 2017 definitief vorm gaat krijgen. 5 Digitale toegang Daarnaast vormt de digitale toegang via de gemeentelijke website een goed alternatief voor het verstrekken van informatie en het indienen van enkelvoudige aanvragen zodat de burger ook van uit huis wordt bediend.

37

De Gemeente Rotterdam vervult de rol van centrumgemeente voor opvang en beschermd wonen voor de gemeenten Capelle a/d

IJssel, Krimpen a/d IJssel, Barendrecht, Albranswaard en Ridderkerk. 38

SHG centrumgemeente Spijkenisse, SHG centrumgemeente Vlaardingen (stichting MDNWN), ASHG centrumgemeente Rotterdam

(GGD) en AMK (Bureau Jeugdzorg) Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

33

Bijlage 3: Afkortingen en begrippenkader Hier zijn 30 relevante begrippen opgenomen die worden toegepast in het Sociale Domein. Begrippenlijst Welzijn&Zorg, decentralisaties Jeugd, AWBZ en Participatie Begrip

Definitie/omschrijving

Begeleiding (ikv ondersteuning)

Begeleiding in het kader van ondersteuning is het ondersteunen van mensen (> 18 jaar) met matige of zware beperkingen in hun zelfredzaamheid. Het gaat vaak om het ondersteunen van mensen op het terrein van structuur en dagritme, maar ook om ondersteuning bij of overname van taken op het gebied van het dagelijks leven, huishouden en administratie. Er kan een onderscheid worden gemaakt tussen individuele begeleiding en groepsbegeleiding (dagbesteding). Gericht op het vergroten van zelfredzaamheid en participatie. Begeleiding (ikv vrijwilligerswerk) Onder begeleiding wordt verstaan dat een professionele hulpverlener beschikbaar is om vrijwilligers te begeleiden bij hun taken en hen te trainen zodanig dat zij hun taken goed kunnen uitvoeren, sociaal isolement en huiselijk geweld kunnen signaleren en zonodig melden aan professionele hulpverlening. Burgerkracht Het vermogen van een burger om voor zichzelf te zorgen, zelfstandig te wonen, actief deel te nemen aan de samenleving en waar nodig ondersteuning in de eigen sociale omgeving te organiseren. Het centraal stellen van het potentieel van de burgers is essentieel bij deze benaderingswijze (zie ook eigen kracht en zelfredzaamheid). Burgerschap

Dit komt tot uitdrukking in de functies die burgers in de samenleving hebben: economisch (onderwijs volgen, een vak leren, werken of ondernemen), sociaal (gezinsleven, familieverband, vrienden-/kennisenkring, buren, verenigingsleven, vijrwikkigerswerk, mantelzorg, ouderpartcipatie op school), cultureel (geloof, levensbeschouwing, zingeving, tradities, cultureel erfgoed, culturele expressie), maatschappelijk (deelname aan besturen, actief en passief kiesrecht).

Casusregie

Casusregie is het ordenen en op elkaar afstemmen van alle hulp, zorg en ondersteuning (coördinatie) aan alle betrokkenen bij een casus. Casusregie is nodig als er meerdere ondersteuningsvormen worden ingezet. Het gaat dan om situaties waarin door verschillende organisaties en hulpverleners, zowel kort- als langdurende hulpverlening wordt geboden (en veelal aan verschillende bij de casus betrokken personen).

Eenzaamheid

De GGD onderscheidt twee soorten eenzaamheid: Sociaal: het missen van een ondersteunend netwerk met als gevolg gevoelens van verveling en doelloosheid; Emotioneel: het missen van intieme relaties met als gevolg gevoelens van verlatenheid en intens verdriet. Mensen in sociaal isolement ervaren vaak een combinatie van beiden. ook Sociaal Isolement. De eerstelijns ondersteuning is alle ondersteuning die direct toegankelijk is voor burgers. Deze verzorgt de intake, stelt de diagnose, levert basisondersteuning en -waar nodig ook- kortdurende (tot 6 maanden) individuele ondersteuning of verwijst door. Het persoonlijk vermogen van een burger om voor zichzelf te zorgen, zelfstandig te wonen, actief deel te nemen aan de samenleving en waar nodig hulp in de sociale omgeving te organiseren (idem zelfredzaamheid en burgerkracht): nulde lijn Fysiek, psychisch of seksueel geweld of bedreiging daarmee, door iemand uit de huiselijke kring van het slachtoffer. Daaronder wordt ook eergerelateerd geweld verstaan. Bij huiselijk geweld is vaak sprake van een afhankelijkheidsrelatie.

