HET IS GROEN EN GEZOND EIGEN BELANG
Maak Brabanders gezonder en Het Groene Woud groener
alle foto’s: Het Bewaarde Land/Het PON
Het is groen en gezond eigen belang Maak Brabanders gezonder en Het Groene Woud groener Het Groene Woud telt bijna 120.000 mensen met een beperking1. De steden ‘s-Hertogenbosch, Eindhoven en Tilburg zijn daarbij meegerekend. De groeiende groep ouderen voor wie beweging uit preventief oogpunt goed is, zit niet in het getal2. Tellen we de familieleden, mantelzorgers, vrijwilligers en professionals mee, die mensen met een beperking begeleiden, dan komen we uit op een nog veel groter getal. In de regel vinden velen die voor mensen met een beperking zorgen het zelf ook leuk om het groen in te gaan. Het publiek weet Het Groene Woud al goed te vinden. Het helpt als de bereikbaarheid en toegankelijkheid in de komende jaren verbeterd wordt. Voor mensen met een beperking draagt het groen bij aan een betere gezondheid. Op haar beurt profiteert Het Groene Woud weer van meer bezoekers. Zij beleven de natuur op hun eigen wijze. Zij stellen andere eisen aan het gebruik en de toegankelijkheid. Het blijkt dat ze graag iets terug doen voor de natuur. Ze helpen natuurorganisaties bijvoorbeeld bij het onderhoud. Veelal worden deze bijzondere groepen gebruikers begeleid. In Hooge Heide, in de oostelijke stadsrand van ’s-Hertogenbosch, krijgen ze hulp van getrainde vrijwilligers. Met deze folder willen we het thema groen en gezond, en in het bijzonder de trainingen voor vrijwilligers in Het Groene Woud en in andere regio’s onder de aandacht brengen.
1
Genoemde doelgroep omvat 15% van de bevolking
2
Op dit moment is 17% van de Brabanders 65+. Volgens de prognose stijgt dat in 15 jaar naar 25%.
Hooge Heide, een goed voorbeeld In de oostelijke stadsrand van ‘s-Hertogenbosch In Hooge Heide werken sinds 2010 groenbeheerders, zorginstellingen, bewonersorganisaties, boeren en overheden samen aan het behoud van de groene kwaliteit én een goed gebruik daarvan. Belangrijk hierbij is het zorgen voor toegankelijkheid en toegankelijk voor iedereen, ook speciaal voor mensen met een beperking. Dit staat voor een grote maatschappelijke betekenis. In Hooge Heide staat natuurbeleving voor cliënten of bewoners van zorginstellingen centraal. De Stichting Het Bewaarde Land speelt hier een belangrijke rol in. Zij richt zich al 10 jaar primair op kinderen. Zij verbreedt haar doelgroep in de Hooge Heide nu ook met mensen met een beperking. Vrijwilligers krijgen speciale training in natuurbeleving voor mensen met een beperking. Natuurbeleving leidt tot een betere gezondheid.
Mensen met een beperking kunnen ook zonder vrijwilligers de natuur in. De wandelpaden met speciale bebording maken dat telefonische hulp eenvoudiger in te roepen is als hen onderweg iets overkomt. Het is een project op initiatief van een bewoner van Mariaoord. De gemeente realiseerde de bebording en de zorginstelling beantwoord de telefonische hulpvraag. Op dit moment worden vrijwilligers getraind voor drie doelgroepen: Ernstig Meervoudig Beperkten (EMB), mensen met dementie en terminaal zieke mensen. Op korte termijn wordt het trainingsaanbod mogelijk uitgebreid met een vrijwilligerstraining gericht op de doelgroep Lichtverstandelijk Beperkten (LVB). Verdere uitbreiding is mogelijk voor mensen met burn-out, ouderen (65+) en mensen met afstand tot arbeidsmarkt of samenleving: werkzoekenden, schoolverlaters en mensen in de reclassering. Deze laatste groepen vragen om een andere aanpak: gericht op activering en het bieden van dagritme. En om een passende begeleiding. De beproefde aanpak in de Hooge Heide rondom training, toegankelijkheid en bereikbaarheid leent zich goed voor Het Groene Woud. Ook voor de uitbreiding met trainingen gericht op activering en dagritme kan Het Groene Woud iets betekenen. De betreffende doelgroepen kunnen soms stevige klussen doen. Daar profiteert Het Groene Woud dus ook van!
