WERKGELEGENHEIDS- MONITOR ROTTERDAM VOORJAAR 2009

WERKGELEGENHEIDS-

MONITOR

ROTTERDAM VOORJAAR 2009

Voor u ligt de Werkgelegenheidsmonitor voorjaar 2009. Deze monitor kent een nieuwe opzet en verschijnt twee keer per jaar. De monitor is in samenwerking met het UWV/Werkbedrijf Zuid West Nederland ontwikkeld. Aan de basis van deze monitor ligt een set met arbeidsmarkt informatie vanuit het UWV/Werkbedrijf. In de monitor zelf is een selectie van deze cijfers opgenomen. Een speciaal voor de regio Rotterdam e.o. ontwikkelde power point presentatie met uitgebreider cijfermateriaal is te vinden op www.ondernemersbalie.rotterdam.nl.

WERKGELEGENHEIDSMONITOR ROTTERDAM VOORJAAR 2009 – INHOUDSOPGAVE – pagina 3

1. ECONOMISCHE CRISIS EN DE OMSLAG OP DE ARBEIDSMARKT

2. PERSPECTIEF OP KORTE EN MIDDENLANGE TERMIJN

6

6 De economische groei slaat om in een economische krimp 11 Ontwikkelingen op de arbeidsmarkt 16 Onderwijs 17

18 Stressgevoeligheid van de Rotterdamse economie 20 Vergrijzing en de krimp van de beroepsbevolking 22 Onderwijs en arbeidsmarkt: perspectieven voor mbo leerlingen 23 De arbeidsmarkt als de crisis aanhoudt 24 Structurele trends en beleid

3. HET INTENSIVEREN VAN HET ARBEIDSMARKTBELEID IN CRISISTIJD

26

WERKGELEGENHEIDSMONITOR ROTTERDAM VOORJAAR 2009 – pagina 4

ECONOMISCHE VERKENNING ROTTERDAM 2008 – pagina 5

WERKGELEGENHEIDSMONITOR ROTTERDAM VOORJAAR 2009 – HOOFDSTUK 1 – pagina 6

HOOFDSTUK 1. ECONOMISCHE CRISIS EN DE OMSLAG OP DE ARBEIDSMARKT

In het laatste half jaar heeft zich een duidelijke omslag op de arbeidsmarkt voorgedaan. De arbeidsmarkt tot het eind van 2008 was krap en een aanzienlijke groep werkgevers had veel moeite met het vervullen van hun vacatures. De werkloosheid was gedaald tot een laagterecord. Ook de groep langdurig werklozen profiteerde van de hoogconjunctuur en vond (al dan niet tijdelijk) werk. De groep die nog werkloos was wordt m.n. gevormd door zeer langdurig werklozen, waaronder veel ouderen. DE ECONOMISCHE GROEI SLAAT OM IN EEN ECONOMISCHE KRIMP

De ontwikkelingen op een rij: • Eind 2008 dient de omslag zich aan en deze zet door in de eerste maanden van 2009. De economische groei slaat om in een economische krimp. Liet het laatste kwartaal van 2008 al een krimp zien t.o.v. een jaar eerder, in het eerste kwartaal 2009 zet de krimp in alle hevigheid door: 4,5% krimp ten opzichte van de eerste 3 maanden van 2008 en 2,8% ten opzichte van het laatste kwartaal 2008. • De gegevens van Kamer van Koophandel laten nog geen grote effecten van de crisis op de bedrijvigheid in Rotterdam zien. Faillissementen zijn toegenomen maar omdat het aantal bedrijven dat er bij betrokken is relatief klein is, vallen ze in het niet bij de grote aantallen in- en uitschrijvingen. Het aantal starters is licht gedaald. • Wel zien we het effect van de crisis op de Rotterdamse haven. De overslag is in het eerste kwartaal van 2009 met 10% afgenomen ten opzichte van het eerste kwartaal van 2008. • Het producenten- en consumentenvertrouwen zijn sterk gedaald. • Het aantal ontslagaanvragen is in het eerste kwartaal gestegen. De meeste ontslagaanvragen in de regio Rijnmond deden zich voor in de zakelijke en financiële dienstverlening en in de sector detail- en groothandel en reparaties. • De vacaturemarkt krimpt in een versneld tempo en het aantal moeilijk vervulbare vacatures neemt af. Bijna alle sectoren in Rijnmond lieten een daling zien. De afname was het grootst bij de (sociaal) culturele beroepen, transport beroepen en economisch- administratieve beroepen. Een toename van vacatures is nog te zien bij de pedagogische –, (para) medische – en agrarische beroepen. • Onderzoek van de online vacaturemarkt laat een zelfde beeld zien. In de maanden februari tot en met april is in Rotterdam vergeleken met dezelfde maanden vorig jaar het aantal plaatsingen met bijna 20% afgenomen. In april zelfs met 34%. Voor alle opleidingniveau’s daalt het aantal vacatures, maar meer dan gemiddeld voor het (V)MBO niveau. Daar waar het grootste volume is (economisch administratief en klantservice) is een sterke daling van het aantal aanmeldingen. De gezondheidszorg en engineering doen het nog goed, maar logistiek en sales doen het slecht. (bron: jobfeed, textkernel.)


