gemeente Eindhoven
A
ir. J.B. Helms Wethouder van mobiliteit, milieu, sport en evenementen
Commissie Economie en Mobiliteit
6 juni 2013
Memo Betreft Beantwoording vragen van PvdA en SP n.a.v. raadsinformatiebrief “Stand van zaken programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit”, 16 april 2013.
Geachte commissieleden, Met bovengenoemde raadsinformatiebrief bent u geïnformeerd over de luchtkwaliteit in Eindhoven en de uitvoering van maatregelen. Zowel PvdA als SP hebben een agenderingsverzoek gedaan voor commissiebehandeling en hebben daarbij een aantal vragen gesteld. Mij is verzocht op deze vragen schriftelijk te reageren. In dat kader treft u bijgaand de beantwoording aan. Zoals uit de beantwoording naar voren komt lijken de vragen met name relatie te hebben met maatregelen die onderdeel uitmaken van Eindhoven op Weg, welke dit najaar ter bespreking wordt aangeboden. Ik kan me voorstellen dat u de agendering van de raadsinformatiebrief luchtkwaliteit koppelt aan de bespreking van Eindhoven op Weg. Mocht u nadere specifieke vragen of opmerkingen hebben, dan verzoek ik u deze vooraf schriftelijk te stellen. Het is uiteraard aan u of en wanneer u dit onderwerp ter agendering wilt bespreken. Met vriendelijke groet, ir. J.B. Helms
Bijlagen: Beantwoording vragen PvdA Beantwoording vragen SP
LD13012534
A
Vragen PvdA en beantwoording
Ad 1, 1-ste gedachtestreepje. Het college noemt als belangrijkste knelpunt de Mauritsstraat. Graag zouden we een overzicht krijgen van de top 10 van knelpunten en de wijzigingen in de top 10 over de afgelopen jaren. Graag zouden we deze top 10 nader bespreken, alsmede het toekomstperspectief voor deze top 10. In onderstaande tabel volgt een overzicht van knelpunten NO2 en PM10 (berekende waarde boven de (niet-verhoogde) Europese grenswaarde) en bijna knelpunten; dat zijn de lokaties waar berekende waarden de grenswaarde naderen (en waar bij kleine veranderingen knelpunten kunnen opduiken). In de uiterst rechtse kolom gaat het om wegdelen die in 2008 (met de NSL saneringstool) zijn bepaald voor de jaren 2008, 2011 en 2015. In de kolom in het midden gaat het om wegdelen die het afgelopen jaar zijn bepaald (met de monitoringsronde 2012) voor de jaren 2011 en 2015.
Wegdelen in Eindhoven met alle berekende knelpunten of bijna knelpunten
jaar 2008
2011
2015
gebied binnen Ring
Weg(deel) (bijna) knelpunt berekend voor het jaar 2011 (monitoringsronde 2012) Nvt
Ring
Nvt
buiten Ring
Nvt
binnen Ring Ring buiten Ring binnen Ring
Mauritsstraat, Vestdijk Geen, mits reductiedoelstelling bereikt -
Ring buiten Ring
Weg(deel) (bijna) knelpunt berekend in 2008 (saneringstool) Emmasingel, Keizersgracht, Vestdijk, Mauritsstraat, Meckelenburgstraat, Leenderweg, Boschdijk Jeroen Boschlaan, Piuslaan, Limburglaan, Botenlaan Kennedylaan, NoordBrabantlaan, Leenderweg, Aalsterweg, Boschdijk, Eisenhowerlaan Mauritsstraat, Vestdijk, Keizersgracht Botenlaan, Leenderweg Geen, mits reductiedoelstelling bereikt -
Inmiddels is de Grootschalige Concentraties Nederland (GCN)1 2013 gepubliceerd. Deze geeft aanzienlijk slechtere prognoses voor concentraties dan de voorgaande GCN’s. Met de monitoringstool 2013 zijn deze maand berekeningen uitgevoerd, maar nog niet gevalideerd. In juli worden deze definitief. Wij verwachten niet dat hierin
1
Het RIVM maakt jaarlijks kaarten met grootschalige concentraties in Nederland (GCN) in het kader van natuur- en milieubeleid. De kaarten zijn gebaseerd op een combinatie van modelberekeningen en metingen en zijn bedoeld voor het geven van een grootschalig beeld van de luchtkwaliteit in Nederland zowel voor jaren in het verleden als in de toekomst.
