WERK. Jaargang 24 nr. 2 juni In dit nummer o.m

Jaargang 24 nr. 2 juni 2013

WERK 150 gedraaide vogelvormen met op alle de tekst:

Vogels overschrijden grenzen en passen hun route aan. Ondanks vele obstakels zullen zij steeds verder gaan. (Antoinette de Vroomen - bladzijde 18)

Foto: Monte Gardenier

Op 4 juni 2013 heeft Albert Bouma, de penningmeester van de Stichting Plotsdoven, uit de handen van de burgemeester van Ede een koninklijke onderscheiding ontvangen. Dit als blijk van waardering voor zijn inzet ten behoeve van dove mensen. Al 40 jaar is hij als vrijwilliger actief in de dovenwereld. Peter Raggers bedankte hem namens de Stichting Plotsdoven voor zijn deskundige inbreng en sprak de wens uit om nog lang met hem samen te kunnen werken. Cor Toonen schonk hem een beeldje van de 'contente mens', die volgens hem veel overeenkomsten vertoont met Albert, en leverde er meteen een voetstuk bij om het beeldje c.q. Albert op te zetten.

In dit nummer o.m. pagina 2 Federatie van de baan 3 Van de voorzitter 4 Gineke de Witt-Huberts 6 Grow2Work 7 SH Jong 8-11 Werkervaringen van lezers 12 Column van Cor Toonen 13 Column van Michèle Meirlevede 14 Verhaal van Irma Dijkstra 15-23 Werkervaringen van lezers 24 Verslag Themaweekend 25 Nieuws van de steunpunten 27 Activiteitenkalender 2013

Stichting Plotsdoven De Molen 89 a 3995 AW Houten tel/tt/fax: 030 - 69 58 719 www.stichtingplotsdoven.nl [email protected]

Colofon Plotsdoof is een uitgave van de Stichting Plotsdoven. Donateurs van de stichting ontvangen het blad gratis. Plotsdoof verschijnt vier keer per jaar: in maart, juni, september en december. Redactieadres van Veldekestraat 6a 4819 EP Breda [email protected] Redactie Jopy Sol, hoofdredacteur Marja Bouma, corrector Opmaak Frans Verkade Aan dit nummer werkten mee: Peter Raggers Margot Bouwens Gineke de Witt-Huberts Inge Doorn Nirosha Boer Ed Weemaes Jo Valentijn Anton van der Horst Marijke van der Pijl Anja Korten Ruud Spruit Cor Toonen Michèle Meirlevede Irma Dijkstra Linda Thiesen TC Chu Antoinette de Vroomen Marja Bouma Yvonne Kemink Betty Kooij Emma Bolle Derek van Bockxmeer Leontien Peters Plaatsing van brieven betekent niet dat de redactie het met de strekking eens is. Overname van artikelen is toegestaan, mits met bronvermelding. Sluitingsdatum kopij volgend nummer: 15 augustus Drukwerk en verzending WPS Loskade 4 7202 CZ Zutphen

2

Federatie van de baan Het eerste traject is gelopen, met als conclusie dat een federatie zoals die door enkele organisaties werd gezien, er niet komt. De ambitie van deze organisaties was te komen tot een volledige fusie. De Stichting Plotsdoven en vier andere organisaties hebben echter steeds aangegeven geen fusie te willen maar een federatie met een federatieraad waarin elke organisatie herkenbaar zou blijven en de eigen doelgroepen aansturen. Nu gaat plan B in werking. Plan B gaat uit van twee samenwerkingsvormen: aan de ene kant de NVVS en het FOSS en aan de andere kant Dovenschap, dovenjongerencommissie, FODOK en wellicht SH Jong. Zij hopen dat de Stichting Plotsdoven zich bij hen aansluit, maar dat hopen de NVVS en het FOSS ook. Voor de Stichting Plotsdoven wordt het een moeilijke keuze, wij bestaan nu eenmaal uit zeer slechthorenden en plots/laatdoven met of zonder CI. We vinden samenwerking, krachtenbundeling en het met een mond vertegenwoordigen naar buiten toe heel erg belangrijk. Wellicht dat wij daarom in plan B de brugfunctie gaan vervullen tussen de twee groepen. Van groot belang is dat we, ondanks de teleurstelling over het niet behalen van een federatie met 7 partijen waarin een ieder

door Peter Raggers

zich kon herkennen, toch heel veel geleerd hebben. We zijn er met z’n allen sterker uitgekomen dan we er in gingen. Er is afgesproken dat we gezamenlijk het voucherproject verder vorm gaan geven als basis van onze samenwerking met daarboven een stevige projectgroep om de resultaten te controleren. Nieuwe projecten moeten hierin kansen krijgen, denk aan arbeid en fondsenwerving, om vandaaruit weer gezamenlijke projecten op te zetten. Met elkaar of met verschillende combinaties van organisaties. Een professionele deskundige en een deskundige ervaringsdeskundige zullen namens alle organisaties naar buiten gaan treden richting VWS, zorgverzekeringen, tolkorganisaties, opleidingen enz. Dit zijn nieuw gewonnen zaken en uitermate belangrijke zaken want hiermee wordt hechte samenwerking gevormd. Wij als Stichting Plotsdoven moeten ons beraden op wat we gaan doen en hoe we dat gaan doen. Op de jaarvergadering van 8 juni hebben we het erover. De nieuwsbrief houdt u ondertussen op de hoogte en natuurlijk ook de website. Zit u op Facebook in de Plots/ laatdovengroep dan kunt u op elk moment meepraten. Graag zelfs want wij zijn de organisatie van de menselijke maat voor mensen en door mensen gevormd die weten dat goede communicatie van levensbelang is. We gaan nu op weg naar de tweede ronde. We blijven bruggen bouwen zonder onszelf en onze doelstellingen uit het oog te verliezen.

Nieuws van het lexscheffelfonds Het “klein maar fijn” kunstwerkje dat de redactie werd aangeboden in het kader van het vorige themanummer en waarvan de opbrengst naar het lexscheffelfonds zou gaan, is verkocht en wel voor het mooie bedrag van € 150,- ! We zijn hier uiteraard heel erg blij mee, maar daar bovenop wil ik ook de andere mensen, waaronder weer het Gebarenkoor die weer gegeven/gestort hebben, bedanken. Inmiddels hebben velen van jullie die op Facebook zitten gezien dat door Lex een leuke maar vooral kleurrijke Facebook pagina voor het lexscheffelfonds werd geopend. De website van het fonds is namelijk van internet gehaald omdat hij te weinig werd bezocht en de kosten die er tegenover stonden relatief hoog waren. De respons die Lex op zijn pagina krijgt is hartstikke leuk en het werkt aanstekelijk om er op die manier mee door te gaan. Verder wil ik jullie nog attenderen op de verwijdering van het faxnummer aangezien ook dat niet werd gebruikt. Het telefoonnummer (voor horend gebruik!) blijft hetzelfde, zo ook mijn mobiele nummer dat voor sms maar ook whatsapp te gebruiken is. Rest me nog jullie nogmaals te zeggen: Maak gebruik van het fonds als je niet aan een activiteit deel kunt nemen omdat de kosten te hoog zijn voor je inkomen. Blijf je altijd bedenken dat je eigen lotgenoten, hun vrienden en familie, dit fonds mogelijk maken.

Van de voorzitter

Over de Stichting

Peter Raggers

Het 'woord van de voorzitter' had ik al geschreven vóór mijn vrouw en ik op reis gingen naar de Balkan en speciaal Albanië. Heb het toch maar weer weggegooid. Zou graag over onze vakantie schrijven, over de bijzondere ontmoetingen, schitterende natuur en dan Albanië! Je moet het meegemaakt hebben om het te begrijpen. Het lijkt een derdewereldland. Chaos, rommel, onvoorstelbare onhygiënische zaken, veel meer gaten in de weg dan de weg zelf, maar o zulke vriendelijke mensen. Toch proef je de sfeer van ontplooiing, je ziet het ook, maar je moet wel op een speciale manier kijken en beleven. Het land is in 2001 uit het totale isolement gekomen. Men moet leren omgaan met vrijheid en dat gaat niet zomaar. Ongetwijfeld de slingerwerking van de klok. Totdat het evenwicht is gevonden. Men spant er zich voor in, je ziet dat men wil werken, alleen er is weinig werk. Daarom zijn er honderden autowasplaatsen op rij, in de hoop dat één van die auto’s, meestal oude roestbakken, zich laat poetsen. Ook overal bouwplaatsen, maar er wordt bijna niets afgebouwd. Velen wachten met verder bouwen totdat er weer wat geld is. Maar de wil is er, die gewone Albaniërs weten wat werken is. Grappig dat we de situatie dáár eigenlijk best kunnen vergelijken met onze situatie hier. Deze Plotsdoof heeft als hoofdthema werk. Werken om in je onderhoud te voorzien of om de sociale contacten te onderhouden en te vergroten. Werken om voor een ander te zorgen of om de wereld beter te maken. Werken aan je eigen ontplooiing en je neemt meteen een ander mee. Enz. enz. We gaan uit van de positieve instelling. Dan kan het zeer frustrerend zijn als al je goede bedoelingen niet gehonoreerd worden. Omdat er geen werk is, of omdat de overheid heel veel rem-

men zet op veel zaken waardoor er nog minder werk komt. Je eigen houding, ontwikkeling, gezondheid of dat je niet 100% voldoet aan het succesbeeld dat de wereld heeft van het ideaalbeeld van een sollicitant: 100% gezond, 100% geen enkele beperking, graag een geweldig uiterlijk, goede zeer toegesneden opleiding(en), niet te oud, niet te jong en veel ervaring. Als je dan ook nog niet over een goed netwerk beschikt wordt het wel moeilijk, maar desondanks niet onmogelijk. Je kunt nog altijd een wasstraat beginnen of zoiets. De vraag is alleen of je dat wilt, of dat aan je verwachtingsbeeld van je leven voldoet. Een belangrijk iets trouwens je eigen verwachtingsbeeld voor heden en toekomst. Velen weten wat goed is voor jou, maar weet je het zelf ook en klopt dat dan met dat wat al die “deskundigen” zeggen? Die natuurlijk wel een baan hebben. Het voorbeeld van Albanië kunnen we ook

