Werkplan 2014 Adviesraad Sociaal Domein Lopik
18 februari 2014
Ter introductie De Adviesraad Sociaal Domein Lopik (ASDL) bestaat uit inwoners van Lopik die een actieve verhouding hebben met het sociale domein – dat betekent dat we uit eigen ervaring weten waar we het over hebben als het gaat over beleidsmatige veranderingen in het sociale domein. We kunnen die veranderingen begrijpen als burger. En we zijn in staat om met andere burgers het gesprek te voeren, zodanig dat onze beelden méér zijn dan individuele opvattingen. Als ASDL zijn wij in contact met bewoners van de verschillende kernen in Lopik door allerlei informele en formele verbanden. Familie en vrienden. Op het werk, het schoolplein, in vereniging, in ons dorp, kennen wij mensen die we kunnen aanspreken als het onderwerp daarom vraagt. We hebben als burgers van de gemeente contact met kerken en verenigingen waar we lid van zijn en stichtingen, kennisinstituten, politieke partijen en zo voort. Met al deze mensen kunnen we praten, luisteren om vervolgens tot een inhoudelijk en gedragen advies te komen. Hierbij laten we ons inspireren door het VN-verdrag voor een toegankelijke samenleving. Wij willen ons graag inzetten voor een omgeving waar het goed leven is, iedereen mee kan doen en waar je op je omgeving kunt rekenen als dat nodig is. Adviesraad Sociaal Domein Lopik, 2014
1. Visie op het sociale domein Respect voor een goed ontwikkelde gemeenschap Burgers in de gemeente Lopik doen in grote getale actief mee in de samenleving, gemotiveerd ‘van binnen uit’ – door hun geweten. Mensen en hun verbanden kunnen worden aangesproken als dat nodig is, maar ze zijn altijd meer dan een middel dat door het publieke bestuur kan worden ingezet voor een doel. Mantelzorgers, vrijwilligers en anderen die ‘van binnen uit’ gemotiveerd zijn zich in te zetten voor de ander is een sterke kracht van een gemeenschap als de negen kernen van de gemeente Lopik. Deze interne motivatie kan niet worden vervangen door ‘prikkels van buiten af’. Daarbij moet er aandacht zijn voor het risico dat mensen uitgeput raken.
Waar het gebeurt: in de kernen Lopik is een gemeente met negen kernen Benschop, Cabauw, Jaarsveld, Lopik, Lopikerkapel, Polsbroek, Polsbroekerdam, Uitweg en Willige Langerak. De kernen zijn de plek waar zich in de loop der eeuwen sterke en herkenbare leefgemeenschappen hebben ontwikkeld. Elke kern met een heel eigen cultuur en een eigen kerkelijke gemeenschap. De kerk heeft in alle kernen weer een andere betekenis, maar overal is die betekenis aanzienlijk. Verder zien we een veelheid aan buurtorganisaties, ouderencomités en andere organisatievormen die respect verdienen. Ons ideaal is dat in elke kern mensen voor elkaar kunnen zorgen en een zelfstandig en een zinvol leven kunnen leiden. De zorg voor iedereen die dat nodig heeft, ouderen, jongeren, mensen met een beperking, is eerst een kwestie voor de mensen in de gemeenschap van de kernen. In alle kernen moeten er daarom ook voorzieningen zijn om elkaar te ontmoeten, dingen te organiseren of om simpelweg mee te kunnen doen en om eenzaamheid of isolatie te voorkomen. Het welzijn van mensen en vooral van senioren en mensen met beperkingen vraagt om aandacht en soms om voorzieningen in de publieke ruimte, op straat, en in de gebouwen.
Menselijke problemen vragen om zorgvuldigheid Voor iemand die wordt geconfronteerd met ouderdom, een ziekte of een probleem kan het lastig zijn om daar nuchter over na te denken. Dan kan een professioneel aanbod verleiden om de problemen maar zo te zien dat ze zijn opgelost ‘als er een pil voor is’, of ‘als er een dienstverlener voor is’. Maar menselijke problemen zijn breder. Het is de moeite waard om het hele plaatje in beeld te brengen. Om vast te stellen wat men echt nodig heeft, kan men soms wat hulp gebruiken en die moet gekregen kunnen worden in een veilige omgeving waar het oplossen centraal staat. Iedereen, jong en oud moet z’n zorgvraag kunnen formuleren in een veilige, toegankelijke omgeving, waar men niet wordt afgeleid door de belangen van afnemers en de overheden. Vanuit de adviesraad zetten we ons in voor een mensgerichte, effectieve aandacht bij het helder maken van problemen, het in kaart brengen van oplossingen en door eigen inbreng van de burger bij de te maken keuzes.