2
A
nog verandering zal optreden. Op basis van de berekeningen blijkt dat het aantal knelpunten en bijna knelpunten in Eindhoven toeneemt voor de wegen binnen de Ring. Bijna knelpunten en knelpunten zijn er dan op Emmasingel, Keizersgracht, Vestdijk, Mauritsstraat, Meckelenburgstraat in 2015. Maatregelen waren al gericht op het verbeteren van de luchtkwaliteit in het gebied binnen de Ring, als geheel, om te voorkomen dat knelpunten zich verplaatsen. Wij verwachten danook deze knelpunten en bijna knelpunten op te lossen met de reeds ingezette maatregelen uit het programma Luchtkwaliteit en mobiliteit en nader uit te werken maatregelen op basis van de visie Eindhoven op Weg. Inmiddels heeft ook de staatssecretaris aangegeven de werkingstijd van het NSL te willen verlengen. Ad 1, 2-de gedachtestreepje. Het college heeft het over 15% minder verkeer binnen de Ring t.o.v. de geprognosticeerde aantallen. Kunt u inzicht geven in de cijfers over de afgelopen jaren en een herziene prognose met ons delen? In onderstaand overzicht is weergegeven de prognoses voor de jaren 2008 t/m 2012 voor de Mauritsstraat en de Vestdijk. Tevens is weergegeven een overzicht voor beide wegen van de tellingen in die jaren voor zover verricht. Opvallend is dat de verkeersintensiteit op de Mauritsstraat na de herinrichting in 2010 niet meer op het bestaande niveau is teruggekeerd. De belangrijkste oorzaken daarvan zijn de openstelling van de Randweg Eindhoven, de gewijzigde aansluiting Ekkersrijt en de recessie.
Mauritsstraat 2008 2009 2010 2011 2012
Vestdijk
tellingen model basisjaar 2006 basisjaar 2011 23681 23415 22978 24994 23531 24083 18301 24635 18006
2015
27483
2008 2009 2010 2011 2012
9556 9269 9570 9870 10171
2015
11706
19193 14632 13708 13910 12493
13122
Ad 1, 3-de gedachtestreepje. Welke verkeersmaatregelen heeft het college in gedachten? Uitvoering van structurele maatregelen passend binnen de visie Eindhoven op Weg leidt tot duurzame oplossingen voor de bereikbaarheid en leefbaarheid in het gebied
3
A
binnen de Ring. Nadere selectie en afweging van maatregelen vindt plaats in het MIP. Ad 1, 4-de gedachtestreepje. Kunt u een toelichting geven op de gehanteerde meetmethode en of deze methode voldoet? Of zijn er alternatieve methoden voorhanden die nauwkeurigere resultaten geven? Er worden metingen uitgevoerd met zogenaamde “Palmesbuisjes” op 30 locaties. Deze bepalen een 4-wekelijks gemiddelde concentratie aan stikstofdioxide en op basis daarvan een jaargemiddelde voor de betreffende meetplek. Het is niet duidelijk wat u bedoelt met “of deze methode voldoet” aangezien het meten van deze concentraties slechts zijn bedoeld voor het signaleren van een trend op langere termijn. En ze niet (kunnen) worden gebruikt als toetsingskader of volgen uit een (wettelijke) verplichting. Ook kunnen op basis van metingen geen maatregelen worden onderzocht of prognoses worden gemaakt voor de toekomst. Naast de metingen met Palmesbuisjes vinden metingen plaats van fijnstof (PM10, PM2,5) en stikstofdioxide aan de Mauritsstraat (niet gevalideerd) en aan de NoordBrabantlaan en Genovevalaan. De laatste 2 zijn meetstations van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Daar gemeten waarden zijn gevalideerd en worden gebruikt voor de jaarlijks op te stellen GCN. Binnenkort wordt een start gemaakt met metingen door de coöperatie AiREAS waarin gemeente Eindhoven deelneemt. Met deze metingen zullen concentraties van meer verschillende stoffen in kaart worden gebracht in Eindhoven. Ook zullen deze metingen (op 35 locaties) realtime plaatsvinden. Op deze schaal uitvoeren van geavanceerde, langdurige metingen van zoveel stoffen (waaronder het ultrafijnstof) gebeurt nog nergens ter wereld. N.B.: Toelichting om verwarring over metingen versus berekeningen te voorkomen: Voor maatregelen zijn berekeningen (met de NSL-rekentool/monitoringstool) het te hanteren beoordelingskader. Berekeningen maken het mogelijk om voorspellingen voor de toekomst te maken, invloed van maatregelen mee te nemen en weersomstandigheden uit te middelen. Bij metingen hebben deze weersomstandigheden een grote invloed op het resultaat: per jaar zijn grote variaties mogelijk. Metingen worden daarom vooral uitgevoerd voor het bepalen van een trend over vele jaren en het verkrijgen van een overall beeld van het moment. Het al dan niet aanwezig zijn van knelpunten (in 2015) binnen de gemeente wordt bepaald met berekeningen van de NSL-rekentool / monitoringstool. Hierbij wordt gerekend op de voorgeschreven toetsafstand van 10 meter uit de wegrand (tenzij woningen dichterbij liggen). Metingen van luchtkwaliteit vinden tot nu toe veelal plaats op kortere afstand van de wegrand, afhankelijk van de aanwezigheid van geschikte verkeerspalen. Ad 1, 5-de gedachtestreepje. Hoe is de actuele stand van zaken te kenschetsen t.a.v. de risico's van ondermeer roet
