Groen = gezond! Wetenschappelijk onderzoek

HET MAGAZINE VAN DE SNOEK GROEP

2014

“Groen zorgt niet alleen voor rust en ontspanning, maar ook voor inspiratie.” Gienus Reurink, tuinontwerper Snoek Groep

Dementietuin Nieuw Mellens prikkelt de zintuigen

Groen = gezond!

Wetenschappelijk onderzoek

Gepaste trots Met gepaste trots presenteren wij ons derde Snoek magazine. Gehuld in een nieuw jasje informeren wij u opnieuw over alles waar wij mee bezig zijn.

grootvoorstander van en dat is ook de reden dat wij al weer een flinke tijd terug een vergaande samenwerking zijn gestart met Caparis.

Het zal u niet verbazen wanneer ik u vertel dat het voor veel bedrijven een moeilijke tijd is. De bezuinigingen die overheden en bedrijven op vele fronten doorvoeren zijn overal voelbaar. De nieuwe nationale bezuinigingsronde van zes miljard euro raakt gemeenten en vervolgens ook bedrijven en burgers in die gemeenten.

Nieuwe tijden vragen om nieuwe ideeën en vooral om een flexibele opstelling. Dat past ons uitstekend; daar zijn we immers ondernemer voor geworden! Dus zijn we niet te beroerd om ’s nachts bomen te rooien, wanneer het door omstandigheden overdag niet kan. Ook staan we 24 uur per dag klaar om gladheid te bestrijden, zodat problemen worden voorkomen, voordat de verkeersstromen op gang komen. Bij flexibiliteit hoort ook: open staan voor andere partners. Dus kijken we uit naar samenwerking, bijvoorbeeld met coöperaties die dorpen of bedrijventerreinen op orde willen houden. Ach, u leest genoeg over onze activiteiten in dit magazine.

Toch zijn we bij Snoek Hoveniers vooral kansenpakkers. Dus proberen we ons te concentreren op de uitdagingen die iedere dag weer op ons pad komen. Wij voorzien bijvoorbeeld dat sociale werkvoorzieningen – nóg meer dan nu al het geval is – zullen gaan samenwerken met het bedrijfsleven. Wij zijn daar een

Ik sluit dit voorwoord graag af met iets persoonlijks. U mag weten dat mijn zoon Berend onlangs met zijn familie is verhuisd van Fryslân naar Drenthe, zodat hij daar onze vestiging in Nieuw-Dordrecht kan aansturen. Dit betekent dat ik langzaam kan afbouwen. Zoon Douwe bestiert al jarenlang de vestiging Grou; Berend gaat dat doen in Drenthe. U voelt ‘m al aankomen; een trotse vader groet u vanaf deze pagina! Ik wens u veel leesplezier!

Germ Snoek, grondlegger Snoek Hoveniers

6

9

14

Groen = gezond!

Dementietuin Nieuw Mellens

Vijftig tinten groen

Een wandeling door het park, in de tuin genieten van de zon. Een groene omgeving is niet alleen mooier, wetenschappelijke studies tonen aan dat het onze gezondheid en ons welzijn verbetert.

Omdat in deze zorginstelling mensen wonen met dementie, ontwierp tuinvormgever Siem de Vlas een tuin die de zintuigen prikkelt. Snoek Hoveniers zorgde voor de aanleg.

“Groen is een geweldige verrijking.” Tuinontwerper Gienus Reurink over het vergroenen van de omgeving: Wat kun je met groen doen en wat doet al dat groen met jou?

18

20

17

Holbewonen 2.0

Parc En verder... Emslandermeer

Een innovatieve laag om je huis die zorgt voor verkoeling in de zomer en verwarming in de winter. Menno Bekkema is de geestelijk vader van deze actieve schil.

Liesbeth Janus: “Ons doel was om de kwaliteit van het Parc Emslandermeer naar een hoger plan te brengen.”

www.snoekgroep.nl

4 12 16 17 22 23

Kort Nieuws Groene kunst: Boele Bregman Groen langs de lijn Architect Hendrik Klinkhamer Vijf vragen aan… Pascal Guijt Column Gienus

Snoek

| 2014

Snoek

kort nieuws

Onderhoudsvriendelijk vriendelijk en toch groen!

MEER

W ET EN ?

BE KI JK D E

V ID E O !

Hoveniers Eddy, Wilco en Evert hebben de tuin van de familie Tromp in IJlst gerenoveerd. De familie wilde graag een onderhoudsvriendelijke tuin met veel groen. Dat klinkt als een uitdaging, maar niets is minder waar. Tuinarchitect Wander van Laar van De Groene Heren Tuinarchitectuur verzorgde het ontwerp. “Veel mensen denken dat een onderhoudsvriendelijke tuin niet groen kan zijn. Dat is een vooroordeel.” stelt Wander. “Het is namelijk absoluut niet zo.” De architect maakte gebruik van een vrij unieke en tamelijk onbekende plant, de Choisya ternata Aztec Pearl. Die is geschikt voor zon, schaduw en halfschaduw. “Hij geurt in het voorjaar en in november, geeft een roomwit bloemetje en blijft de hele winter groen. Je geniet ervan en hoeft er niks aan te doen!”

Snoek plaatst walbeschoeiing in Akkrum

De familie Tromp heeft een boot die ze graag bij huis willen kunnen aanleggen. Wander: “Daarom heb ik het zo ontworpen dat ze straks letterlijk de tuin in kunnen varen.” Wander van Laar filmde Eddy en Wilco tijdens de aanleg van de vlonder.

Foto: Familie Tromp

MEER

W ET EN ?

BE KI JK D E

FOTO’S!

De mannen van Snoek zijn druk bezig met het plaatsen van nieuwe walbeschoeiing in het centrum van Akkrum. Prolock sigma wordt langs het vaarwater geplaatst. Meer foto’s van het proces staan op de Facebookpagina van Snoek.

4

Snoek

| 2014

www.snoekgroep.nl

Aanleg speelplaatsen natuurlijk spelen Snoek Hoveniers heeft de afgelopen maanden speelplaatsen natuurlijk spelen aangelegd in Grou, Akkrum, Leeuwarden, Franeker en Harlingen. De groene kinderspeelplaatsen zijn gecreëerd bij vijf vestigingen van Stichting Kinderopvang Friesland. Snoek Hoveniers ontwerpt en creëert in samenwerking met buroBlad groene, avontuurlijke speelruimten voor scholen, kinderdagverblijven maar ook in parken en woonwijken. In deze natuurlijke, uitdagende omgeving met waterpartijen, heuvels en klimbomen krijgen kinderen van nature prikkels om te spelen.

