WILD HORSE FROM SHANGRI-LA jekino EDUCATIE
WILD HORSE FROM SHANGRI-LA Film en educatie… ... in het vertoningscircuit van Lessen in het donker, in het kader van Filmfestival Open Doek, ter gelegenheid van een workshop verzorgd door Jekino of van een een film in de klas... Het medium film kreeg een plaats in het lessenpakket van heel wat scholen, daarom zorgen wij graag voor een degelijke programmatie en pedagogische omkadering. We maken jaarlijks een pittige selectie van een 30-tal films uit het afgelopen seizoen, organiseren op heel wat plaatsen vertoningen en zorgen voor kant-en-klare lesmappen voor een boeiende verwerking in de klas. Daarbij spelen we in op de eindtermen en ontwikkelingsdoelen. In elke lesmap streven we naar een filmtechnische en inhoudelijke benadering van de film en focussen we op één filmterm.
Doelgroep WILD HORSE FROM SHANGRI-LA: aanbevolen vanaf 9 jaar. P2
jekino EDUCATIE
www.jekino.be www.opendoek.be www.lesseninhetdonker.be
Inhoudstafel Filmfiche _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Synopsis Technische kaart Voor je naar de film vertrekt Reacties verzamelen bij de leerlingen _ _ _ _ _ _ _ _ _ Het verhaal_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Personages_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Focus op de verhaalstructuur _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Hoe wordt het verhaal verteld? Timelock Waar werd de film opgenomen? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Tibet: situering Shangri-La Stad versus platteland_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Het leven in het dorp Mens & natuur Andere inhoudelijke elementen_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Hardlopen Boeddhisme voor beginners Wie heeft deze film gemaakt?_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Bibliografie_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Bijlagen_ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Fiche voor de leerlingen _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _
4
7 9 11 17
21
23
29
35 37 38 46
Online filmfiche! Surf naar www.filmfiches.be en laat je (sterren)mening achter bij de film die je zag. De fiches zijn een digitale, meer visuele uitdieping van deze lesmap met trailers, foto’s en interessante achtergrondinfo.
Filmfiche Kopieer de filmfiche op de volgende pagina voor je leerlingen. Zo zijn ze meteen goed voorbereid op de voorstelling. Ook voor je collega’s die de leerlingen vergezellen, kan het een handige leidraad zijn.
P3
Filmfiche Synopsis Niemand kan zo hard lopen als Geza. D a a r o m wordt hij ‘Wild Paard’ genoemd. De jongeman woont in een afgelegen bergdorp in het my t h i s ch e Shangri-La. Zijn zusje is erg ziek: ze heeft niet lang meer te leven, tenzij Wild Paard en zijn moeder het geld vinden voor een dringende hartoperatie. Het hele dorp wil z’n steentje bijdragen, maar nog is er niet genoeg geld. Toevallig verneemt Wild Paard dat er in de stad een loopwedstrijd wordt gehouden. Het prijzengeld van de wedstrijd kan hen uit de nood helpen. Maar de stad is ver weg en Wild Paard heeft slechts enkele dagen om ter plaatse te geraken... al lopend! Hij volgt het pad dwars door de bergen en ontmoet onderweg allerlei mensen. Hij wekt zelfs de belangstelling van een
P4
tv-ploeg op reportage. Komt Wild Paard op tijd voor de wedstrijd en zal hij het prijzengeld in de wacht slepen?
Technische kaart Regisseur: Gigo Lee Co-regisseur: Hu Jiang Scenario: Dennis Chan Producer: Dennis Chan Camera: Chim Pak-hung Muziek: Tommy Wai Distributie: Jekino Met o.a. Gender Punstok (Wild Paard), Zhuo Ma (Gerui), Dennis Chan (Mr. Du) en Luo Ding China 2009; 83 min. Originele versie met Nederlandstalige ondertiteling www.jekino.be/wildhorse
Voor je naar de film vertrekt Het is belangrijk dat kinderen vooraf weten welke film ze gaan bekijken. Schets de context van het verhaal en toon hen eventueel de affiche van de film. (Die vind je – in kleine versie – ook in bijlage.) Wat valt op aan de affiche? Wat vertelt ze over de film? Anders dan de titel laat vermoeden, is dit geen film over paarden. Hij gaat over een jongen die ‘Wild Paard’ genoemd wordt. “Film is een manier om te reizen, om te zien hoe mensen elders leven, hoe ze dat in andere landschappen, andere huizen en steden doen. Met andere kleren aan, met wonderlijk onbekende manieren om het lichaam te bewegen, met
andere klanken en intonaties om hun gevoelens uit te drukken....” De film speelt zich af in China, een ver en vreemd land. Om het verhaal goed te kunnen volgen, moeten de kinderen enkele elementen uit de film begrijpen: dat het hoofdpersonage in een dorp leeft dat afgescheiden is van de moderne wereld, dat de dorpelingen erg arm zijn en dat Wild Paard niet vertrouwd is met de moderne dingen uit de stad. Tijdens de tocht komen er enkele elementen uit zijn boeddhistische geloofsovertuiging in beeld, die verder in deze map zullen toegelicht worden. De film speelt zich grotendeels af in de natuur, die prachtig in beeld wordt gebracht. Een film bekijken uit een onbekend land, is net zo’n beetje zoals op vakantie gaan. Wie wil er mee op reis naar Shangri-La?
P5
Reacties verzamelen bij de leerlingen. Vlak na de vertoning willen de jonge toeschouwers vaak hun eerste indrukken kwijt; iedereen heeft nood aan een ontladingsmoment. Het is niet aangewezen om nu al diep in te gaan op de bedenkingen van het publiek. Enkele eenvoudige vragen kunnen helpen om ‘stoom af te laten’: Wat vond je van de film? Was het verhaal grappig / droevig / saai / spannend / stom / ontroerend / griezelig / meeslepend / sprookjesachtig / .... ? Waarom? Zijn er bepaalde dingen die je niet begreep? Wie kan het verhaal in 5 zinnen navertellen? (Help de leerlingen om een onderscheid te maken tussen hoofd- en bijzaken.) In welk land speelt de film zich af? Welk moment uit de film zal je het langst bijblijven? Wat vond jij van het einde van de film? Had je dat verwacht? Zou jij WILD HORSE FROM
SHANGRI-LA aanraden aan je vrienden of familie? Waarom wel? Waarom niet?
