Kinderopvang Groen en Gezond

Hét Kennis- en Praktijkcentrum voor natuureducatie

Kind van Nature tweedaagse 18 en 19 september 2014

Kinderopvang Groen en Gezond

Ga voor de laatste info en inschrijfformulier naar: www.kindvannature.nl Volg ons op twitter @kindvannature


Uitgebreid dagprogramma Kind van Nature tweedaagse 18 en 19 september 2014, Soesterberg-Amersfoort In het Jaar van de Groene Kinderopvang pakt Kind van Nature uit! De zesde editie van de conferentie biedt u de mogelijkheid te kiezen voor een aansluitende tour langs inspirerende locaties. Het centrale thema tijdens de conferentie op 18 september is de relatie tussen groen en gezondheid. We zijn te gast in het prachtig gelegen conferentiehotel Kontakt der Kontinenten in Soesterberg. Op 19 september bezoeken we vervolgens voorbeelden van groene kinderopvang in de praktijk. De tour brengt ons naar Amersfoort, al twee keer de Groenste stad van Nederland! Kinderopvang Groen en Gezond Natuur is goed voor de gezondheid van kinderen. Dat voelen we aan op onze klompen. Buitenlucht is gezond. Natuur daagt uit tot bewegen. Natuur als uitlaapklep. In visies en beleid halen we veelvuldig deze relatie aan. Maar in hoeverre is het positieve effect aangetoond? En wat doen we hiermee in de praktijk? De één kiest voor gezonde voeding, de ander legt het accent op bewegen en een derde gaat voor buitenslapen. En in hoeverre is groene kinderopvang eigenlijk ook duurzame kinderopvang? Zowel plenair als in workshops verkennen we het thema Groen en Gezond. We belichten we tal van aspecten van het thema. Plenair laat u zich inspireren en in de workshops gaat u dieper in op één van de subthema’s. Marc Veekamp (Veldwerk Nederland, dagvoorzitter) leidt het thema in. De eerste plenaire bijdrage brengt ons in de wereld van het onderzoek. Jolanda Maas (VU Amsterdam) gaat o.a. in op het effect van groene speelpleinen op de gezondheid van kinderen. Ilonka Pulles (Ons Kindercentrum) heeft al twee keer de Groene Giraf, stimuleringsprijs voor duurzame kinderopvang, gewonnen. En niet voor niets. In haar presentatie laat zij zien waar je met een visie op groene en gezonde opvang kunt komen. Natuurmarkt Voor het begin van het ochtendprogramma en in de pauzes kan iedereen de natuurmarkt bezoeken. U kunt ook kiezen voor een uitgebreid bezoek aan de natuurmarkt tijdens workshopronde 2.


Natuurbelevingsactiviteit In kleinere groepen gaan we na de lunch naar buiten om het thema van de dag aan den lijve te ervaren. Kleedt u op het weer en wees voorbereid op onverharde paden. Kosten U kunt kiezen voor deelname aan beide programma-onderdelen of voor deelname aan alleen de conferentiedag op 18 september. Tot 15 juni kunt u gebruik maken van het Early Bird tarief. Deelname conferentie 18 september (incl lunch, borrel)

€110,- (Early Birds € 80,-)

Deelname beide programmadagen (op basis van halfpension, 1 persoonskamer)

€170,- (Early Birds €140,-)

Inclusief bij deelname aan beide programmadagen: Koffie, thee, twee keer lunch, borrel op donderdag, drie gangen diner incl één consumptie, overnachting op eenpersoonskamer met eigen douche/toilet, ontbijtbuffet, vervoer per bus op dag 2. Aanmelden Aanmelden kan door het inschrijfformulier via www.kindvannature.nl te downloaden, in te vullen en per mail te sturen naar [email protected] Wij reserveren uw hotelkamer. Annuleringsvoorwaarden staan op het inschrijfformulier.