Eerste lijn Eigen kracht Huiselijk geweld

Individuele voorziening Informeel netwerk Kortdurende ondersteuning

Een op de persoon toegesneden voorziening ten behoeve van het compenseren van belemmeringen (voorbeelden hiervan zijn huishoudelijke verzorging, traplift en scootmobiel). Voor individuele voorzieningen is een indicatie van de gemeente nodig. Lokaal netwerk van vrijwilligers en mantelzorgen die vaak zelfstandig hulp en advies geven aan hun familie/omgeving. Dienstverlening (op het gebied van begeleiding ikv ondersteuning) korter dan 6 maanden zonder indicatiestelling, uitgevoerd door de eerste lijn, gericht op vergroten van zelfredzaamheid en participatie.


34

Maatschappelijk effect

Globale ambitie; de beoogde verandering in de maatschappelijke omgeving dan wel bij de beoogde doelgroep die de (deel)gemeente op langere termijn wil bereiken. Het gewenste maatschappelijke effect is vaak het omgekeerde van een in de samenleving waar te nemen ongewenst maatschappelijk effect (bijv. jongeren drinken steeds meer alcohol en doen dat op steeds jongere leeftijd).

Maatschappelijke Inspanning/tegenprestatie

Op grond van de WWB kan de verplichting tot een tegenprestatie worden opgelegd aan Rotterdammers met een WWB-uitkering. Doelgroep zijn burgers die langer dan 5 jaar een WWBuitkering hebben. De tegenprestatie wordt ingevuld door de werkzoekende en en is tenminste 20 uur p/w of naar vermogen. Doel is actief participeren via vrijwilligerswerk/mantelzorg of het volgen van een taal- of bewegingsprogramma.. Individuele voorziening voor een persoon die niet zelf, noch met hulp van anderen of met behulp van algemene voorzieningen in staat is tot zelfredzaamheid of participatie of die beschermd wonen of opvang behoeft. Het verstrekken van de maatwerkvoorziening leidt er toe dat de persoon zo lang mogelijk in de eigen omgeving kan blijven. (zie ook www.invoeringwmo.nl) Zorg die niet in het kader van een hulpverlenend beroep wordt gegeven aan een persoon die zorg of andere ondersteuning nodig heeft, door één of meerdere leden in diens directe omgeving, waarbij de zorgverlening direct voortvloeit uit de sociale relatie.