De Stichting Plotsdoven is de lande­ lijke organisatie voor belangenbehartiging van plots- en laatdoven. De stichting is opgericht in 1989 en heeft zich de belangenbehartiging van plots- en laatdoven in de ruimste zin ten doel gesteld. Daarbij staat stimulatie van zelf­red­zaam­ heid en reïntegratie van de plotsen laatdove in de horende maat­ schappij voorop. De Stichting Plotsdoven onderhoudt twee mailinglijsten: één voor plotsen laatdoven en één voor partners, familie, vrienden of andere naasten van plots- of laatdoven. De mailinglijsten zijn bedoeld om informatie en ervaringen uit te wisselen m.b.t. het doof worden en/of doof zijn, het omgaan daarmee door naasten, of om vragen te stellen. Kortom, lotgenotencontact op een makkelijke en toegankelijke manier. Voor meer info zie: www.stichtingplotsdoven.nl Bestuur Peter Raggers, voorzitter Gerard de Vijlder, secretaris Albert Bouma, penningmeester Wil van Essen, bestuurslid Mirjam Walraven, bestuurslid Anja Korten, bestuurslid Anneke Meijer, bestuurslid

toepassen op de helaas mislukte federatievorming. Althans mislukt in de vorm waarin 2 van de 7 organisaties het graag hadden gezien. We gaan dus op zoek naar een andere vorm, niet zo hoog gegrepen en meer op de realiteit gericht. Net als de slinger van die klok, het is een beweging van links naar rechts en weer terug tot hij in het midden tot rust komt. Daar is tijd voor nodig, soms moet er zelfs minder energie in gestoken worden om die slinger tot rust te laten komen. Gelukkig hebben we daar het voucherproject voor. Toch ook een sterk samenwerkingsmodel dat best aangepast kan worden naar een werkbare werkelijkheid. Waarbij alle besturen zich dienen te realiseren dat men medeverantwoordelijkheid heeft voor het o.a. trachten werk te creëren of in ieder geval de weerbaarheid van werkzoekenden met of zonder gehoor te vergroten. Stevige samenwerking is daarvoor een sleutel. De Stichting Plotsdoven en Laatdoven blijft zich hiervoor inzetten.

Raad van Advies Drs P.P.B.M. Boermans Dr. J. Mulder Donateurschap Vanaf € 25,- per kalenderjaar bent u al donateur; over te maken op postgiro 82080 t.n.v. Stichting Plotsdoven te Houten Geregistreerd bij de Kamer van Koophandel Haaglanden te Den Haag nr. 41155666 ANBI-nummer 816107440 Lex Scheffelfonds Het Lex Scheffelfonds is ingesteld om iedere plots- en laatdove, voor wie dit een financieel bezwaar is, in staat te stellen deel te nemen aan activiteiten die georganiseerd worden door de Stichting Plotsdoven. Voor verdere gegevens zie blz. 23 3

Een (ervarings)deskundige loopbaanbegeleider Tien jaar geleden werd Gineke de Witt-Huberts slechthorend. Ze was toen P&O-adviseur en werkte 40 uur per week. Voor haar werk moest ze veel telefoneren en overleggen. Dat ging niet meer. Sinds augustus 2006 werkt ze 28 uur per week als loopbaanbegeleider bij GGMD voor Doven en Slechthorenden. Haar slechthorendheid heeft een positieve invloed op haar werk: “Mensen vinden het prettig dat ze mij niet hoeven uit te leggen hoe het is om slechthorend te zijn. Ik ben ervaringsdeskundig.”

Gineke de Witt-Huberts Voordeel van een loopbaanbegeleider die alleen werkt voor doven en slechthorenden is dat ze bekend zijn met hun vragen en situaties. Gineke: “We doen qua werk hetzelfde als andere loopbaanbegeleiders alleen hebben wij ons gespecialiseerd in doven en mensen met hoorproblemen. Wij kunnen gebarentaal en kennen de dovencultuur. We weten waar ze tegen aanlopen op hun werk, welke hulpmiddelen er zijn en hoe je een werkplek het beste in kunt richten etc.” Mensen zonder werk of die door hun plots- of laatdoofheid ander

4

door Margot Bouwens

werk moeten zoeken, worden door loopbaanbegeleiders begeleid naar (ander) werk. “Zeker bij plots- en laatdoven is de eerste stap vaak het opnieuw ontdekken wat ze willen en wat ze kunnen. Als je door je gehoorverlies afscheid moet nemen van het werk dat je graag doet, kan dat best moeilijk zijn. Het is een proces waar ze doorheen moeten. Daar ondersteunen we ze bij. Afscheid nemen, identiteitsverlies en loslaten zijn onderwerpen die ook aan de orde komen in het loopbaantraject. Niet denken in wat niet meer kan, maar denken in wat wél kan. Als de knop om is, zijn ze klaar om de arbeidsmarkt op te gaan.” Zelf doen “We gaan uit van de zelfredzaamheid, ze moeten het zelf doen”, vertelt Gineke. “Ik heb geen la vol vacatures. Daar waar nodig ondersteunen we. Veel plots- en laatdoven hebben in geen jaren gesolliciteerd en de laatste jaren is er wel veel veranderd op het sollicitatievlak. In de krant kijken en een brief schrijven is niet meer van deze tijd. Dat is wennen. Dus ondersteunen we bijvoorbeeld bij het inzetten van social media als LinkedIn. Verder denken we mee over waar mogelijkheden liggen, we zetten ons netwerk in, adviseren over trainingen en helpen bij het oefenen van hoe presenteer je je bij een potentiële werkgever. Soms doen we een rollenspel, met alles erop en eraan. Dan ben ik de werkgever. Ik verwacht dan dat ze gepast gekleed en goed voorbereid op het gespeelde sollicitatiegesprek komen. Dat kan heel leerzaam zijn en neemt vaak de zenuwen wat weg.”

Wanneer schakel je een loopbaanbegeleider in Jobcoaching Een loopbaanbegeleider voor doven en slechthorenden kan bij verschillende situaties ingezet worden. Bijvoorbeeld bij problemen op de werkvloer. De loopbaanbegeleider kan dan jobcoaching inzetten. De jobcoach gaat daarbij in gesprek met de werknemer, het team en de leidinggevende om te bepalen waar men in relatie tot het gehoorverlies, tegen aanloopt. “Het gaat dan om onderwerpen als belastbaarheid en communicatie op de werkvloer. Om de situatie te verbeteren, worden gezamenlijk leerdoelen vastgesteld en daar wordt onder begeleiding van de jobcoach aan gewerkt. In dit soort situaties geef ik ook vaak samen met de cliënt, voorlichting aan de collega’s over het omgaan met een dove of slechthorende collega. We laten ze ervaren hoe het is om bijvoorbeeld tinnitus te hebben. Dat helpt vaak enorm, alleen al om begrip te kweken.” Arbeidsdeskundig onderzoek Loopbaanbegeleiding kan ook ingeschakeld worden als mensen hun werk niet meer kunnen doen als gevolg van gehoorverlies. “Als mensen daardoor in de ziektewet terecht zijn gekomen of dreigen te komen, kan onze arbeidsdeskundige een arbeidsdeskundigonderzoek doen. Zij onderzoekt of de huidige functie nog passend is. Mocht dit niet zo zijn dan kijken we of de functie passend te maken is. Of dat binnen de organisatie andere functies bestaan die passend zijn of passend gemaakt kunnen worden.” Reorganisaties Als bij een reorganisatie iemand boventallig wordt, kan de werkgever een outplacementtraject aanbieden. Een loopbaanbegeleider kijkt dan samen met de cliënt naar werk buiten de organisatie. Re-integratie Iemand die werkloos wordt of uit een uitkering wil komen, kan een re-integratietraject volgen. Zowel de cliënt als het UWV als de gemeente kan daarom vragen. “Het is raadzaam daar zelf om te vragen bij het UWV of DWI. Geef daarbij aan dat je het traject wilt lopen bij een organisatie die bekend is met plots- en laatdoofheid.” Loopbaanoriëntatie traject Dit zijn korte trajecten voor particulieren. Meestal om erachter te komen wat kan en wil ik nog meer. Of welke studierichting kan ik het beste kiezen. “Ze kunnen dan bijvoorbeeld een beroepenbelangstellingstest doen. Die geeft inzicht in interesses en in zaken als welke bedrijfscultuur bij je past. Ook dat is goed om te weten als je op zoek gaat naar een (andere) baan.” Kosten Loopbaanbegeleiding door GGMD wordt veelal gefinancierd door het UWV. Ook gemeenten of werkgevers betalen geregeld de kosten van deze begeleiding. De korte trajecten voor particulieren betalen de mensen doorgaans zelf.

Top 10 sollicitatietips van loopbaanbegeleider Gineke 1. Boor je netwerk aan Tegenwoordig worden de meeste banen via via gevonden. Laat zoveel mogelijk mensen weten dat je werk zoekt. Misschien leidt het niet direct tot een baan, maar elk gesprek levert je iets op, bijvoorbeeld een idee, een contact waar jij weer mee verder kunt. 2. Weet wat je wilt en wat je kunt Zorg ervoor dat je dat in twee zinnen kunt vertellen zodat mensen het kunnen onthouden. Oefen die zinnen voor de spiegel of op een huisgenoot. Zodat als iemand vraagt naar wat voor werk je op zoek bent, je een goed verhaal klaar hebt. 3. Maak een LinkedIn profiel aan Een LinkedIn profiel is onmisbaar. Besteed er ook aandacht aan. Zorg dat het up-to-date en volledig is. Zodat iedereen die je profiel bekijkt gelijk weet wat je kunt en wat je wilt. 4. Zet in je brief en cv niet dat je doof of slechthorend bent De kans dat je niet op gesprek wordt uitgenodigd omdat werkgevers onbekend zijn met doven en slechthorenden en wat zij kunnen, is groot. Meld het aan het begin van het gesprek. Geef ook kort aan wat je nodig hebt om goed te kunnen communiceren. Vraag bijvoorbeeld om duidelijk te articuleren zodat je kunt spraakafzien. Je gesprekspartner merkt dan gelijk dat je je prima redt en dat het geen probleem is. 5. Meld het als je een tolk meeneemt Neem je een (schrijf)tolk mee als je op gesprek gaat? Meld dat dan een dag ervoor aan degene met wie je het gesprek hebt. Je wilt je gesprekspartner er niet mee overvallen. 6. Bereid je goed voor op het gesprek Bedenk van tevoren welke vragen je kunt verwachten en wat je daarop gaat antwoorden. Als in de vacature staat dat nauwkeurig zijn belangrijk is voor de functie, bedenk dan hoe je kunt aantonen dat je dat bent. En bekijk de website van het bedrijf. Laat in het gesprek ook merken dat je je voorbereid hebt. Zeg bijvoorbeeld: “Op uw website heb ik gezien dat…., dat spreekt mij aan omdat….” 7. Draai problemen om naar kansen Ziet de werkgever problemen die samenhangen met het doof zijn of het hoorprobleem? Draai ze om naar kansen. Twee voorbeelden. Moeilijk communiceren? Mensen met een hoorprobleem zorgen er juist voor dat goede communicatie blijvend aandacht krijgt. Lastig vergaderen? Mensen met een hoorprobleem zorgen juist voor structuur in vergaderingen. 8. Maak het niet zwaarder dan het is Laat door wat je zegt en door je eigen houding zien dat jouw doof- of slechthorendheid voor het werk geen probleem hoeft te zijn. Hoe spannend ook zo’n sollicitatiegesprek, probeer er wat luchtigheid, wat humor in te brengen. Dat werkt altijd beter. 9. Ga niet in de put zitten bij een afwijzing Bij solliciteren horen afwijzigen. Vervelend maar waar. Ga bij een afwijzing niet in de put zitten, solliciteren kost al energie genoeg. Bedenk dat zij iets missen door jou niet aan te nemen en ga fluitend verder. 10. Heb je hulp nodig, schakel die dan in Heb je hulp nodig, bijvoorbeeld om helder te krijgen wat je wilt, wat je kunt en wat realistisch is? Schakel die hulp dan in. Bij GGMD werken loopbaanbegeleiders die met je kunnen communiceren en die begrijpen hoe het is om als dove of slechthorende je weg te vinden op de arbeidsmarkt.