4
A
en ultrafijnstof? Om een indicatie te geven van risico’s voor de volksgezondheid door fijnstof kunnen wij verwijzen naar de figuur “Leefstijl- en milieugerelateerde ziektelast 2010” (Bron: PBL, balans leefomgeving 2012, pagina 289). Roken en Overgewicht geven de grootste ziektelast (resp. 13% en 10 %). Daarna volgen “te weinig lichaamsbeweging” en Milieu met ieder ongeveer 4%. Van de milieugerelateerde ziektelast vormt fijnstof veruit het grootste risico (ver boven verkeersgeluid, radon, dioxine en lood). Van de leefstijlgerelateerde risico’s volgen Arbeidomstandigheden, Verkeersongevallen en “Passief roken” pas daarna, met een (veel) kleiner risico. De risico’s van ultrafijnstof en roet zijn nog niet zo uitgebreid onderzocht als die van het (grovere) fijnstof, maar er zijn sterke aanwijzingen dat gezondsheidseffecten daarvan (nog) groter zijn dan van fijnstof. Met het eerder genoemde AiREAS-project zal ook ultrafijnstof worden gemeten en kan roet in kaart worden gebracht. Wetenschappelijk onderzoek naar gezondheidseffecten vormt een belangrijk onderdeel van het AiREAS-project. Ad 2, 2-de gedachtestreepje. Kan het college aangeven welke extra maatregelen men in gedachte heeft om het bestemmingsverkeer te verminderen, de fasering en de verwachte effecten? De uitwerking van meer structurele verkeersmaatregelen in combinatie met het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit vindt plaats vanuit de visie “Eindhoven op Weg”. Deze projecten leiden tot duurzame oplossingen voor de bereikbaarheid, leefbaarheid en aantrekkelijkheid van het gebied binnen de Ring. Uw raad is geïnformeerd over ons voorlopige besluit over de concept-visie Eindhoven op Weg, die nu de inspraakprocedure doorloopt (zie raadsinformatiebrief van 23 april 2013, nr. 13R5343). Nadere selectie en integrale afweging van projecten vindt plaats in het MIP. Ad 2, 3-de gedachtestreepje / Ad 5. Kan het college aangeven welke begrotingswijzigingen noodzakelijk zijn? Het betreft hier een formele wijziging van de begroting. Bij de vaststelling van het programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit door de gemeenteraad op 3 april 2007 is voor een belangrijk deel de bijdrage die Eindhoven levert aan het uitvoeringsprogramma in de begroting opgenomen. Ontwikkelingen in 2008 en 2009 waarbij tevens een bijdrage van het Rijk en een bijdrage van de provincie Noord Brabant beschikbaar zijn gekomen zijn nooit in de begroting opgenomen. Nu worden op korte termijn geen grote en structurele wijzigingen meer verwacht in de financiële situatie rondom het uitvoeringsprogramma. Met deze evaluatie wordt derhalve door middel van een begrotingswijziging de financiële praktijk rondom het programma geformaliseerd. Er is dus geen vraag naar extra middelen binnen deze begrotingswijziging
5
A
Ad 4. Kan het college dit punt toelichten? effecten? In het programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit zijn een aantal maatregelen en onderzoeken opgenomen die ten tijde van de vaststelling van het uitvoeringsprogramma reeds in voorbereiding of in uitvoering waren. De tijd benodigd tussen de voorbereiding van het programma en de uiteindelijke vaststelling besloeg immers ook zo’n kleine twee jaar. Binnen de financiering van het programma was het logisch een deel van de kosten van lopende projecten onderdeel van het programma te maken. Een deel van de maatregelen BBZOB zijn zo ook deels in het programma Luchtkwaliteit en Mobiliteit opgenomen. Dat geldt dus ook voor de financiering daarvan. Voor het project BBZOB heeft separate besluitvorming plaatsgevonden. Voor het project Regionale Verkeersmonitoring BBZOB echter nog niet. Eindhoven neemt deel aan dit regionale project, waarbij met camerabewaking verkeersstromen gemonitord worden. Verwacht wordt dat deze monitoring input kan leveren voor dynamische aansturing van de verkeersregelinstallatie op basis van drukte van verkeersstromen. De uitwerking van meer structurele verkeersmaatregelen in combinatie met het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit vindt plaats vanuit de visie “Eindhoven op Weg”. Deze projecten leiden tot duurzame oplossingen voor de bereikbaarheid, leefbaarheid en aantrekkelijkheid van het gebied binnen de Ring. Uw raad is geïnformeerd over ons voorlopige besluit over de concept-visie Eindhoven op Weg, die nu de inspraakprocedure doorloopt (zie raadsinformatiebrief van 23 april 2013, nr. 13R5343). Nadere selectie en integrale afweging van projecten vindt plaats in het MIP.