De 5 ‘W’ Vragen Je kan het verhaal kort samenvatten door een antwoord te geven op de 5 ‘W’-vragen: Over WIE gaat het verhaal? WAAR speelt het verhaal zich af? WANNEER speelt het verhaal zich af? Over WAT gaat het verhaal? WAAROM (of waardoor) krijgt het verhaal een bepaalde wending? Je kan de letter W op het bord schrijven en de kinderen zelf de vraag(woorden) laten zoeken aan de hand van deze beginletter. Als het wat stroef verloopt, kan een voorbeeld hen eventueel op weg helpen. Laat de kinderen vervolgens de vragen beantwoorden. Zo brengen ze alle belangrijke verhalende elementen uit de film overzichtelijk samen.
P7
Het verhaal Niemand kan zo hard lopen als Geza. Daarom wordt hij ‘Wild Paard’ genoemd. Wild Paard woont in een afgelegen bergdorpje met zijn moeder en zijn zusje Gerui. Wanneer Gerui in levensgevaar is omdat ze dringend een hartoperatie nodig heeft, doet Wild Paard al het mogelijke om haar te redden. Voor de operatie is veel geld nodig… Het zal jaren duren om het bedrag bij elkaar te sparen en zoveel tijd heeft zijn zusje niet. De dorpelingen willen graag helpen, maar ook zij kunnen niets doen. Wild Paard laat zich niet ontmoedigen. En hij heeft geluk… Een jongetje uit het dorp vindt een affiche voor een loopwedstrijd in Kunming. De hoofdprijs is 10.000 Yuan – precies wat ze nodig hebben voor de operatie! Geza weet wat hem te doen staat: de race winnen. Maar voor hij aan de start kan verschijnen, moet hij heel wat hindernissen overwinnen. Het dorp ligt ver van de bewoonde wereld, diep in de bergen. Kunming is maar liefst 1.000 km ver, de race is al over vijf dagen en tot overmaat van ramp is er geen bus. Wild Paard is nog nooit buiten zijn dorp geweest maar twijfelt geen seconde: ondanks moeders ongerustheid zet hij het op een lopen....Zal hij Kunming op
tijd bereiken om aan de marathon deel te nemen? Er volgen 5 zware dagen. Geza rent voor het leven van zijn zusje. Onderweg wachten er hem allerlei avonturen: hij verdwaalt, krijgt een lift van een fietser en belandt in een valkuil van stropers. Gelukkig kan hij ontsnappen en verder rennen. Maar er zijn inmiddels al 3 dagen verstreken.... Intussen is er een televisieploeg naar hem op zoek. Sportjournalist Mr. Du heeft Wild Paard zien rennen en is zo onder de indruk dat hij een reportage over hem wil maken. Maar hij kan hem nergens vinden. Tot hij hem in de verte ziet… al rennend. Hij pikt hem op en brengt hem met de auto naar Kunming. Zo is Wild Paard net op tijd voor de race… zou je denken..... Kunming is een grote stad en Wild Paard kijkt zijn ogen uit. Wanneer Wild Paard een veilige slaapplaats zoekt, kruipt hij in een geparkeerde vrachtwagen. De volgende ochtend, op de dag van de race, wordt hij wakker in een rijdende vrachtwagen, aan de andere kant van de stad. En de race begint al binnen enkele minuten. Komt Wild Paard nog op tijd aan de start van de wedstrijd…?
P9
Personages Wild Paard (Geza) Wie zou er niet zo’n grote broer willen als Wild Paard? Hij gaat door het vuur voor zijn zusje. Hij is een temperamentvolle maar verstandige jongen. Hij kan zo snel rennen als een paard. Daaraan dankt hij zijn bijnaam. Zijn doorzettingsvermogen is enorm: waar een ander de moed zou opgeven, gaat Wild Paard door. Omdat zijn vader is gestorven, is hij nu de man in huis. Twee dingen vallen op aan Wild Paard (die eigenlijk ‘Geza’ heet): - Hij is bijna ‘te perfect’: hij is altijd even vriendelijk en bezorgd, hij ziet er atletisch uit, hij is superbeleefd tegen iedereen, hij is dapper,… Echte mensen hebben ook ‘zwakke kantjes’; ze zijn niet ‘ideaal’. Maar Geza lijkt wel een ‘supermens’. - Je ziet niet zo vaak dat jongens van zijn leeftijd de hoofdrol spelen in een jeugdfilm. Geza is bijna volwassen. Hij is meer ‘een held om naar op te kijken’ dan iemand waar kinderen zich echt in herkennen.
Wild Paard bestaat! Wild Paard bestaat echt! Genden Punstok speelt de dappere hardloper. Ook in het echte leven woont hij diep in de bergen, waar hij werkt met paarden. Hij is twintig jaar en al van jongs af aan ‘een paardenman’. Zijn leven is te vergelijken met het leven van Geza. Hij en de rest van de acteurs wonen in een dorpje op de bergflank, ver van de moderne wereld vandaan. Eigenlijk spelen ze in de film gewoon ‘hun echte leven’ na. Daarom beweert Genden Punstok: “Alles wat we filmen, moet echt zijn en recht uit het hart komen.” Producer Dennis Chan: “Alle kinderen in de film komen uit de bergen. Ze hadden nog nooit geacteerd. Toch spelen ze heel overtuigend. Ik was enorm onder de indruk van hun puurheid en eenvoud.”
P 11
Gerui en moeder
Wie heet er nou Wild Paard? Heet het hoofdpersonage echt Wild Paard? Nee, niet echt. Hij heet eigenlijk Geza en Wild Paard is zijn bijnaam. In China bestaat er wel vaker verwarring tussen je echte naam en je bijnaam. Omdat: - Bij hun geboorte krijgen Chinese baby’s vaak een minder vriendelijke naam. Hun ouders vrezen zich met een al te mooie naam de jaloezie van de kwade geesten op de hals te halen. Daarom heten Chinese kinderen tijdens hun eerste levensjaren soms ‘Kleine Hond’ of ‘Oude Koe’. Pas later krijgen ze hun echte naam. - Er zijn meer dan 1 miljard Chinezen, maar het aantal achternamen is beperkt. Meer dan de helft van de Chinezen draagt één van de 10 meest populaire achternamen (bvb Zhang, Wang, Li, Wu of Chen). Om je kind in die eentonige massa toch te onderscheiden van alle anderen, is een bijnaam vaak een goede oplossing. - Aan een Chinese naam kan je niet altijd aflezen of het om een man of vrouw gaat. Veel voornamen worden voor allebei gebruikt. Maar als je ‘Wild Paard’ wordt genoemd, weet iedereen meteen dat je een man bent.