Maatwerk voorziening

Mantelzorg

Nulde lijn

Ondersteuning vanuit de eigen kracht, het eigen sociale netwerk (familie, vrienden, mantelzorgers, buren), het lokale netwerk van vrijwilligers en de basisvoorzieningen zoals scholen. Maatschappelijke ondersteuning Vorm van ondersteuning en begeleiding door zorgverleners, zoals activiteitenbegeleiders en woonbegeleiders, die de zelfredzaamheid en/of het sociaal functioneren van burgers herstelt of bevordert. Maatschappelijke ondersteuning valt onder de verantwoordelijkheid van de gemeenten. Dit is conform de amendementen op wetsvoorstel 33841. Pedagogische civil society De pedagogische civil society is dat deel van de samenleving waar burgers (kinderen, jongeren, ouders en andere volwassenen) in vrijwillige verbanden verantwoordelijkheid nemen voor een pedagogisch klimaat waarin het goed opvoeden en opgroeien is. In een goed functionerende pedagogische civil society bestaat er bij burgers de bereidheid om in de eigen sociale netwerken en in het publieke domein de verantwoordelijkheid rond het opgroeien en opvoeden van kinderen te delen. Resultaatgebieden De arrangementen zijn integraal opgebouwd uit zeven resultaatgebieden, die tezamen de zelfredzaamheid en participatie vergroten en versterken. De resultaatgebieden worden gehanteerd in de beschrijving van de te behalen resultaten in het ondersteuningsplan: 1. Sociaal en persoonlijk functioneren cliënt 2. Ondersteuning en regie bij het voeren van een huishouden 3. Financiën 4. Dagbesteding al dan niet arbeidsmatig 5. Ondersteuning bij zelfzorg en gezondheid 6. Huisvesting 7. Mantelzorgondersteuning waarbij verblijf aan de orde is, zodat de persoon langer thuis kan blijven wonen Talenten/talentontwikkeling Een talent is iemand die zich vanuit aanleg en affiniteit bekwaamd heeft, ergens goed in is (geworden). Talentontwikkeling is een proces dat uit vier fasen bestaat: (1) kennismaken: oriëntatie, in enkele uren ontdekken of je ergens talent voor hebt. (2) verdiepen: talent verder ontwikkelen door bijvoorbeeld een cursus of een training te volgen. (3) bekwamen: door lid te worden van een vereniging of een opleiding te volgen. (4) verzilveren: een topprestatie leveren. De activiteiten zijn onderdeel van een ‘doorlopende’ en ‘stijgende ontwikkelingslijn’. Ze volgen elkaar op en de lat komt telkens wat hoger te liggen. Er is sprake van ‘instromen’ en ‘doorstromen’ tot je jouw top hebt bereikt. Losse activiteiten die zonder enig gevolg blijven beklijven niet, ze vormen dan ook geen onderdeel van talentontwikkeling. Het uiteindelijke doel van talentontwikkeling is om het talent op beroepsniveau te brengen, dan wel vaardigheden en houdingen aan te leren die nodig zijn bij het opbouwen van zelfredzaamheid. (bron: Sardes) Tweede lijn

Specialistische organisaties na verwijzing en ter ondersteuning van het hoofdproces in de 1e lijn.

Vrijwillige inzet

Ondersteuning en bevordering van de zelfredzaamheid en participatie van beperkt zelfredzame Rotterdammers door het informele sociale netwerk (door familie, buurtgenoten, lotgenoten en/of door georganiseerd vrijwilligerswerk of gekwalificeerder stagiaires. Geen directe ondersteuning maar af en toe/op afroep “de vinger aan de pols” houden om terugval in de zelfredzaamheid te voorkomen; opdat voor cliënt en sociaal netwerk duidelijk is waar men terecht kan bij risico op terugval.

Waakvlamfunctie


35

Wederkerigheid

Tweezijdige verbintenis, die voor beide partijen een band schept: in dit verband uitgaande van het met elkaar oplossen van problemen en elkaar uitdagen tot gezamenlijk optreden.

Wijknetwerk

Lokaal netwerk van professionele organisaties, huisartsen, vrijwilligersorganisaties, particuliere initiatieven, verenigingen, kerken en ondernemers.

Wijkteam

Het wijkteam volwassenen biedt kortdurende ondersteuning (0-6 maanden) en een integrale aanpak aan bewoners die niet of beperkt zelfredzaam zijn op meerdere levensdomeinen, gericht op behoud/versterken van zelfredzaamheid en zelfstandige woonsituatie. Het wijkteam indiceert (vanaf 01-01-2015) voor Wmo-zorg of leidt toe naar 2e lijnszorg. Bij multiproblematiek waarbij de aanpak van diverse organisaties op elkaar afgestemd moet worden, kan het wijkteam casusregisseur zijn. Het wijkteam bestaat uit HBOgeschoolde 'sociale professionals' met een ‘detachering’ naar het wijkteam: bundeling van breed inzetbare professionals die samenwerken met het omliggende veld voor een effectieve aanpak. Vaste leden: maatschappelijke dienstverlening (mn. MWers en ouderenadviseurs), MEEconsulenten, Wmo-adviseurs, wijkcoaches en andere professionals vanuit de gemeente. Ook LZN en LTHG gaan op in het wijkteam. Rotterdam krijgt 42 wijkteams voor de doelgroep 0-100 jaar.

