Werken vanuit een ontwikkelingsperspectief Masterclass Lunteren, 19, 20 en 21 maart
Arjan Clijsen, KPC Groep Judith Hollenberg, Cito
Programma masterclass ▪ Korte schets beleid: stand van zaken ▪ Doel en uitgangspunten ontwikkelingsperspectief ▪ Voor welke leerlingen? ▪ Inhoud ontwikkelingsperspectief ▪ Het opstellen van het ontwikkelingsperspectief ▪ Doelgericht plannen aanbod: leerlijnen en leerroutes ▪ Het monitoren en evalueren ontwikkelingsperspectief ▪ Samen met de leerling en met de ouders ▪ Aandachtspunten bij de implementatie in school ▪ Gelegenheid tot vragen stellen en discussie
Nog in ontwikkeling . . . . . .
Ontwikkelingsperspectief in het kort Leerrendementsverwachting
Ouders
Stimulerende en belemmerende factoren Interesses en talenten
en Uitstroomniveau en uitstroombestemming Leerling Leerroute
Samenhang . . . . . . . Opbrengstgericht werken 1-zorgroute Ontwikkelingsperspectief Kerndoelen leerlijnen/leerroutes Passend onderwijs
Referentieniveaus taal en rekenen handelingsgericht werken
Beleidscontext OPP ▪ Passend onderwijs ▪ Opbrengstgericht werken ▪ Overgang primair onderwijs voortgezet onderwijs
Wetsvoorstel Passend onderwijs Voor een leerling die extra ondersteuning nodig heeft Het ontwikkelingsperspectief beschrijft - LRV per vakgebied + verwacht uitstroomniveau - De onderwijsdoelen die kunnen worden gerealiseerd - De geboden begeleiding (verplichting IHP vervalt) - Afwijkingen in het (reguliere) onderwijsprogramma Tenminste één maal per schooljaar met de ouders geëvalueerd en zo nodig bijgesteld In AMvB komen eisen te staan ten aanzien van het OPP
Memorie van toelichting • Verhogen opbrengstgerichtheid en leerresultaten • Scherper in beeld waar op lange termijn naar toe gewerkt wordt en wat de instroomeisen in V(S)O zijn • Instrument voor communicatie met de ouders
Waarom ontwikkelingsperspectief? ▪ Plannen aanbod op basis van ambitieuze doelen zodat de leerling zich optimaal kan ontwikkelen ▪ Maken van beredeneerde keuzes in leerlijnen of leerstofaanbod ▪ Het actief betrekken leerling bij zijn/haar ontwikkeling ▪ Goede afstemming en samenwerking met de ouders ▪ Het verantwoorden van de resultaten en leerwinst ▪ Goede voorbereiding op en overgang naar het VO
Uitgangspunten OPP: opstellen ▪ Niet volgen, maar plannen ▪ Doelgericht, op basis van hoge verwachtingen ▪ Eerst het aanbod intensiveren, pas later dispenseren ▪ Aanpak factoren die de ontwikkeling en het leren belemmeren en het benutten van stimulerende factoren ▪ Samen met de leerling en samen met de ouders
De lat hoog leggen!
Uitgangspunten OPP: werken ▪ Systematisch monitoren en evalueren van de ontwikkeling (zo nodig OPP bijstellen) ▪ Leerling niet isoleren van de groep
▪ Overdracht informatie naar S(B)O of VO ▪ Inbedden in HGW en OGW
Inbedden in HGW waarnemen
Cyclus HGW In de groep
6) Uitvoeren en evalueren groepsplan
Groepsbespreking
1) Groepsoverzicht 2) Signaleren van leerlingen met specifieke onder-
leerlingen
Oudergesprek
wijsbehoeften
realiseren 5) Opstellen
ou de r
s
le
groepsplan
behoeften
plannen
vergelijkbare
begrijpen OPP
3) Benoemen
4) Clusteren leerlingen met
ht c a kr r e
Leerlingbespreking zorgteam
onderwijsbehoeften
Oudergesprek
Inbedden in OGW Drie niveaus van opbrengstgericht werken
▪ Leerlingniveau:
leerkracht en IB: OPP leerwinst
▪ Groepsniveau: (groepsbespreking)
leerkracht en IB: groepsoverzicht
▪ Schoolniveau: (teambespreking)
schoolleider: schooloverzicht
Voor welke leerlingen? In SBO en SO voor alle leerlingen: 6 weken na plaatsing
In basisonderwijs: voor een leerling die extra ondersteuning nodig heeft
Voor welke leerlingen in basisschool?