FIGUUR 1

7BOLSBQQFBSCFJETNBSLUOBBSSVJNFBSCFJETNBSLU UPU)#0OJWFBVXFSLQMFJOFO3JKONPOE JODMVTJFG%SFDIUTUFEFO

#SPO6878FSLCFESJKG

krapte indicator feb 2008 ruim gemiddeld krap zeer krap

krapte indicator eind feb 2009 gemiddeld ruim zeer ruim


FIGUUR 2

0OUXJLLFMJOHWPMVNF#SVUP#JOOFOMBOET1SPEVDU #SPO$1#

%

mld euro

12

126

10

123

8

119

6

116

4

112

2

109

0

105

-2

102

-4

99

-6

I

II

III IV

2001

I

II

III IV

2002

I

II

III IV

2003

I

II

III IV

2004

I

II

III IV

2005

%-mutatie t.o.v. dezelfde periode een jaar eerder (links)

I

II

III IV

2006

I

II

III IV

2007

I

II

III IV

2008

96

I 2009

seizoengecorrigeerd, prijsniveau 2000 (rechts)


FIGUUR 3

%ZOBNJFLCFESJKWJHIFJE #SPO,BNFSWBO,PPQIBOEFM3PUUFSEBNFP

aantal 3.500 3.000 2.500 2.000 1.500 1.000 500 jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

jan

feb

mrt

0

apr

uitschrijvingen failissementen inschrijvingen starters schuldsaneringen

FIGUUR 4

0OUTMBHBBOWSBHFO(FuOEFYFFSEFPOUXJLLFMJOHWBOIFUBBOUBMQFSTPOFOXBBSWPPS POUTMBHJTBBOHFWSBBHE #SPO6878FSLCFESJKG

aantal 300 250 200 150 100 50 44 2008

45

46

47

48

49

50

51

52

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

2009

Rotterdam Nederland

11

12

13

14

15

16

0


FIGUUR 5

7BDBUVSFT0OUXJLLFMJOHOJFVXJOHFEJFOEFWBDBUVSFT3FHJP3JKONPOE 3PUUFSEBNFP

#SPO6878FSLCFESJKG sector

1e kw 2008

1e kw 2009

verschil

Totaal

trend

5.348

5.038

- 6%

dalend

landbouw & visserij

263

298

13%

stijgend

industrie

241

106

- 56%

dalend

bouwnijverheid

267

237

- 11%

dalend

handel

507

282

- 44%

dalend

horeca

289

142

- 51%

dalend

vervoer en communicatie

256

114

- 55%

dalend

24

6

- 75%

dalend

2.669

2.058

- 23%

dalend

openbaar bestuur

69

69

0%

stabiel

onderwijs

67

69

3%

stabiel

financliele instellingen zakelijke dienstverlening

gezondheidszorg

307

430

40%

stijgend

overige dienstverlening

389

272

- 30%

dalend

FIGUUR 6

7BDBUVSFT0OUXJLLFMJOHPQFOTUBBOEFWSBBHSFHJP;VJE8FTU/FEFSMBOE #SPO6878FSLCFESJKG

index: jan 2007 = 100 1,9 1,7 1,5 1,3 1,1 0,9 0,7 jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Rotterdam Rijnmond West-Braband Zeeland Drechtsteden

jan

feb

mrt

apr

0,5


ONTWIKKELINGEN OP DE ARBEIDSMARKT

• De arbeidsmarkt reageert vertraagd op de economische ontwikkeling. Verwacht wordt dat de werkloosheid na de zomer en in 2010 snel zal stijgen. • Sinds december 2008 stijgt de werkloosheid in Rotterdam. Eind april telde Rotterdam 33.904 werklozen (NWW ). Dit was 12,4% van de Rotterdamse beroepsbevolking. • Het aantal mensen met een WW uitkering is in het eerste kwartaal in Rotterdam met 29% en in Rijnmond met 27% gestegen. • In eerste instantie zijn vooral personen met tijdelijke contracten (uitzendbranche) geconfronteerd met werkloosheid. Daarnaast verslechtert in de sectoren industrie(metaal en chemie), bouw- en transportsector de situatie aanmerkelijk. • De werkloosheid is het hoogst in de technische en industrieberoepen, gevolgd door de economisch administratieve beroepen. Beide grote beroepsgeroepen in Rijnmond. • De jeugdwerkloosheid groeit snel. Jongeren onder de 27 jaar maken 11% van de NWW populatie uit. Ook de werkloosheid onder 27 tot 45 jarigen stijgt bovengemiddeld. Maar de grootste groep is en blijft de groep van 45 jaar en ouder. In Rijnmond 48% van het NWW bestand. • Relatief gezien neemt het aantal middelbare en hoogopgeleiden in het bestand het meest toe. Maar de groep met een lage dan wel een afgebroken opleiding vormt de grootste groep onder de NWW in Rijnmond. Gemiddeld 62% van de NWW heeft een opleiding op VMBO niveau of lager.