Medewerkers Snoek-Caparis ontvangen certificaat Bert de Sain, directeur Groenservice, reikte certificaten en pasjes uit voor het werken met motorzagen. Medewerkers van Caparis Groenservice ontving de ‘zaagpas’ en het ‘Certificaat Motorkettingzaag Gevorderd’. Ook negen Caparismedewerkers van Snoek Hoveniers ontvingen een certificaat of pas. Bert de Sain was vol lof over de mensen die de opleiding ‘motorkettingzaag’ hebben gevolgd.

Schoonmaakbeurt bruggen Leeuwarden Vijf zondagochtenden op een rij assisteerde Snoek Hoveniers de gemeente Leeuwarden met een hoogwerker bij het schoonmaken van de hoge bruggen. Eddy Elzinga van Snoek Hoveniers: “Afgelopen zondag waren de Verlaatsbrug en de Blokhuispoortbrug aan de beurt. Er stond een stevig windje. We zijn van zes uur ’s morgens tot half 1 ‘s middags in touw geweest. We doen het werk met zijn tweeën. Iemand van Snoek Hoveniers bedient de hoogwerker, terwijl de medewerker van de gemeente de hogedrukspuit hanteert. Het vuil bestaat voornamelijk uit algaanslag, vogelpoep en graffiti. Het water bevat een schoonmaakmiddel waardoor de brug weer daadwerkelijk fris en schoon wordt. De klus is bewust op zondagochtend gepland zodat het verkeer er zo min mogelijk hinder van ondervindt.”

Sven Mulder groeit dóór in het groenvak

Bedrijfstuin als visitekaartje Vorig jaar vestigde het Amerikaanse bedrijf Nielsen-Massey Vanillas zich aan de Uranusweg in Leeuwarden. Snoek Hoveniers kreeg opdracht het complete buitenterrein op te waarderen.

■

De bedrijfstuin is opnieuw ingericht naar een ontwerp van Gienus Reurink, tuinarchitect van Snoek Hoveniers. “De tuin is in de eerste plaats een visitekaartje”, vertelt Reurink. “Het is voor een groot deel een ‘kijktuin’, maar daarnaast is het ook een belevingstuin waarin je kunt wandelen en tot rust kunt komen.” Reurink maakte in dit ontwerp veel gebruik van ronde vormen. “Dat geeft een contrast met de zakelijke uitstraling van het gebouw. De vloeiende lijnen zorgen voor een ongedwongen, vriendelijke sfeer.” Het buitenterrein is deels opnieuw gestraat en kreeg gedeeltelijk geheel nieuwe bestrating. Opvallend in de tuin zijn de vele vaste planten en siergrassen. Dat groen zorgt ervoor dat de tuin heel natuurlijk overkomt. Reurink: “Het is nu nog een jonge tuin. Volgend jaar, wanneer het groen een jaar de tijd heeft gehad om te groeien, zul je goed kunnen ervaren wat het resultaat is.”

Hij werd geboren met groene vingers en wist al jong dat hij het hoveniersvak in wilde. Sven Mulder werkt nu 5 jaar voor Snoek Hoveniers. Als vijfjarige vertoefde hij al veel met zijn opa in de tuin en vanaf zijn dertiende werkte ik hij tijdens de weekenden bij een hovenier. Het verbaasde niemand dat Sven het hoveniersvak in wilde. Bij Snoek hadden ze al snel door dat Sven getalenteerd is en dus kandidaat om door te groeien in het vak. Twee jaar geleden kreeg hij de kans om een mbo-plusopleiding te volgen, gericht op groenmanagement. Hij slaagde cum laude. Onlangs startte hij met de hbo-opleiding voor groene bedrijfskunde aan het CAH in Dronten. Naast het reguliere lesprogamma volgt hij drie keer per jaar een training gericht op leidinggeven en heeft hij geregeld een gesprek met een coach uit het bedrijfsleven. Zijn werkdagen bij Snoek brengt hij inmiddels achter het bureau door. Sven: “Inderdaad werk ik niet meer buiten. Ik moet nu andere vaardigheden ontwikkelen, dat doe je het beste wanneer je het veel doet. Ik ben erg bij dat Snoek mij daarvoor de ruimte geeft. De werkervaring die ik de afgelopen jaren buiten opdeed, kan ik nu heel goed gebruiken. Want uiteindelijk draait alles natuurlijk om buiten. En als het voorplan goed is: dan werkt het in de buitenpraktijk ook goed uit.”

www.snoekgroep.nl

Snoek

| 2014

5

Groen = gezond! Wetenschappelijk onderzoek naar de relatie tussen groen en gezondheid

Een wandeling door het park, een middagje naar het bos, in de tuin genieten van de zon... Een groene omgeving is niet alleen mooier, verschillende wetenschappelijke studies tonen aan dat het onze gezondheid en ons welzijn verbetert. Met andere woorden: investeren in groen loont! Uit onderzoek blijkt dat in groene wijken minder mensen met depressies of angststoornissen kampen. Ook helpt het groen bij de preventie van overgewicht en dus bij het voorkomen van diabetes. De internationale accountants- en adviesorganisatie KPMG nam deze casussen onder de loep en bracht in kaart of het investeren in groen ook daadwerkelijk leidt tot een economische meerwaarde. In 2012 brachten ze het rapport ‘Groen, gezond en productief’ uit.

Internationale studie

Wat bleek? Een voorzichtige doorberekening en opschaling van het effect van groen toont volgens KPMG aan dat er miljoenen bespaard kunnen worden. Door op de juiste manier te investeren in een groene omgeving voor 10 miljoen Nederlanders, kunnen landelijk de zorgkosten met 65 miljoen euro omlaag. De arbeidskosten – door reductie van het ziekteverzuim – kunnen zelfs met 330 miljoen euro naar beneden. KPMG merkt wel op dat dit onderzoek eerste indicaties geeft op mogelijk effecten. Vervolgonderzoek is nodig om meer inzicht te krijgen in zowel daadwerkelijke baten als de specifieke kosten voor het aanleggen van groen. Een groene omgeving voorkomt ziektes als: infecties in het darmkanaal, migraine, diabetes, longziektes als COPD en astma, nek- en rugklachten, depressies en angststoornissen en coronaire hartziekten.

Mede door de opgedane wetenschappelijke kennis vanuit de onderzoeken is gezondheid een steeds grotere rol gaan spelen in het natuurbeleid. Maar dat niet alleen, sinds kort is er ook in het landelijke gezondheidsbeleid steeds meer aandacht voor natuur en gezondheid. Zowel nationaal als internationaal wordt de relatie tussen een groene leefomgeving en gezondheid al jarenlang onderzocht. De Nederlandse onderzoeker Jolanda Maas is een autoriteit op dit gebied. Bekend is haar promotieonderzoek Vitamine G. Op dit moment is zij betrokken bij de nieuwe internationale studie Phenotype. In het onderzoek Phenotype wordt de relatie tussen groen en gezondheid verder uitgediept. Centraal staan de vragen of groen bijdraagt aan de gezondheid en vooral welke mechanismen de relatie tussen groen en gezondheid kunnen verklaren. Naast begrip van de mechanismen is de meerwaarde van dit onderzoek dat er meerdere landen in worden meegenomen. Daardoor komt er steviger bewijs voor de relatie tussen natuur en de gezondheid en het welzijn.