P 12
Gerui, het zusje van Wild Paard, is een schattig meisje. Maar als ze niet snel geopereerd wordt, zal ze ‘de lammetjes niet meer zien groeien en de bloemen niet zien bloeien.’ Gerui klaagt nooit en lijkt haar ziekte te accepteren. Maar natuurlijk hoopt ze dat haar broer haar kan helpen om weer beter te worden. Hun moeder is een weduwe. Ze heeft niet het geld om de operatie van haar dochter te betalen, maar ze lijkt haar lot te aanvaarden. Ze wil niet dat haar zoon zo’n lange reis onderneemt; ze vreest dat ze haar beide kinderen zal kwijt geraken. Over haar man weten we weinig, behalve dat hij uit een andere streek hierheen kwam om het hart van zijn vrouw te veroveren.
Gerui’s ziekte We komen niet precies te weten door welke kwaal Gerui is getroffen. De dokters hebben een mooie manier gevonden om het te verklaren aan de familie: “De dokter zei dat het hart is zoals de motor van een auto. Er zit een olielek in Gerui’s hart. Als we niets doen, loopt de olie er uit en zal de motor verbranden. En dan rijdt de auto niet meer. Dan is Gerui’s leven afgelopen.”
Reporter Mijnheer Du Mr. Du is reporter voor de televisie. Wanneer hij Wild Paard ziet rennen, voelt hij meteen dat hier een interes sant verhaal achter schuilt. Hij wil kost wat kost een reportage maken over die hollende jongen. Hij heeft een lange carrière achter de rug. Mr. Du staat met één voet in het verleden (hij geeft Wild Paard de sportschoenen waaraan een bijzondere herinnering verbonden is) en met één voet in
de toekomst (hij is trots wanneer ‘zijn opvolgster’ bij de televisie in zijn voetsporen treedt en de reportage uitzendt). Ook voor Wild Paard is Mr. Du heel belangrijk: enkel dankzij zijn hulp kan hij deelnemen aan de race. En wanneer hij uit de wedstrijd wordt gezet, komt Mr. Du met de ultieme oplossing.
Televisiezenders (en andere media) zijn in deze tijd ontzettend belangrijk: zij bepalen wat er op het scherm komt, beslissen waar de mensen van op de hoogte zijn en waar er over gepraat wordt. “Als je niet op televisie komt, besta je niet.” Mr. Du zit al lang in het vak. Hij weet dat de reportage over Wild Paard grote gevolgen kan hebben. Maar dat de impact zo groot zou zijn, dat kon zelfs Mr. Du niet inschatten. Het gebeurt wel vaker dat de televisie zich inzet bij hulpacties. Bij grote natuurrampen die veel slachtoffers hebben gemaakt, organiseren televisiezenders soms grote shows waarin geld wordt ingezameld. In WILD HORSE OF SHANGRI-LA komt zo’n inzamelactie spontaan op gang.
P 13
Vragen voor de leerlingen - Hoe zou je het karakter van Wild Paard omschrijven? - Hoe ziet hij eruit? - Vond jij ‘Wild Paard’ een goede naam? Kan je voor jezelf ook zo’n bijnaam bedenken die iets te maken heeft met jouw grootste talent of meest opvallende karaktertrek? - Geza lijkt wel een ‘supermens’. Misschien had je hem graag een beetje meer ondeugend gezien? Waarom (niet)? - Wild Paard is geen kind meer. Vond je het een goed idee dat zo’n grote jongen de hoofdrol speelde in de film? Kon jij jezelf herkennen in Wild Paard? Welke eigenschap hebben jullie gemeenschappelijk? - Heb je zelf een grote broer of zus? Doet hij/zij soms ook moeite om jou te helpen? Help jij je broer of zus wel eens? - Wat zou jij doen als je in de schoenen van Wild Paard stond? Zou je alles op alles zetten om je zusje te redden?
P 14
- Gerui zegt dat ze ‘de lammetjes niet zal zien groeien en de bloemen niet zien bloeien.’ Wat bedoelt ze daar mee? Waarom zou ze het zo zeggen? - Wat weet je over de vader van Wild Paard? Hoe kwam je dat te weten? - Waarom gaat Gerui niet gewoon naar het ziekenhuis? - Waarom is Mr. Du zo belangrijk voor Wild Paard? Hoe zorgt hij ervoor dat Wild Paard aan de race kan deelnemen? - Hoe komt het dat Gerui uiteindelijk toch geholpen wordt? - Hoe weet je dat het hele dorp erg met Gerui en Wild Paard meeleeft? - Heb je al ooit meegemaakt dat een grote groep mensen (bijvoorbeeld de inwoners van een dorp) in actie kwamen om iemand te helpen? - Herinner je je nog grote televisieshows om geld in te zamelen? Voor welk goed doel was dat? Weet je of ze veel hadden ingezameld? Denk je dat zoiets kan helpen bij grote rampen?
Focus op de verhaalstructuur Hoe wordt het verhaal verteld? De film wordt niet netjes van begin naar einde verteld. De filmmakers maken het ons een beetje moeilijker: ze maken er een puzzel van. De film begint op ‘Dag 4’, op het moment dat de reporter Mr. Du de beelden van Wild Paard aan zijn collega laat zien. We zien een jongen, rennend door het landschap, maar weten niet waarom hij zo gehaast is. Daarvoor moeten we teruggaan in de tijd. Het grootste gedeelte van de film is één lange flashback (= een sprong terug in de tijd). Het is slim om in ‘het heden’ te beginnen, want dat maakt ons nieuwsgierig. We hebben al een voorproefje gekregen en willen nu weten wat er precies aan de hand is. Dat komen we stapje voor stapje te weten. Pas op het einde van de film kunnen we de puzzelstukjes in elkaar passen en kennen we de afloop van het verhaal.