Programma conferentie 18 september 09.00 10.00

11.15 11.45

ontvangst inschrijfbalie ontvangst, Natuurmarkt opening door dagvoorzitter (Marc Veekamp, Veldwerk Nederland) plenaire bijdrages: • Vitamine G: het belang van contact met natuur voor de ontwikkeling van kinderen (Jolanda Maas, VU Amsterdam) • Groen van top tot teen: een praktijkverhaal (Ilonka Pulles, Kinderopvang Ons Kindercentrum) pauze, Natuurmarkt workshopronde 1 • W 1: Groen denken, duurzaam doen (Ilse Vlaming) • W 2: Voeding: kiezen voor duurzaam en gezond (Anneke Tel – de Vos) • W 3: Slapen in het groen (Ileen Purperhart) • W 4: Bewegen naar diepgaande natuurbeleving (Anne Mijke van Harten) • W 5: Uitwisseling Groen Gescoord (Barbara Panhuiijzen) • Salon: met Jolanda Maas en Ilonka Pulles

13.00 14.00 15.00 16.15 16.30 17.30

lunch, Natuurmarkt natuurbelevingsactiviteiten (In2Nature en Veldwerk Nederland) workshopronde 2 plenaire afronding met uitslag fotowedstrijd ModderDag 2014 borrel einde conferentie

Voor deelnemers dag 2 18.00 vooruitblik dag 2 al wandelend op Soesterhoogt 20.00 avonddiner

Programma excursie 19 september Na het ontbijt vertrekken we in groepen en bezoeken een aantal inspirerende locaties voor natuur in de kinderopvang in / rond Amersfoort. Op iedere locatie wacht u een enthousiaste inleider. We brengen bezoeken aan locaties als: • Een kinderdagverblijf van SKA Amersfoort met ontdektuin. De SKA werkt al jaren aan verankering van natuurbeleving in de praktijk van de dagopvang. De diverse ontdektuinen vormen de visitekaartjes. • Basisschool ’t Anker met BSO de Blauwe Karper (SKON) en peuterschool. t‘t Anker is in binnen- en buitenland bekend vanwege haar twee natuurlijke ontdektuinen. Zowel bij de onderbouw en peuterschool als bij de bovenbouw en BSO heeft een jarenlang proces geleid tot tuinen van formaat. Compleet met speelwater, moestuin, klauterbos en kruiptunnels. • Natuuractiviteiten in Soesterduinen mmv Groen Cement metselaars. We vertrekken ’s ochtends om 9 uur. Onderweg krijgt u koffie/thee en een lunch aangeboden. Rond 5 uur bent u terug bij Kontakt der Kontinenten.


Locatie/accommodatie De conferentie Kind van Nature 2014 vindt plaats op 18 september in conferentiehotel Kontakt der Kontinenten te Soesterberg. Kontakt der Kontinenten ligt midden op de Utrechtse Heuvelrug en wordt omgeven door een prachtig, bosachtig park. Het plenaire deel van het programma vindt plaats in de Ceciliakapel, het hart van het voormalige klooster. Aan het eind van de dag wordt een heerlijk drie gangen diner geserveerd. U overnacht op een luxe, eenpersoonskamer met eigen douche/toilet. ’s Ochtends staat een uitgebreid ontbijtbuffet voor u klaar. De excursiedag, 19 september, wordt u vervoerd per bus. Onderweg krijgt u een lunch aangeboden. Aan het eind van de excursie rijden we via station Amersfoort weer terug naar Soesterberg. Meer info: www.kontaktderkontinenten.nl Bereikbaarheid Met de auto is Kontakt der Kontinenten goed bereikbaar. De locatie ligt vlakbij afrit Soest aan de A-1. Parkeren is gratis. Het adres is: Amersfoortsestraat 20 3769 AS Soesterberg Openbaar vervoer Vanaf station Amersfoort kunt u in ca 15 minuten met de streekbus rechtstreeks naar Kontakt der Kontinenten.


