wetenschappelijk onderzoek op de afdeling Psychotherapie Riagg Rijnmond
ESPRi 3 oktober 2013 kees kooiman
afdeling Psychotherapie doelgroepen • patiënten met ernstige persoonlijkheidspathologie – bij ontregeling relatief snel te stabiliseren – zoeken voor de persoonlijkheidspathologie behandeling
• patiënten met syndroompathologie – co-morbide persoonlijkheidspathologie – zoeken voor de syndroompathologie behandeling
afdeling Psychotherapie behandelaanbod • psychodynamische psychotherapie – dynamische interpersoonlijke therapie – transference focused psychotherapie
• • • •
(cognitieve) gedragstherapie schematherapie systeemtherapie groepstherapie
afdeling Psychotherapie gemeenschappelijke basis • algemene therapiefactoren – in overeenstemming met de richtlijnen – empirisch ondersteund
• ‘methodisch werken, integratief denken’ • gemeenschappelijke therapiefactoren – affectregulatie, gehechtheid, mentaliseren
• participeren in wetenschappelijk onderzoek
afdeling Psychotherapie wetenschappelijk onderzoek • uitgangspunten: – passend bij alle therapiemodellen – aansluiting bij biologie – relevant voor theorie en voor praktijk
• uitwerking: – gehechtheid en affectregulatie – gehechtheid en mentaliseren – gehechtheid en therapeutische relatie
afdeling Psychotherapie ROM-ondersteund Chronische zorgen en levensgebeurtenissen
Kwaliteit van leven
ECR-r
BSI
DAPP
PANAS
Persoonlijkheid persoonlijkheidsstoornis
Klachten en symptomen
Cope-easy
affectieve verwaarlozing, emotionele, fysieke en seksuele mishandeling Sociale steun
PBI
interpersoonlijke problemen
JTV therapieproces
IIP
afdeling Psychotherapie wetenschappelijk onderzoek • gehechtheid en affectregulatie bij vrouwelijke psychotherapie patiënten • gehechtheid en mentaliseren • gehechtheid en therapeutische relatie
gehechtheid en affectregulatie • in samenwerking met de afdeling Psychiatrie EMC – Steven Kushner (promotor) – Joke Tulen (co-promotor) – Astrid Kamperman
• promovenda: Jurate Aleknaviciute
gehechtheidstijl en affectregulatie bij psychotherapie patiënten • gehechtheidstijl als voorspeller voor psychofysiologische reactiviteit / ontregeling op emotionerende plaatjes ( IAPS) resp Trier Social Stress Test – hartritme variabiliteit – huidgeleiding – speekselcortisol – diverse psychologische maten
Study procedure Baseline
HR & SCL
Emotional picture task
Preparation for job interview
Waiting for the committee
Job interview
ANTICIPATION 5 min
25 min
Public speaking task
5 min
5 min
Mental arithmetic task
Recovery and debriefing
STRESS 5 min
5 min
7x saliva sampling
45 min
arousal
IAPS
LAAG HOOG
HOOG (plezierig)
LAAG
valentie
(onplezierig)
Self Assessment Manikin (SAM) plezierig
1 kalm
onplezierig
2
3
4
5
6
7
8
9
opgewonden
TSST
Anticipation period: Preparation (5 min) Waiting (5min)
Stress period: Mock job interview (5 min) Mental arithmetic task (5 min)
gehechtheidstijl en affectregulatie bij psychotherapie patiënten • momenteel n=84 patiënten en n=94 gezonde vrouwen geïncludeerd • hopen op n=100 patiënten eind 2013
Subjective mood disturbance in response to TSST 30 30
BPD
Response
POMS
25 HC
20
15
25
20 15
10
10
5 5 0
BPD
0
Baseline
Stress
Recovery
HC
Salivary Cortisol in response to TSST 25
14
BPD
HC 12
20 10
15
Response (nmol/l)
Nmol/l
8
10
5
4
2
0
STRESS
BPD
0 baseline
6
Stress response
recovery
Time effect: p=0,00; time*group: p=0,03; group effect: p=0,00; η2= 0,4
HC
publicatieplan • ECR-r Dutch, structure and validity (Kooiman et al., 2013) • Attachment Network Q-sort (ANQ)-Dutch (Allen et al., 2005; Fonagy et al., 2002), structure and validity • Attachment style in female outpatients and psychophysiological reactivity on emotional stimuli. • Attachment style in female outpatients and psychophysiological reactivity on stress induction. • Psychophysiological reactivity predictive for psychotherapy outcome?
gehechtheid en mentaliseren • MBT: onveilige gehechtheid gaat samen met slecht kunnen mentaliseren wat leidt tot interpersoonlijke problemen en psychopathologie • Weinig maten voor mentaliseren • In ontwikkeling: Perspective Taking Questionnaire (PTQ; Levy et al., 2005) • studie: – cross-sectioneel – alle patiënten afdeling Psychotherapie – associatie tussen gehechtheid (ECR-r) en affectief (TAS-20) en cognitief mentaliseren (PTQ)
• n=179 patiënten (inclusie geëindigd)
gehechtheid en therapeutische relatie • therapeutische relatie belangrijke voorspeller voor therapie-uitkomst • therapeutische relatie niet alleen door patiënt bepaald, maar ook door therapeut • veel onderzoek naar patiëntkenmerken als predictor voor therapeutische relatie en voor therapieuitkomst, weinig naar therapeutkenmerken • Voorstel: – gehechtheidstijl en andere patiëntkenmerken X gehechtheidstijl en andere therapeutkenmerken als voorspeller voor therapeutische relatie en therapie-uitkomst (ROM)