Wilt u meer informatie over loopbaanbegeleiding neem dan contact op met GGMD voor Doven en Slechthorenden via [email protected]. 5

: Samen werken aan werk! Zet je in je CV dat je doof bent? Welke voorzieningen zijn er op het gebied van werk? Als dove of slechthorende jongeren op zoek gaan naar werk is nog niet zo eenvoudig. Re-integratiebedrijven en jobcoaches genoeg, maar ervaringen uitwisselen met andere dove en slechthorende werkzoekenden, daar is nog niet zoveel voor. Maak kennis met Grow2work. Grow-two-work staat voor samen-groeien-naar-werk. Het is een gezamenlijk project van de landelijke belangenorganisaties van doven en slechthorenden. Grow2work wil mensen, die elkaar kunnen helpen op het gebied van werk, met elkaar in contact brengen. Mensen die ervaringen willen delen over het hebben en vinden van werk. Het is niet de intentie om actief te bemiddelen om mensen aan een baan te helpen, daar zijn re-integratiebedrijven voor. De focus van Grow2work ligt op het samen voorbereiden en toewerken naar een baan. Buddy’s Voor dove of slechthorende jongeren is werken lang niet zo vanzelfsprekend als voor horende jongeren, zij doen vaak minder ervaring op in bijbaantjes en stages. Zij hebben dan ook meer behoefte om te zien hoe anderen het doen. Grow2work werkt daarom met buddy’s: werkende mensen die zelf doof of slechthorend zijn. Jongeren die werk zoeken worden gekoppeld aan een buddy die voor hen fungeert als vraagbaak. ‘Belangrijkste eis om buddy te worden, is dat je een baan hebt en enthousiast bent om mee te doen. Dat je je bewust bent van de keuzes die je hebt gemaakt op werkgebied. En bereid bent om deze te delen met andere doven en slechthorenden.’

Interview:

Nirosha Boer

door Jopy Sol

Nirosha Boer zit namens Stichting Plotsdoven in de stuurgroep van Grow2work. Wat houdt dat in? Dat betekent dat ik op de vergaderingen aanwezig ben en mijn input lever. Ook ben ik buddy. Wat zijn de resultaten tot nu toe? Er zijn al buddy's en werkzoekenden aangemeld. Ook zijn er al verschillende bijeenkomsten geweest, waaronder een bijeenkomst waar buddy's en werkzoekenden elkaar konden ontmoeten. Voor de buddy's wordt nog gezocht naar een training die bij hen past en de werkzoekenden kunnen ook trainingen krijgen. Wat doet de stuurgroep concreet? We komen een paar keer per jaar bij elkaar om te brainstormen hoe we alles vorm gaan geven en wat de resultaten tot nog toe zijn, dus hoeveel mensen zich hebben aangemeld, wat ze van ons vragen. Moeten wij onze koers gaan aanpassen? En hoe werven we nog meer mensen die buddy willen zijn. Maar ook: hoe zorgen we ervoor dat de werkzoekenden ons kunnen vinden? En hoe maken we de matches? Het grappige is: het grootste gedeelte van de werkzoekenden 6

Uitwisselen Wat Grow2work ook doet, is dove en slechthorende jongeren empoweren bij het vinden van een baan. Werkzoekende jongeren kunnen elkaar ontmoeten en ervaringen en tips uitwisselen. ‘Je hoeft het niet allemaal in je eentje te bedenken! Onze missie is dat werk iets bespreekbaars wordt. Het maakt zo’n belangrijk onderdeel uit van het leven. Daarom is het goed als je daar met anderen over praat, niet alleen met horende ouders, maar ook met mensen die in dezelfde situatie zitten en mensen die het wél gelukt is om aan een baan te komen.’ Meedoen Jongeren en buddy’s uit heel Nederland kunnen zich kosteloos aanmelden via www.grow2work.nl. Voor werkzoekenden ligt de maximale leeftijdsgrens rond dertig jaar. Welke opleiding of ervaring je hebt, maakt niet uit. Grow2work brengt jullie bij elkaar voor interessante ontmoetingen, openhartige gesprekken en het delen van ervaringen. Zorg dat je erbij bent!

Contact Wil je meer informatie? Neem contact op met Inge Doorn en Martin van de Beek. [email protected] - www.grow2work.nl - facebook/grow2work - twitter @grow2work - 030-2671737

is slechthorend, het grootste gedeelte van de buddy's is doof. Vooral jongeren die slechthorend zijn melden zich aan, als werkzoekende. De buddy's zijn veelal wat ouder. Wat wordt er van een buddy verwacht? Als buddy kun je gekoppeld worden aan een werkzoekende die bijvoorbeeld in dezelfde sector zou willen werken als jij. Ik werk in de gehandicaptenzorg en heb daar ingangen om iemand te laten zien hoe het werk er uit ziet. Ik kan ook helpen met sollicitatiebrieven schrijven, mijn netwerk gebruiken om mensen te introduceren, maar vooral: ik zou iemand kunnen begeleiden die graag in de gehandicaptenzorg wil werken. Het is wel afwachten of er een match is met een werkzoekende die ook graag in de gehandicaptenzorg aan de slag zou willen of hiervoor interesse heeft. Ik vind het leuk om als buddy iemand te begeleiden en te laten zien dat je, ondanks je handicap, best het werk zou kunnen gaan doen dat je leuk vindt! Als buddy volg ik ook de trainingen waar ik voor uitge-

nodigd zal worden en ik probeer aanwezig te zijn op de bijeenkomsten waar ik werkzoekenden kan ontmoeten en zodoende kan kijken of ik mijn ervaringen kan doorgeven. Tijdens de laatste bijeenkomst waar ik ben geweest heb ik vooral tips omtrent sollicitatiebrieven gegeven. Hebben jullie nog meer buddy's nodig? Er is altijd behoefte aan buddy's. Er worden wel een paar eisen gesteld: . je moet tussen de 18 en 45 jaar zijn, . werk hebben waar je plezier in hebt, . ESM, doof of slechthorend zijn, . en het leuk vinden om een jongere te helpen bij het zoeken naar werk. Je kunt je aanmelden op de website van Grow2work: www. grow2work.nl.

"Challenge life"

daar gaat het om bij SH-Jong

presenteren en leren ze meer over communicatie in de training “Lijd je of leid je?”.

Wie Waar Organisatie Aantal leden

Ed Weemaes, vicevoorzitter sinds januari 2012 SH-Jong is een organisatie van en voor slechthorende jongeren in Nederland Het bestuur bestaat uit vier enthousiaste jongeren die zelf ook slechthorend zijn. Zij worden ondersteund door een 20 tal vrij- willigers. SH-Jong heeft momenteel 70 leden en is groeiende. De laatste tijd is er veel gedaan aan voorlichting en ledenwerving. De doelgroep bestaat uit ruim 15.000 slecht- horende jongeren in Nederland.

“Challenge life!” daar gaat het om bij SH-Jong. Slechthorende jongeren tussen de 12 en 30 jaar ontmoeten elkaar bij SH-Jong. Door het delen van ervaringen en oplossingen zijn zij beter in staat om eigen levensdoelen te bereiken. Binnen SH-Jong wordt er voornamelijk mondeling met elkaar gecommuniceerd, eventueel ondersteund door NmG of een schrijftolk.

Als vicevoorzitter is Ed, naast het bestuurswerk, verantwoordelijk voor de commissie Belangenbehartiging. De (voucher-) projecten zoals SOAP, Grow2Work en OPCI die specifiek ook voor slechthorende jongeren interessant zijn, worden samen met vrijwilligers gevolgd. SH-Jong levert hier input en soms ook kennis. De bedoeling is dat wij als organisatie steeds meer van ons laten horen. Momenteel staan we nog wel eens langs de zijlijn te kijken hoe het in projecten gaat. Dit komt omdat er niet altijd genoeg vrijwilligers zijn die input willen leveren. In het samenwerkingsverband van de molenorganisaties werkt SH-Jong samen met Stichting Plotsdoven. Daarbij is het voucherproject de belangrijkste samenwerkingsvorm op dit moment. Helaas is het ons niet gelukt om de afgelopen maanden samen een federatie te vormen. Wel vinden we het ontzettend belangrijk om op een positieve manier met elkaar te blijven samenwerken. Het voucherproject is wat ons betreft een startpunt voor een nieuw begin. SH-Jong is van mening dat de verschillende clubs voor doven en slechthorenden prima in één club zouden kunnen samenwerken. Wel vinden wij dat de verschillende organisaties de

Het bestuur en de vrijwilligers zijn zelf ook jong en slechthorend. Samen organiseren zij diverse weekendkampen zoals het Pinksterkamp en het Herfstweekend. Afgelopen Pinksterkamp werd er gesurvivald in de Belgische Ardennen. Een super spannend weekend vol uitdagingen, maar ook met veel plezier voor de deelnemers. Daarnaast organiseert SH-Jong iedere maand een andere activiteit. We doen mee aan volleybaltoernooien, maar organiseren ook serieuzere bijeenkomsten. In de Challenge Life! - trainingen leren slechthorende jongeren bijvoorbeeld hoe ze beter kunnen 7

eigen identiteit moeten kunnen behouden binnen zo’n club. Dingen de we gezamenlijk hebben, zoals belangenbehartiging en een bureau zouden we dan kunnen samenvoegen om nog efficiënter te werken. Andere zaken zoals lotgenotencontact vinden we meer voor de individuele organisaties zelf. Het is daarbij wel belangrijk dat organisaties open en transparant naar elkaar toe zijn en dat er een samenwerkingsplatform komt waar duidelijk wordt wie aan welke projecten werkt en wat de updates zijn.