Toelichting programma Plenaire lezingen 1

Vitamine G: het belang van natuur voor een gezonde ontwikkeling van kinderen Door: Jolanda Maas (Vrije Universiteit Amsterdam)

Tijdens de eerste plenaire presentatie tijdens de conferentie zal Jolanda Maas u meenemen in de wetenschappelijke kennis over het belang van natuur voor een gezonde ontwikkeling van kinderen. Uit haar eerdere ‘Vitamine G’-onderzoek bleek dat mensen met meer groen in hun woonomgeving zich gezonder voelen en ook daadwerkelijk minder vaak bij de huisarts komen met klachten als diabetes, depressie en coronaire hartziekten. Ook voert Jolanda onderzoek uit naar het effect van groene speelpleinen. Jolanda Maas is als geen ander in staat om de resultaten van haar onderzoeken op een toegankelijke wijze te presenteren en daarbij de link naar de kinderopvang te leggen. Dr. Jolanda Maas is senior onderzoeker bij de afdeling Sociale Geneeskunde van het VU Medisch Centrum en de afdeling Sociale en Organisatiepsychologie van de VU Universiteit te Amsterdam. Ze is van achtergrond sociologe en doet al bijna 10 jaar onderzoek naar het belang van groen in de woonomgeving voor de gezondheid van mensen. Sinds 2012 voert Jolanda Maas ook specifiek onderzoek uit naar de effecten van groene schoolpleinen op de ontwikkeling van kinderen en onderzoekt ze in opdracht van het Productschap Tuinbouw en de VHG de succes- en faalfactoren van het ontwerp van groene schoolpleinen. Momenteel participeert zij in een Europees onderzoek waarin de relaties tussen natuur en gezondheid nader worden bekeken (zie www.phenotype.eu). 2

Groen van top tot teen: groen in de praktijk! Door: Ilonka Pulles (Ons Kindercentrum)

Gedreven door het idee “het kan ook anders” richtte Ilonka Pulles samen met haar man in 2006 buitenschoolse opvang Ons Kindercentrum op. Leidende uitgangspunten zijn: creativiteit, natuur en duurzaamheid. In de jaren die volgden heeft Ons Kindercentrum zich steeds verder ontwikkeld; bewustwording en het verder ontwikkelen van ‘duurzaamheid in de praktijk’, werken met en voor de natuur en creativiteit is op alle lagen van de organisatie zichtbaar.


Al twee keer heeft Ons Kindercentrum een Groene Giraf gewonnen. Zowel in de categorie buitenschoolse opvang (2011) als in de categorie “nieuwkomer” (2013) is Ons Kindercentrum met deze stimuleringsprijs voor duurzame kinderopvang bekroond. Ons Kindercentrum staat voor haar idealen. “Wat we beloven maken we waar”. Deze houding en het resultaat vallen op. Regelmatig komen collega organisaties bij Ons Kindercentrum op bezoek en raken bezoekers geïnspireerd. Niet voor niets vormt een bezoek aan Ons Kindercentrum een vast onderdeel van één van de Kind van Nature on Tour programma’s! Vandaag vertelt Ilonka haar bijzondere succesverhaal. Ze deelt met ons haar praktijkervaringen en laat ons zien hoe je van top tot teen groen kunt worden. Ilonka Pulles is mede-directeur van Ons Kindercentrum. Ons Kindercentrum heeft inmiddels vier bso locaties in Houten en Culemborg. Ons Kindercentrum werkt momenteel aan uitbreiding met een eerste peutergroep. In 2011 heeft Ons Kindercentrum de Groene Giraf gewonnen in de categorie BSO. In 2013 viel Ons Kindercentrum opnieuw in de prijzen, dit maal met haar nieuwste locatie “De Molen” in Culemborg. Ons Kindercentrum heeft als eerste BSO in Gelderland de titel fair trade BSO gekregen. Ilonka Pulles is van huis uit kleding- en decorontwerpster. Zij heeft gewerkt als ontwerpster voor een musicalschool. De creativiteit zit haar in het bloed, vandaar dat ze de opleiding aan de kunstacademie is gaan volgen. Haar beelden van klei vertalen het gevoel met de natuur. Haar creativiteit wilde ze overbrengen op de kinderen, vandaar de opleiding pedagogiek. In haar werk voor verschillende kinderopvangorganisaties kwam ze er achter wat zij zelf miste en daarom is ze haar eigen plan gaan schrijven. In 2006 is zij met haar partner Ons Kindercentrum gestart.