Leerlingen met indicatie S(B)O (rugzakje) en leerlingen met verwachte uitstroom LWOO of PrO (Inspectie)
Leerlingen die eindniveau groep 7 op één of meerdere vakgebieden niet halen (Inspectie) Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften (Inspectie)
Leerlingen die op één of meerdere vakgebieden in een eigen leerlijn geplaatst worden (Inspectie)
Leerlingen voor wie op één of meerdere onderdelen van het reguliere onderwijsprogramma afgeweken wordt (wetsvoorstel) Leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben (wijzigingsvoorstel wet en concept AMvB) Leerlingen die referentieniveau 1F taal en/of rekenen niet behalen?
Afbakening gewenst !
? Discussie: voor wie en wanneer?
▪ Hard criterium en/of procesgericht? Voorbeeld: leerlingen < VMBO-BB Voorbeeld: als herhaald intensiveren onvoldoende effect heeft
▪ Vanaf welke leeftijd?
Opstellen van een OPP
Inhoud OPP: basiselementen
Voorgeschiedenis: wat is er al gedaan? welk resultaat? Leerrendementsverwachting per vakgebied Factoren die ontwikkeling bevorderen/belemmeren Talenten en interesses leerling Verwachte uitstroomniveaus en uitstroombestemming Doelen: leergebiedspecifiek en leergebiedoverstijgend Aanbod en begeleiding om deze doelen te bereiken Organisatie Evaluatie: hoe verloopt ontwikkeling? doelen bereikt? Afspraken met leerling en met ouders
Opstellen van een OPP
Opstellen van een LRV LRV op basis van: 1.Toetsscores meten indirect leerlingkenmerken 2.(veranderbare) leerling-, omgevings- en schoolkenmerken om verwachting te verfijnen
Waarom toetsresultaten als basis? 120 ADHD Dyslexie Persoonlijkheidsvragen: extra zorg Werkhouding: extra zorg IQ-performaal: 70,4 IQ-verbaal: 70,6
vaardigheid
80
40
0 M4
E4
M5
E5
M6
E6
M7
E7
afnamemoment (leeftijd in maanden onderwijs)
M8
E8
Waarom toetsresultaten als basis? 120 ADHD Dyslexie Persoonlijkheidsvragen: extra zorg Werkhouding: extra zorg IQ-performaal: 70,4
vaardigheid
80
IQ-verbaal: 70,6
4 40 p10-p25 p25-gemiddelde gemiddelde-p75 0 M4
E4
M5
E5
M6
E6
M7
E7
afnamemoment (leeftijd in maanden onderwijs)
M8
E8
LRV op basis van toetsresultaten ParnasSys
Uitstroomniveau met toetsresultaten Esis
LRV op basis van toetsresultaten Cito LOVS
Toetsen speciale leerlingen • Andere opbouw: – Opgaven van eenzelfde type geclusterd – Instructie steeds vooraf aan nieuw opgavetype
• Andere samenstelling: – Minder opgaven in één taak – Bepaalde opgavetypen niet of pas later
• Andere rapportagewijze - Functioneringsniveaus staan centraal • Opeenvolgende toetsen beslaan kleinere leerstappen: tussentoetsen
90 80 70 60 50 40 E4
E4/M5
M5
E5/E5
E5
E5/M6
Voorwaarden voor een goede voorspelling 1. Neem beginsituatie mee (DLE bij start ≠ 0) 2. Focus op groei, niet op laatst behaalde niveau 3. Houd rekening met afvlakken vaardigheidsgroei 4. Let op: Leerling is meer dan een IQ 5. Uitstroombestemming is gewogen besluit! 6. Houd rekening met (veranderbare) stimulerende en belemmerende factoren Modellen kunnen slechts een bandbreedte geven
Stimulerende en belemmerende factoren Beschermende factoren
Belemmerende factoren
Leerling
Thuis/gezin
School/onderwijsleersituatie
Wat heeft dit kind om zich te ontwikkelen? Wat heeft dit kind nodig om te leren?