FIGUUR 7

/88JOCFSPFQTCFWPMLJOH #SPO6878FSLCFESJKG

% beroepsbevolking Nederland Rotterdam Amsterdam Den Haag Utrecht Rotterdam e.o. RPA Rijnmond Vlaardingen Schiedam Capelle a/d IJssel Spijkenisse Ridderkerk Hellevoetsluis Lansingerland Barendrecht 0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%


FIGUUR 8

0OUXJLLFMJOHXFSLMPPTIFJE /88 SFHJP;VJE8FTU/FEFSMBOE #SPO6878FSLCFESJKG

index = 2001 200% 180% 160% 140% 120% 100% 80% 60% dec

sep

jun

mrt

2001 2002 2003 2004

dec

mrt 2005

jun

sep

dec

mrt 2006

jun

sep

dec

mrt

jun

sep

dec

2007

mrt 2008

Rotterdam Rijnmond West Brabant Zeeland Drechtsteden

jun

sep

dec

mrt 2009

40%


FIGUUR 9

0OUXJLLFMJOHQFSTPOFONFUFFO88VJULFSJOH3PUUFSEBNFP OBBSMFFGUJKEFOHFTMBDIU #SPO6878FSLCFESJKG

index: jan 2008 210% 190% 170% 150% 130% 110% 90% jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

totaal mannen vrouwen < 27 jaar 27 – 45 jaar >= 45 jaar

jan

feb

mrt

apr

70%


FIGUUR 10

/88JOTUSPPNOBBSCFSPFQTLMBTTFOFLXBSUBBM #SPO6878FSLCFESJKG

instroom agrarische beroepen

culturele beroepen

economisch-administratieve beroepen informatica beroepen medische en paramedische beroepen openbare orde- en veiligheidsberoepen pedagogische beroepen

sociaal-culturele beroepen

technische en industrieberoepen

transportberoepen verzorgende en dienstverlenende beroepen 0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

1e kwartaal 2008 1e kwartaal 2009

3.000

3.500


FIGUUR 11

0OUXJLLFMJOH/88OBBSHFTMBDIU MFFGUJKE PQMFJEJOHFO XFSLMPPTIFJETEVVS3FHJP3JKONPOE #SPO6878FSLCFESJKG kenmerk

2008

2009

%+/-

totaal

49.171

48.923

- 1%

man

21.744

23.210

7%

vrouw

27.426

25.712

- 6%

< 27 jaar

4.128

5.255

27%

> 45 jaar

24.554

23.292

- 5%

<= vmbo

31.624

30.296

- 4%

mbo/havo/vwo

13.236

13.970

6%

hbo/wo

4.239

4.593

8%

< 1/2 jaar werkloos

9.087

14.672

61%

1/2 – 1 jaar werkloos

4.380

5.377

23%

1 – 2 jaar werkloos

5.545

5.486

- 1%

30.158

23.388

- 22%

> 2 jaar werkloos


ONDERWIJS

• Jaarlijks behalen ca 13.000 MBO leerlingen een diploma in de regio Rotterdam e.o. Hiervan haalt bijna 1/3 deel een diploma in de techniek en nog eens 1/3 in de gezondheidszorg en uiterlijke verzorging. De overigen vooral in de economische, handel en horeca beroepen. • De overgrote meerderheid (83 tot 90%) kiest voor een MBO opleiding in de eigen regio • Deelnemers aan het MBO in de regio Rijnmond kiezen, afhankelijk van het niveau voor 79% tot 88% voor werk in de eigen regio. • In Rijnmond stroomt 45% van alle MBO leerlingen door binnen het bekostigd onderwijs (MBO/HBO). • Ruim 9000 studenten behalen een HBO/WO diploma. • Leerlingen op het HBO en vooral het WO zijn minder gebonden aan de regio voor de keuze van hun studieplek en hun baan. • Tot voor kort vervulden schoolverlaters voor 11% de openstaande vacatures.