De dagvoorzitter Marc Veekamp is accountmanager kinderopvang bij Veldwerk Nederland, landelijk kenniscentrum voor natuureducatie. Marc is initiatiefnemer van tal van vernieuwende projecten en ideeën t.a.v. natuur in de kinderopvang. Vanuit Veldwerk Nederland stond hij samen met partnerorganisaties aan de wieg van Kind van Nature. Marc is o.a. lid van het wereldwijde Nature Action Collaborative for Children. Vanuit dit netwerk heeft hij in 2013 ModderDag naar Nederland gehaald. Marc heeft na zijn studie landschapsarchitectuur in Wageningen als ontwerper gewerkt. Later heeft hij de Pabo gedaan en een aantal jaren als leerkracht op een basisschool gewerkt. Sinds 2002 werkt hij bij Veldwerk Nederland. Daarnaast is hij twee maal per jaar actief als reisleider voor SNP, avontuurlijke reizen in zomer en winter. www.veldwerknederland.nl www.kindvannature.nl www.worldforumfoundation.org/nature


Natuurbelevingsactiviteit De natuurbelevingactiviteiten worden uitgevoerd door In2Nature (Johan en Sandra van der Wielen). In2Nature richt zich vooral op jongeren en op training van pedagogisch medewerkers en begeleiders. Samen met Veldwerk Nederland voert In2Nature de NME makelaar uit. Johan van der Wielen is ook natuurfotograaf en geeft daarbij veel workshops over alle facetten van de natuurfotografie. Hij probeert middels de fotografie mensen enthousiast te maken voor de natuur. www.in2nature.nl www.schoffiesnature.nl

Workshops W1

Groen denken, duurzaam doen: meerwaarde creëren met duurzaamheid Door: Ilse Vlaming (Groene Giraf)

Deze workshop richt zich op managers en leidinggevenden en gaat over duurzaamheid. Wat is het? Wat heb je eraan? En wat kun je er in de kinderopvang mee? Je ontdekt je hoe een visie op duurzaamheid bijdraagt aan de kwaliteit van de kinderopvang, de bezetting en de motivatie van medewerkers. Je krijgt grip op wat je al aan duurzaamheid doet en wat je nog meer zou kunnen doen. Na afloop heb je handvatten om duurzaamheid te integreren in beleid en pedagogiek. En ben je geïnspireerd om aan de slag te gaan dankzij makkelijk uitvoerbare praktijkvoorbeelden van duurzame ondernemers. Deelnemers aan de workshop ontvangen een week lang online toegang tot de checklist Duurzame Kinderopvang van de Groene Giraf. Ilse Vlaming is initiatiefnemer van en drijvende kracht achter de Groene Giraf, de stimuleringsprijs voor meer duurzaamheid en duurzame ontwikkeling in de kinderopvang. Ilse geeft workshop, advies en zet mensen aan het denken over hun mogelijkheden zelf bij te dragen aan een mooiere, schonere en voor iedereen welvarende wereld. Ilse is eigenaar van PR advies- en communicatiebureau Plan D. en heeft twee kinderen die naar de kinderopvang gaan. www.degroenegiraf.nl www.plan-d.nu


W2

Voeding: kiezen voor duurzaam en gezond Door: Anneke Tel – de Vos (Casa4 Ondernemen in Welzijn)

In deze interactieve workshop maak je kennis maken met verschillende zienswijzen op: "Wat is gezonde en duurzame voeding?" Je maakt (wellicht opnieuw) kennis met verschillende “duurzame”producten en kunt deze nader ontdekken met je zintuigen: proeven / ruiken / voelen. Vervolgens maak je de stap richting het opzetten van een eigen onderscheidend voedingsbeleid voor jullie groep/kinderopvang en hoe je deze kunt borgen samen met je collega's. Anneke Tel - de Vos is ondernemer binnen “Casa4 Ondernemen in Welzijn” en kinderopvang 't Hummelhûs. Vanuit Casa4 ondersteunt zij ondernemers in duurzame kinderopvang, waarbij natuurbeleving en bewust contact sleutelwoorden zijn. ´t Hummelhûs is gevestigd op een boerenbedrijf in Oudehorne, Friesland, en heeft een grote natuurtuin en een onbespoten moestuin. ´t Hummelhûs heeft als eerste van Nederland het kwaliteitsmerk Groen Cement behaald en won in 2012 de stimuleringsprijs “Groene Giraf” in de categorie duurzame kinderdagverblijven. Een bewuste keuze voor gezonde en duurzame voeding is een vanzelfsprekendheid voor ’t Hummelhus. www.casa4.nl www.thummelhus.nl nb Casa4, Ondernemen in Welzijn is standhouder op de Natuurmarkt! W3