Het Groene Woud De aanpak voor verbetering van de toegankelijkheid van Het Groene Woud voor mensen met een beperking gaat uit van het gebruik van bestaand groen en bestaande voorzieningen. Om een beeld te krijgen van de vraag of behoefte van mensen met een beperking geven de verschillende doelgroepen aan hoe ze Het Groene Woud voor hun gezondheid specifiek willen gebruiken én welke bijdrage ze als tegenprestatie kunnen leveren aan de groene kwaliteit. Om hen te begeleiden worden vrijwilligers in Het Groene Woud geworven en getraind. De maatregelen voor een betere toegankelijkheid en bereikbaarheid komen zoveel mogelijk ten goede aan alle ouderen. Het groen wordt zo ook aantrekkelijker voor de familie en de professionele zorgverleners. Kortom: zorg dat iedereen zich welkom voelt. De landbouw in Het Groene Woud biedt in dit opzicht ook perspectief voor3 gezondheid. Naast de zorglandbouw, gaat het natuurlijk om gezond voedsel . Daar liggen ook kansen voor betrokkenheid van verschillende doelgroepen. En vergeet niet de recreatieondernemers. Zij hebben ook baat bij maatregelen die de toegankelijkheid en bereikbaarheid voor de doelgroep verbeteren.
3
ZLTO heeft een project(leider) verbrede landbouw, met speciale aandacht voor zorg en aandacht
Iedereen is welkom Veel mensen met een beperking maken gebruik van een rolstoel, scootmobiel, rollator of wandelstok. Zij zijn geholpen met speciale voorzieningen. Het gaat dus niet om meer asfalt! Natuurliefhebbers met een beperking vragen daar zelden om! Veel winst zit in de kleine dingen. Denk aan een toegankelijke parkeerplek, een aangepast informatiebord, een goede begeleiding en trainingen over bejegening voor het personeel van bedrijven of instellingen. Stichting Zet4 heeft in Het Groene Woud al veel bereikt en heeft de kennis om de toegankelijkheid te verbeteren.
Het Europese programma Healthy Regions is gericht op de bevordering van gezondheid bij ouderen. Dit biedt mogelijkheden voor het uitrollen van de in Hooge Heide opgedane ervaring en het ontwikkelen van nieuwe trainingen over natuurbeleving. Er zijn ook doelgroepen die om activering en dagritme vragen en niet behoren tot de groep ouderen. Denk aan schoolverlaters en mensen in de reclassering. Deze doelgroepen vragen om een andere aanpak en een andere begeleiding. 4
Stichting Zet is een provinciale steunfunctie die toegankelijkheid voor iedereen, en dus ook voor mensen met een beperking, stimuleert.
Voorstel Stichting Het Bewaarde Land, zorginstellingen en het PON5 verzorgen momenteel de trainingen over natuurbeleving. Zij hebben een achtergrond in het groen, de educatie en/of de zorg, met een publieke dan wel private achtergrond. Ze spreken de taal van de uiteenlopende groepen. Hun ervaring in de nieuwe coalitie Hooge Heide helpt om te komen tot een goed resultaat. Uitbreiding met trainingen gericht op activering, dagritme en re-integratie kan leiden tot het betrekken van andere partners. De aanpak werkt volgens twee sporen: 1. trainingen voor vrijwilligers en 2. andere maatregelen voor betere toegankelijkheid en bereikbaarheid voor zorginstellingen, ondernemers, natuurorganisaties en gemeenten.