Lees het volledige rapport ‘Groen, gezond en productief’ van KPMG uit 2012.

www.snoekgroep.nl

Snoek

| 2014

▲

Miljoenenbesparing

7

“ Een belangrijk onderdeel van het onderzoek is ook de doorvertaling van de resultaten naar beleid en praktische toepassingen.” “Een belangrijk onderdeel van het onderzoek is ook de doorvertaling van de resultaten naar beleid en praktische toepassingen”, vertelt Jolanda Maas. Halverwege 2014 hopen de onderzoekers de eerste resultaten te presenteren.

Vitamine G

8

Snoek

| 2014

Vitale Groene Stad Een stichting die zich bezighoudt met het vergroenen van de woonomgeving is Entente Florale. Deze samenwerkingspartner van Snoek Hoveniers heeft het concept Vitale Groene Stad ontwikkeld. Verschillende partijen waaronder het ministerie van Economische Zaken, GGD Nederland, Natuurmonumenten, stimuleren hiermee de realisatie van duurzame, groene steden. Snoek Hoveniers is een van de strategische partners. Gemeenten worden met De Vitale Groene Stad uitgedaagd verschillende themacertificaten te behalen waarmee ze aantonen dat ze als lokale overheid bijdragen aan een groene woonomgeving voor de burgers. Meer informatie over het concept Vitale Groene Stad en de tweede editie van het magazine staan op de website www.vitalegroenestad.nl. ■

Maas promoveerde in 2009 op haar onderzoek Vitamine G. Daaruit blijkt dat mensen met een groene woonomgeving een anderhalf keer zo grote kans hebben om zich gezond te voelen en dat zij minder vaak de huisarts bezoeken voor klachten als depressie, diabetes en coronaire hartziekten. “Natuur in de woonomgeving kan op verschillende manieren de gezondheid bevorderen. In een groene woonomgeving herstellen mensen sneller van stress. Hiernaast kan een groene omgeving bewegen en sociale contacten bevorderen met de positieve effecten op de gezondheid van dien. Tot slot kan groen ook de ontwikkeling van kinderen bevorderen en het microklimaat verbeteren”, vertelt de onderzoeker. Dit biedt gemeenten praktische aankno-

pingspunten. Maas: “Door te investeren in een groene leefomgeving kunnen gemeenten ook specifieke gezondheids- en leefbaarheidsproblemen aanpakken. Zo kan er in een wijk waarin bijvoorbeeld veel overgewicht bij kinderen voorkomt worden gekozen voor een specifieke inrichting van groene omgevingen die bewegen kunnen bevorderen.” (Bron: Vitale Groene Stad nr 2 | 2013, Dorien Elsinger)

www.snoekgroep.nl

Dementietuin Nieuw Mellens prikkelt de zintuigen De tuinen van Nieuw Mellens in Leeuwarden waren nodig toe aan een opknapbeurt. Omdat in deze zorginstelling mensen wonen met dementie werd het een tuin die de zintuigen prikkelt. Afgelopen zomer heeft Snoek Hoveniers de twee binnentuinen en de tuin om het complex aangelegd.

▲

Zorgeloos groen Tuinvormgever Siem de Vlas ontwierp de speelse, levendige en onderhoudsvriendelijke tuinen van Nieuw-Mellens. Ze hebben in alle jaargetijden iets te bieden en zijn toegankelijk voor rolstoelen en rolators. Bovendien: de materialen en planten doen de bewoners aan vroeger denken. roestig laagje dat zorgt voor een duurzame conservering. Daarnaast verwijst het naar Hoe ben je te werk gegaan? oud, roestig gereedschap.” “Ik ben eerst eens om en door Nieuw Mellens gelopen om een indruk van dit ‘dorp’ en de bewoners te krijgen. Voor mensen Hoe sluit je aan op hun met dementie is het verleden heel belangbelevingswereld? rijk. Wat ze drie weken geleden gedaan “Eén van de binnentuinen heeft het thema hebben zijn ze misschien weer vergeten, molens. De tegelverharding is gelegd maar herinneringen van vroeger blijven ze in behoudend molenwiekverband. Veel langer vasthouden. Veel van deze mensen bewoners herkennen dit. Ook ligt er een komen van het platteland. Daar moet je als zware molensteen als verwijzing naar het ontwerper wat mee doen. Wat ik ook zag aloude ambacht. Daaruit borrelt water op was dat familie vaak nostalgische spullen dat bewoners kunnen aanraken zonder dat meeneemt voor bewoners, zoals een oude het gevaarlijk wordt. Op deze wijze heb ik melkbus of een boterkarner. Daarom heb getracht een stuk herkenbaarheid te creëren ik de tuinen rustig gehouden zodat daar die tegelijkertijd speels is voor de bewoners.” ruimte voor is.”

Ben je tevreden met het resultaat?

Wat ontwerp je voor bewoners met dementie? “Ik heb gekozen voor een mate van ‘zorgeloos groen’. Vaste planten en kruidachtige planten die zich snel ontwikkelen, lang bloeien, veelal geuren en vlinders en bijen aantrekken. We hebben ze aangebracht in bakken van L- elementen op 45 centimeter hoogte, zodat mensen in een rolstoel de beplanting beter kunnen voelen en eraan kunnen ruiken. In de ene binnentuin zijn deze bakken van beton in antracietkleur, in de andere van cortenstaal. Op dat staal vormt zich een

“Ik vind dat het goed geslaagd is. In overleg met de opdrachtgevers is gekozen voor twee gevarieerde binnentuinen met een eigen ambiance, zodat mensen afwisseling hebben. Dat is gelukt. De bewoners kunnen

“ Groen geeft ontspanning en bezinning.” er nu weer zitten of door de buitentuin wandelen. Daarin hebben we een slingerpad van ‘Grauwstabiel’ aangelegd. Ook hebben

we degelijke heesters, bomen en struiken toegepast en er een parkachtige uitstraling mee gecreëerd. We hebben uit het beschikbare budget het maximale gehaald.”

Waarom is een groene omgeving belangrijk? “Groen geeft ontspanning en bezinning. Loop maar eens door het bos. Met groen om ons heen is het al snel behaaglijk en gezellig. Er valt wat te zien en het ruikt aangenaam. Het prikkelt al onze zintuigen!”