De verschillende dagen verdelen de film in hoofdstukken. Elke dag staat er Wild Paard wel een nieuwe beproeving te wachten. Intussen zien we de tijd genadeloos wegtikken. ————————————————————————————
Opdracht Om de structuur van de film duidelijk te maken aan de leerlingen kunnen de gebeurtenissen op een tijdslijn worden gezet. Je reconstrueert samen de film. Zo wordt meteen duidelijk of iedereen de structuur van het verhaal begrepen heeft. Teken een grote tijdslijn op het bord, verdeel ze stapsgewijs in verschillende dagen en vul aan de hand van vragen de gebeurtenissen in. Daarbij kan je de leerlingen volgende vragen voorleggen: - Wanneer begint de film? - Welk moment in de film gaat het verste terug in de tijd? (De scène met Gerui in de bus) - Welke tijdsaanduidingen krijgen we?
P 17
- Waarom heeft Wild Paard maar 5 dagen om Kunming te bereiken? - Hoeveel nachten slaapt Wild Paard onderweg? - Maken we soms ook een sprong vooruit in de tijd? - Wanneer eindigt de film? - Hoeveel dagen zijn er dan voorbij gegaan? - Hoe weet je dat? Als voorbeeld vind je in bijlage een tijdslijn die een chronologisch overzicht geeft van de gebeurtenissen. Er is ook een blanco tijdslijn bijgevoegd. Eventueel kunnen de leerlingen daarop de gebeurtenissen op de juiste plaats invullen. (zie bijlage) ————————————————————————————
Timelock Wild Paard heeft geen minuut te verliezen. Zoiets wordt in een film een ‘timelock’ genoemd. Dat wil zeggen dat de personages onder tijdsdruk staan: ze moeten zich heel erg haasten, voor het te laat is. Een race tegen de klok. Dat maakt het extra spannend voor de kijkers. In WILD HORSE FROM SHANGRI-LA zijn er zelfs twee ‘timelocks’: - Gerui heeft nog maar 6 maanden te leven. Ze moet snel geholpen worden. De tijd dringt! - De race is al over 5 dagen. Wild Paard moet tijdig in de stad aankomen. Maar Kunming ligt op bijna 1.000 kilometer afstand.
Wild Paard heeft slechts 5 dagen de tijd om die afstand te overbruggen. Om de spanning erin te houden, worden we steeds op de hoogte gehouden welke dag het is. Zo’n timelock wordt vaak gebruikt om een film extra spannend te maken. Je kan er ontzettend veel voorbeelden van bedenken: - Een man krijgt door een boef vergif ingespoten en heeft 24 uur de tijd om het tegengif te vinden. Als hij daar niet in lukt, zal hij sterven. - Een man wil op tijd thuis zijn om Kerstmis te vieren met zijn familie. Maar op weg naar huis krijgt hij met allerlei obstakels af te rekenen. Kan Kerstmis nog gered worden? - Een vrouw staat klaar om te trouwen met een man die ze eigenlijk niet wilt. Haar ware liefde probeert op tijd te zijn om het huwelijk van zijn beminde te voorkomen. Heeft ze haar ‘ja-woord’ al gegeven? - Kan je nog voorbeelden herinneren uit films die je gezien hebt?
————————————————————————————
Opdracht Met dit gegeven kan je ook zelf makkelijk een verhaal verzinnen. Je begint bij een doel dat bereikt moet worden (bvb op tijd thuis zijn voor het avondeten), je bedenkt een moment waarop het fout gaat (bvb een draak heeft je auto opgegeten en verspert nu de weg) en tenslotte zoek je een oplossing voor het probleem. Verdeel de klas in drie groepen: - Ieder lid van ‘groep 1’ schrijft op een geel kaartje een hoofdpersonage (een konijn, Sinterklaas, een bange beer,…) - Ieder lid van ‘groep 2’ schrijft op een groen kaartje een reden waarom iemand op tijd thuis moet zijn (moet hoognodig naar het toilet, moet dringend een pilletje innemen, de laatste aflevering van z’n favoriete tv-serie komt dadelijk op tv,…) - Ieder lid van ‘groep 3’ schrijft op een rood kaartje een hindernis of obstakel (een sneeuwlawine, de laatste bus gemist, z’n bril verloren,…). Alle kaartjes gaan in een grote doos. Trek nu een kaartje van elke kleur uit de doos en combineer de gegevens. Zelfs voor de meest absurde combinaties kan je in klasverband toch een creatieve oplossing bedenken. ————————————————————————————
P 18
P 19
Waar werd de film opgenomen? Tibet: situering WILD HORSE FROM SHANGRILA speelt zich af in China maar niet helemaal. Ook een beetje in Tibet, een vroeger buurland van China, gelegen op de flanken van het Himalaya gebergte. In 1950 viel China binnen in Tibet; sommige delen van het land werden bij China gevoegd en over de rest van het land zwaait China nog steeds de plak. Tibet wil graag weer onafhankelijk zijn, maar de Chinezen beschouwen Tibet als een provincie in hun grote rijk. Het is de Tibetanen verboden hier tegen te protesteren, iets wat velen aan hun laars lappen. (Hun protest kwam in aanloop naar de Olympische Spelen in Bejing in 2008 vaak in het nieuws.) Het dorpje waar Wild Paard woont, ligt in het gedeelte van Tibet dat nu bij China hoort. De inwoners zijn dus geen echte Chine-
zen, maar ze wonen toch in China. Deze minderheidsgroep die leeft op de Tibetaanse hoogvlakte onderscheidt zich op vele manieren van hun Chinese landgenoten: door hun taal, hun kleding, hun leefgewoonten en hun geloof, namelijk het Tibetaanse boeddhisme. Ze hebben hun traditionele levenswijze behouden.
