K.U.Leuven, Instituut voor de Overheid Universiteit Antwerpen, Onderzoeksgroep Management en Bestuur Universiteit Gent, Centrum voor Lokale Politiek Hogeschool Gent, Departement Handelswetenschappen en Bestuurskunde Universiteit Hasselt, Instituut voor Gedragswetenschappen
WILLEN MAAR NIET KUNNEN? DE VERSTERKTE GEMEENTERAAD ONTRAFELD
20 MEI 2011 PROF. DR. JOHAN ACKAERT, UNIVERSITEIT HASSELT DRS. ELLEN OLISLAGERS, UNIVERSITEIT GENT
ALGEMEEN SECRETARIAAT STEUNPUNT BESTUURLIJKE ORGANISATIE VLAANDEREN PARKSTRAAT 45 ‐ BUS 3606 ‐ B‐3000 LEUVEN ‐ BELGIE TEL: 0032 16 32 36 10 FAX: 0032 16 32 36 11 E‐mail:
[email protected]
www.steunpuntbov.be
Willen maar niet kunnen? De versterkte gemeenteraad ontrafeld Johan Ackaert, Universiteit Hasselt Ellen Olislagers, Universiteit Gent 1
Verloop • Inleiding – Doelstellingen m.b.t. gemeenteraad – Instrumenten
• Onderzoeksmethode • Resultaten – Klassieke instrumenten – Nieuwe instrumenten
• Besluit 2
• Inleiding – Doelstellingen m.b.t. gemeenteraad – Instrumenten
• Onderzoeksmethode • Resultaten – Klassieke instrumenten – Nieuwe instrumenten
• Besluit 3
Doelstellingen m.b.t. gemeenteraad • Versterking van de gemeenteraad – Transparante regeling inzake het aanwijzen van de voorzitter van de raad, de schepenen en het voordragen van de burgemeester – De regeling van de bevoegdheden, die de gemeenteraad toelaat het beleid te sturen op de hoofdlijnen – Sterkere instrumenten voor een afdoende democratische controle op het college en de administratie – Scherpere profilering van de raad t.a.v. het college
• Beoogd eindresultaat – Meer effectieve controlemogelijkheden – Verhoging kwaliteit debatten – Visieontwikkeling 4
Instrumentarium • Klassieke instrumenten – – – – – –
Bezoekrecht Inzagerecht Vraagstelling (mondeling & schriftelijk) Toevoegen agendapunten Bijeenroepen raad Gemeenteraadscommissies
• Nieuwe instrumenten – Ontkoppeling voorzitterschap – Delegatiemogelijkheden – Rapporteringen (ontvanger, secretaris, CBS) 5
• Inleiding – Doelstellingen m.b.t. gemeenteraad – Instrumenten
• Onderzoeksmethode • Resultaten – Klassieke instrumenten – Nieuwe instrumenten
• Besluit 6
Onderzoeksmethode 2008-2011 1. Feitenmeting •
Secretarissen (85%)
2. Case studies (1) •
6 gemeenten (burgemeester, secretaris, ontvanger, CBS, MT)
3. Perceptiemeting •
Burgemeesters (52%), schepenen (27%), raadsleden (16%), secretarissen (64%), ontvangers (80%)
4. Case studies (2) •
Opvolging 6 gemeenten (burgemeester en secretaris)
5. Case studies (3) •
Opvolging 6 gemeenten (focusgroep raadsleden) 7
• Inleiding – Doelstellingen m.b.t. gemeenteraad – Instrumenten
• Onderzoeksmethode • Resultaten – Klassieke instrumenten – Nieuwe instrumenten
• Besluit 8
Versterking gemeenteraad?
30% 24%
23%23%23% 20%
20%
18%
burgemeesters schepenen raadsleden secretarissen
16%
16%
14% 13%
10%
7% 5%
0% controle
kwaliteit
visie
9
• Inleiding – Doelstellingen m.b.t. gemeenteraad – Instrumenten
• Onderzoeksmethode • Resultaten – Klassieke instrumenten – Nieuwe instrumenten
•Bezoek (29,7%) •Inzage (57,5%) •Mondelinge vraagstelling (61,0%) •Schriftelijke vraagstelling (22,5%) •Agenda bepalen (22,5%) •Gemeenteraadscommissies
• Besluit 10
Evolutie instrumenten voor raadsleden
40%
36% 30%
29%
30%
27% 22%
22%
raadsleden secretarissen
20%
10%
0%
mondelinge vragen
schriftelijke vragen
toegevoegde agendapunten
11
Effect gebruik instrumenten op versterking gemeenteraad
35% 30% 25%
35%
34%
33% 29% 27%
27%
25% 23%
24%
controle kwaliteit visie
20% 15% 10% 5% 0%
mondelinge vragen
schriftelijke vragen
agendapunten
12
Gemeenteraadscommissies
38%
40% 30%
24% 18%
20%
14%
raadsleden secretarissen
10% 0%
impact op het beleid
openbaarheid
• Betrokkenheid commissievoorzitters (64%) 13
• Inleiding – Doelstellingen m.b.t. gemeenteraad – Instrumenten
• Onderzoeksmethode • Resultaten – Klassieke instrumenten – Nieuwe instrumenten
• Besluit
-Ontkoppeling burgemeester – voorzitterschap -Delegatie -Rapportering
14
Effect voorzitter gemeenteraad op versterking gemeenteraad
30%
27%
21%
20%
20%
21%
20%
burgemeester = voorzitter GR burgemeester ≠ voorzitter GR
16%
10%
0% controle
kwaliteit
visie
15
Delegatie gemeenteraad college • • •
Daling detailbeslissingen? Daling agendapunten? Daling duur gemeenteraad? 64%
60% 40%
39% 38%
39% 31%
29%
raadsleden secretarissen
20% 0%
details
agendapunten
duur GR
16
Effect delegatie op versterking gemeenteraad
30% 24% 22%
22% 20%
19%
20%
19%
16%
16%
controle kwaliteit visie
13%
10%
0%
daling details
daling agendapunten
daling duur GR
17
Rapportering • Impact rapportering op gepercipieerde versterking controlefunctie gemeenteraad? 100%
16%
26%
28%
27%
25%
80% 35% 60%
controlefunctie noch wel/ noch niet versterkt
40% 49%
controlefunctie versterkt
48%
47%
20%
controlefunctie niet versterkt
0% weinig belang rapporten
noch veel/ noch weinig belang rapporten
veel belang rapporten
18
• Inleiding – Doelstellingen m.b.t. gemeenteraad – Instrumenten
• Onderzoeksmethode • Resultaten – Klassieke instrumenten – Nieuwe instrumenten
• Besluit 19
Besluit • Samenleving veranderen per decreet? – Formele adaptatie ↔ mentaliteitswijziging – Versterking situeert zich vooral op controlefunctie – Tijdsperspectief – Generatie-effect?
20