Siem de Vlas LINUM Tuinomgeving en Advies Geboren: 5 maart 1968 in Harlingen Burgerlijke staat: “Oer de putheak boaske”, dat wil zeggen: samenwonend Loopbaan: Na de lagere, middelbare en hogere land- en tuinbouwschool (Larenstein) heeft De Vlas tuinontwerpen gemaakt voor kleine tuinontwerpbureaus in Doesburg en Angerlo. Daarnaast heeft hij ervaring opgedaan bij Donker groen en bureau Noordpeil. Hij begon op 1 januari 2000 zijn eigen bedrijf LINUM tuinvormgeving en advies. Hobby’s: frisiast, muziek luisteren, filosofie lezen en bestuurslid van de Ried fan de Fryske Beweging.

Foto: Bewoonster mevrouw Wiegersma met Fransien Mulder en Siem de Vlas

Gevoel van vrijheid Fransien Mulder is coördinator zorg van vier kleinschalige woongroepen bij Nieuw Mellens, onderdeel van Zorggroep Noorderbreedte. Vanuit deze functie weet ze precies hoe de bewoners de nieuwe tuin beleven.

Wat waren jullie wensen ten aanzien van de nieuwe tuin? “We wilden de tuinen belevingsgerichter maken. Daarbij was het belangrijk dat ze goed toegankelijk zijn voor mensen in een rolstoel en dat er ondanks het hek dat om het gebouw staat toch een gevoel van vrijheid ontstaat.”

Waarom is de tuin belangrijk voor mensen met dementie?

“ De tuin voldoet ons prima.”

Hoe reageren de bewoners? “Eén mevrouw houdt bijvoorbeeld van beestjes. Zij zegt: ‘Ik vind het prachtig dat ik naar buiten kan.’ Ze geeft ’s avonds de vogeltjes nog wat brood. Een andere bewoner vindt de tuin vooral mooi om te zien en weer een ander houdt erg van lichaamsbeweging en loopt er graag een paar rondjes. Afgelopen zomer hebben we er al veel gebruik van gemaakt. De aanleg was wel even intensief voor de bewoners en het personeel, maar we hebben er iets moois voor terug gekregen. Vooral de binnentuinen zijn behoorlijk opgeknapt. Dat leeft nu veel meer en ze zien er keurig verzorgd uit.

www.snoekgroep.nl

Fransien Mulder Coördinator zorg van vier kleinschalige woongroepen bij Nieuw Mellens Burgerlijke staat: Getrouwd, drie kinderen Loopbaan: werkt sinds twee jaar bij Nieuw Mellens, daarvoor bij Ziekenhuis De Tjongerschans en de GGZ. Hobby’s: Hardlopen ■

“Mensen van deze leeftijd zijn vaak buiten geweest. Ze zijn gewend aan het groen. Dat doet ze ook aan vroeger denken. Wij vinden het belangrijk dat het leven van onze bewoners zoals ze dat altijd geleefd hebben bij Nieuw Mellens zoveel mogelijk gewoon doorgezet wordt. Voor de tuin betekent dit dat ze de ruimte en vrijheid moeten krijgen om zoveel mogelijk hun gang te gaan. Ze vinden het heerlijk om te ruiken aan de

lavendel, te voelen aan de struiken, dingen van vroeger te herkennen en lekker met hun handen door de waterbak te gaan.”

Snoek

| 2014

11

Blank bloeiende bomen Boele Bregman (1918-1980) woonde en werkte zijn gehele leven in zijn geboorteplaats Heerenveen. Hij was autodidact en vervaardigde schilderijen, tekeningen, collages, plastieken en gedichten. In de jaren vijftig ontwikkelde Bregman een figuratieve stijl die zich onderscheidt door zijn eigenzinnige en aan het naïeve grenzende karakter. Veel van zijn schilderijen zijn een ode aan de natuur, maar volgens kenners is het werk van Bregman ook een verlangen naar vrijheid en geborgenheid en een uitdrukking van de kwetsbaarheid en onvolkomenheid van het leven.

12 Snoek | 2014

www.snoekgroep.nl

Blank bloeiende bomen (1961) - Boele Bregman | Collectie Museum Belvédère

www.snoekgroep.nl

Snoek

| 2014

13

Vijftig tinten groen en andere natuurlijke opties Tuinontwerper Gienus Reurink over het vergroenen van de omgeving Of het nu gaat om woonhuizen, bedrijven en overheden of om scholen, kinderdagverblijven en zorggroepen, groen heeft een positief effect op onze gezondheid en ons welzijn. Bovendien: groen verveelt nooit, want de natuur is altijd in beweging. De ervaren en bevlogen ontwerper van Snoek Hoveniers Gienus Reurink (52) weet er alles van. Hij legt uit wat je met groen kunt doen in je eigen tuin, in je werkomgeving maar ook op schoolpleinen. Maar ook wat al dat groen met jou doet!

14 Snoek | 2014

“Groen is een geweldige verrijking”, begint Gienus. “In de woonomgeving kan groen een prachtig verlengstuk zijn van je huis”, zegt hij. “Je betrekt namelijk de natuur bij je woning. Dat kan op veel manieren worden ingevuld. Daarom is het voor mij als ontwerper belangrijk dat ik een goed beeld hebt van de bewoners. Wat willen ze met hun tuin? Welke sfeer en uitstraling moet de tuin hebben? Houden ze van strak en netjes of juist niet? Vinden ze een vijver leuk? Op basis van die informatie gaan we aan de slag.”

www.snoekgroep.nl

Gevleugelde vrienden Alles hangt dus af van de wensen van de bewoners. “Een bloementuin met veel kleur en vlinderstruiken is niet alleen een lust voor het oog, het zorgt er ook voor dat je in de zomer met volle teugen kunt genieten van de meest schitterende vlinders en van het gezoem van hommels.” Liever meer vogels? “Dan is een dennenboom of een krentenboompje een prima optie. Daar komen onze gevleugelde vrienden graag op af.” Maar voor wie echt de rust en ontspanning zoekt, heeft Gienus een ander advies: “Wuivende grassen. Die werken erg ontspannend. Die kun je goed combineren

kan zijn bij scholen, kinderdagverblijven, maar ook bij zorginstellingen. In een groene omgeving knappen patiënten sneller op en bewegen kinderen meer. “Waarom maak je de kinderen niet blij met een avontuurlijke omgeving? Geurende planten, een schooltuintje met kruiden, kleurrijke bloemen, een klimboom, een klauterberg en wat helemaal erg leuk is: een eetbare tuin met bessen-, bramen-, aardbeienstruiken. Altijd leuk en bovendien erg lekker! Het zijn allemaal mogelijkheden om de zintuigen te prikkelen en de uitdaging en het plezier te vergroten. Het heeft ook nog eens een educatieve waarde.”