6
A
Vragen SP en beantwoording De Mauritsstraat wordt genoemd als belangrijkste knelpunt binnen de Ring. Buiten de Ring zijn er ook knelpunten bekend, zoals bijvoorbeeld de Aalsterweg of Kennedylaan. Oplossingen in deze RIB spreken over minder verkeer binnen de Ring. Loopt men hierdoor niet het gevaar dat wanneer er verkeer binnen de ring belemmerd wordt, dit dit verkeer zich gaat concentreren op de ring en radialen? De Mauritsstraat bleek telkens het belangrijkste knelpunt voor luchtkwaliteit. Maar er zijn ook een aantal plekken binnen de Ring die in de “gevarenzone” zitten (Vestdijk, Wal/Keizersgracht, Emmasingel, Mecklenburgstraat). Het gebied binnen de Ring moet in samenhang worden bekeken om te voorkomen dat het probleem zich verplaatst. Voor een deel kunnen maatregelen bijdragen aan minder gemotoriseerd verkeer in de hele stad en in het gebied binnen de Ring (door meer gebruik van (H)OV, fiets, P+R buiten de Ring). Minder autoverkeer binnen de Ring betekent ook dat autoverkeer meer op de Ring en de Randweg wordt geconcentreerd. Uitgangspunt is dat de Ring voldoende capaciteit heeft en krijgt om dit “op te vangen”. Dit kan door het relatief brede, open wegprofiel en een goede doorstroming van het autoverkeer. De uitwerking van verkeersmaatregelen vindt plaats vanuit de visie “Eindhoven op Weg”. Met “Eindhoven op Weg” kunnen keuzes gemaakt worden om ook een aantal “historische radialen” te ontlasten voor autoverkeer, waardoor dit verkeer zich zal concentreren op de grotere moderne radialen, die daarvoor beter zijn toegerust. Natuurlijk moet worden bewaakt dat er geen knelpunten in luchtkwaliteit optreden op deze radialen of op de Ring. Op zowel Aalsterweg als Leenderweg is geen sprake van een knelpunt. De Leenderweg heeft in het verleden wel een knelpunt gehad. Dit is opgelost door afname van verkeer door ombouw van de Randweg en de aansluiting Kennedylaan/Ekkersrijt (en de recessie). Mocht er daar in de toekomst een knelpunt ontstaan dan kan een maatregel zoals “toerit-dosering” naar de Leenderweg ruimte geven. De toeritdosering is een maatregel die is opgenomen in het NSL maar vooralsnog in reserve wordt gehouden. De Kennedylaan is ondanks dat het een zeer drukke weg is geen knelpunt. Dit ligt waarschijnlijk aan het ruime profiel van de weg en de relatief goede doorstroming. Na 2020 zal ontwikkeling van de Noordoostcorridor (de grote ruit) de Kennedylaan ontlasten. N.B.: Toelichting om verwarring over metingen versus berekeningen te voorkomen: Voor maatregelen zijn berekeningen (met de NSL-rekentool/monitoringstool) het te hanteren beoordelingskader. Berekeningen maken het mogelijk om voorspellingen voor de toekomst te maken, invloed van maatregelen mee te nemen en weersomstandigheden uit te middelen. Bij metingen hebben deze weersomstandigheden een grote invloed op het resultaat: per jaar zijn grote variaties
7
A
mogelijk. Metingen worden daarom vooral uitgevoerd voor het bepalen van een trend over vele jaren en het verkrijgen van een overall beeld van het moment. Het al dan niet aanwezig zijn van knelpunten (in 2015) binnen de gemeente wordt bepaald met berekeningen van de NSL-rekentool / monitoringstool. Hierbij wordt gerekend op de voorgeschreven toetsafstand van 10 meter uit de wegrand (tenzij woningen dichterbij liggen). Metingen van luchtkwaliteit vinden tot nu toe veelal plaats op kortere afstand van de wegrand plaats, afhankelijk van de aanwezigheid van geschikte verkeerspalen. Het college wil in 2015 15% minder verkeer binnen de Ring. Dit door het verkeer binnen de Ring te beperken en verleiden tot het gebruik van (H)OV en fiets. Het is nu bijna