Zelfredzaam

Het vermogen om zich te kunnen redden in de huidige situatie op een bepaald levensdomein, eventueel met hulp van huisgenoten, sociaal netwerk of een vrijwilliger en/of door gebruik te maken van voorzieningen die in de wijk of stad beschikbaar zijn. Eigen kracht, een combinatie van persoonlijke capaciteiten en het sociale netwerk dat is opgebouwd, is daarbij het uitgangspunt. Meetinstrument om verschillende dimensies van zelfredzaamheid overzichtelijk en gebruiksvriendelijk in beeld te brengen. Er worden 11 domeinen onderscheiden en per domein 5 domeinscores, waarbij 1 de meest ernstige (minimale zelfredzaamheid) en 5 de meest gunstige (volledige zelfredzaamheid) is. Zorgbehoefte en begeleidingsbehoefte bepalen de mate van zelfredzaamheid. Zelfredzamer worden betekent dan een toename van de score op een bepaald levensdomein. De volgende domeinen worden onderscheiden: Inkomen, Dagbesteding, Huisvesting, Gezinsrelaties, Geestelijke gezondheid, fysieke gezondheid, verslaving, ADLvaardigheden, sociaal netwerk, maatschappelijke participatie en justitie. Voor nadere informatie zie www.zelfredzaamheidmatrix.nl.

Zelfredzaamheid-Matrix (ZRM)

Zwaar- en overbelaste mantelzorger

Iemand bij wie vanwege een combinatie van factoren, waaronder mantelzorg, het evenwicht tussen draaglast (= belasting) en draagkracht (= belastbaarheid) voortdurend onder spanning staat met een negatief effect op leven en gezondheid tot gevolg. Op de site van expertisecentrum Mezzo (www.mezzo.nl) zijn meetinstrumenten te vinden om te bepalen of een mantelzorger zwaar- en overbelast is.


36

Bijlage 4: Beschrijving resultaatgebieden arrangementen 1. Sociaal en persoonlijk functioneren Bij Sociaal en persoonlijk functioneren is er sprake van vijf treden van ondersteuning. Beperkt: Deze burgers wonen zelfstandig en redden zich, maar hebben wel een steuntje in de rug nodig. Het gaat vooral om ondersteuning in de zin van: “Doe je dit?”, “Heb je daaraan gedacht?”, Hoe is het met…?” De ondersteuner loopt met de burger mee. Ondersteuning op de onderste trede van dit resultaatsgebied is vaak enkelvoudig (gericht op structuur/regievoering óf praktische vaardigheden) en vindt hooguit één keer per week plaats. Beperkt/midden: De burgers hebben een onderhoudsdosis ondersteuning nodig om zelfstandigheid te vergroten en/of te behouden. De aard en inhoud is overeenkomstig de beperkte trede, maar de inschatting is dat een frequentere en/of intensievere ondersteuning nodig is. Midden: De burgers hebben een stevig steuntje in de rug nodig om zelfstandig te kunnen wonen. Ze hebben hun leven net iets minder goed op orde dan de burgers die met beperkte ondersteuning toekunnen en zijn iets minder zelfstandig. De vorm/inhoud is in hoofdlijnen hetzelfde als de ondersteuning bij de lichte trede. Voor de doelgroep Ouderen ligt het accent niet op het steuntje in de rug voor de burger, maar op het controlemoment van de burger en de mantelzorgondersteuning voor zijn mantelzorger. Ondersteuning op de middelste trede van dit resultaatsgebied is vaak enkelvoudig (gericht op structuur/regievoering óf praktische vaardigheden) en vindt twee à drie keer per week plaats. Midden/intensief: De burgers die midden/intensieve begeleiding nodig hebben om (sociale) vaardigheden onder de knie te krijgen en ruimte hebben om zich zelf daarbij te ontwikkelen, worden in deze trede ondersteund. Bij de ontwikkeling van de cliënt kan het nodig zijn dat de begeleiding taken overneemt en de cliënt hierbij coacht en begeleidt in het op termijn voorkomen daarvan. De ondersteuning vindt plaats op twee of drie momenten in de week, met wisselende intensiteit. Intensief: Voor de burgers die op het gebied van structuur/regievoering en praktische vaardigheden/ handelingen ondersteuning nodig hebben, is ondersteuning uit de trede ‘intensief’ essentieel. Het wezenlijk overnemen van taken kan hierbij aan de orde zijn. Wanneer de intensieve trede aan de orde is, spreekt men ook niet meer over wekelijkse ondersteuning. Dagelijkse ondersteuning is hierbij eerder geschikt. Deze dagelijkse ondersteuning kan verdeeld zijn over ‘eventjes-momenten’. 2.