Magneet

met een mooi terras, dat omsloten is door een bladhoudende haag en een kleurenborder met hortensia is ook een goed idee.” Een goed verzorgd, groen bedrijventerrein draagt bij aan de positieve uitstraling van een bedrijf. “Hetzelfde geldt voor groen op het dak en aan de gevel. Bovendien snijdt het mes aan twee kanten: het is mooi om te zien en door de isolerende werking bespaar je ook nog flink op energiekosten.” Wat in de bebouwde omgeving ook niet vergeten moet worden is dat bomen en struiken zorgen voor een betere luchtkwaliteit, ze bieden schaduw en dempen geluid.

Wat vindt Gienus belangrijk in zijn eigen tuin? De ontwerper glimlacht. “Het is een groene oase. Ik heb veel tinten groen. Een groene wand van klimop. Bomen. Daar ben ik ook gek op. Ik heb een walnootboom met daaronder een terrasje en krentenboompjes. Tja, wat nog meer? Oh ja, blauwe regen, druif, groothoefblad, vingergras,

“ Het is een groene oase Ik heb veel tinten groen.”

Prikkelende zintuigen

vormbuxus. Als ik vanuit de woonkamer naar buiten kijk, dan word ik bijna automatisch de tuin ingetrokken. Dan moet ik er even in rond lopen, ook al komt de regen met bakken uit de lucht vallen. Mijn tuin is een magneet.”

Het valt de ontwerper op dat veel schoolpleinen eruit zien als een grote stenen massa. “Ik vind dat jammer. Een en al bestrating”, zegt hij. Dat terwijl groen van grote waarde met geurende bloemen en planten, want geuren geven je een gelukzalig gevoel.”

Positieve uitstraling

Tuinontwerper bij Snoek Hoveniers Geboren: 16 december 1960 in Nieuw-Dordrecht Burgerlijke staat: latrelatie met Mirjam, twee dochters uit een eerder huwelijk, Dyan (18) en Liza (21) Loopbaan: Begonnen als tekenaar bij de plantsoenendienst in Emmen, daarna als hovenier en later als tuinontwerper bij Groencentrum Ruinemans, sinds 1995 bij Snoek Hoveniers, eerst als calculator/ontwerper en nu als accountmanager/ontwerper. Hobby’s: “Mijn werk is deels mijn hobby, dus ik bezoek regelmatig tuinen en lees vakliteratuur. Verder luister ik graag muziek (blues, americana en rock) en ik ga regelmatig met mijn vriendin of met vrienden naar kroegjes waar leuke bandjes spelen. Ook zitten we graag op zonnige terrasjes met een lekker wijntje. Om fit te blijven ga ik regelmatig mountainbiken en ’s winters schaatsen.” ■

Een ontspannen en gelukkig mens doet zijn werk sneller en beter. Een groene werkomgeving levert daar een positieve bijdrage aan. “Groen zorgt niet alleen voor rust en ontspanning, maar ook voor inspiratie”, vervolgt Gienus. “Het is toch veel plezieriger om in je lunchpauze in een groene omgeving te wandelen dan over een kaal bedrijventerrein. Met grote en kleine groenstroken creëer je een fraaie natuurlijke routing tussen de bedrijven. Een sfeervol pleintje

Marchienus Reurink

www.snoekgroep.nl

Snoek

| 2014

15

De samenwerking tussen GAVC en Snoek Hoveniers

Groen langs de lijn Het is een goede deal. Snoek Hoveniers verzorgt het groenonderhoud van de Grouster voetbalvereniging GAVC en in ruil daarvoor kunnen de medewerkers van Snoek kosteloos twee keer per week gebruik maken van de sportvoorzieningen van de club. De samenwerking is de weerslag van een jarenlange hechte band tussen beide partijen.

binnenkort 400 nieuwe bomen planten.” De diensten van Snoek zijn zeer welkom. Nicolai: “De velden zijn gelegen op de open ruimte, dat heeft toch iets kaals. Groen kleedt aan, groen brengt wat gezelligheid.”

extra belangrijk om fit te blijven. Daarnaast is het gewoon ook ontzettend leuk om samen te sporten, het schept ook weer een extra band.”

Wolkbreuk Snoek en GAVC onderhouden sinds jaar en dag een warme band. Dan kijk je ook terug op gezamenlijke belevenissen. Nicolai herinnert zich nog goed die bewuste zondagochtend 8 jaar geleden: “Een belangrijke beslissingswedstrijd tussen Wolvega en Leeuwarden stond die middag op de agenda. Daar konden we aardig mee verdienen, voor een amateurclub is dat een buitenkansje.” Maar toen was daar die wolkbreuk. Nicolai: “Het veld veranderde in een modderpoel en werd onbespeelbaar. Maar Snoek was snel paraat, mét materieel. Met kranen en rollers ontdeden ze het veld van alle drek. En wat denk je? Om 14.30 kon de wedstrijd doorgaan! Legendarisch.”

“ Groen kleedt aan, groen brengt wat gezelligheid.”

16 Snoek | 2014

Samen sporten Als tegenprestatie voor hun diensten kunnen de werknemers van Snoek gebruik maken van de sportfaciliteiten van GAVC. Onder begeleiding van een fysiotherapeut wordt hier twee keer per week gesport. Directeur Douwe Snoek: “Daar zijn we erg blij mee. Bewegen is essentieel. Want een gezonde en gemotiveerde werknemer telt voor twee. En bovendien: we zullen langer door moeten werken en dat maakt het

www.snoekgroep.nl

Bert Nicolai Voorzitter GAVC sinds 2010, en voorzitter van de sponsorcommissie sinds 1996 Geboren: 20 december 1964 in Hurdegaryp, woont nu in Grou Hobby’s: voetballen (speler van GAVC3), voetbal kijken, over voetbal lezen en voetbalcoach (van GAVC2) ■

Eén op de tien Grousters is lid van GAVC. “Dat geeft wel aan hoe geworteld de club hier is bij de inwoners”, vertelt voorzitter Bert Nicolai. “We tellen zo’n dertig teams. Jongens, meisjes, pupillen, junioren en volwassenen: iedereen doet mee.” Naast een kunstgrasveld, heeft de club twee grasvoetbalvelden die worden onderhouden door BV Sport uit Leeuwarden. Alles wat daaromheen gebeurt aan groenvoorzieningen neemt Snoek Hoveniers voor zijn rekening. Nicolai: “We hebben een kantine op hoogte, op de daarvoor gelegen heuvel heeft Snoek Hoveniers 4000 hedra’s (klimop, red.) geplant. Op de geluidswal gaat Snoek

Architect Hendrik Klinkhamer:

‘In een mooi groen landschap, is het gebouw bijna ondergeschikt’ Groen heeft altijd al een belangrijke rol gespeeld in de ontwerpen van Hendrik Klinkhamer. “Je voelt je namelijk gewoon beter in een groene omgeving”, stelt de architect van COarchitecten uit Emmen. “Uit groen is veel meer winst te halen dan we ons vaak realiseren. Wanneer je een mooi groen landschap hebt, is het gebouw eigenlijk al bijna ondergeschikt.” Dat is een opmerkelijke uitspraak voor een architect. “Inderdaad, het klinkt misschien vreemd”, zegt hij. “Maar als een omgeving heel goed en krachtig is, werkt dat vaak wel zo.” Het is de combinatie die hem intrigeert: “Wanneer ik in Drenthe door de bossen loop, zie ik prachtige bomen. Maar wat is spannender dan wanneer je te midden van die bomen een klein boswachtershuisje tegenkomt?”