Shangri-La De streek waar de film zich afspeelt, heet Shangri-La… een naam met een mythische klank. Want tegenwoordig betekent Shangri-La net zoveel als ‘het paradijs op aarde’. In 1933 schreef de Engelse auteur James Hilton het boek ‘Lost Horizon’, waarin een stel Britten na een vliegtuigcrash belandt in een prachtige vallei in het Kunlun gebergte. Onder de hoede van een klooster is het leven er heerlijk en leeft iedereen er in vrede en harmonie en wordt meer dan 100 jaar oud. Die
P 21
‘Shangri-La vallei’ sprak enorm tot de verbeelding van de lezers en de naam Shangri-La werd het synoniem voor een heerlijke plek, het ultieme paradijs. Sindsdien is er een heftige strijd aan de gang tussen verschillende Tibetaanse en Chinese regio’s: wie mag zich het ‘echte ShangriLa’ noemen? Want met zo’n naam kan je natuurlijk veel extra toeristen aantrekken! Eén van die regio’s is Yunnan, waar een deel van de film werd opgenomen.
Vragen voor de leerlingen WILD HORSE FROM SHANGRILA speelt zich af in een verre streek. Zie je graag films uit zulke landen? Of kijk je liever naar films ‘van bij ons’? De meeste films die wij bekijken, komen uit de VS. Dat is toch ook niet echt bij de deur… Zijn ze voor ons meer herkenbaar dan een film uit China of Tibet? Waarom (niet)?
Stad versus platteland Het leven in het dorp Het dorp waar Wild Paard woont, is nog steeds georganiseerd volgens de oude, hechte dorpsstructuur. Het hele dorp bespreekt samen de situatie van Gerui en haar familie. Het zijn de oudere mannen in het dorp die kennis en wijsheid bezitten. De dorpsoudste – je kan hem vergelijken met onze burgemeester – neemt het woord en leidt het gesprek. Wild Paard gaat bij hem om advies vragen over zijn tocht. Hij spreekt hem aan met ‘opa’; zo worden oude mannen door hun dorpsgenoten in China vaak genoemd. De dorpelingen willen Gerui helpen. Daarvoor zijn ze zelfs bereid om honger te leiden. Ze lijken wel één grote familie: solidair en hulpvaardig. Iedereen betuigt zijn steun aan het getroffen gezin (“Kom maar bij ons eten”) en er wordt enorm met hen meegeleefd. Wanneer Wild Paard aan zijn tocht begint, wuift het hele dorp hem uit. Hij ziet hen terug in zijn
P 22
dromen. Het lijkt alsof alle kinderen van het dorp hem ’s ochtends wakker schreeuwen. Alsof er een magische band bestaat tussen Wild Paard en de achterblijvers. Het dorp is ver verwijderd van de moderne wereld. Een mp3-speler lijkt een mysterieus voorwerp, een herdersjongen gaat naar het toilet achter een boom, Wild Paard legt bij de gewonde fietser een kruidenverband en de televisie-uitzending is voor het hele dorp een onvergetelijke gebeurtenis. Eén oude televisie wordt aangevoerd en geïnstalleerd; alle dorpelingen troepen samen voor de beeldbuis in hun traditionele, kleurige klederdracht. De mensen in het dorp zijn arm. De extra kosten voor de operatie bedragen zo’n 10.000 Yuan (ongeveer € 1.200). Dat kunnen ze nooit betalen. Ze leven van de veeteelt, en de schapen van het dorp kunnen ze pas binnen twee jaar verkopen. Slechts weinige dorpelingen kunnen lezen wat er op de affiche staat. Is het vanwege het verschil
P 23
tussen de Tibetaanse en de Chinese taal? Of heerst er in de dorpen nog veel analfabetisme? Wild Paard is nog nooit ver buiten zijn dorp geweest. Plotseling moet hij de wijde wereld intrekken en ontmoet allerlei mensen. Behalve de stropers verlopen alle ontmoetingen heel vriendelijk: de bewoners van deze afgelegen streek zijn aardig en behulpzaam. Hij ontmoet zelfs een toerist op de fiets… een gezant uit een verre wereld waar Wild Paard nauwelijks het bestaan van kent. Toch smeden ze op korte tijd een vriendschapsband. De hele film zit vol contrasten: arm versus rijk, traag versus snel, goed versus kwaad, modern versus traditioneel,… Maar het meest duidelijke contrast zien we tussen stad en platteland. In de stad ontmoet Wild Paard een wereld die heel anders is dan de zijne. Hij wordt overdonderd door het drukke stadsleven, het verkeer, de massa. De tegenstelling ‘platteland – stad’ wordt op een handige manier duidelijk gemaakt door de slaapplaatsen van Wild Paard: de eerste nacht in de vrije natuur en de laatste nacht in de stad. Wild Paard is gewend aan het leven in de natuur. Tijdens zijn tocht slaapt hij naast een vuurtje in open lucht, zonder tent, zonder zaklamp, zonder slaapzak. Dat lijkt voor hem de normaalste zaak.
P 24
Overnachten in Kunming is veel ingewikkelder. In de stad kan je niet zo makkelijk op straat slapen. Daarom zoekt Wild Paard beschutting in een vrachtwagen. Dat lijkt een goed idee…
De Han bur bur “Ik maak een hamburger.” “Een han bur bur?” “Geen han bur bur. Een hamburger. Dat is het lekkerste dat je in de stad kunt vinden.”
Gerui maakt een hamburger voor haar broer om mee te nemen op reis. Moeder heeft nog nooit van een hamburger gehoord. “Een han bur bur?” Iedereen kent de Amerikaanse fastfood keten McDonald’s. De gele M is niet weg te denken uit ons straatbeeld. Ken jij iemand die nog nooit bij McDonald’s gegeten heeft? In China opende de keten pas in 1990 haar eerste restau-
rant. Vandaag is de hamburger er tot in alle uithoeken van het land bekend. Er is zelfs – echt waar! – een hamburger-universiteit waar ze je niet alleen leren hamburgers te bakken maar ook hoe je de baas kunt worden van je eigen McDonald’s. Zo wordt de hamburger in de film een symbool voor het oprukken van de moderne wereld. Zelfs in de boerendorpen diep in de bergen van Shangri-La droomt de jeugd van een nieuwe tijd… van hamburgers!