Ondersteuning en regie bij het voeren van een huishouden Bij deze ondersteuning en regie zijn er 7 treden. Inschaling vindt plaats op basis van: · de samenstelling van het huishouden; · de werkzaamheden waar ondersteuning voor nodig is; · het type hulp dat ingezet moet worden (eenvoudig - complex); · of er mogelijkheden zijn tot andere oplossingsmogelijkheden te komen (versterking zelfredzaamheid; Onderstaand worden de criteria nader toegelicht. Inschaling naar een trede gebeurt op basis van de persoonlijke situatie van cliënt. Er wordt gekeken hoe cliënt scoort op de criteria waarna op basis van het totaalbeeld een passende trede wordt bepaald. Samenstelling huishouden: Voor een alleenstaande is in het algemeen een lager niveau aan ondersteuning nodig dan bijvoorbeeld een meerpersoonshuishouden met kinderen. Ook de leeftijd van de kinderen is, in combinatie met de werkzaamheden waar ondersteuning voor nodig is, relevant (boven/onder 12 jaar, bij zorg voor kinderen gelden afwijkende leeftijdsgrenzen). Werkzaamheden waar ondersteuning voor nodig is: Huishoudelijke verzorging kan de volgende werkzaamheden omvatten: · het schoonhouden van het huis · het wassen en/of strijken van kleding (inclusief opbergen) · het doen van boodschappen (inclusief opbergen) · het bereiden van een broodmaaltijd · het bereiden van een warme maaltijd · zorg voor kinderen Uitgangspunt is dat voor hoe meer werkzaamheden ondersteuning nodig is, hoe hoger de trede waarop cliënt in beginsel wordt ingeschaald.


37

Eenvoudige of complexe ondersteuning: Uitgangspunt is de inzet van eenvoudige ondersteuning. Bij een deel van de cliënten is vanwege hun situatie dan wel in de aard van hun persoonlijkheid gelegen factoren complexe ondersteuning nodig. Cliënten die complexe ondersteuning nodig hebben worden op een hogere trede ingeschaald dan cliënten in een vergelijkbare situatie die eenvoudige hulp behoeven. Trede 1 kan alleen geïndiceerd worden bij cliënten die eenvoudige ondersteuning nodig hebben. Trede 1 t/m 7 omvatten een vastgesteld budget per week. Mogelijkheden tot versterking zelfredzaamheid: Cliënten waar mogelijkheden zijn om de ondersteuning anders te organiseren worden op een lagere trede ingeschaald dan cliënten in een vergelijkbare situatie bij wie geen versterking zelfredzaamheid mogelijk is. 3.