Zuurstofproductie Maar de omgekeerde situatie bestaat ook. “Soms ontwerp je een huis voor een omgeving met juist erg weinig groen. Dan is een goed tuinarchitect goud waard. Ik werk veel samen met Gienus Reurink van Snoek Hoveniers. Die is in staat om een heel mooie natuurlijke omgeving creëren, die prachtig aansluit op de sfeer van de woning.” Ook bomen zijn daarin belangrijk. “Ik heb in Emmen de ‘Wilhelminahof’ ontworpen, een woontoren van 34 meter hoog. Als je van de bovenste verdieping naar beneden kijkt, zie je alleen maar bomen. Je hebt dan helemaal niet het gevoel dat je in de stad zit. Maar bomen doen méér. Ze zorgen voor zuurstofproductie en reduceren fijnstof. Bovendien kunnen de bladeren zorgen voor een natuurlijke zonwering.”

vochtig is. Daarnaast gebruik ik graag baksteen, het is oer-Hollands materiaal, relatief goedkoop en heeft een mooie uitstraling.” Ook groene daken doen het goed: “Een sedumdak neemt 90 procent vocht op. Bij de verdamping van dat vocht wordt het gebouw op een natuurlijke manier gekoeld.”

Selfsupporting landschap Zo’n 20 jaar geleden ontvluchtte de architect de drukte van de stad. Hij verwisselde Rotterdam voor Emmen, een veel groenere omgeving, die ook heel veel kansen biedt. Klinkhamer: “We hebben hier te maken met krimp. Het aantal inwoners neemt af. Daardoor komt er veel meer ruimte bij die we op een natuurlijke manier kunnen inrichten, ook als het om grotere gebieden gaat. Je kunt beplanting zó op elkaar afstemmen dat het één het ander niet overwoekert. Zo creëer je een selfsupporting landschap. Het mooie is dat het qua onderhoud niet veel hoeft te kosten.”

Hout is gezond

www.snoekgroep.nl

Hendrik Klinkhamer Architect bij COarchitecten Geboren: 29 april 1959 in Borger Hobby’s: tennis, golf en het organiseren van buitenexposities ■

Klinkhamer gebruikt in zijn ontwerpen veel natuurlijke materialen. “Hout is daar een mooi voorbeeld van. Hout is gezond, milieuvriendelijk en het is een hernieuwbaar materiaal.” Voor de binnenwanden maakt hij ook wel gebruik van leem: “Daarmee kun je een goede vochtbalans in een ruimte creëren. Leem staat vocht af bij een droog binnenklimaat en absorbeert als het binnen

Snoek

| 2014

17

De actieve schil van Team 5:

Holbewonen 2.0 Een innovatieve laag om je huis die zorgt voor verkoeling in de zomer en verwarming in de winter. Menno Bekkema, directeur van Bekkema Bruinsma installatietechniek, is de geestelijk vader van deze actieve schil. Vanuit de ketensamenwerking Team 5 voert Bekkema nu met subsidie van de provincie Fryslân een pilotproject uit in Bakhuizen. ‘Niks nieuws eigenlijk, dit deden de holbewoners ook al.’

18 Snoek | 2014

Hoe werkt de actieve schil? “Dat is een schil om het huis die bestaat uit een dunne laag isolatie waarop buizen bevestigd zijn. Door grondwater door die buizen te pompen, houden we de buitenkant van de woning op 10 graden. De buizen zijn van de buitenkant niet zichtbaar, want ze zijn afgewerkt met een stuclaag op de muren en op het dak ligt de actieve schil onder de dakpannen. Ik kwam op het idee toen ik merkte dat mijn drie meter diepe kelder minder energie verbruikte dan de rest van het huis. Wat we met de actieve schil dus theoretisch gezien doen, is de woning de grond in laten zakken. Niks nieuws

www.snoekgroep.nl

eigenlijk, want dat deden we vroeger als holbewoners eigenlijk ook al.”

Wat levert dit op? “Lagere energiekosten in de winter, verkoeling in de zomer en daardoor een hoger wooncomfort. Bovendien zorgt de actieve schil zomers voor zoveel verkoeling dat het de opwarming in stedelijke gebieden naar beneden brengt. Huizen geven dan namelijk minder reflectiewarmte af. Het unieke is dat we de woning van buiten af verwarmen en koelen in plaats van andersom. Het transmissieverlies maak je daarmee kleiner.”

Wat verwacht je voor de toekomst? “We hebben dit nu in een bestaande woning aangebracht, maar het leent zich

“ Het unieke is dat we de woning van buiten af verwarmen en koelen.”

Wat onderzoeken jullie in dit pilotproject?

Over Team 5

Menno Bekkema

Woningen zo energiezuinig en leefbaar mogelijk maken. Dat is waar Team 5 zich mee bezighoudt. Het is een ketensamenwerking van vier Friese bedrijven: Menno Sappé Reinigingsspecialisten, Agricola Bouw ’75, Bekkema Bruinsma installatietechniek en Kranendonk schilders.

Directeur Bekkema Bruinsma installatietechniek Geboren: 30 oktober 1976, Warns Burgerlijke staat: alleenstaand Loopbaan: vanaf mijn 21e ben ik al eigen baas Hobby’s: motorrijden, skûtsjesilen, voetbal ■

“We willen aantonen dat dit een reductie van energiekosten oplevert ten opzichte van de gebruikelijke isolatiemethoden. Wonen Zuidwest Friesland heeft twee gelijke , niet bewoonde woningen ter beschikking gesteld. Op één is de actieve schil aangebracht. In september zijn we begonnen met meten. Dit doen we een jaar dus de resultaten moeten nog komen, maar we hebben in de warme weken al grote verschillen gezien. In de slaapkamers van de gewone woning was de temperatuur 25 graden, terwijl het in de slaapkamers van de woning met de actieve schil slechts 19 graden was.”

natuurlijk ook prima voor nieuwbouw. Dan kun je het in het bouwproces integreren. Het staat nu nog in de kinderschoenen, maar als de testresultaten goed zijn gaat de ontwikkeling verder. Ik verwacht dat dit een enorm succes wordt.”

www.snoekgroep.nl

Snoek

| 2014

19

Parc Emslandermeer

‘Het fijne van Snoek Hoveniers is dat ze méédenken’ Een huis aan het water, het was de droom van Liesbeth Janus. In 2005 kon ze dit realiseren in Parc Emslandermeer in Vlagtwedde. Al snel nam zij zitting als bestuurslid cq voorzitter in de Stichting Bewonersbelangen en raakte betrokken bij de ontwikkeling van het beeldkwaliteitsplan voor het park. “Ons doel was om de kwaliteit van het Parc Emslandermeer naar een hoger plan te brengen.”