FIGUUR 12

(FTMBBHEFO WPPSUHF[FU CFSPFQTFOIPHFSPOEFSXJKTQFSXPPOHFNFFOUF 3FHJP3JKONPOE 3PUUFSEBNFP

#SPO6878FSLCFESJKG onderwijssoorten en -niveaus totaal voortgezet onderwijs

Rijnmond (Rotterdam e.o.) 13.518

vwo

2.056

havo

2.846

vmbo theoretische en gemengde leerweg

3.765

vmbo basis- kaderberoepsgerichte leerweg

4.851

totaal middelbaar beroepsonderwijs

12.691

assistentopleiding (niveau 1)

1.648

basisberoepsopleiding (niveau 2)

3.945

vakopleiding (niveau 3)

3.136

middenkaderopleiding (niveau 4a)

3.824

specialistenopleiding (niveau 4b)

138

totaal hbo/wo

9.142

hbo bachelor

4.604

hbo master/vervolgopleiding

213

wo bachelor

1.653

wo master

1.782

wo doctoraal

618

wo vervolgopleiding

272

totaal

35.351


HOOFDSTUK 2. PERSPECTIEF OP KORTE EN MIDDENLANGE TERMIJN

Hoe de Rotterdamse economie en arbeidmarkt zich op de korte en middenlange termijn zal ontwikkelen is nog onzeker. Voorspellingen over de economische ontwikkeling worden voortdurend bijgesteld en prognoses over de ontwikkeling van de werkgelegenheid en de werkloosheid naar de regio’s en sectoren zijn nog niet voorhanden. Het CPB heeft in februari 2009 haar voorspellingen voor 2009 en 2010 gegeven. Verwacht werd, dat landelijk de werkgelegenheid in arbeidsjaren in 2009 met 2,5% en in 2010 met 6% zou krimpen. De werkloosheid zou landelijk oplopen naar 5,5% in 2009 tot 8,8% in 2010. Op basis van deze CPB voorspellingen heeft het CBS voorspeld dat de werkloosheid in Rijnmond zal oplopen van 6,3% in 2009 naar 10,0% in 2010. (72.000 werklozen) * Veel laagopgeleiden zullen naar verwachting hun baan verliezen of niet aan een baan kunnen komen. Het aantal vacatures zal verder afnemen. In de marktsector is de daling het grootst. De nog aanwezige moeilijk vervulbare vacatures zullen zich vooral voordoen in de zorg en het (voortgezet) onderwijs. In 2009 en 2010 wordt alleen nog een werkgelegenheidsgroei verwacht in de zorg en bij de overheid (inclusief het onderwijs). Het UWV/Werkbedrijf zal in juni/juli voor de regio Rijnmond met prognoses komen over de ontwikkeling van de werkgelegenheid en de werkloosheid in de komende 4 jaar.

*

De definitie van het CBS werkloosheid wijkt af van de definitie van het UWV/werkbedrijf NWW dit

verklaart het verschil in cijfers. (www.cbs.nl)

FIGUUR 13

1SPHOPTFT$1# LFSOHFHFWFOTWPPS/FEFSMBOE #SPO$FOUSBBM1MBOCVSFBV SBNJOHFOEEGFCSVBSJ $&1 mutaties in % per jaar

2007

2008

2009

2010

relevante wereldhandel

6,7%

0,9%

- 9,8%

1,5%

bruto binnenlands product

3,5%

2,0%

- 3,5%

- 0,3%

consumptie huishoudens

2,1%

1,7%

- 0,3%

- 0,5%

overheidsbestedingen

3,3%

1,2%

2,0%

1,0%

bruto investeringen bedrijven (exclusief woningen)

4,8%

9,7%

- 11,3%

- 12,0%

uitvoer van goederen (exclusief energie)

7,3%

1,4%

- 11,8%

1,5%

invoer van goederen

6,8%

4,2%

- 9,3%

0,0%

beroepsbevolking

1,6%

1,5%

0,5%

- 0,5%

werkzame beroepsbevolking

2,6%

2,1%

- 1,0%

- 3,8%

werkloze beroepsbevolking (niveau in %)

4,5%

3,9%

5,5%

8,8%

344.000

304.000

425.000

675.000

- 40.000

121.000

250.000

- 11,6%

39,8%

58,8% - 0,8%

stand werkloze beroepsbevolking mutatie werkloze beroepsbevolking (aantal) mutatie werkloze beroepsbevolking (%) productie