mei in 2013. Kan het college een gedetailleerde tijdsplanning geven van besluit in de raad tot 15% minder verkeer in 2015? De reductiedoelstelling in 2015 wordt gehaald door achterblijvende ruimtelijke ontwikkeling, maatregelen aan de Ring en Randweg A2/N2 en de recessie. Van oorsprong (model basisjaar 2006) was de prognose dat op de Mauritsstraat 27483 mvt/etm zouden rijden in 2015 (tellingen in 2008 gaven aan 23415 mvt/etm op dat moment). In 2011 en 2012 werden respectievelijk 18031 en 18006 mvt/etm geteld. Inmiddels geven nieuwe verkeersprognoses voor 2015 (model basisjaar 2011) 19193 mvt/etm aan. De verkeersgroei blijft achter, waardoor in 2015 volgens de huidige prognoses uit de NSL monitoringstool, voldaan kan worden. Wanneer echter bij een aantrekkende economie het verkeer binnen de Ring (weer) sterk zal toenemen, zullen er alsnog knelpunten in luchtkwaliteit blijven bestaan of opduiken. Door achterblijvende verkeersintensiteiten hebben we meer tijd gekregen om verkeersmaatregelen te treffen die ervoor moeten zorgen dat, als het verkeer weer gaat toenemen, dit niet gebeurt in het gebied binnen de Ring. Uitvoering van structurele maatregelen passend binnen de visie Eindhoven op Weg leiden tot duurzame oplossingen voor de bereikbaarheid en leefbaarheid in het gebied binnen de Ring. Deze maatregelen kennen een langere voorbereidingstijd en worden, afhankelijk van een integrale afweging in het MIP en in samenspraak met belanghebbenden, na 2015 uitgevoerd. Eindhoven beschikt over een milieuzone binnen de Ring. Op de website van de gemeente Eindhoven lezen we, “In overleg met vervoerdersorganisaties wordt niet overal gehandhaafd. De gemeente controleert in het gebied binnen de Ring ten zuiden van de spoorlijn/Fellenoord, met uitzondering van Tongelre en bedrijventerrein De Kade”. Inmiddels zijn vrachtwagens gemiddeld veel schoner. Kan het college het handhaven vanaf nu niet beter uitbreiden naar heel de milieuzone? In het gebied binnen de Ring ten noorden van de spoorlijn is geen formeel of dreigend knelpunt luchtkwaliteit. Het directe effect van de milieuzone in het noordelijk deel van het gebied binnen de Ring is daarom relatief beperkt. Wij voeren in 2013 samen met de B5-steden met een milieuzone, een evaluatie uit van de effectiviteit van de milieuzone en bepalen op grond van dit onderzoek of en op welke
8
A
wijze voortzetting van de milieuzone na 2015 gewenst is. Zo nodig wordt in overleg met de vervoersorganisaties de grens van handhaving aangepast.
Vrachtwagens met een Euro 0, 1 of 2 motor mogen de Eindhovense milieuzone niet in, behalve bijzondere voertuigen en voertuigen die een ontheffing van de gemeente krijgen. Vrachtwagens met Euro 3 mogen de zone alleen in als ze niet ouder zijn dan 8 jaar én een gecertificeerd roetfilter hebben. Heeft het college ook gekeken naar mogelijkheden om de milieuzone uit te breiden voor bestelbussen? Vanaf 1 juli 2013 worden volgens landelijke afspraken de toegangseisen opnieuw aangescherpt en mogen alleen vrachtwagens met een motor die tenminste voldoet aan euronorm 4 de milieuzone nog in. In 2011/2012 heeft de gemeente Eindhoven samen met de andere Brabantse steden een onderzoek gedaan naar de de effecten van een milieuzone voor lichte bedrijfsauto’s/bestelauto’s op NO2 en PM10 tegenover de kosten en capaciteitsinzet voor o.a. handhaving. Op basis van de resultaten heeft het college ervoor gekozen vooralsnog geen milieuzone voor bestelauto’s in te voeren en zich te concentreren op andere verkeersmaatregelen. Wij hebben uw raad over dit besluit geïnformeerd in een raadsinformatiebrief van 12 juni 2012 (nr. 12R4917).
9