Op dit moment werken we buiten de voucherprojecten nog niet intensief samen met Stichting Plotsdoven. Er zijn misschien wel mogelijkheden. Bij SH-Jong zijn er misschien plots- en laatdoven die ook bij de activiteiten van Stichting Plotsdoven zouden willen aansluiten. Daarnaast staat SH-Jong ook open voor jongeren van Stichting Plotsdoven die eens met onze activiteiten mee willen doen. Genoeg kansen voor de toekomst wat dat betreft!

Aanpassen en weer aanpassen Hallo allemaal, ik zal me even voorstellen. Mijn naam is Jo, ik ben (nog) 47 jaar oud en sinds 2001 door een aanval zeer plotseling slechthorend geworden. Sinds die aanval is mijn gehoor er alleen maar slechter op geworden, momenteel ben ik geheel doof aan beide oren. Ik heb echter wel een CI nu en dat is het enige geluid dat bij mij naar binnen komt. Over de CI ben ik zeer tevreden, ook al kan ik maar 25% opvangen van wat er om me heen gebeurt. Mijn instelling is “alle beetjes helpen”. Naast de CI heb ik ook de cursussen NmG-1, 2 en 3 goed doorlopen, wat me ook helpt in het dagelijks leven en is mijn huis volledig aangepast met wek- en alarm systeem, solo apparatuur en teksttelefoon. In tegenstelling tot wat mij verteld is (je bent doof en hebt PTSS) vind ik dat ik gewoon kan werken en sinds 2006 ben ik (parttime) werkzaam bij PostNL in Hilversum. Dit heeft aardig wat voeten in de aarde gehad. In mijn woonplaats ben ik de enige dove werknemer voor het bedrijf. In 2006 had ik nog wat gehoor, maar ik heb direct laten weten dat de prognose was dat ik geheel doof zou worden. Tegen ieders verwachting in ben ik toch aangenomen. Voor zowel PostNL als voor mij was het steeds aanpassen en weer aanpassen aan de verslechterende situatie rondom mijn doofheid. Dit proces was niet eenvoudig. Er zijn regels waarop voor mij uitzonderingen gemaakt moesten worden (ziekmelding via sms, niet bellen maar sms’en bijvoorbeeld) en het was wennen voor de leidinggevenden om afspraken ruim van tevoren te maken zodat ik de tijd had een doventolk te kunnen regelen. Ook moest ik vaak opnieuw uitleggen wat er precies was veranderd aan mijn gehoor en het werd niet altijd goed begrepen. Er hebben vele botsingen plaatsgevonden hierdoor, die dan weer moesten worden opgelost. Dat er een tolk meekomt is nu niet meer “vreemd” en als een tolk verlaat is wordt er gewacht met gesprekken en vergaderingen. Kortom, PostNL heeft zich redelijk aangepast aan het feit dat ze een dove werknemer hebben. Niet alles loopt goed; ik werk voornamelijk buiten in de wijk en dus is het met regelmaat lastig als ik contact heb met de horende collega’s, omdat er vaak vergeten wordt me aan te kijken als er tegen me gesproken wordt. Ik ben niet verlegen en zeg regelmatig dat ik “niet kan zien wat er gezegd wordt”. Dit helpt direct, vaak met een gemeend gevoel voor humor over de bewust gemaakte woordspeling. Bij sommigen heerst nog de misvatting dat de CI zorgt voor een gelijk hoorniveau 8

door Jo Valentijn

als dat van horende mensen. Het is een proces. Ook heb ik een aantal leidinggevenden “gedwongen” te leren sms’en, want dat hadden ze tot mijn verbazing nog nooit gedaan! Over het algemeen ben ik tevreden over hoe er op het werk met mij wordt omgegaan en ik zeg vaak dat “ik ze goed getraind heb”. Ik ben er van overtuigd dat het eenvoudiger zal zijn voor eventuele andere doven die bij PostNL in Hilversum zouden willen werken, in ieder geval wat de leidinggevenden aangaat. In de wijk is de situatie weer anders. Ik heb een vaste wijk (gelukkig!) en de klanten kennen me goed en weten dat ik ze niet hoor. Er wordt vaak door klanten achter me gewezen en dan blijkt dat een andere klant mijn aandacht vroeg. Ikzelf ervaar dit als zeer prettig, omdat iedere klant belangrijk is en ik hen graag van dienst ben, als ik dat kan. Dit soort contacten met de klant zijn kort en meestal kan ik het redden met spraakafzien. Wel heb ik altijd pen en papier bij me, mocht het nodig zijn. Communicatie is nu eenmaal erg belangrijk! Ik heb een SH bordje achterop mijn fiets omdat het in het verkeer niet eenvoudig is en ik regelmatig stop op plaatsen waar een horende dat waarschijnlijk niet zal doen. Ik kan het verkeer nu eenmaal niet aan horen komen en dus neem ik de tijd goed te kijken. Ook houd ik erg strak rechts om niet zo te schrikken als verkeer mij ineens inhaalt. Het SH bordje scheelt enorm, mensen rijden dan toch rustiger langs me heen. Buiten dat bordje om val ik uiteraard ook met mijn uniform al goed op. Deelnemen aan het verkeer vind ik toch erg moeilijk en ik kan er tot op heden niet ontspannen een onderdeel van uitmaken. Toch ben ik blij dat ik gewoon bij de post kan werken, met enige aanpassingen in de communicatie. Naast mijn werk bij PostNL heb ik ook een eigen bedrijfje, Ita-ua Designs. Ik ontwerp e-mail achtergronden voor IncrediMail en logos voor bedrijven en organisaties. Ook ben ik bezig met een opleiding web design om mijn bedrijf te kunnen uitbreiden. De communicatie verloopt geheel via e-mail en sms, en ook hier laat ik mensen weten dat ik doof ben. Soms vertrekken potentiële klanten hierdoor, maar de meesten passen zich gelukkig aan. Bij persoonlijke contacten maak ik gebruik van Word, zodat tekst gebruikt kan worden. Mijn bedrijf is niet groot, en de inkomsten nog niet hoog (pas nieuw!) en dus kan ik hierbij nog geen tolken inzetten, behalve dan vanuit de leefsfeer. Dat belemmert me wel, maar ook hier maak ik er maar het beste van wat ik kan. De op­­ drachten die via e-mail binnenkomen zijn altijd doorgegaan en dus ben ik ook hier blij met de mogelijkheden die ik heb.

Creatief communiceren helpt me om normaal te kunnen functioneren en ik heb gemerkt dat als ik de inzet heb, dat anderen dat dan ook kunnen opbrengen. Ik zeg direct bij eerste ontmoetingen dat ik doof ben, het is mijn ervaring dat het prettiger is (niet makkelijker) om dit feit op tafel te leggen. Mensen weten dan waar ze aan toe zijn en de creatieve communicatie kan beginnen. Solo-apparatuur, Teksttelefoon, Word, pen en papier, spraakafzien, gebaren, sms, e-mail en de CI. Er is een ruim scala aan mogelijkheden en ik gebruik ze allemaal, uiteraard afhankelijk van wat het beste werkt in een situatie. Schaamte voor mijn doofheid heb ik niet en ik doe er alles aan om vooral niet te worden geïsoleerd van mijn omgeving, of dat nu op het werk is of in privé situaties. Jo Valentijn

Dankzij Werkpad veel ervaring opgedaan

door Anton van der Horst

Tot mijn 46e ben ik werkzaam geweest als webdesigner bij een internetbedrijf. Vanwege een reorganisatie en ook door - als gevolg van dat werk - opgelopen RSI-klachten wilde mijn werkgever helaas niet met mij verder. Dat betekende dat ik naar ander werk kon gaan zoeken. En op mijn leeftijd was dat beslist geen gemakkelijke klus, zeker niet als je daarnaast nog dubbel gehandicapt bent. Plotsdoof en RSI. Hoe nu verder..?

dat mijn beeld van de sociale werkvoorziening niet klopte. Ik had eenvoudige werkzaamheden verwacht, iets zoals bonbons inpakken en vogelhuisjes timmeren. Maar er werden bijvoorbeeld elektrotechnische schakelpanelen gebouwd en ook werden er scheepsmotoren in elkaar gezet. Werkpad regelde voor mij een afspraak bij dat bedrijf en we kregen een rondleiding. Ik kwam gelukkig in aanmerking om te werken bij de sociale werkvoorziening. Na een half jaar op de wachtlijst te hebben gestaan mocht ik gaan beginnen met computertekenwerk.

Omdat ik door de RSI gedeeltelijk arbeidsongeschikt werd verklaard kreeg ik een WAO-uitkering. Daarna kon ik achter de geraniums gaan zitten of ik mocht proberen om weer aan de slag te komen, want het was toegestaan om te werken met behoud van een WAO-uitkering. Ik koos voor dat laatste. Met behulp van een re-integratiebureau, speciaal voor doven (Werkpad) kon ik vrijwillig aan de slag bij een ander internetbedrijf. De voordelen waren dat ik zo mijn werkervaring kon behouden, dat ik onder de mensen kon blijven en daarnaast ook nog in mijn eigen tempo kon blijven werken. Ik had gehoopt mijn RSI-klachten zo beter te kunnen beheersen want ik kon pauzeren wanneer dat nodig was. En als de klachten zouden verminderen dan was er misschien nog de mogelijkheid dat ik daar zou worden aangenomen.

Helaas bleek het werk mijn RSI-klachten weer te verergeren, maar gelukkig was het geen klein bedrijfje. Er werd weer een andere werkplek voor mij gevonden, op de elektronica-afdeling. Daar werden lichtgevende reclame-letters gemaakt voor aan gevels of boven op gebouwen, bijvoorbeeld bedrijfsnamen, -merken en -logo's. Het is zoiets als neonverlichting, maar de moderne variant daarop is dat er energiezuinige led's in zitten. En het werk bleek zo priegelig dat het veel op modelbouwen leek. Met jarenlange ervaring als modelbouwer had ik daar geen moeite mee. Gelukkig bleek dat ik, ondanks mijn RSI-klachten, dit werk wel kon volhouden en inmiddels functioneer ik al een paar jaar naar volle tevredenheid op deze werkplek. Daarnaast was er ook nog ruimte om de website van de sociale werkplaats te onderhouden, zo kon ik beide soorten werk combineren.

Helaas bleek het in de praktijk toch niet helemaal te gaan zoals ik had verwacht. Het was leuk om daar te werken en de omgang met mijn collega's kon niet beter, daar niet van. Het probleem was dat er steeds meer op mij werd gebouwd. De werkdruk bleek steeds hoger te worden want het ging om werk wat niet makkelijk over meerdere collega's kon worden verdeeld. Toen ben ik hiermee gestopt en daarna ben ik weer teruggegaan naar Werkpad.