4,4%

2,2%

- 5,5%

arbeidsproductiviteit

1,8%

0,8%

- 3,3%

5,5%

werkgelegenheid in arbeidsjaren

2,6%

1,4%

- 2,5%

- 6,0%


STRESSGEVOELIGHEID VAN DE ROTTERDAMSE ECONOMIE

Rotterdam heeft met de haven een economie die openstaat naar de hele wereld. Sectoren als transport en logistiek, chemie, bouwnijverheid en industrie merken door hun verwevenheid met de wereldeconomie, sterk de gevolgen van de crisis. Rotterdam bergt een mix aan sectoren, sectoren die gevoelig zijn voor de crisis maar ook sectoren die daar veel minder gevoelig voor zijn. De sectoren met de meeste werkgelegenheid in Rotterdam zijn: de zakelijke en financiële dienstverlening, de zorg, industrie en techniek en openbaar bestuur en onderwijs. Met ongeveer 35% van de totale werkgelegenheid in de stad in de (semi) publieke sector heeft Rotterdam een relatief stabiele basis in haar economische structuur. De Atlas voor Gemeenten 2009 stelde onder de 50 grootste gemeenten in Nederland een ranglijst op van de gemeenten waar de werkloosheid het meest zal toenemen als gevolg van de crisis. Hun analyse is gebaseerd op de sectorstructuur van de werkgelegenheid en een aanname van de sectoren die het meest getroffen zullen worden. (financiële dienstverlening, transport en de maakindustrie) Rotterdam staat hier op de 37ste plaats. Ondanks kwetsbare sectoren als de chemische industrie en transport verwacht de Atlas voor Gemeenten een minder snelle groei van de werkloosheid in Rotterdam dan gemiddeld in de G50. Twee punten die de uitgangspositie van Rotterdam in de economische crisis negatief beïnvloeden hebben te maken met het opleidingsniveau van de Rotterdamse bevolking en de werkenden bij de Rotterdamse bedrijven. Het opleidingsniveau van zowel de Rotterdamse beroepsbevolking, als die van Rijnmond is lager dan dat van Nederland en de andere 3 grote steden en hun omgeving. Maar ook de Rotterdamse werkgelegenheid kent in zijn totaal, maar ook naar sectoren een lager opleidingsniveau dan in de andere 3 grote steden. (EVR2008/WMR najaar 2008). Lager opgeleiden zijn minder weerbaar op de arbeidsmarkt. Zij krijgen bij een ruim aanbod aan arbeidskrachten nog eens extra te maken met verdringing door hogere opgeleiden. Daarnaast vertonen steden met in verhouding veel hoger opgeleiden meer veerkracht bij economisch herstel. Ondermeer doordat hoger opgeleiden actiever op zoek gaan naar alternatieven. Werk in andere sectoren zoeken, extra opleidingen volgen, en een eigen bedrijf starten. (Atlas voor gemeenten 2009.)

FIGUUR 14

$POKVODUVVSHFWPFMJHIFJETFDUPSFO #SPO6878FSLCFESJKG meer gevoelig

minder gevoelig

(maak) industrie

voedingsindustrie

chemische/proces industrie goederenvervoer bouwnijverheid financieel it / communicatie vastgoedsector Detailhandel en horeca laten een divers beeld zien en zijn daarom niet opgenomen.

zorg personenvervoer veiligheid (defensie/politie) onderwijs overheid


FIGUUR 15

7FSEFMJOHWBOEFXFSLHFMFHFOIFJE/FEFSMBOE 3JKONPOE 3PUUFSEBNFP FO3PUUFSEBN #SPO-JTB

aandeel in de totale werkgelegenheid industrie

bouw en bouwinstallatie

groothandel

detailhandel

horeca en catering

transport en telecom

financiele instellingen

it en overige zakelijke diensten

openbaar bestuur

onderwijs

gezondheids- en welzijnszorg toerisme en overige dienstverlening 0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

16%

Nederland Rijnmond Rotterdam FIGUUR 16

#FSPFQTCFWPMLJOHOBBSPQMFJEJOHTOJWFBVSFHJP3JKONPOEFO/FEFSMBOE

#SPO$0-0 laag

middelbaar

hoog

onbekend

totaal

Rijnmond

26,4

44,4

28,1

1,1

100

Nederland

23,3

44,3

31,3

1,2

100


VERGRIJZING EN DE KRIMP VAN DE BEROEPSBEVOLKING

Er is sprake van een arbeidsmarktparadox. Na de recessie zullen de arbeidskrachten die nu langs de kant komen te staan weer hard nodig zijn als gevolg van de vergrijzing van de bevolking. Vooropgesteld dat zij goed geschoold zijn en blijven. In deze paragraaf bieden we inzicht in de vergrijzing per sector in Rotterdam. De beroepsbevolking in de regio Rijnmond zal in de periode na 2012 tot 2020 naar verwachting met ongeveer 5% krimpen. (bron: Primos, WMR najaar 2007). Dit als het ons onvoldoende lukt nieuwe bewoners, naar onze regio toe te trekken. Hiervoor is naast een aantrekkelijke woonomgeving, een aantrekkelijke arbeidsmarkt een belangrijke voorwaarde.