5
Het PON is een onafhankelijk kennisinstituut op het sociale en culturele domein.
Trainingen Profiel per doelgroep
Bijdrage natuur en landschap
Bijdrage landbouw
Overige activiteiten buiten
(jonge) Mensen met dementie, en/ of niet-aangeboren hersenletsel, bewegen en meedoen
zwerfvuil ruimen
dieren voeren, landbewerking
onder begeleiding genieten van natuur
EMB-ers: ernstig meervoudig beperkte mensen bewegen en meedoen
onder begeleiding genieten van natuur
Mensen in terminale levensfase rust
onder begeleiding genieten van natuur
LVB-ers: lichtverstandelijk beperkte mannen van 16-25 jaar stevige klussen en spannende activiteiten
berken trekken, hout bewerken
eenvoudige klussen doen
vlot bouwen, zomerkamp, outdoor-survival
Ouderen (55+) meedoen en bewegen
begeleiding derden, praktische klussen
begeleiding derden, praktische klussen
nemen de kleinkinderen mee de natuur in
Schoolverlaters/arbeidsparticipatie ritme, beroepskwalificatie
stevige en complexe klussen
stevige en complexe klussen
Integratie/inburgering/reclassering dagritme, werkervaring, meedoen
stevige en complexe klussen
stevige en complexe klussen
Andere maatregelen voor betere toegankelijkheid en bereikbaarheid De belanghebbenden geven hun wensen en behoeften aan voor een betere toegankelijkheid en bereikbaarheid van Het Groene Woud. Daartoe worden drie acties uitgevoerd. Visitatiebezoek Het Groene Woud Experts weten wat het betekent voor ouderen en mensen met een beperking om op een veilige, verantwoorde manier van natuur en landschap te genieten. Zij kunnen in Het Groene Woud verbeterpunten aanwijzen. Deze expertgroep bestaat uit vertegenwoordigers van ouderen, mensen met een beperking, mantelzorgers, vrijwilligers en professionals met ervaring op dit gebied in Brabant.
Verbinding stad-platteland De grootste concentraties van Brabanders, met of zonder beperking, vinden we in de grote steden. De gemeente ‘s-Hertogenbosch organiseerde een werkbijeenkomst over de praktijk van ‘groen = gezond’ voor publieke en private partners in de stadsrand. Bestaande particuliere organisaties die ervaring hebben op dit gebied of nieuwe initiatieven in voorbereiding hebben, zijn: Binckhorst, Mariaoord, Het Bewaarde Land en Eyghen-tijds (’s-Hertogenbosch), Genneperhoeve en Wasven (Eindhoven) en Ut Rooie Bietje en Vitura (Tilburg). Welke doelgroepen worden nu bereikt, welke komen in aanmerking? Welke motieven spelen een rol (fysiek, mentaal, sociaal, economisch, cultureel)? Voorzieningen voor training en begeleiding Het gebruik van het groen neemt toe door de training van vrijwilligers. Zij trekken er met de doelgroepen vaker op uit. Dit vraagt soms om passende voorzieningen. In overleg met de terreinbeheerders worden de condities geformuleerd voor het bieden van ruimte aan de trainingen en het gebruik door de doelgroepen. Ook is inzicht nodig in de condities en voorzieningen voor de ondernemers in de landbouw en de recreatie. Participatie De mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en samenleving komen in de toekomst - direct of indirect - in contact met de gemeenten. Zelf doen staat voorop. Een volgende stap kan zijn een beroep doen op getrainde vrijwilligers, voor de begeleiding van doelgroepen die baat hebben bij activiteiten in het groen. Belangrijk voor de doelgroep is: meedoen! Dragen de trainingen bij aan de doelstellingen van de betreffende afdelingen van de gemeenten?
De initiatiefnemers: 's-Hertogenbosch
Contactpersonen voor de trainingen van Het Bewaarde Land en het PON: De heer Mari Verstegen:
[email protected] Mevrouw Wies Arts:
[email protected]