Samengevat: dankzij Werkpad, het re- integratiebureau speciaal voor doven, kon ik weer heel wat werkervaring opdoen. Vrijwilligerswerk kan ook nuttig zijn om te testen of je het werk wel aankunt. En daarnaast kan vrijwilligerswerk voor referenties zorgen zodat je weer beter voor de dag kan komen bij sollicitaties. En vaardigheden die je dankzij je hobby hebt opgedaan kunnen ook nuttig zijn bij het uitvoeren van precisie-werkzaamheden.

Mijn vriendin Marijke van der Pijl werkte op dat moment op de administratie van een sociale werkplaats en soms kwam ik daar wel eens rondkijken. Toen zag ik dat daar veel soorten werkzaamheden werden uitgevoerd en ook realiseerde ik me 9

Blijf niet stil zitten, zoek uitdagingen Na mijn studie in de zorg ben ik op zoek gegaan naar een baan in de zorg. Dat lukte maar niet. Ik wilde niet stil zitten, maar ervaring op doen. Dus ging ik vrijwilligerswerk doen in de zorg. Ondertussen dacht ik met de cursus Leidster kinderopvang verder te komen. Dat lukte ook niet. Na al die jaren en veel gezeur van anderen, heb ik besloten om te kijken of een ander beroep beter bij mij past. Dat werd administratie. Opleiding administratie gevolgd. Al gauw had ik door dat dit beroep inderdaad beter bij mij paste. Gelijk solliciteren en ondertussen werkervaring op doen in de administratie. Ik kreeg een Melkert-baan in de administratie. Het werk was heel simpel, maar ik kreeg de kans om verder te studeren. Ik heb deze kans aangenomen en heb Meao gehaald. Na mijn Melkert periode ging ik weer verder. Het is heel lastig om werk te vinden als je naast zwaar slechthorend ook nog slechtziend bent. Toen ik 32 jaar was, raakte ik mijn gehoor kwijt door slijtage van het slakkenhuis en stress. In 2004 kreeg ik een CI. Er ging een wereld voor mij open. Ik kon weer communiceren.

Na de hoorrevalidatie wilde ik weer aan de slag. Ik kon niet stil zitten. Dus ik wilde heel snel aan het werk, omdat ik goed gebruik wil maken van mijn CI. Onder de mensen/collega's zijn betekent voor mij ook hoorrevalidatie. Ik dacht bij mij zelf: wordt het vrijwilligerswerk of sociale werkvoorziening.... Ik koos voor dat laatste en dat was voor mij de beste keus die ik heb gemaakt in mijn loopbaan! Een halfjaar later kwam ik te werken bij de sociale werkvoorziening bij Logistiek op het kantoor. Daar begon ik als een nietsnut, nu ben ik eindelijk iemand. In het begin deed ik heel simpel werk. Ondertussen kreeg ik de mogelijkheid om een opleiding te volgen in leidinggeven. Ik leerde vooral over de omgang met collega's en hoe je moet communiceren. Niet over leiding geven. Daar ben ik ook niet goed in. In de loop van de jaren ben ik erachter gekomen dat ik een ster ben in de administratie. Ik werd op verschillende afdelingen ingezet wanneer een collega afwezig was. Met mijn kennis, ervaring en opleiding ben ik steeds verder gekomen in mijn loopbaan. Ik zit nog steeds niet stil, want op Logistiek ben ik inmiddels uitgekeken, dat hoofdstuk wil ik afsluiten, om te beginnen aan een nieuwe uitdaging. Een andere afdeling, ander werk, een prachtige uitdaging voor mij.

Werken – geen werk – werken Toen ik plotseling doof werd was ik pedagogisch medewerkster bij mensen met een verstandelijke handicap. Geweldig werk! Maar kleine irritaties konden tot een explosieve situatie leiden als er niet op tijd ingegrepen werd. Ik was net doof geworden, had totaal geen idee wat er allemaal mogelijk was en was druk bezig met het verwerken van mijn doof worden. Ik raakte in de WAO en werd 80 tot 100% afgekeurd. Maar thuis zitten en niks doen beviel me absoluut niet. Ik zat weer bij mijn moeder in huis in mijn oude dorp, waar ik ook woonde toen ik goed horend was. Ik had daar een aantal jaren gewerkt als groepsleidster bij een kinderdagverblijf en mijn moeder is gaan informeren of ik daar niet eens in de week even mocht komen als vrijwilligster. Even de deur uit. Communicatie was alleen mogelijk via pen en papier, evenwicht was totaal zoek, maar ik mocht komen. Werd daar op de bank neergezet, kreeg een baby in m'n armen en een fles met de woorden: 'Flessen kun je nog wel.' Na ongeveer 1 uur kwam mijn moeder me weer ophalen en ging ik naar huis en… naar bed. Dit is langzaam opgebouwd naar een betaalde baan. Ik kreeg een CI en functioneerde weer als horende. Vorig jaar werkte ik gemiddeld - inclusief vergaderingen/cursussen e.d. - 30 uur, terwijl ik een contract had voor 26 uur. Ik moest volledig als horende functioneren. Alleen met vergaderingen en cursussen had ik een schrijftolk, maar verder niet. Mijn collega’s spraken geen NmG, contact in de pauzes was minimaal. Ik

10

door Marijke van der Pijl

door Anja Korten

deed mijn werk met veel liefde en plezier maar was kapot aan het eind van de dag. Maar dit hoorde er voor mij bij. Ik wilde weer werken, koste wat kost. En toen in mei 2012 barste de bom. Ouders die er moeite mee hadden dat ik op de groep minder verstond omdat de groep groter werd, mijn kinderen die het huis uit gingen, mijn moeder die een jaar ervoor overleden was en ik die op de toppen van m'n tenen liep om alles bol te werken. Ik raakte zwaar overspannen. In overleg met mijn werkgever werd besloten dat ik per oktober 2012 zou stoppen met werken. Dus na ruim 10 jaar bij hen werkzaam te zijn geweest kreeg ik ontslag.

Anja Korten

Tja en toen zat ik thuis in de WW. Voor de WAO kom ik niet meer in aanmerking omdat ik 10 jaar gewerkt heb en nu nog maar 3% afgekeurd ben i.p.v. 80 tot 100%. Verplicht iedere maand 4 sollicitaties versturen naar iedere functie die een beetje lijkt. Uitnodigingen voor een gesprek verwacht ik al niet meer. Oké, de tijd is nu ook heel slecht om te moeten solliciteren. Weinig banen en veel mensen die werk zoeken. Nog 2 jaar en dan hebben we weer banen teveel en werknemers te weinig. Dan is de economie weer aangetrokken en worden ook de mensen met een handicap aangenomen omdat men mensen echt nodig heeft. Hier ben ik van overtuigd! Het liefst wil ik dan werken met andere dove mensen. Ik heb nu lang genoeg op mijn tenen gelopen en me iedere dag lopen aanpassen op de werkvloer. Het wordt tijd dat ik mijn handicap erken en dat doe ik nu ook. Maar ik heb wel een klein baantje gevonden, ik ben voor een aantal uren in de week: Anja Korten, bureaumedewerkster Stichting Plotsdoven. Wat ben ik iedere keer trots als ik dit onder een mail mag zetten op dinsdag. Hoe ben ik aan deze

Laat je horen

baan gekomen? Door vrijwilligerswerk bij de Stichting Plotsdoven. Hierdoor kende men mij al, wist men hoe mijn inzet is en, groot voordeel, ook ik weet wat er speelt bij de Stichting, waardoor beantwoorden van de mail een stuk makkelijker is. Ik ben dus een groot voorstander van vrijwilligerswerk als je in de WW/ WAO zit. Niet alleen om de kans op werk groter te maken, maar ook om een doel te hebben in je leven, je actief ergens voor in te zetten. Je gedachten op wat anders zetten en je komt onder de mensen. Ondanks dat ik maar een paar uur in de week werk verveel ik me absoluut niet. Vrijwilligerswerk bij de Stichting Plotsdoven en sinds kort ook bij Swedoro in Rotterdam, handwerken, zwemmen, wandelen… Ach, ik heb tijd tekort. Mocht je na het lezen van dit verhaal denken: ja misschien wil ik ook wel wat kleins gaan doen voor de Stichting Plotsdoven, meld je dan bij mij. We hebben altijd wel iets toe doen, grote en kleine projecten. Zo bestaan we volgend jaar 25 jaar en komt het hele jaar bol te staan met activiteiten. Heel erg leuk, maar er zijn veel vrijwilligers nodig.

door Ruud Spruit

Mijn huidige werk (boekhouder) doe ik nu ruim een jaar. Daarvoor was ik applicatiebeheerder. Daarbij had ik veel mondelinge contacten met de gebruikers en leveranciers. Anderhalf jaar geleden is mijn gehoor weer verder achteruit gegaan waardoor ik die functie niet meer kon blijven doen. Ik ben toen gaan re-integreren op de functie van boekhouder en dat doe ik nu nog steeds. Daar ik ook in mijn huidige baan regelmatig (maar minder dan bij mijn oude functie) met andere mensen moet communiceren, probeer ik het bij de één op één gesprekken nog wel. Wel communiceer ik steeds vaker via de e-mail. Telefoongesprekken en andere gesprekken doet een collega voor me. In ruil daarvoor doe ik weer werk van haar. Dus momenteel kan ik met wat kunst- en vliegwerk en met behulp van een collega alle werkzaamheden uitvoeren die bij deze functie horen. Het enige vervelende wat ik bij het uitvoeren van mij werk ondervind: als ik voorheen iets wilde weten, pakte ik de telefoon en had je veelal direct antwoord. Nu ben je afhankelijk of de persoon naar wie je mailde zijn mail wel op tijd beantwoordt en/of de collega die voor je wil bellen geen andere prioriteiten heeft. Mijn werkplek is gelukkig goed aangepast. Ik zit nu op een rustige kamer, waar maximaal twee andere (rustige) collega’s zitten, maar vaak zit ik ook alleen op een kamer. Vroeger zou ik dat vreselijk gevonden hebben, maar nu vind ik dat zalig. Ook heb ik een telefoon met luisterspoel, zodat ik de ringleidingstand van mijn hoortoestel kan gebruiken. Maar telefoneren doe ik bijna niet meer omdat ik het heel vervelend vind om telkens te zeggen: 'Wat zeg je?' en 'Ik kan je niet verstaan'! Ik verwacht niet meer dat ik nog promotie kan maken. Eerlijk gezegd staat mijn hoofd daar nu ook niet naar. Zeker in deze tijd is het een zegen als je werk hebt. En zeker als je slecht-