FIGUUR 17

"BOEFFMPVEFSFOFOKPOHFSFOJOXFSLOFNFSTCJK3PUUFSEBNTFCFESJKWFO #SPO&DPOPNJTDIF7FSLFOOJOH3PUUFSEBN8.3OBKBBS

industrie

a. Aandeel 55 – 59 jaar

b. Aandeel 60 – 64 jaar

industrie bouwnijverheid groothandel detailhandel horeca transport bank/ verzekeringen ict zakelijke dienstverlening openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten landbouw communicatie totaal 0%

2%

4%

6%

8%

10% 12% 14%

0%

Rotterdam Nederland

1%

2%

3%

4%

5%

6%

7%

8%


In deze monitor is een overzicht opgenomen, van het aandeel 55 – 65 jarigen onder de werkenden in de diverse sectoren in de Rotterdamse economie. Het aandeel 60 – 65 jarigen onder werkenden is laag. In Rotterdam en Nederland maken zij ongeveer 2,5% uit van de werkenden, Voor de 55 tot 60 jarigen is dit aandeel hoger. Ongeveer 10% (33.000 werkenden) in Rotterdam. Sectoren in Rotterdam met een bovengemiddeld aandeel 55 – 65 jarigen zijn: de industrie, de bouwnijverheid, het onderwijs, het transport en het openbaar bestuur. Dit zijn tevens de sectoren, die minder populair zijn onder jongeren. Het aandeel 25 – 29 jarigen in deze sectoren ligt lager dan het gemiddelde aandeel van deze groep in de totale Rotterdamse economie. Dit zelfde beeld geeft ook de groep 15 – 24 jarigen. Een groep waarbij de participatie nog laag is omdat een groot deel van deze groep nog onderwijs volgt.

(FIGUUR 17 B)

"BOEFFMPVEFSFOFOKPOHFSFOJOXFSLOFNFSTCJK3PUUFSEBNTFCFESJKWFO #SPO&DPOPNJTDIF7FSLFOOJOH3PUUFSEBN8.3OBKBBS

industrie

a. Aandeel 15 – 24 jaar

b. Aandeel 25 – 29 jaar

industrie bouwnijverheid groothandel detailhandel horeca transport bank/ verzekeringen ict zakelijke dienstverlening openbaar bestuur onderwijs zorg overige diensten landbouw communicatie totaal 0%

5%

10%

15%

20%

25%

0%

Rotterdam Nederland

5%

10%

15%

20%

25%


ONDERWIJS EN ARBEIDSMARKT: PERSPECTIEVEN VOOR MBO LEERLINGEN

Een belangrijk deel (40%) van de werkgelegenheid in Rotterdam en Rijnmond is op MBO niveau. De meeste sectoren hebben te maken met verslechterde perspectieven als gevolg van de crisis. Voor de zorg, de installatietechniek (loodgieters), de dagelijkse levensmiddelen branche, supermarkten, stad en streekvervoer is het perspectief nu nog gunstig. De effecten binnen de administratief economische beroepen word gedempt door de grootte van de beroepsgroep en de diverse sectoren waarin zij verspreid zijn. Op termijn verbeteren de perspectieven als gevolg van de vergrijzing en de verwachte vervangingsvraag. (conceptrapportage ‘Arbeidsmarkt en onderwijsinformatie Rijnmond’COLO).

FIGUUR 18

1FSTQFDUJFWFOWPPS.#0PQHFMFJEFOCJKIFSTUFMFDPOPNJFJOEFSFHJP(SPPU3JKONPOE #SPO$PMPSBQQPSUBHFÇSCFJETNBSLU°FOPOEFSXJKTJOGPSNBUJFSFHJP3JKONPOE DPODFQU

NFJ sector/beroepgroep

kansrijke beroepen/richting

haven en techniek

Operator niveau 3 en 4. Technische beroepen niveau 2 en 3, niveau zal stijgen, groei ZZP ers. Het aantal opgeleiden in de maintenance techniek blijft achter bij behoefte.

zorg en welzijn

Verzorgenden 3, verpleegkundigen 4, sociaal- pedagogisch werker 4, gezondheidstechnische beroepen.

transport

Chauffeurs.

bouw,timmeren onderhoud en schilderen

Crisis sterk voelbaar, Op termijn sterke vergrijzing. Veel instroom van buiten de regio.

administratief-economische beroepen

Behoefte binnen de richting secretarieel en ICT, Vooral kansen in de commerciële richting.

uiterlijke verzorging

Kappers niveau 3 (landelijk) Regio kent een teveel aan niveau 2 opgeleiden.

handel

Detailhandel vergrijzing en onvoldoende personeelsaanwas. Groothandel perspectieven op termijn positief. Logistiek: nu krimp op termijn positief.

horeca

Tekort aan koks en gastvrouw/-man.

grafische industrie

Werkgelegenheid loopt al een paar jaar terug. Op termijn: mogelijke tekorten in grafisch technische beroepen door gebrek aan interesse van jongeren.

facilitaire dienstverlening en reizen

Geen eenduidig beeld en brede inzetbaarheid ook buiten de beroepsgroepen waarvoor opgeleid wordt.