Meer uniformiteit, een meer open structuur en verhoging van de kwaliteit van de gemeenschappelijke gronden, dat waren de drie hoofdzaken waar de bewoners met het beeldkwaliteitsplan op in wilden zetten. Het beeldkwaliteitsplan werd tegelijkertijd het handboek voor Snoek Hoveniers. Belangrijk punt daarbij was een directer contact tussen het bestuur en de werkgroep Beeldkwaliteitsplan en Snoek. “Daarom hebben we een Technische Commissie in het leven geroepen, waarin twee bestuursleden, drie bewoners, een managementlid van Parc Emslandermeer en Snoek Hoveniers zitting in hebben”, vertelt mevrouw Janus. “We komen een keer per zes weken bij elkaar om de voortgang van de werkzaamheden te bespreken, lopende projecten en mogelijke knelpunten door te nemen. Een heel direct contact dus, en dat werkt heel goed.”

Open structuur Na haar vijfjarig voorzitterschap van de Stichting Bewonersbelangen Parc Emslandermeer, bleef Janus actief in de Technische Commisie. Daardoor is ze nauw betrokken bij de opwaardering van het park. “Er is veel

20 Snoek | 2014

vooruitgang geboekt”, vertelt ze. “Er is inderdaad een meer open structuur gekomen. Dat was voorheen niet op alle plekken in het park het geval.” Meer uniformiteit geeft het park een sterkere uitstraling. “Dat vraagt veel inzet van iedereen. Een keer per jaar houden wij met Snoek een inspectieronde om zo knelpunten die er nog zijn in kaart te brengen. Dit om ook de kwaliteit van de leefomgeving van de huizen in alle facetten door te zetten. Wij zien bij de huizen liever niet al te kleine terrassen, hekken of smalle toegangspaden. Ook letten we op voegwerk, schilderwerk en dakgoten. Als er manco’s zijn koppelen we dat terug naar de eigenaren. Ziet het er perfect uit dan laten we dat ook weten. De respons die we daarop krijgen is erg positief.”

Uitstraling Afgelopen jaar verwijderde Snoek veel bomen. Die robinia’s en een aantal elzen veroorzaakten schade aan wegen en huizen. Daarvoor in de plaats zijn nieuwe kleurrijke bomen geplant zoals de linde en de eik. Ook renoveerde Snoek de entree. Het resultaat was een overzichtelijke entree en met name

www.snoekgroep.nl

voor de voetgangers een veilige, duidelijke oversteekplaats. “Alles is opnieuw aangelegd en er is een prachtig nieuw naambord ‘Parc Emslandermeer’ geplaatst met spelende verlichting. Het fijne van Snoek Hoveniers is dat ze méédenken en met ideeën en voorstellen komen. De lijnen met ons als Bestuur en Technische Commissie zijn nu heel kort en dat werpt zijn vruchten af. Je krijgt bij Snoek eigenlijk het gevoel dat het hun eigen park is, zo betrokken zijn ze.”

Leukste park Snoek is natuurlijk ook een zeer veelzijdig hoveniersbedrijf: “Ze zijn ons op alle ge-

bieden van dienst. Zo willen we karpers uit gaan zetten in de binnenmeren van het Parc Emslandermeer. Snoek heeft ons bij de uitwerking van dat plan geadviseerd en heeft al veel voorbereidend werk aan de meren gedaan. Maar Snoek vervangt bijvoorbeeld ook bij enkele huizen aan het water de walbeschoeiing. Het is voor ons heel prettig dat we hiervoor bij één bedrijf terecht kunnen.” In augustus 2013 werd Parc Emslandermeer door het publiek uitgeroepen tot het ‘leukste vakantiepark van Groningen’. “Daar heeft Snoek Hoveniers zeker een belangrijke bijdrage aan geleverd.”

Liesbeth Janus Mevrouw Janus werd in 2006 actief als bestuurslid van Stichting Bewonersbelangen Parc Emslandermeer. Ze was van 2007 tot 2011 voorzitter van de stichting en was vanaf het begin betrokken bij het Beeldkwaliteitsplan en de Technische Commissie van Parc Emslandermeer. Woonplaats: Breda Kinderen/kleinkinderen: drie kinderen, vier kleinkinderen Hobby’s: Het organiseren van evenementen en met mijn kleinkinderen hier op het park vertoeven en samen met hen steden en musea bezoeken. ■

www.snoekgroep.nl

Snoek

| 2014

21

‘Ik wil vieze handen krijgen’ Vijf vragen aan... Pascal Guijt Pascal Guijt (38) is één van de tophoveniers die Snoek Hoveniers in dienst heeft. Hij is sinds 2009 werkzaam bij de vestiging in Nieuw-Dordrecht.

Hoe ben je in dit werk terecht gekomen?

Waarom werk je graag in het groen?

“Ik heb een periode als snijbloemteler gewerkt. Toen dat bedrijf ging verhuizen, had ik de keuze meeverhuizen of ander werk zoeken. Ik zag dat een hovenier in Katwijk – waar ik toen woonde – mensen zocht. Zo ben ik in het hoveniersvak terecht gekomen. Ik wist eigenlijk weinig van tuinen want ik had mijn hele leven in een flat gewoond. Maar wat me aantrok was het buiten werken en het contact met klanten. Dat gaf voor mij de doorslag. Toen ik naar Duitsland verhuisde, ben ik bij Snoek aan de slag gegaan.”

“Ik ben geen binnenmens. Ik wil vieze handen krijgen. Het groen heeft me altijd getrokken. Ik vind het interessant hoe de natuur in elkaar steekt, hoe een plant of bloem bloeit en welke dieren dat weer aantrekt. Het onderhoud van particuliere tuinen vind ik het leukst. Priegelwerk, om het zo maar te zeggen. Daar ligt mijn hart want je maakt echt mensen blij. Vooral het contact dat ik heb met klanten vind ik erg leuk. Ook al ben ik niet echt een prater, ik vind het wel heel gezellig om anderen om me heen te hebben.”

Hoe ziet een doorsnee werkdag eruit? “Om half acht haal ik de bus met aanhanger op. Ik zorg dat ik alles bij me heb en rijd alleen of met een collega naar de klant. Ik loop de tuin in en ga aan het werk. Rond half vijf ben ik weer op de zaak, ik breng de bus weer terug, laad eventueel nog in voor de volgende dag en ga naar huis. We krijgen een weekplanning, dus ik weet precies wat me te doen staat.”