Slapen in het groen Door: Ileen Purperhart (Hestia Kinderopvang)

Hestia Kinderopvang hanteert de pedagogische benadering van Reggio Emilia. Centraal staat wat het kind wel kan i.p.v. wat het kind niet kan. De omgeving is één van de pijlers van deze benadering. Kinderen worden gestimuleerd door de ruimte waarin zij zich bevinden. Er is dus aandacht voor de inrichting van binnen- en buitenruimte. De natuur helpt kinderen te ontdekken en te ontspannen. Bij Hestia spelen ze niet alleen buiten, ze rusten en slapen er ook. Onze locaties voor kinderopvang hebben een tuin met apart gedeelte voor de buitenbedjes. De geluiden, geuren en indrukken helpen kinderen rustig te slapen, zelfs in stedelijke omgevingen. In de workshop komen de voors en de eventuele tegens van buiten slapen aan de orde. Pedagogisch medewerkers en managers krijgen handvaten om beleid ten aanzien van buiten slapen vorm te geven. Hoe bespreek je buiten slapen met ouder en hoe betrek je hen bij de invoering ervan?


Ileen Purperhart is directeur van Hestia Kinderopvang. Zij startte in 2003 met 1 locatie in Amsterdam-Zuid. Hestia is inmiddels uitgegroeid tot vier locaties voor KDV en BSO. Op drie locaties wordt tweetalige opvang (NL/EN) aangeboden. Ileen heeft jarenlange ervaring in onderwijs en kinderopvang. Voordat zij Hestia Kinderopvang opende, was zij o.a. directeur in het basisonderwijs en manager in diverse kinderopvangorganisaties. www.hestiakinderopvang.nl W4

Bewegen naar diepgaande natuurbeleving Door: Annemijke van Harten (organisatie)

Let op: workshop met accent BSO! In deze workshop leer je een serie spelvormen in de natuur voor kinderen vanaf 5 jaar. De actieve, speelse spelvormen maken kinderen alert en enthousiast. Hierdoor gaan ze open staan voor verdere, diepgaandere natuurbeleving. In de workshop leer je Sharing Nature® spelvormen en de achterliggende Flow Learning™ didactiek. Je leert een gestructureerde manier om kinderen directe ervaringen met de natuur te laten opdoen via spelvormen waarin veel bewogen wordt. Zo wordt natuurbeleving leuk, direct en dynamisch en kunnen kinderen zich verbonden voelen. Daarmee draag jij spelenderwijs bij aan hun welbevinden en gezondheid! Sharing Nature kan ingezet worden in de natuur in de buurt, natuurspeelplaats, ontdektuin, een stadsparkje, bos, etc. De workshop is buiten, dus zorg voor goede kleding. Anne Mijke van Harten is oprichter van Earth Games en geeft naast workshops workshops coöperatief spel aan o.a. scholen, kinderopvang en kindertherapeuten ook workshops Sharing Nature. Sharing Nature is ontwikkeld door Joseph Cornell en wordt wereldwijd ingezet om kinderen diepgaande ervaringen in de natuur te geven. Anne Mijke van Harten, coördinator voor Sharing Nature in Nederland, ontwikkelde de Sharing Nature kaartenset om mee naar buiten te nemen. De spelvormen die we in de workshop zullen doen zijn afkomstig uit het boek ‘Sharing Nature; 77 spelvormen voor natuurbewustzijn’ van Joseph Cornell, uitgegeven bij A3boeken i.s.m. Earth Games. www.sharingnature.nl en www.earthgames.nl nb Sharing Nature / Earth Games is standhouder op de Natuurmarkt!