DE ARBEIDSMARKT ALS DE CRISIS AANHOUDT

Als de crisis aanhoudt zal dit de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt verder negatief beïnvloeden. • De arbeidsmarkt verkleint. Niet alleen het aantal banen zal als gevolg van de economische crisis krimpen, maar ook het aanbod krimpt, als gevolg van het ‘discouraged worker effect’ Het effect hiervan zal vooral in 2010 zichtbaar worden. Door slechte perspectieven op de arbeidsmarkt worden mensen ontmoedigd actief deel te nemen aan de arbeidsmarkt. Zij kiezen voor alternatieven (b.v. vervroegde pensionering) en/of stellen hun toetreden uit. Hun kennis en vaardigheden zullen weglekken. Het zal extra inspanningen kosten deze groep weer te laten participeren als de arbeidsmarkt aantrekt. In de groep die doorleert, ligt een kans besloten. Hun positie op de arbeidsmarkt zal als gevolg van de genoten ‘extra’ opleiding verbeterd zijn. • De crisis zal ook effect hebben op sectoren die nu niet of licht geraakt worden. Door overheidsbezuinigingen zal er banenverlies optreden in de semi- publieke sector, wat weer gevolgen heeft voor aan deze sector gelieerde bedrijfstakken. • Meer dan in het verleden zijn werkgevers terughoudend om mensen te ontslaan. Bij het aanhouden van de crisis zal dit door deze werkgevers niet meer vol te houden zijn. • Parttime WW zal omgezet worden in een volledige WW uitkering. • Wanneer de recessie langer aanhoudt, kan dit leiden tot verlies aan vakbekwaamheid en tot nieuwe tekorten bij een oplevende conjunctuur. We moeten ervoor waken dat grote aantallen mensen hun competenties en hun inzetbaarheid verliezen. • Het aantal werkzoekenden neemt toe en het aantal vacatures zal verder afnemen. Van werk naar werk bemiddelen wordt steeds moeilijker. Mensen zullen langer in de WW zitten en de doorstroom naar de bijstand zal toenemen.


STRUCTURELE TRENDS EN BELEID

Naast de ontwikkelingen die nu als gevolg van de recessie zichtbaar worden, is er een aantal structurele trends te onderscheiden. Hier een kort overzicht. Trends: - De krimp van de beroepsbevolking zet verhevigd door. - Het opleidingsniveau van het werk blijft stijgen. - Het opleidingsniveau van de beroepsbevolking blijft stijgen. - De verdienstelijking van de werkgelegenheid zet door. - Een toename van de participatiegraad onder ouderen en vrouwen. - De flexibilisering van de arbeidsmarkt zal verder toenemen. - Het aanbod zal naar etniciteit veranderen. Voor de economische ontwikkeling van de Rotterdams regio is het van belang dat de Rotterdamse arbeidsmarkt in de toekomst de concurrentie met andere regio’s aan kan. Dit wordt onder invloed van een krimpende beroepsbevolking steeds belangrijker. Om dit te bereiken is inzet op de volgende punten noodzakelijk: 1. Het verhogen van het participatieniveau. Een sterke economie vereist een hoge arbeidsparticipatie en omgekeerd levert een hoge arbeidsparticipatie een sterke economie. Rotterdam kent nu vergeleken met het Nederlandse gemiddelde en binnen de G4 de laagste participatiegraad. 2. Het verhogen van het opleidingsniveau van de Rotterdamse (beroeps)bevolking. Een sterke economie vereist een steeds hoger opleidingsniveau. Er is ook een positief verband tussen opleidingsniveau en participatie. Het gemiddelde opleidingsniveau ligt echter onder het nationale en grootstedelijke gemiddelde en blijft in groeitempo achter bij het nationale gemiddelde (WMR 2007). 3. Verhogen van de kwaliteit van het werk. De Rotterdamse economie moet concurreren met die van andere regio’s als het om arbeidskrachten gaat. Dat betekent dat de banen in Rotterdam als het gaat om arbeidsomstandigheden, bereikbaarheid, werkomgeving en ontwikkelingsmogelijkheden de concurrentie met werkgevers in andere regio’s aan moeten kunnen. Dat is níet beperkt tot de banen aan de bovenkant van de arbeidsmarkt.


FIGUUR 19

/FUUPQBSUJDJQBUJFHSBBE JOEF(FO/FEFSMBOE° #SPO&DPOPNJTDIF7FSLFOOJOH3PUUFSEBN

% netto participatiegraad 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% mannen 2000