“Bij het onderhoud van tuinen kan er eens een plant of boom dood gaan. De uitdaging is om het dan weer zo natuurlijk mogelijk achter te laten. Bij de aanleg van een nieuwe tuin kun je echt van alles in de grond vinden: een boomstronk of kabel bijvoorbeeld. Het vreemdste dat ik ooit tegen gekomen ben? Dat was toen ik nog in Katwijk werkte. We moesten nieuwe palen in een tuin zetten, maar bij het eruit trekken van de oude

www.snoekgroep.nl

Ga je na het werk nog in je eigen tuin aan de slag? “Het is niet zo dat ik elke dag na het werk de tuin in vlieg, maar ik heb nu 1000 vierkante meter grond dus dat houd ik wel goed bij. We hebben een groot grasveld, een kippenren, borders met planten, een speelhoek voor de kinderen en een moestuin. Maar die moestuin daar bemoei ik me niet mee. Die is van de vrouw!”

Pascal Guijt Hovenier bij Snoek Hoveniers Geboren: 20 juli 1975 in Leiden Burgerlijke staat: Getrouwd, vier kinderen Loopbaan: Eerst 9 jaar op een snijbloemenkwekerij gewerkt, inmiddels een jaar of 14 hovenier Hobby’s: Zijn gezin, Bijbelstudie, tennis en muziek ■

22 Snoek | 2014

Welke uitdagingen kom je tegen?

hoorden we vreemde geluiden die we niet direct konden thuisbrengen. Vervolgens begon het ook apart te ruiken. Toen bleek dat de oude palen 10 jaar lang in een gasleiding hadden gestaan.”

Gienus Colomn Gienus Reurink, tuinarchitect bij Snoek Hoveniers

Tuingeluk In de drukste tijd van het jaar is haastige spoed zelden goed. Dat geldt ook voor een tuinontwerper. Je rent en vliegt van het ene project naar het andere. Het creatieve brein draait op volle toeren en mooie ontwerpen rollen van de tekentafel. Dan gaat het een keer mis… Ik kreeg een mooie ontwerpopdracht van een jong gezin uit een klein Fries dorpje, onder de rook van Leeuwarden. Ik had het wensenlijstje en een paar foto’s van de tuin via de mail binnengekregen. Een collega had de tuin ingemeten: een kleine oppervlakte, maar wel met een mooi uitzicht op het Friese platteland. Er moest in elk geval een stuk gazon gecreëerd worden, evenals een border met bloemen en een terras. Ik kende de mensen niet persoonlijk en was ook niet ter plekke wezen kijken, iets wat ik normaal altijd wel doe. Ik had op mijn manier wel een goede voorstelling van hoe het moest worden. Enthousiast ging ik aan de slag: strakke lijnen, beetje modern. Het waren immers jonge mensen. Het werd een prachtig ontwerp. Ik kon me er helemaal in vinden. Ontwerp opgestuurd, dat moest dus wel goed komen. Twee weken later kreeg ik tot mijn verbazing een teleurstellend bericht terug.

Colofon

‘Snoek’ is het relatiemagazine van de Snoekgroep, een bijzonder compleet hoveniersbedrijf met specialisten op elk terrein. Snoek Hoveniers is al ruim 30 jaar een begrip in het noorden van Nederland een heeft vestigingen in Grou en Nieuw-Dordrecht.

Het door mij gerealiseerde ontwerp was absoluut niet in goede aarde gevallen. Ze konden zich er helemaal niet in vinden. Veel te modern, te steriel, niet gezellig en ze kregen geen warm gevoel bij de strakke lijnen. Dat was het wel zo’n beetje. Ik krabde me eens achter het oor en realiseerde me dat ik de plank volledig had misgeslagen. Ik heb ze meteen gebeld om te vertellen dat ik het niet goed heb gedaan door niet goed te luisteren. Ik wilde mijn fout herstellen. We maakten een afspraak en ik kon dus persoonlijk met ze kennismaken en de tuin en het woonhuis met eigen ogen aanschouwen. De afspraak was vroeg in de morgen. Ik was zeer benieuwd, maar toen ik aanbelde en er niet werd opengedaan, kreeg ik een vreemd gevoel. Na 10 minuten in de auto gewacht te hebben heb ik nog maar eens aangebeld. En ja hoor, de deur ging open. Een jonge vrouw in nachtjapon stond voor me, een kleine baby op haar arm. Ze had zich verslapen, de baby had de hele nacht gehuild.

Uitgever Snoekgroep Redactie en bladmanagement Narvic Media en Communicatie Fotografie Fazzi fotografie en anderen Vormgeving Visueel Collectief Drukwerk Visueel Collectief

Allerhartelijkst werd ik ontvangen met koffie en oranjekoek. Het was een knus en gezellig oud huisje, ingericht met antieke spulletjes. De tuin had een prachtig uitzicht omringd door mooi groen. In gedachten was ik de tuin al aan het ontwerpen. We hadden een heel warm en persoonlijk gesprek. Het moest natuurlijk allemaal anders. De tuin moest warm, knus en gezellig zijn met ronde vormen en aansluiten op het landschap. Totaal anders dan wat ik eerst had bedacht. Met een voldaan gevoel reed ik terug naar kantoor. Het nieuwe ontwerp had ik de volgende dag al klaar en opgestuurd. Na een week kreeg ik een mailtje terug: Ze vonden het ontwerp prachtig en konden zich er helemaal in vinden. In gedachten zag ik ze al in de tuin zitten, helemaal gelukkig. Daar gaat het om: hun tuin, hun tuingeluk! Zo zie je maar weer dat je je als tuinontwerper altijd goed ter plekke moet inleven, dat je een goede klik met je opdrachtgever moet hebben en dat je dus niet je eigen (tuin) kunstje moet doen!

Aan dit magazine hebben meegewerkt: Menno Bakker, Museum Belvédère, Menno Bekkema, Ingrid van Damme, Henk Dilling, Vitale Groene Stad, Frans Fazzi, Pascal Guijt, Atty-Marije Horjus, Liesbeth Janus, Brenda de Jong, Hendrik Klinkhamer, Fransien Mulder, Bert Nicolai, Gienus Reurink, Berend Snoek, Douwe Snoek, Germ Snoek, Sabrina Stern, Siem de Vlas, mevrouw Wiegersma, zorginstelling Nieuw-Mellens en de medewerkers van Snoek Hoveniers. www.snoekgroep.nl twitter @SnoekHoveniers

HET MAGAZINE VAN DE SNOEK GROEP

Vestiging Grou Biensma 6, 9001 ZZ Grou T (0566) 621541 E [email protected] Vestiging Nieuw Dordrecht Klazienaveensestraat 107, 7885 BC Nieuw-Dordrecht T (0591) 315765 E [email protected]