Passende voorzieningen, beschikbare informatie Het beleid moet er op gericht zijn voorzieningen te scheppen die bij de echte behoefte van mensen aansluiten. Daarbij mogen geen groepen worden uitgesloten omdat ze ‘lastig’ zijn, dat wil zeggen met name mensen met een beperking in fysieke of mentale zin . Ook het formuleren van een goed aanbod vraagt aandacht. Tenslotte, waar vraag en aanbod samen komen is ons ideaal dat er een ‘markt’ van wonen, werken, welzijn en zorg zal zijn in Lopik, die eerst werkt op lokaal niveau, in de kernen. Daar is de informele zorg ook in beeld. Daar wonen de mensen. Maar ook bovenlokale, gemeentelijke en intergemeentelijke voorzieningen moeten gewoon in die lokale markt bereikbaar zijn. Mensen moeten goed geïnformeerd worden. Informatie moet goed toegankelijk zijn.
Niet praten over, maar praten met Als de overheid taken uitvoert of nieuwe taken op zich neemt, moeten burgers dat kritisch kunnen volgen en de overheid moet zich voor die houding open stellen. Dat is een grondvoorwaarde om te komen tot oplossingen. Mensen moeten hun zegje kunnen doen over beleid dat hun aangaat. Overheden moeten dat met respect aanhoren en daar iets mee doen – desnoods uitleggen dat andere belangen voorgaan. In die interactie speelt de Adviesraad Sociaal Domein Lopik een rol. Als adviesorgaan zullen wij niet praten over mensen, zonder met die mensen zelf, het goede gesprek te hebben gevoerd.
Wonen is onderdeel sociaal domein Onze invalshoek is die van de bewoners van de gemeente Lopik. Daardoor leggen we onze eigen accenten. ‘Zorg en welzijn’ staan op dit moment politiek sterk in de spotlights. Dat geldt ook voor jeugdzorg en werk en inkomen. Vanuit het gezichtspunt van de bewoners hoort ‘wonen’ daar beslist bij. De ontwikkeling van woonlasten (huur, hypotheeklasten, energie) is een wezenlijke factor. Ook zijn woonvoorzieningen (woningbouw) voor senioren van directe invloed op de (on)mogelijkheden van voorzieningen en de haalbaarheid van zelfstandig wonen, dit speelt een rol met name voor ouderen en mensen met beperkingen. Maar ook de verhouding tussen mensen die wonen in sociale huurwoningen en woningbezitters. Voor de gemeenschap in de gemeente Lopik hoort ‘wonen’ er bij.
Communicatie vormt de basis onder ons bestaansrecht Geen advies zonder dat de gebruiker gehoord is. Hiervoor kunnen we een beroep doen op de individuele netwerken van de adviesraad binnen en buiten de gemeente Lopik. Verder kennen wij organisaties van zorgaanbieders en professionals in zorg en welzijn. We hebben toegang tot MEE en Werk en Inkomen Lekstroom. Wij zullen als dat nodig is die netwerken inzetten bij het organiseren van ons gesprek met de samenleving. Ook via de moderne media: Linked-in, Facebook, twitter, zijn we verbonden met allerlei mensen. We weten via de traditionele media: kranten, radio 9, de mensen te bereiken. Ook zijn we aangesloten op communicatienetwerken zoals ‘de beursvloer’ en andere initiatieven. We zijn in staat om contacten te leggen met ondernemers en ondernemingen in de gemeente Lopik en daar buiten.
Tenslotte zijn wij als leden van de adviesraad goed verbonden met de gemeentelijke overheid en zijn organisaties. De adviesraad weet wat er speelt in de samenleving en maakt daar via de geëigende kanalen melding van zodat problemen écht, praktisch worden opgelost en kansen echt praktisch worden benut.
2. De criteria van de Adviesraad Sociaal Domein Wij hanteren voor ons werk criteria die zijn gebaseerd op de hiervoor beschreven visie.