horend of doof bent. De contacten één op één gaat nu nog wel. In groepen gebruik ik of mijn solo-apparatuur (meestal als er maar één persoon aan het woord is) of een schrijftolk (als er meerdere mensen gaan praten, bijv. bij een vergadering). Een gebarentolk kan ik ook wel volgen, maar dan moeten de mensen driemaal zo langzaam gaan praten en dan houd ik de hele boel op. Sinds ik slechthorend ben is het informele contact aanzienlijk minder geworden. Het lijkt wel of mensen je niet meer aan durven te spreken. Als ik andere mensen aanspreek, dan is het contact meestal wel goed. “Gelukkig” heb ik een dove collega. Zij begrijpt je altijd meteen. En alles is voor haar ook zo herkenbaar. Buiten werktijd heb ik nauwelijks contact met collega’s. Mijn vrouw was hoorcoach voor mijn dove collega. Net op dat moment ging bij mij mijn gehoor weer een stuk achteruit. Dus de ene dag zat ze in het ziekenhuis met mijn collega die weer beter ging horen en de andere dag met mij, die steeds minder ging horen. Moet een heel dubbel gevoel voor haar geweest zijn. Het lijkt mij wel leuk om meer vrijwilligerswerk te doen, maar helaas heb ik daar ten eerste de tijd niet voor. Ten tweede ben ik nu pas 50, dus moet ik nog 17 jaar. Een andere baan ambieer ik niet zo op het moment. Wat me wel leuk lijkt is om met meerdere doven en slechthorenden te werken, omdat daar meer begrip is. Begrijp me niet verkeerd, ik zeg niet dat horenden geen begrip hebben, maar het is voor hen moeilijk om er altijd rekening mee te houden. Afgelopen week was er een collega jarig. “Gebak” werd er in de kamer geroepen. Ik dacht op een gegeven moment: “Waar is iedereen?” Ben maar even gaan kijken. Er was er ook nog eentje voor mij over. Mijn collega heeft achteraf wel excuses gemaakt. Ik begrijp het wel, ik ben ook horend geweest. Maar als je met doven en slechthorenden werkt komt dit soort onbegrip minder voor. Mijn tip voor lotgenoten: Ook al hoor je niet (goed): “LAAT JE HOREN” 11

Column van Cor Toonen - Laat je talenten zien Werken, dat doe je toch alleen om een inkomen te verwerven dat je - en de jouw toevertrouwde - onafhankelijk maakt en jezelf de ruimte geeft om op een vrije manier een prettig leven te hebben? Natuurlijk is het financiële één van de drijfveren, maar er is veel meer. Met werken kun je ook je ‘talenten’ ontplooien, inspiratie vinden voor je levensdoelen, samenwerken, maatschappelijke erkenning verwerven of ervaren dat je meetelt, ‘erbij’ hoort. Vanaf de lagere school groei je langzaam toe naar je werkzame leven, je kijkt vooruit naar wat je worden wilt, probeert aansluiting te vinden op dit prille ideaal met de juiste vervolgstudie en daarna de baan van je leven te vinden. Hoe anders gaat het als je op de drempel van je volwassen worden, of wat later, plotsdoof wordt! In veel beroepen is een vlotte communicatie en telecommunicatie gewenst of kun je alleen dan doorgroeien als je daar in mee kunt gaan. Men kijkt ook erg naar wat je niet kunt – niet of slecht horen - en weet niets van de meerwaarde die je plotsdoof zijn kan hebben. Bij ‘talenten’ kun je denken aan: begaafdheid, kundig-

heid, gave en aanleg. Het al dan niet kunnen ontplooien hiervan is van diverse factoren afhankelijk. Je plotsdoof zijn is een extra factor die toch een belangrijke rol speelt. Mijn werkzame leven, met meer dan vijftig jaar werkervaring, is van mijn plotsdoof zijn doordrongen. Het was er altijd, zowel in positieve als negatieve zin. Het onder ogen zien van de begrenzing die je plotsdoof zijn geeft begon bij mij al kort erna, toen ik een uitgebreid beroepskeuze onderzoek onderging. Waar liggen de hindernissen? Waar liggen de kansen? Gebruikmaken van je sterke kanten en deze een beetje sturen in de richting waar je plotsdoof zijn juist zijn voordelen heeft. Dat resulteerde bij mij in een technische beroepsrichting, waar de concentratie vanuit de stilte en de kracht vanuit de visuele communicatie belangrijk waren. Je kunt dat zoekproces onmogelijk geheel zelf overzien, al kunnen voorbeelden uit de wereld van de mede-plotsdoven meer inzicht geven. Vooral adviezen en/of professionele ondersteuning kunnen je veel extra inzicht geven, niet in het minst om kritisch naar jezelf te kijken. Je moet daarbij het geluk hebben dat je raadgevers of leermeesters treft die ‘wat’ in je zien en jouw talenten daadkrachtig ondersteunen. In mijn tijd - medio 1958 - was het nog echt geluk hebben met dat treffen, want er was nog geen speciale dienstverlening voor doven en slechthorenden. Geluk heb ik ruimschoots gehad, dat kwam echt niet uit de

www.hoortoestelbatterijen.nl Nu goedkope hoortoestelbatterijen via internet

vanaf

1.39 euro per blister van 6 stuks (ook voor CI)

BatterijTotaal vanaf 1,39 euro

-

Rayovac vanaf 2,49 euro

Power One vanaf 2,49 euro

Voordelen via internet: Uw bestelling wordt gratis verzonden binnen 48 uur bij u op de mat betalen na ontvangst (geen risico) niet goed: geld terug garantie

Probeert u het eens! U zult er geen spijt van hebben.

Ook voor cochleair implantaat (o.a. Power One Ci-batterijen) 12

hemel vallen, je moet het ook een beetje verdienen om de goede ondersteuning te krijgen. Dat verdienen is volgens mij van alle tijden, je bent dan een beetje een uitdaging voor de dienstverleners. Jezelf en je talenten ‘verkopen’ is voor iedereen een kunst, voor de plotsdove is het meestal de KUNST. Waar goed opgeleide instappers de kans krijgen om zich in hun baan al doende te bewijzen, wordt van ons vaak al vanaf de instap gevraagd te bewijzen wat jouw talenten zijn en te overtuigen welke meerwaarde er voor je baas in zit. Ik kreeg het advies in de richting van technisch tekenaar te gaan en mijn leraar technisch tekenen zag hier ook kansen. Hij liet mij in het laatste jaar met veel geduld en motivatie een grote tekening maken waar al mijn aanleg in verwerkt zat. Deze tekening sleepte ik, als echt bewijs van mijn talent, bij mijn eerste sollicitaties overal mee naar toe. Mede daardoor kreeg ik toch vrij snel een goede instapbaan in een, toen ook,

schrale arbeidsmarkt. Door deze ervaring ging ik mijn huzarenstukjes koesteren, zorgde al werkende voor bewijskopieën, foto’s, getuigenissen van derden of zelfgemaakte verslagjes van geslaagde realisaties, ontwerpen en eindproducten. Dat heb ik gedurende mijn gehele loopbaan zo gedaan en deze visuele ondersteuning heb ik tot de dag van vandaag, gebruikt om verder te komen of als introductie van nieuwe plannen. Tegenwoordig noemt men een dergelijk overzicht van je werk een portfolio. Naast een goede beschrijving van je levensloop in de vorm van een ‘curriculum vitae’ heeft een dergelijke portfolio veel extra overtuigingskracht. Daarom is mijn raad voor allen die betaald of onbetaald werk zoeken of nieuwe perspectieven: ‘Laat zien wat je kunt!'

Column van Michèle Meirlevede - Werken met een handicap Tja, is dat wel goed mogelijk? Dat hoop ik van harte, maar het is niet echt mijn ervaring. In mijn vorige column hebben jullie al het vallen en opstaan kunnen lezen wat mijn beroepsleven betreft. Zoals bij velen ging (en gaat) dit niet van een leien dakje. Bij aanvang van je functie hebben de meeste collega’s respect en waardering voor wat je doet en kan. Doch na een paar maanden of een klein jaar begint dit te wijzigen. De communicatie verloopt stroef en dat blijkt toch niet zó handig te zijn. In deze huidige, drukke, economische wereld is er vaak een tekort aan twee belangrijke zaken: tijd en geld. Subsidies of niet, iedereen staat onder druk en men heeft niet zoveel tijd. “Time is money” en dat geldt ook voor bedrijven die met gehandicapten werken. Wanneer je dan met iemand moet samenwerken die helemaal niks kan horen, is dit lastig. Gevolg: of men gaat naar een horende collega met een opdracht, of men probeert de opdracht per mail te versturen. Nadeel van dit laatste is dat je soms een verkeerde interpretatie kan geven aan het gevraagde of dat je te snel de opdracht leest omwille van de tijdsdruk. Wanneer je uitleg per mail wilt, krijg je pas úren later een reactie, wat ook niet handig is. Uit tijdsnood start je dan maar met de opdracht en handel je naar eigen goeddunken. Soms pakt dit goed uit, maar vaak ook niet. Gevolg: de volgende keer gaat men naar een ander, een horend iemand. Wat zou het toch heerlijk zijn om niet meer zo door het leven te hoeven rennen. Dit zowel in het zakelijk leven als privé. Maar helaas het wordt alleen maar drukker. Dan is er weer een nieuwe rijksmaatregel, bezuiniging of andere werkwijze. Weer een nieuwe computer, telefoon- of archiveersysteem. Als hardhorige of dove persoon is het dubbel zo zwaar om alles bij te houden en bij te leren. Ook wordt vaak vergeten dat er een doof iemand in het bedrijf werkt. Persoonlijk was ik de enige dove persoon tussen honderd normaal horende medewerkers. Dat maakte me dus niet echt sterk! Vaak wordt er terloops iets meegedeeld, waar je als

dove niet op reageert, omdat je het niet meekrijgt. Als er geen begripvolle collega in de buurt is, kan het dagen duren voor het nieuwtje ook jou bereikt. Dit kan soms tot hilarische momenten leiden, maar ook voor heel vervelende situtaties zorgen. Zo maakte ik een keertje een alarmtraining mee. Plots stonden mijn collega’s op en gingen ervandoor. Allen zonder ook maar één woord te zeggen. Ik vond dit maar bizar en ging ook de gang op om te vragen wat er loos was. Toen pas vernam ik dat we zo snel mogelijk naar buiten moesten, er was alarm! Balen!!! Waarschijnlijk zou dit laatste NU niet meer mogelijk zijn. De meeste slechthorende/dove mensen krijgen hulpapparatuur op kantoor en via dat systeem zou men nu wel alert zijn. Ondertussen zijn we ook bijna tien jaar verder en is er heel wat gewijzigd in omgang, communicatie etc. Maar hoe dan ook, het lijkt me nog steeds heel erg moeilijk. Het moet fantastisch zijn wanneer je een job hebt, waar je goed in bent en gewaardeerd wordt. Je zelfverzekerheid groeit en geeft je ook een fijn gevoel. In de periodes dat het bij mij goed ging, voelde ik me als een visje in het onbevuilde water. Héérlijk... leuk werk, goede collega’s, en natuurlijk niet te vergeten je financiële zelfstandigheid. Je voelt je onafhankelijk en je lijkt bergen aan te kunnen. Wanneer de situatie dan keert, dan voel je je dubbel zo rot en komt de klap ook dubbel hard aan denk ik. Een plotsdove kennis van me zei ooit “Het is vechten tegen de bierkaai”. In die tijd moest ik hierom een beetje lachen, maar nu ik zelf wat werkervaring achter me heb, kan ik dit alleen maar bevestigen. Persoonlijk vind ik het buitenshuis werken als auditief gehandicapte heel erg zwaar en moeilijk om dit in goede banen te leiden. Ik begrijp de horende mens/collega’s best wel. Draai de rollen eens om, dan lijkt me dat ook niet zo gemakkelijk. Het zijn moeilijke situaties, maar wanneer je de moed hebt om door te gaan, de humor en het optimisme blijft behouden en de problematiek vriendelijk blijft uitleggen. Dan moeten er toch wel kansen zijn om door te gaan en wat op te bouwen. Alvast heel veel succes met het buitenshuis werken! 13