Mens & Natuur WILD PAARD neemt je mee op reis naar een prachtig land met bergen, bossen, meren en rotsen. Soms grillig, dan weer mysterieus en sprookjesachtig. De camera glijdt over het landschap, dat z’n eigen verhaal vertelt en een belangrijk personage is in de film. Wild Paard en de natuur spelen samen de hoofdrol.
het leven gaat door: “elke dag moet de mooiste zijn.” De film laat ons aan den lijve beleven dat de relatie tussen mens en natuur geen krachtmeting is, zoals in het Westen vaak beweerd wordt. - Ook in deze prachtige streek wordt de natuur bedreigd. We zien een bos vol verdorde bomen. Wild Paard praat zelfs tegen één van de bomen: “Arme boom, wat is er met je gebeurd? Ben je ziek, net zoals mijn zusje?” Vermoedelijk zijn de bomen slachtoffer van de vervuiling door de mens. We ontmoeten ook een stropersbende die (beschermde) dieren vangt en doodt of verkoopt. Zij zijn natuurlijk een grote bedreiging voor de natuur.
De natuur wordt in deze film op twee manieren benaderd: - Bergbewoners leven in harmonie met de natuur. Tibetaanse boeddhisten (zie verder) zien de natuur niet als vijand. Wanneer Wild Paard door de natuur rent, versmelt hij ermee, hij is er onderdeel van. Wild Paard en de dorpelingen deinen mee met de seizoenen. Regen of zonneschijn,
P 25
Stellingen ‘mens & natuur’ In de film vinden we voorbeelden van 3 verschillende verhoudingen tussen mens en natuur. Probeer deze met behulp van onderstaande stellingen te vinden. Zo kunnen leerlingen zich op speelse wijze verdiepen in de verschillende relaties tussen mens en natuur. De oefening kan in groepjes of individueel gedaan worden. Bespreek de antwoorden. Er zijn geen foute of goede antwoorden; het zijn stellingen en ze vertolken dus een persoonlijke mening. - De mens is de baas over de natuur. - De natuur is sterker dan de mens. - Mens en natuur kunnen goed samenleven.
P 26
Vragen voor de leerlingen - Hoe zien de dorpelingen er uit? Hoe zagen de meisjes er uit? En de jongens? Vond je hun kledij mooi? Hebben wij klederdracht? Zie je nog ooit mensen in klederdracht rondlopen? - Hoe zie je dat de mensen veel respect hebben voor de dorpsoudsten? Hoe gaat dat bij ons? - Welke dingen in de film herken je uit onze leefwereld? Welke zaken zijn anders dan bij ons? Probeer verder te kijken dan enkel de exotische elementen (het landschap, het dorpsleven…). Denk ook eens na over elementen zoals hoop, vertrouwen, volharding en levensvisie. Vaak zijn zulke zaken wel herkenbaar. - Wild Paard is nog nooit ver buiten zijn dorp geweest. Kun jij je dat voorstellen? - Welke talen spreekt Wild Paard? - Vind je het gek dat Wild Paard nog nooit een hamburger heeft gegeten? Eet jij vaak bij McDonald’s? Wat vind je er zo leuk aan? Vind je het eten er lekkerder dan thuis? - Wild Paard slaapt niet in een hotel of tent. Waar dan wel? Wat is de gekste plek waar je al geslapen hebt? Sliep je al ooit onder de blote hemel? Of slaap je altijd in je eigen bed? - Stel je voor: één televisie voor het hele dorp of de hele buurt… Welke gevolgen zou dat hebben voor jouw leven? En voor de manier waarop je televisie kijkt?
Andere inhoudelijke elementen Hardlopen Geza wil deelnemen aan de marathon van Kunming. Een marathon is een loopwedstrijd. En niet zomaar ééntje: er moet 42,195 km gerend worden. Dat doe je niet zomaar eventjes! Je moet er jaren voor trainen. Het verhaal gaat dat er in 490 voor Christus een soldaat vanuit het Griekse stadje Marathon naar de hoofdstad moest hollen. De Grieken en Perzen waren in oorlog met elkaar en na een Griekse overwinning in ‘de slag bij Marathon’ moest de soldaat het goede nieuws in de hoofdstad gaan vertellen. Er was nog geen telefoon, krant, fax, trein, bus of auto… dus moest hij te voet. Daar komt de naam ‘marathon’ vandaan. Tegenwoordig worden er overal ter wereld marathons gelopen. De bekendste is die van New York. Ook dichter bij huis kunnen we ons al rennend uitsloven: er
zijn marathons in Brussel, Antwerpen, Rotterdam en Amsterdam. Het record voor mannen is 2 uur 3 min. 59 sec. en voor vrouwen 2 uur 15 min. 25 sec. In de film dragen alle atleten speciale loopschoenen en aangepaste sportkledij. Behalve Wild Paard… Hij loopt de marathon in zijn dagelijkse plunje en op schoenen die hij van Mr. Du kreeg. 1.000 kilometer moet Wild Paard afleggen om in Kunming te raken. Daar heeft hij 5 dagen de tijd voor. Dat is ontzettend ver! Van hier naar Zuid Frankrijk. Een onmogelijke opgave, zou je denken. Maar niet voor deze jongenman, die sneller rent dan een paard. Omdat hij zijn hele leven hoog in de bergen heeft geleefd, heeft hij een groot uithoudingsvermogen. Mr. Du weet het ook: “Mensen die op grote hoogte leven, zijn van nature beter in sport omdat hun lichaam gewend is aan zware omstandigheden.”
P 29
Vragen voor de leerlingen - Ken jij iemand die een marathon heeft gelopen? Hoe lang moet je daarvoor trainen? - Hoe ver heb jij al ooit gelopen? Vond je dat zwaar? Zou jij ooit een marathon willen lopen? - Waarom kan Wild Paard zo goed rennen? - Waarom wordt Wild Paard uit de race gezet? Vond je dat eerlijk? - Hoe werd de ontknoping van de race in beeld gebracht? Vond je dat spannend? - Waarom zijn die schoenen zo bijzonder voor Mr. Du?