Financiën Beperkt: Bij burgers die behoefte hebben aan lichte ondersteuning op dit gebied is er vaak sprake van een niet-complexe situatie. Alles loopt in principe; alle (vaste) rekeningen worden via automatische incasso betaald en er zijn geen schulden. Ondersteuning bestaat voornamelijk uit het houden van een oogje in het zeil. De ondersteuner kijkt mee met de burger. Denk daarbij aan zaken als: Komt er niet te veel geld op de lopende rekening? Is er een toevallige acceptgiro die moet worden betaald? Met name de sociaal economisch zwakkere burgers hebben vaak ondersteuning op het resultaatsgebied financiën nodig. Vaak hebben zij een sociaal netwerk dat ‘het zelf ook allemaal niet goed snapt’ en kunnen de burgers daar dus niet op terugvallen. Wanneer burgers cognitief achteruit gaan (doelgroep PG) of een verminderde cognitie hebben (doelgroep VG) kan ondersteuning op dit gebied ook aan de orde zijn. Ondersteuning kan 0,50 uur per week zijn, maar het is ook goed mogelijk ondersteuning één keer per twee weken 1,00 uur te laten duren. Midden: Bij burgers die behoefte hebben aan ondersteuning uit de middelste trede van het resultaatsgebied is er vaak sprake van een complexe situatie. Op financieel en administratief gebied is er iets meer aan de hand dan bij de burgers die met een 0,50 uur ondersteuning uit de voeten kunnen. In complexe situaties kan er bv. sprake zijn van schuldenproblematiek, een huis dat moeten worden verkocht, aflossingsschulden of familie die zich op een negatieve manier met de financiën bemoeit. Ook kan er sprake zijn van misbruik van ouders, doordat kinderen geld van hun (dementerende) ouders pinnen. Burgers die gebruikmaken van de middelste trede hebben vaak ook een lage sociaal economische status en problematiek op cognitief gebied. Ondersteuning dient wekelijks plaats te vinden. Tijdelijk intensief: Wanneer er bij de burger op financieel en administratief gebied een grote chaos en achterstand is, is bij aanvang tijdelijk intensieve ondersteuning nodig. Er is veel uitzoekwerk nodig en vaak zijn veel partijen betrokken bij de problemen. Dit vraagt tijd. Vaak is inschakeling van schuldhulpverlening aan de orde. Er moeten relaties worden gelegd met bijvoorbeeld bewindvoerders en er zijn gesprekken met de familie nodig. Organisaties/instanties als Kredietbank of algemeen maatschappelijk werk kunnen worden ingezet, maar hierbij is coördinatie nodig van de ondersteuner. Burgers die gebruikmaken van deze trede zijn vaak ook mensen met een lage sociaal economische status en problematiek op cognitief gebied. Als uiteindelijk alles redelijk ‘op de rit’ is, kan worden teruggeschakeld naar een lagere intensiteitstrede.

4.

Dagbesteding (al dan niet arbeidsmatig) Beperkt: Ondersteuning uit de lichte trede van dit gebied heeft vooral als doel om de mantelzorg te ontlasten. De doelgroep die gebruik maakt van deze ondersteuning bevindt zich met name in de ouderencategorie (65+) en heeft vaak een grondslag PG of SOM. Bij volwassenen met grondslag LG (mensen met bijvoorbeeld afasie, niet-aangeboren-hersenletsel of CVA) wordt vaak ook ondersteuning uit de lichte trede ingezet ter ontlasting van de mantelzorg. Bij problemen van de burger is het meer gebruikelijk om meerdere dagdelen in te zetten. Midden: In deze trede zijn voornamelijk burgers met psychische problematiek (PSY) te vinden. Het gaat in de meeste gevallen om het bieden van activiteiten met als doel een andersoortige vorm van dagstructurering dan arbeid. Begeleiding in groepsverband kan ook sociale vaardigheidstrainingen en zelfredzaamheidtrainingen inhouden. Vier tot vijf dagdelen zijn vaak het maximum; bij inzet van meer dagdelen is er kans op overprikkeling van de burger met een psychische beperking. Intensief/volledig: Burgers die vaak intensief/volledig gebruikmaken van dagbesteding of arbeidsparticipatie betreffen veelal burgers met een verstandelijke beperking (VG). Ondersteuning gaat om het bieden van een dagprogramma met als doel al dan niet aangepaste vormen van arbeid te vervangen. Ook kan het gaan om het bieden van activiteiten met als doel een andersoortige