Doelen stellen (1) Basisvaardigheden technisch/begrijpend lezen taal/spelling rekenen & wiskunde
Leergebiedoverstijgend sociale competentie leren leren (werkhouding/taakaanpak/motivatie) zelfredzaamheid
Doelen stellen (2) Doel bij een LR van 50% is niet de methode tot en met eind groep 5 te behandelen, maar . . . . Dispenseren Naar voren halen
Referentieniveaus als ijkpunt
Inzicht in leerlijnen Uitstroomniveau voor een vakgebied
Einddoelen die nagestreefd worden
Tussendoelen per leerjaar
Arrangement voor de komende periode LEERROUTE
VOOR S(B)O: DRIE LEERROUTES 10
20
30
40
50 60+
8
I
7
I
25%
vmbo t/kb gevorderd
II 50% vmbo bb/gl
6 I
5
I
II
II
II
II
III 15%
4
I
II
II
III
III
3
I
II
2
II
III
1
III
III
III
praktijk
basis
intensief
Ontwikkelingsperspectief Sabine
Sabine
uitstroombestemming
VMBO BB
rekenen
niveau 4
intensief arrangement
taal
niveau 7
verdiept arrangement
technisch l.
niveau 6
basisarrangement
begr. lezen
niveau 6
basisarrangement
Nuttige bronnen ▪ www.schoolaanzet.nl ▪ www.taalenrekenen.nl: Referentieniveaus ▪ “Duiden en doen” voor S(B)O (C. Struiksma) ▪ www.cedgroep.nl (cluster 4) - sociale competentie - leren leren/werkhouding ▪ Passende perspectieven (project SLO, in ontwikkeling) M. Langberg (Taal) N. Boswinkel (Rekenen)
Monitoren van OPP
Monitoren van OPP Kijken naar: 1. Gerealiseerd onderwijsaanbod 2. Toetsresultaten 3. Behaalde doelen
In gesprek met leerling en met ouders Wanneer bijstellen?
Evaluatie IB'er met leerkracht ▪ ▪ ▪ ▪ ▪
Wat is de leerwinst van de leerling? Hoe komt het dat doelen (niet) gehaald zijn? Heeft dat te maken met het aanbod of de organisatie? Welke aanpassingen zijn komende periode nodig? Waar heeft de leerkracht begeleiding bij nodig?
In gesprek met leerling Wat kan ik? Talenten? Wat vind ik moeilijk? Wat wil ik leren? Waar hulp bij nodig? Wat gaan we samen doen?
In gesprek met leerling Tips: Beginsituatie positief (laten) formuleren Leerling (laten) vergelijken met zichzelf Concrete doelen (laten) formuleren Focus op inspanning (“ik heb goed mijn best gedaan”), minder op bekwaamheid, geluk, moeilijkheidsgraad opdracht
In gesprek met ouders Hoe verloopt de ontwikkeling op school? ▪ Hoe verloopt de ontwikkeling thuis? ▪ Wat zijn verwachtingen van ouders? ▪ Wat is het perspectief van het kind? ▪ Wat willen we bereiken? ▪ Welke ondersteuning bieden we in school en thuis?
Implementatie werken vanuit OPP ▪ Goed leerlingvolgsysteem ▪ Duidelijke leerlijnen (leerroutes) ▪ Vastleggen van taken en verantwoordelijkheden ▪ Afstemming met leerling en met ouders ▪ Administratie en registratie ▪ Professionalisering IB'er en leraren ▪ Ook voor excellente leerlingen?
Valkuilen ▪ Te vroeg in bepaalde leerroute ▪ Niet monitoren en bijstellen ▪ Leerling in een eigen leerlijn 'isoleren' ▪ Alleen een cognitieve insteek ▪ 'Over het hoofd van de leerling' ▪ Geen werkdocument
? Discussie: hoe organiseer je het?
▪ Hoe maak je van het OPP een werkdocument?
▪ Hoe organiseer je het in de groep?
Op komst: Brochure PO-raad Gezamenlijk kader Drie deelkaternen met praktijkvoorbeelden - Basisonderwijs - SBO en SO cluster 2 en 4 - SO cluster 3 en MG
Hoge verwachtingen . . . . . .
"Het grootste gevaar voor menigeen is niet dat de lat te hoog ligt en we daardoor ons doel niet halen, maar juist dat de lat te laag ligt en we ons doel halen"
Michelangelo
Meer informatie en vragen
[email protected] [email protected]
Veel succes!!!!!!!