Het verhaal van Irma Dijkstra: “Ze helpen je je nieuwe wereld ontdekken” Door een operatie aan een brughoektumor werd Irma Dijkstra–Van den Broek (52) vier jaar geleden doof aan haar linkeroor. Rechts heeft ze een gehoorverlies van 25 dB, een dip van 60 dB op de hoge tonen en hyperacusis. En zowel links als rechts heeft ze last van tinnitus. Met behulp van een loopbaanbegeleider van GGMD voor Doven en Slechthorenden en in samenwerking met het mobiliteitscentrum van haar werkgever, de bedrijfsarts en haar leidinggevende heeft ze ander, passend werk gevonden. “Werken is heerlijk... nu weer wel.”

Het verhaal van Irma begint in november 2008 als ze als gevolg van haar brughoektumor de Ziektewet ingaat. In maart 2009 wordt ze geopereerd en in juli 2009 begint ze met re-integreren. Ze kan bij de werkgever waar zij al werkte aan de slag als beleidsondersteuner. Irma: “Ik reisde met het openbaar vervoer naar mijn werk. Dat viel zo tegen, al die drukte, dat geluid. Ik wist niet wat me overkwam. En op kantoor ging het ook niet zo lekker. Met veel mensen in een ruimte, printers die ratelen, het was te veel.” Verkeerde re-integratietraject Begin 2010, als Irma geheel hersteld is van haar operatie en haar volledige contractduur van 21 uur per week werkt, krijgt ze last van evenwichtsstoornissen en is ze snel moe. Door de bedrijfsarts wordt ze voor een re-integratietraject naar Winnock gestuurd. “Dat is eigenlijk voor mensen met burnout klachten en zo. Ik voelde me daar niet op mijn plek. Ik was niet burn-out, ik heb hoorproblemen. Wat wel hielp was de Utermöhlen prismabril die ik toen heb aangeschaft. Door de brughoektumor en de operatie was de samenwerking tussen mijn ogen en mijn evenwichtsorgaan verstoord geraakt. Mijn bril corrigeert dat.” Moeizaam vergaderen Als beleidsondersteuner moet Irma onder andere vergaderingen notuleren. “Dat waren vergaderingen van zo’n 25 man. Na de eerste vergadering voelde ik me geveld. Ik hoorde heel weinig en vond het moeilijk om me te concentreren. Tegen mijzelf zei ik: leg de lat niet zo hoog voor jezelf, je moet je het onderwerp nog eigen maken, geef het tijd. Ik heb een memorecorder en een crossover hoorapparaat aangeschaft, ben tijdens de vergaderingen strategisch gaan zitten, maar het lukte niet. Eind 2011 was het zo erg: de vergadering verliep heel

14

door Margot Bouwens

rommelig, er werd geschoven met kopjes, en ik was nog onervaren in de wereld van slechthorendheid. Na die vergadering ben ik bij mijn leidinggevende binnengelopen en heb aangegeven dat ik het echt geprobeerd heb, maar dat het niet lukte.” Haar leidinggevende geeft dan aan dat ze moet nadenken over wat ze kan en wat ze wil. Een nieuwe bedrijfsarts Eind 2011 valt Irma van haar fiets en breekt haar enkel. Haar collega’s nemen haar werk over en dat vindt ze eigenlijk wel prima. “In februari 2012 kreeg ik een negatieve beoordeling van mijn leidinggevende omdat het notuleren niet wilde en ik moeite had met snel van het een naar het ander schakelen.” Inmiddels was er een nieuwe bedrijfsarts begonnen. Daar had ze contact mee in verband met haar enkel. Met haar bespreekt ze ook haar voorgeschiedenis. Irma geeft aan dat er iets moet gebeuren. Zelf denkt ze aan een psychologisch onderzoek. “De bedrijfsarts zag dat anders, die zei: dat is niet nodig, schakel GGMD maar in.” Niet-passend verklaard In maart 2012 start Irma eerst met een traject bij Sophia revalidatie. Dit om haar doofheid, de operatie en de verwachtingen die er waren, te verwerken. Daarna schakelt ze GGMD in. “Op basis van het verslag van Sophia had de bedrijfsarts een functiemogelijkhedenlijst opgesteld. De arbeidsdeskundige van GGMD, heeft een arbeidsdeskundigonderzoek gedaan waarbij ze die lijst heeft gebruikt, en ze heeft gesproken met mijn leidinggevende en met mij.” In november 2012 wist ze dat de uitkomst van het onderzoek was dat de functie als beleidsondersteuner niet-passend zou worden verklaard. Op 1 februari 2013 was het officieel. “Ik ben zo blij dat ik het onderzoek heb laten doen. Die negatieve beoordeling… ze mogen me beoordelen op mijn functioneren, maar niet op mijn beperking. Het onderzoek bewees: dit moeten we je niet laten doen. Ik hoefde niet meer te knokken.” Loopbaanbegeleiding Een loopbaanbegeleider van GGMD begeleidt Irma daarna, in samenwerking met het mobiliteitscentrum van haar werkgever, haar bedrijfsarts en haar leidinggevende, naar een passende functie. “Al tijdens het intakegesprek bij GGMD voelde ik me begrepen. Dat voelde zo fijn. Dat ze begrepen dat ik drie dagen van zeven uur, op een kamer met drie collega’s, bezoek, muziek en een printer, niet volhoud. Dat voelde als een opluchting.” Sinds 15 april heeft Irma in het kader van haar re-integratietraject een andere functie. Ze werkt nu als medewerker inkoop; in eerste instantie voor zes maanden. “De begeleiding die ik van GGMD krijg, is heel breed. Ik gebruik nu een schrijftolk, terwijl ik daarvoor niet eens wist dat ze bestaan. Samen met mijn loopbaanbegeleider ga ik voor mijn collega’s een voorlichtingsochtend organiseren over wat een auditieve beperking en het hebben van tinnitus inhoudt, en waar mensen rekening mee moeten houden, zoals niet meer dan twee collega’s op de kamer en geen muziek aan. Ik heb geleerd dingen te zeggen. Dingen waarvan ik eerder dacht: het zal wel aan mij liggen. En ze heeft me gewezen op de training spraakafzien van GGMD. Dat ik die training doe, samen met mijn gezin, daar ben ik ook heel blij

mee. Ik werd onzeker in gesprekken. Ik ben er nog niet, maar spraakafzien helpt wel.” Om te kijken welke hulpmiddelen in haar nieuwe werk ingezet kunnen worden, is Irma bij GGMD OORzaken geweest. Daar werd haar een bluetooth apparaat met koptelefoon voor haar werkmobiel geadviseerd. “Weet je wat het is? Ik liep te zoeken naar wat mogelijk is en

Mijn werk

daar word ik nu bij geholpen door mensen die begrijpen hoe het is om een hoorprobleem te hebben. Dat is echt heel fijn. Ik raad iedereen met hoorproblemen aan: neem contact op met GGMD. Ze begrijpen je en helpen je je nieuwe wereld te ontdekken. Ook al denk je net als ik dat je bijvoorbeeld goed met je tinnitus omgaat, bespreek het daar. Je krijgt tips waar je zelf niet aan denkt.”

door Linda Thiesen

Op mijn vijftiende ben ik doof geworden aan mijn linker oor. De oorzaak was een goedaardige tumor op de gehoorzenuw t.g.v. een ziekte. Ik wist toen al dat de kans groot was dat ik ook aan mijn rechteroor doof zou worden. Toch heb ik daar bij de keuze van mijn opleiding niet echt rekening mee gehouden. Daarvoor zat ik nog veel te veel in de ontkenningsfase.

opgezet door ouders. Het Instituut voor Doven had inmiddels de nieuwe naam: Viataal. Bij KWECOO heb ik veel geleerd over mijn mogelijkheden als dove begeleider. Maar ook over mijn onmogelijkheden. Ik werkte met dove en horende cliënten met een verstandelijke beperking en liep soms vast in de communicatie met horende cliënten. Mijn kwaliteiten lagen veel meer bij het begeleiden van dove cliënten omdat ik dan kon communiceren in gebaren of met vingerspellen, picto’s, foto’s enz.

Ik slaagde voor de HAVO en volgde mijn hart. Ik koos voor de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening (HBO-SPH) in Maastricht. Ik was inmiddels ‘echt’ slechthorend geworden. Ging ook een hoorapparaatje dragen. Maar de eerste twee jaar kon ik daarmee gewoon deelnemen aan lessen en colleges. Pas aan het einde van het tweede jaar ging dat niet meer. Ik kon nog wel horen maar ik verstond de docenten niet meer.

Omdat ik vond dat ik bij KWECOO op de verkeerde plek zat, solliciteerde ik na een tijdje bij Viataal in Sint Michielsgestel. En sinds 2003 werk ik vier dagen in de week op afdeling Martha. Viataal heet inmiddels Kentalis. Ik werk als persoonlijk begeleider op een leefgroep waar 24 uur per dag begeleiding wordt geboden aan dove cliënten in de leeftijd van 25 tot en met 60 jaar. Ze hebben veelal een verstandelijke beperking, maar ook psychiatrische ziektebeelden zoals psychose, autisme, gedragsproblemen en niet aangeboren hersenletsel. Ik stem mijn begeleiding af op hun individuele begeleidingsvragen. De één heeft dagelijks een gesprek nodig, de ander heeft hulp nodig bij het douchen en met weer een ander maak ik een weekplanning of handel ik de post af.