38

vorm van dagstructurering dan arbeid. Richting de 60 jaar kan het zijn dat bij deze burgers ‘vermoeidheid’ gaat optreden en men minder behoefte heeft aan ondersteuning in een groepsvorm. Naast burgers met een verstandelijke beperking gaat het om burgers met (O)GGZ – problematiek in relatie tot het vervullen van arbeidsmatige activiteiten/dagbesteding. 5. Ondersteuning bij zelfzorg en gezondheid Voordat we het onderscheid tussen de verschillende intensiteitstreden gaan beschrijven geven we eerst het verschil aan tussen resultaatsgebied 1 (sociaal en persoonlijk functioneren) en 5 (ondersteuning bij zelfzorg en gezondheid). Bij resultaatsgebied 1 gaat het met name gaat om ondersteuning wat betreft leven en wonen. Bij resultaatsgebied 5 gaat het om ‘op-het-eigen-lijfgebonden’ zaken en de gezondheid van de cliënt. Beperkt: Ondersteuning uit de lichte trede in dit gebied gaat met name om het mondeling aansturen van de persoonlijke verzorging van burgers. Vaak gebeurt dit tijdens de dagelijkse ondersteuning op resultaatsgebied 1 ‘sociaal en persoonlijk functioneren’. Al pratend wordt de ondersteuning gegeven: “Heb je je haren al gekamd?”, “Heb je je tanden al gepoetst?” Midden: In het Achmea-bestand, waarin gegevens zijn te vinden over de toegewezen AWBZ-zorg, zien we dat ongeveer de helft van de doelgroepen PSY, VG en ZG met begeleiding en persoonlijke verzorging in deze trede valt. Deze trede is dus nodig. Het is momenteel (nog) onduidelijk waarin de begeleiding in de middelste trede verschilt van de lichte trede. Intensief: Hoewel uit het Achmea-bestand naar voren komt dat er een grote groep is die 12 uur persoonlijke verzorging per week krijgt, wordt dit beeld in de praktijk niet herkend. In het Achmeabestand zien we dat het voornamelijk de burgers met VG of ZG problematiek zijn die in deze trede vallen (30%). Voor PSY is dit 10 %. 6. Huisvesting Tijdelijk licht: Het gaat hier om de verzorging van een briefadres voor cliënten zonder adres, vaak wel met een verblijfplek. Om in aanmerking te komen voor allerlei voorzieningen hebben ze een briefadres nodig. Zonder dit adres is het b.v. niet mogelijk om een uitkering te ontvangen. Ook hebben deze cliënten vaak enige ondersteuning nodig in de procedures in verband met het verkrijgen van een woning zoals het aanleveren van de juiste gegevens, reageren op het woningaanbod et cetera. Begeleid wonen: Cliënten zijn niet in staat zelfstandig een woning te bewonen vanwege de eigen beperkingen. Er is sprake van problematiek op meerdere leefgebieden, waaronder psychiatrie. De kosten voor wonen zijn uit te splitsen naar: · Kapitaalslasten: de kosten voor de beschikbaarheid van de woning dat wil zeggen de hypothecaire lasten inclusief onderhoud gebouw c.q. de huurkosten · Hotelmatige kosten: de kosten die te maken hebben met de volledige inrichting van de woning en de kosten van de voorzieningen die daaraan verbonden zijn (b.v. kosten van wassen en schoonmaken). · Kosten van maaltijden Beschermd wonen: Deze groep komt overeen met de groep begeleid wonen, waarbij er daarnaast sprake is van 24 uurs toezicht. Dit 24 uurs toezicht is nodig vanwege het gebrek aan regie van cliënten. In sommige gevallen is ook een zekere beveiliging nodig vanwege de beperkte regie van de cliënten in relatie tot de buurt waarin zij wonen / verblijven en de afspraken die er met de buurt gemaakt zijn. Terugvalpreventie begeleid wonen: Cliënten die de stap van begeleid wonen naar zelfstandig wonen gemaakt hebben, maar die naar verwachting enkele momenten in een jaar (gemiddeld 6 etmalen), tijdelijk meer ondersteuning nodig hebben in de vorm van verblijf in een beschermde omgeving. 7. Mantelzorgondersteuning zodat de cliënt langer thuis kan wonen Het resultaatsgebied mantelzorgondersteuning heeft drie intensiteitstreden. Er is in de praktijk op voorhand geen onderscheid te maken naar deze treden. In de huidige werkwijze van het CIZ wordt gekeken naar wat met name de ondersteuningsbehoefte van de mantelzorger is. Als een mantelzorger zegt overbelast te zijn, dan is deze dat en dan moet daar een passende oplossing voor worden gezocht. Deze oplossing kan variëren van één tot drie etmalen per week. Concept Startdocument Wmo Rotterdam 2015-2018 versie 25-06-2014

39

Wmo Rotterdam Van verzorgingsstaat naar verzorgingsstad naar verzorgingsstraat

Recommend Documents