De samenleving
Beleid heeft respect voor de sociale samenhang en de dynamiek van de kernen. Motivatie ‘van binnen uit’ mag niet worden verstoord door beleidsmatige ‘prikkels van buiten af’. Iedereen hoort er bij en moet mee kunnen doen. Beleid voor doelgroepen mag die doelgroepen niet isoleren. Jongeren en ouderen zijn niet alleen problemen, ze zijn waardevolle deelnemers aan de samenleving.
De overheid
De overheid richt zich op het sociale domein vanuit een houding ‘zorgen dát’ (faciliteren) De overheid neemt daarbij het welzijn van de burgers en hun verbanden als uitgangspunt en maakt de institutionele doelstellingen en machtsverhoudingen daaraan ondergeschikt De overheid zorgt dat informatie beschikbaar is, zodat mensen goed geïnformeerd worden.
De markt
De vraag o Mensen krijgen de ruimte om hun vraag goed in beeld te brengen. Het aanbod o Het aanbod wordt gericht op de werkelijke vraag (rekening houdend met het sociale systeem rond de klant) De marktplaats o Er is transparantie over vraag, aanbod en prijs en partijen moeten zo direct mogelijk daarover met elkaar in contact zijn (maximale speelruimte binnen overheidskaders).
Beleid
In deze fase van de ontwikkeling van het sociale domein wordt er een beroep gedaan op de zelfredzaamheid van mensen. Daarvoor geldt sterker dan voorheen als uitgangspunt voor de beleidsontwikkeling: ‘nooit over u zonder u’. Doelen en middelen mogen daarbij geen stuivertje wisselen: doel is een sterke, zelfredzame samenleving. Middel zijn de organisaties van overheid, middenveld en markt.
Inhoud
Wonen verdient extra aandacht als element in het sociale domein.
3. Werkzaamheden in 2014 De gemeenten in Nederland staan voor een grote uitdaging. In deze fase van de beleidsontwikkeling koersen we af op een situatie die nog niemand kent. Daarom moet het beleid zo zijn ingericht dat bijsturing op basis van de praktijk mogelijk is. Co-productie is hiervoor soms een antwoord, waarbij de adviesraad altijd haar adviesrecht behoudt.
1e helft 2014: Breed Sociaal Loket Vanaf 2015 moet een gemeente aan haar inwoners een passend aanbod kunnen doen op het gebied van welzijn en zorg. Hoe zal het loket er uit moeten zien waar de bewoners van Lopik door de gemeente geholpen gaan worden? Vanuit de ASDL stellen wij het volgende proces van coproductie voor: Aanpak: 1. Kennismaking met medewerkers loket 2. Ontwerpen van een ‘sociale simulatie’ van het loket met ‘echte klanten’ 3. Uitvoeren van de simulatie met evaluatie aan de hand van: a. de criteria van de ASDL b. beschikbare informatie uit de ‘persona’s’ 4. formulering adviezen voor werkwijze en invoering loket (in samenwerking)
Medio 2014: bibliotheekvoorzieningen Aanpak: 1. 2. 3. 4. 5.
Formulering probleemstelling door de gemeente (april 2014). Gesprek met de gemeente en Bibliotheek Lek & IJssel Vaststellen adviesrol ASDL Toepassing criteria ASDL op het gemeentelijk beleid Maken adviesplan (mei 2015) met als onderdelen: Evaluatie van de huidige situatie en peiling van de behoeften van de inwoners van Lopik.
2e helft 2014: burger/overheidsparticipatie Aanpak: 1. Instelling gecombineerde werkgroep: leden ASDL, ambtenaar (juni 2014) 2. Formulering probleemstelling en plan van aanpak door de werkgroep (juni– juli 2014) Plan van aanpak met: o Probleemstelling overheidsparticipatie o Doelstelling en opzet advies o Stappen/fasenplan 3. Communicatie met bewoners 4. Inzet van mensen en middelen
Gehele jaar 2014: Aandacht voor en incidentele advisering over:
Informeel overleg met de gemeente Raad over criteria van de ASDL; Overlegmomenten met de wethouder; Wonen hoort er bij (stand van zaken woonvisie? Aanpassen aan kantelingen?); Ontwikkelingen jeugdbeleid; Ontwikkelingen participatiewet; Ontwikkelingen werkveld in brede zin; Ontwikkelingen AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten); Ontwikkelingen met betrekking tot mantelzorg- en vrijwilligersbeleid.