mannen 2007

vrouwen 2000

vrouwen 2007

totaal 2000

Rotterdam Amsterdam Den Haag Utrecht Nederland

totaal 2007

0%


HOOFDSTUK 3. HET INTENSIVEREN VAN HET ARBEIDSMARKTBELEID IN CRISISTIJD

Extra inspanningen zijn nodig om de effecten van de crisis zoveel mogelijk het hoofd te kunnen bieden. Rotterdam heeft hiertoe het programma ‘Rotterdam biedt perspectief’ ontwikkeld. Een belangrijk deel van onderstaande punten zijn hierin opgenomen. 1. Actieve bemiddeling van werkzoekenden. Van werk naar werk. De inzet hierop komt door de toename van de werkloosheid onder druk te staan. Naast extra inzet op de intake van werklozen is ook extra inzet nodig bij het ophalen van vacatures uit de markt. 2. Behoud van vakbekwaamheid en vaardigheden. Door het aanduren van de crisis en de dreiging dat steeds meer mensen voor langere duur naast het arbeidsproces komen te staan is aandacht voor het behoud van vakbekwaamheid noodzakelijk. Mensen moeten zoveel mogelijk van werk naar werk geleid worden. De vakbekwaamheid van de groep van werkzoekenden in de WW die niet direct weer aan de slag kan, zal door middel van scholing, werkend wachten op werk e.d. op peil gehouden worden. 3. De kansen voor kwetsbare groepen om in tijden van economische recessie een plek op de arbeidsmarkt te verwerven zijn heel gering. Meer mogelijkheden worden gecreëerd door tijdelijke uitbreiding van gesubsidieerd werk. 4. Intensiveren van opleiding en scholing. Jongeren stimuleren langer op school te blijven door na het behalen van een diploma voor een vervolgopleiding te kiezen. Het stimuleren van (kortlopende) modules waarbij jongeren en werkenden hun curriculum kunnen aanvullen/ verbeteren. Belangrijk punt hierbij is het uitbreiden van het aantal stage en leer- werkplaatsen. In het kader van het plan ”Rotterdam biedt perspectief” heeft de gemeente met de onderwijsinstellingen de afspraak gemaakt dat de gemeente een voorschot verleent aan het Mbo-onderwijs om deze extra instroom op te vangen. De verwachting is dat in september 2009 2000 jongeren langer aan het onderwijs zullen deelnemen Deze jongeren hebben er in eerste instantie voor gekozen het onderwijs te verlaten. Een deel van hen zal niet naar het gebruikelijke onderwijs terug willen. Ook is niet iedereen geschikt voor een baan gecombineerd met een BBL opleiding. Nieuwe trajecten zullen worden vormgegeven. Jongeren kunnen zo met behoud van studiefinanciering hun opleiding bij een werkgever voortzetten. Hierover zullen afspraken met werkgevers worden gemaakt. 5. Eens te meer wordt het ontwikkelen van een goed netwerk met werkgevers en onderwijs instellingen van groot belang. Dit netwerk is ondermeer nodig om: - vacatures uit de markt op te halen - onderwijs en scholingsarrangementen te bieden - voldoende leer werk plaatsen en stages aan te kunnen bieden - kansen te pakken - werkgevers op maat te kunnen bedienen - arbeidsmarktinformatie uit statistieken praktisch inzetbaar te maken


6. Bevorderen van de transparantie van de arbeidsmarkt: - Ontwikkelen van een bruikbare set van (regionale) arbeidsmarktinformatie. Een eerste start is gemaakt met deze arbeidsmarktmonitor, aanvulling naar b.v. informatie over de arbeidsmarkt voor hoger opgeleiden is noodzakelijk. - Verbeteren en verkorten van bemiddeling door duidelijke profielen voor werkzoekenden en de vraag van werkgevers, inzetten van online (inschrijf) mogelijkheden etc. - De online markt van vacatures neemt een belangrijke plaats in binnen de vacaturemarkt. Vindbaarheid en zichtbaarheid van vacatures is echter niet optimaal. Ook voor de promotie van Rotterdam als stad met aantrekkelijke banen kan een plek waarop de vacatures in Rotterdam zichtbaar zijn, een waardevolle aanvulling zijn. - Om jongeren bewust te maken van de kansen die zij op de arbeidsmarkt hebben met de door hen afgeronde opleiding is informatie over de kans op werk nodig. Om dit te realiseren wordt samen met Colo bezien of een arbeidsmarktlabel en de kans op werk flyer, voor de regio Rijnmond ontwikkeld kan worden.





Onderzoek en samenstelling UWV/Werkbedrijf Zuid West Nederland Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam Vormgeving Studio Minke Themans Tabellen en Grafieken Studio Minke Themans i.s.m. Klaar voor gebruik Eindedactie Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam mevr. E.A. Jacobs Fotografie Joop Reyngoud (cover) David Adams (pagina 4, 5) Rick Keus (pagina 28, 29) Lithografie Marc Gijzen Druk Thieme MediaCenter, Rotterdam Oplage 750

Bestellingen Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam Afdeling Economie Postbus 6575 3002 AN Rotterdam [email protected] © Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam, juni 2009 Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden de auteurs en het Ontwikkelingsbedrijf Rotterdam geen aansprakelijkheid. Overname van gegevens is toegestaan met bronvermelding ‘Werkgelegenheidsmonitor Rotterdam voorjaar 2009’


WERKGELEGENHEIDS-

MONITOR

ROTTERDAM VOORJAAR 2009

WERKGELEGENHEIDS- MONITOR ROTTERDAM VOORJAAR 2009

Recommend Documents