Boeddhisme voor Beginners “Kan jouw zoon zo ver lopen?” – “Enkel Boeddha zal beslissen of hij kan slagen.” Wild Paard en zijn dorpsgenoten zijn Tibetaanse boeddhisten. Daar wordt in de film weinig uitleg bij gegeven en dat is ook niet nodig om het verhaal te begrijpen. Maar enige info over het boeddhisme kan een inspirerende aanvulling zijn op de film. Een introductie in een andere manier van denken en leven, te beginnen met een beetje geschiedenis: De eerste Boeddha was Prins Sid-
P 30
dhartha Gautama. Hij leefde 2500 jaar geleden in India en was erg rijk. Hij werd opgevoed in een luxueus paleis, afgescheiden van de buitenwereld. Maar op een dag wilde hij weten wat er buiten de poorten van het paleis gebeurde. Hij zag dingen die hij nooit eerder had gezien: armoede, ziekte en dood. Hij ontmoette een wijze man en met hem sprak hij over alle miserie die hij gezien had. De wijze man vertelde dat hij leefde om ‘het lijden te overstijgen’. De prins was zo onder de indruk van alles wat hij meegemaakt had, dat hij besloot het paleis te verlaten. Hij ging reizen en leefde in armoede; volgens de legende overleefde hij op één rijstkorrel per dag. Hij begon te mediteren en ging op zoek naar een lichter leven zonder pijn. Zo werd hij een Boeddha. Boeddhisten proberen zich alleen op de positieve dingen te richten en de negatieve kanten te vermijden. Ze proberen wijs en vriendelijk te zijn voor zichzelf en anderen. Dat is iets wat je kan leren, o.a. via meditatie. Fijn om te weten dat we allemaal Boeddha kunnen worden! Siddhartha ‘Boeddha’ vertelde zijn ideeën en ervaringen aan iedereen. Zo verspreidde het boeddhisme zich over andere landen. De inhoud van zijn leer veranderde naargelang het land of de cultuur. Daarom zijn er vandaag overal ter wereld verschillende
soorten (stromingen) boeddhisme. In de film zien we verscheidene elementen van het Tibetaans boeddhisme: Gebedsvlaggetjes: Die worden in het landschap geplaatst door pelgrims. Ze brengen geluk. Ze hebben allerlei kleuren: geel, groen, rood, blauw. Op de vlaggetjes staan gebeden. Wanneer de vlaggetjes wapperen in de wind, worden de gebeden over het land verspreid. Gebedswiel: Een wiel waar tegen wordt geduwd terwijl steeds dezelfde zin wordt herhaald. Zo’n zin heet ‘een mantra’. Een bekende mantra is bijvoorbeeld ‘Om mani padme hum’.
Pelgrim: In de film ontmoeten we een oude vrouw die op bedevaart is naar de heilige stad Lhasa. Daarbij bewegen boeddhistische pelgrims zich voort op een bijzondere manier: om de drie stappen maken ze een buiging waarbij ze de borst tegen de grond duwen. Zo schiet je natuurlijk niet op. Pelgrims kunnen maanden of jaren onderweg zijn om de reis tot een goed einde te brengen. Een talisman: De oude vrouw geeft Geza een ketting. Een talisman is een voorwerp dat geluk brengt. Iedereen kan een talisman hebben, daar hoef je geen boeddhist voor te zijn. In de film stralen de personages het boeddhisme uit in hun manier P 31
van leven, in de manier waarop ze naar de wereld kijken. Geza en zijn zusje blijven altijd positief en hoopvol, ze worden niet boos en laten de moed niet zakken. Ze proberen zich altijd ‘goed’ te gedragen. Wat is mediteren? Is mediteren stilzitten en lekker niets doen? Nee, mediteren is hard werken en je kunt het niet van de ene op de andere dag leren. De meeste mensen mediteren om te kalmeren, om positiever te worden en de wereld hel-
der te zien (alsof je jouw zonnebril afzet). Je doet het om je geest ‘te temmen’. Probeer maar eens aan ‘niets’ te denken. Dat lukt je niet als je nog nooit gemediteerd hebt. Want onze gedachten springen alle kanten op, van ‘jippie, morgen ben ik jarig’ tot ‘au, mijn been doet pijn’.
P 32
Do it yourself Ben je nieuwsgierig? Ben je klaar om het zelf te proberen? Je kan op verschillende manieren mediteren: zittend, staand, liggend. Laten we in de boeddhistische sfeer blijven. Als je de foto van Boeddha bekijkt (zie ook Bijlage), zie je dat hij in een speciale houding zit: de lotushouding, een omgekeerde kleermakerszit. Kijk met de leerlingen of er nog meer zaken zijn die opvallen. Dan kunnen we zelf aan het werk. Vergelijk mediteren met het beklimmen van een berg. Dat doe je ook niet van de ene dag op de andere. Leg de leerlingen uit dat mediteren jaren van oefening kost. In het begin lukt het niet om aan ‘niets’ te denken. Daarom concentreren we ons op één simpel onderwerp, geen ingewikkelde vraagstukken! Met mediteren brengen we onze gedachten tot rust en ontwikkelen we een krachtige geest.
beeld een voorwerp of een kleur. Het kan leuk zijn om een element uit de film te kiezen, zoals de wapperende vlaggetjes, de bergflanken of de wolken. * Alle leerlingen sluiten hun ogen en openen deze pas weer na de meditatie. Leg uit dat deze maar een paar minuten duurt maar dat het heel lang kan lijken. * Het mediteren kan nu beginnen. Na de meditatie krijgen de leerlingen de gelegenheid hun benen te strekken. Daarna kan je de ervaring nabespreken: - Vond je het moeilijk om stil te zitten? - Waaraan heb je gedacht? - Wat voelde je? - Vond je het moeilijk slechts aan één ding te denken? - Zou je vaker willen mediteren?
Meer informatie over mediteren met kinderen: http://kinderenmediteren.weblog.nl/mijn_weblog/1_inleiding/ Vragen voor de leerlingen - Begrijp je dat Wild Paard zo positief blijft denken? Hoe zou hij dat doen? Zou jij dat kunnen? - In het dorp van Wild Paard zijn de mensen boeddhist. Hoe kan je dat zien? Weet je eigenlijk wat boeddhisten zijn? - Waren er zaken die je niet begreep? - Welke boeddhistische elementen zien we tijdens de reis van Geza? - Begrijp jij wat een talisman is? Had jij al ooit een talisman? Geloof jij dat Wild Paard gered werd van de stropers door de talisman? Of is dat onzin?