W5

Uitwisseling Groen Gescoord Door: Barbara Panhuijzen (Movisie)

Natuurbeleving implementeren in de hele organisatie kan op verschillende wijzen maar één ding is duidelijk: een lange adem is vereist. Dat leren de zes Groen Gescoord begeleidingstrajecten die Cailin Partners en Veldwerk Nederland met zes kinderopvangorganisaties heeft uitgevoerd. De trajecten en resultaten zijn gemonitord door Movisie. Barbara Panhuijzen presenteert de meest opvallende uitkomsten van deze implementatietrajecten. Welke elementen kunnen organisaties -eenvoudiguitbreiden of vasthouden, en waar liggen knelpunten? Wat kan een begeleidingstraject voor uw organisatie opleveren? Met de ervaringen uit het programma Groen Gescoord wisselen Bowine Wijffels (Cailin Partners) en Barbara Panhuijzen met u van gedachten over de do's en don’ts. Van de deelnemers wordt het actief inbrengen van de eigen praktijkervaring verwacht, zodat we van elkaar kunnen leren. Barbara Panhuijzen werkt bij Movisie (kennisinstituut voor sociale vraagstukken) en heeft de Groen Gescoord trajecten gevolgd. In haar werk heeft ze aan verschillende projecten gewerkt waarin het verbinden van het groene en het sociale domein centraal staat. Dit doet zij door kennis toegankelijk te maken, netwerken te creëren en te faciliteren en door samenwerking tussen verschillende partijen te stimuleren. Daarnaast houdt zij zich bezig met (monitorings)onderzoeksvraagstukken. Bowine Wijffels heeft een onderwijs achtergrond (docente Biologie) en werkt zo’n 15 jaar als zelfstandig adviseur voor Cailin Partners in het veld NME en Leren voor Duurzame Ontwikkeling. Haar opdrachtgevers zijn vooral overheden (gemeenten, provincie, rijk), waterschappen en maatschappelijke organisaties. Bowine adviseert, faciliteert, evalueert en organiseert. Ze is meer een strateeg dan een uitvoerder en kan scherp analyseren. Van 2011-2014 was Bowine betrokken bij het landelijk programma Groen Gescoord (ministerie EZ). Samen met Veldwerk Nederland hield ze zich bezig met het begeleiden van vergroeningstrajecten in de kinderopvang. Bowine richt zich steeds meer op de natuur als inspiratiebron voor (leer) processen (biomimicry). Zij is mede auteur van het in 2013 verschenen boekje “Tien perspectieven uit de natuur”. www.cailinpartners.nl

Standhouders Natuurmarkt Hét Kennis- en Praktijkcentrum voor natuureducatie

(stand per 23 februari 2014) Onderstaande standhouders kunt u ontmoeten voor de conferentie en tijdens de pauzes. U kunt kiezen voor een uitgebreid bezoek aan de Natuurmarkt tijdens workshopronde 2. Veldwerk Nederland/Veldwerkwinkel/Kind van Nature www.veldwerknederland.nl contactpersoon: Erwin Groenenberg [email protected] Bureau RIS Ruimtelijke Inrichting Speelnatuur www.bureauris.nl contactpersoon: Mariska Thieme-Schrever [email protected] Ik Slaap Buiten www.ikslaapbuiten.nl contactpersoon: Reinate Bruins Slot [email protected] Natuurlijk in Beweging www.natuurlijk-in-beweging.nl contactpersoon: Elizabeth Binsbergen [email protected] Natuur is een feest www.natuuriseenfeest.nl contactpersonen: Bart de Koning en Agnes Meijs [email protected] Earth Games www.earthgames.nl contactpersoon: Anne Mijke van Harten [email protected] Buro Blad www.natuurlijkbuitenspelen.nl contactpersonen: Peter Doornenbal en Marieke Dekker [email protected]


Casa4, Ondernemen in Welzijn www.casa4.nl contactpersonen: Anneke Tel – de Vos en Hedy Kappel [email protected]

Kinderopvang Groen en Gezond

Recommend Documents