* Ga met de leerlingen op de grond zitten in kleermakerszit. Misschien zijn sommigen soepel genoeg om in de lotushouding te zitten. Maar ‘pijn hebben’ is zeker niet de bedoeling! De handen liggen in hun schoot of hangen in de lucht, zoals op de foto. * Nu kiezen ze iets om zich op te richten. Benadruk nogmaals dat het iets kleins moet zijn, bijvoor-
P 33
Wie heeft deze film gemaakt? De Chinese regisseur Gigo Lee liep al zo’n 12 jaar rond met het idee om een film te maken over hardlopen. Toen hij een beroemde schrijver ontmoette die hem een verhaal vertelde over een jongen die hard kon lopen, was hij erg onder de indruk. De puzzelstukjes begonnen in elkaar te passen… Gigo Lee regisseerde al tv-programma’s, documentaires, videoclips en reclamespotjes. Zo leerde hij om dingen mooi in beeld te brengen. Maar WILD HORSE is zijn eerste speelfilm. Gigo Lee heeft zijn ervaring goed gebruikt, want de film ziet er prachtig uit. Maar de regisseur wou meer dan mooie prentjes aanbieden: “Tijdens de opnames dacht ik vaak na over het verschil tussen arm en rijk. Ik hoop echt dat mensen die in nood zijn, geholpen kunnen worden. Zelfs als je geen geld hebt, zijn er altijd oplossingen te vinden.”
Een film maken is nooit makkelijk. Zo moest voor WILD HORSE een heleboel zwaar materiaal de bergen worden opgesleurd. Over de opnames in de zomer van 2007 vertelt Gigo Lee: “We moesten elke dag filmen, zelfs als het regende. Het was koud en nat, vooral ’s nachts. We hadden niet eens een tent. Iedereen overnachtte in een klein dorpje in de buurt. Daar hadden ze zelfs geen kussens. Mijn assistenten en ik sliepen in een piepklein hutje. Op een dag werden we wakker en de zon scheen... Plots leek het allemaal de moeite waard!”
P 35
Bibliografie Dirk Lauwaert: dromen van een expeditie. P111 http://www.leerwiki.nl/Een_marathon_lopen http://www.maitreya.nl/boeddhisme-intro-notendop-wat-is-samenvatting.htm http://www.nabbi.be/nabbidocs/content.php?ID=372 http://www.scholieren.com/werkstukken/9295 http://www.mandalaschool.nl/boeddhisme.html http://en.wikipedia.org/wiki/Tibetan_people http://nl.wikipedia.org/wiki/Tibetaans_boeddhisme http://www.leerkracht.nl/show?id=109736 http://kinderenmediteren.web-log.nl/mijn_weblog/1_inleiding/ Persdossier, uitgegeven door Jekino Distributie
P 37
Bijlage
Ontmoeting met fietser
De rit naar de stad
Wild Paard valt in de put
Wild Paard vertrekt
Overleg met de dorpelingen en dorpsoudste uit het ziekenhuis
Gerui keert terug uit het ziekenhuis
Wild Paard wordt bevrijd
Wild Paard slaapt in open lucht
Dag 1
Terugkeer naar het dorp
Dag 2
Mr. Du ziet Wild Paard voor het eerst
Wild Paard slaapt op marktplein
Ontmoeting met oude vrouw
Dag 3
Het avontuur met de stropers
Dag 4
Mr. Du zoekt in de dorpen
Wild Paard komt te laat en verliest de race
Dag 5
Iemand herkent de foto van Wild Paard
Mr. Du interviewt Gerui en de dorpelingen Mr. Du ontmoet Wild Paard
Mr. Du toont reportage op de redactie
De reportage van Mr. Du wordt uitgezonden
Ontmoeting met fietser
De rit naar de stad
Wild Paard valt in de put
Wild Paard vertrekt
Overleg met de dorpelingen en dorpsoudste uit het ziekenhuis
Gerui keert terug uit het ziekenhuis
Wild Paard wordt bevrijd
Wild Paard slaapt in open lucht
Dag 1
Terugkeer naar het dorp
Dag 2
Mr. Du ziet Wild Paard voor het eerst
Wild Paard slaapt op marktplein
Ontmoeting met oude vrouw
Dag 3
Het avontuur met de stropers
Dag 4
Mr. Du zoekt in de dorpen
Wild Paard komt te laat en verliest de race
Dag 5
Iemand herkent de foto van Wild Paard
Mr. Du interviewt Gerui en de dorpelingen Mr. Du ontmoet Wild Paard
Mr. Du toont reportage op de redactie
De reportage van Mr. Du wordt uitgezonden
Fiche voor de leerlingen
Waarover dacht je dat de film zou gaan toen je de titel ‘Wild Paard van Shangri-La’ hoorde?
Alle kinderen in de film komen uit de bergen. Ze hadden nog nooit geacteerd.
Het dorp ligt ver van de moderne wereld. De mensen leven er nog zoals vroeger. Een mp3-speler lijkt een mysterieus voorwerp, een herdersjongen gaat naar het toilet achter een boom en de televisie-uitzending is voor het hele dorp een onvergetelijke gebeurtenis. Eén oude televisie wordt aangevoerd en geïnstalleerd; het hele dorp troept samen voor de beeldbuis.
1.000 kilometer moet Wild Paard afleggen om in Kunming te raken. Daar heeft hij 5 dagen de tijd voor. Dat is ontzettend ver! Een onmogelijke opgave, zou je denken. Maar niet voor deze jongenman! Omdat hij zijn hele leven hoog in de bergen heeft geleefd, heeft hij een groot uithoudingsvermogen.
Het gebeurt wel vaker dat de televisie zich inzet bij hulpacties. Bij grote natuurrampen die veel slachtoffers hebben gemaakt, organiseren televisiezenders soms grote shows waarin geld wordt ingezameld. Herinner je nog zulke televisieshows? Voor welk goed doel was dat? Weet je of ze veel hadden ingezameld? Vind je zulke shows een goed idee?
De film wordt niet netjes van begin naar einde verteld. De filmmakers maken het ons een beetje moeilijker: ze maken er een puzzel van door de film op te delen in vijf dagen. Weet jij nog bij welke dag de film begon?