Gelukkig stond de stage voor de deur en ik besloot een stage te kiezen bij het toenmalige Instituut voor Doven in Sint Michielsgestel. Ik ging 10 maanden als begeleider werken met dove ouderen die veelal ook een verstandelijke beperking hadden. Deze stage ging hartstikke goed. En ik vond het geweldig leuk. Ik deed iets wat ik kon en dat ook bij mijn opleiding en interesse paste. Ik ging weer mogelijkheden zien voor mijn toekomst. Daarnaast leerde ik in deze omgeving met dove cliënten en met een paar dove collega’s omgaan met mijn inmiddels zware slechthorendheid. Na mijn stage ben ik opnieuw geopereerd aan een tumor op de gehoorzenuw, deze keer aan de rechter zijde. Ik was toen 21 jaar. En sindsdien ben ik helemaal doof. Toen ik lichamelijk hersteld was mocht ik in de weekenden en vakanties als invalkracht blijven werken op het Instituut voor Doven. En dat heeft me in die tijd gemotiveerd vooral door te blijven gaan. Doordeweek zat ik op school om het vierde jaar af te ronden. Dat werd ook nog een vijfde jaar. In die tijd lukte het niet om een tolk te vinden voor mijn studie. Maar samen met de school heb ik door middel van alternatieve opdrachten en zelfstudie toch mijn diploma weten te behalen. Na mijn studie ging ik bij KWECOO werken. Een spreidingslocatie van het Instituut voor Doven in Zuid Limburg,

De samenwerking met mijn collega’s loopt lekker. Met de meeste collega’s heb ik alleen contact op mijn werk en met sommige ex-collega’s ben ik bevriend geraakt. Ik maak deel uit van een team van 17 begeleiders. We hebben verschillende functies met bijbehorende verantwoordelijkheden. De communicatie verloopt over het algemeen goed. Natuurlijk mis ik wel eens een grapje of gaat er informatie langs me heen. Maar in deze setting vind ik dat geen probleem. Mijn collega’s hebben kennis van doofvriendelijk communiceren en gebaren. Ik voel me betrokken bij het team en durf te vragen waar collega’s over praten als ik niet weet waar het over gaat. Momenteel ben ik de enige dove begeleider in ons team. Maar in het verleden heb ik ook dove collega’s gehad. Veelal doofgeboren collega’s. Die werken nu op andere groepen. Ik vond het wel prettig ook dove collega’s te hebben. Het gaf me bevestiging als ik zag dat ze soms tegen dezelfde dingen aanliepen als ik. Maar ik leerde ook van hun assertiviteit. 15

Beter door de dag met een gehoorbeperking Het NC PLD (Nederlands Centrum voor Plots- en LaatDoofheid) maakt deel uit van GGMD voor Doven en Slechthorenden.

Bij GGMD werken specialisten gehoorverlies. Vakmensen die de gevolgen van plots- en laatdoofheid kennen én met u kunnen communiceren. Het NC PLD helpt u met: • informatie en advies over hulpmiddelen en voorzieningen • training ‘Leven met plots- en laatdoofheid’ • communicatietrainingen zoals spraakafzien en NmG (Nederlands ondersteund met gebaren) • loopbaanbegeleiding • individuele hulpverlening

NC PLD Telefoon Teksttelefoon Sms E-mail Chat

0800 - 337 46 67 (gratis) 0800 - 337 48 57 (gratis) 06 - 10 908 606 [email protected] [email protected] (via (Windows Live) Messenger / MSN)

Heeft u hulp nodig? Aarzel niet en meld u aan. Na aanmelding bespreekt een specialist gehoorverlies uw hulpvraag met u. Vervolgens beslist u samen welke hulpverlening daar voor u het beste bij past. Indien gewenst is bij de gesprekken een gebaren- of schrijftolk aanwezig.

www.ggmd.nl

Geestelijke Gezondheidszorg en Maatschappelijke Dienstverlening voor doven en slechthorenden

16

Als team draaien we wisselende diensten. Dagdiensten, Mijn werk geeft me zelfvertrouwen maar het kost me ook veel avonddiensten en weekenddiensten. Ik doe over het algeenergie. Daar stem ik mijn privé leven op af. Op dagen dat ik meen hetzelfde werk als mijn horende werk zorg ik dat ik van tevoren of erna collega’s al zijn er natuurlijk dingen die thuis voldoende rust en ontspanning Mensen die na het lezen van mijn ik echt niet kan. De telefoon aannemen heb. Op dagen dat ik vrij ben doe ik verhaal interesse hebben gekrebijvoorbeeld. Ook hoor ik het niet als leuke dingen met mijn vriend, mijn gen om ook met doven te gaan cliënten roepen of ruzie maken. Mede familie of met vriendinnen. Ik voel me werken wil ik wijzen op de BBL hierdoor mogen dove medewerkers ook momenteel helemaal op mijn plek op trajecten die jaarlijks bij Kentalis niet alleen werken. mijn werk en ik hoop dit werk nog van start gaan. BBL staat voor jaren te kunnen doen. Als ik iets Beroeps Begeleidende Leerweg. Een deel van mijn beperkingen kan ik anders zou willen zie ik binnen Mensen die deelnemen aan dit oplossen met hulpmiddelen. Bij een Kentalis wel ontwikkelmogelijkheden. traject werken als leerling op vergadering zet ik altijd een schrijftolk Al zal ik dan waarschijnlijk ook weer Kentalis en gaan daarnaast één in. Mijn collega’s zijn daar inmiddels aan de studie moeten. Op dit moment dag in de week naar school. Er aan gewend. Er staat een teksttelefoon heb ik echter voldoende uitdagingen. zijn ieder jaar een beperkt aantal op mijn werk en daar maak ik heel inciBBL opleidingsplaatsen en daardenteel gebruik van, maar in de comBuiten Kentalis zie ik minder mogelijkvoor moet je solliciteren. Mensen municatie met familie of netwerk van heden. In dat opzicht voel ik me soms die interesse hebben kunnen op cliënten en andere disciplines email ik wel kwetsbaar. De meeste hulpverlede website van Kentalis kijken liever. Sinds kort hebben we ook een ning voor doven is ver weg van mijn (www.kentalis.nl). beeldtelefoon en ik ben daar de mogewoonsituatie. En ik heb twijfels bij lijkheden van aan het ontdekken. De zusteroproep is voor werken in de hulpverlening voor horenden. Ik ben van dove begeleiders aangepast naar trilfunctie. En in de toemening dat ik alleen een goede begeleider kan zijn als ik ook komst willen we nog kijken naar een doofvriendelijk oproepgoed kan communiceren met cliënten. systeem zodat ook begeleiders onderling elkaar kunnen ‘roepen’. Op dit moment is dat uit financieel oogpunt niet haalbaar.

Onder ogen zien en aanpassen Vanaf ongeveer mijn 20e ben ik in ruim 30 jaar langzaam doof geworden. Een sluipend proces waarbij je niet beseft wat er gaande is. Ik had en heb gelukkig wel altijd werk gehad. Al snel kreeg ICT mijn belangstelling en dat was gelukkig, want je hebt je oren niet nodig om met de computer te communiceren. Mijn huidige baan heb ik sinds 2000. Het belangrijkste onderdeel van deze baan is een complex rekenmodel beheren en aanpassen aan de voortschrijdende regelgeving en wetgeving. Mijn collega's gebruiken dit model voor hun advisering aan onze klanten. Tot 2007 beschouwde ik me nog als een slechthorende horende. Nee, dit is geen schrijffout, ik leefde als horende in de horendenwereld maar deed dat slecht. Spraakafzien lukte niet. Een tolk was iets met gebarentaal en dat was voor doven. Van het bestaan van schrijftolken had ik geen weet. Ik modderde wel wat met soloapparatuur. Het werk kon ik strikt genomen wel naar behoren uitvoeren maar ICT is meer dan dingen in de computer regelen. Na een paar jaar was mijn gehoor zó slecht geworden dat ik niet meer kon vergaderen en de communicatie met collega's was ook minimaal, zowel zakelijk als privé. Dat komt het werk niet ten goede. Doordat ik slecht op de hoogte was van wat er op de afdeling speelde had ik geen inzicht in de behoeften van mijn collega's en hun klanten. Pas toen ik begin 2007 aan het traject voor een cochleair implantaat (CI) begon en mezelf op het internet begon te

door TC

oriënteren, liep ik tegen de kennis over slechthorendheid en doofheid aan. Nadat ik eenmaal het CI had en - naar mijn gevoel - weer geweldig kon verstaan, kon ik weer bij vergaderingen zitten met het idee mee te doen en met collega's meepraten en met de afdeling meedenken. Mijn functioneren ging met sprongen vooruit. Maar gaandeweg besefte ik dat ik bij de vergaderingen inderdaad heel veel meer kon verstaan dan het niets van vroeger, maar nog steeds niet alles. Dat bleek met name als ik eens notuleerde en dan na afloop alle collega's langs ging om te vragen wat ze ook alweer hadden gezegd. Daarom besloot ik vorig jaar om schrijftolken in te zetten. Dat doe ik nu sinds een klein half jaar en het is een flinke verbetering. Nu ben ik ervan overtuigd dat ik nauwelijks iets mis. Mijn werkgever heeft zich steeds heel meewerkend opgesteld. Na de CI-implantatie kreeg ik alle ruimte voor de hoorrevalidatie. De eerste maand kon ik fulltime revalideren. Daarna mocht ik zelf een schema opstellen om het werk weer langzaam op te bouwen. Eerst werkte ik een paar uur per week door steeds wat meer thuis te werken en later werd ook het werken op kantoor weer langzaam hervat. Voor aanpassing van mijn werkplek is een adviesbureau ingeschakeld. Gezien de gunstige resultaten van mijn CI was er niet zo heel veel nodig. Er is een vergadervoorziening gekomen maar die heeft nooit echt voldaan omdat het UWV te zuinig was en een kleinere voorziening toestond dan gewenst. Tegenwoordig dus schrijftolken en dat voldoet goed. Over mijn verzoek deze te mogen inzetten werd (en wordt) niet moeilijk gedaan. Op 17

jaren voor het CI. Hij werkt inmiddels ergens anders, maar we hebben nog steeds contact en een enkele keer lunchen we samen. Met de andere collega's ga ik in verschillende gradaties vriendschappelijk om tijdens het werk. Over een handvol jaren hoop ik mijn pensioen in zicht te hebben. Een carrière zit er niet meer in. Of ik het pensioen in mijn huidige functie haal is natuurlijk afwachten, er verandert veel de laatste jaren. Momenteel maak ik me nog niet veel zorgen over de toekomst.

Mijn wwerkplek kantoor zit ik altijd met mijn rug naar een hoek zodat ik niet onverwacht door iemand benaderd kan worden. Om snel bereikbaar te zijn heb ik een Blackberry van de zaak waarop ik e-mail ontvang. Ik kán er ook mee bellen maar dat doe ik alleen met bekenden. Wat ik niet kan en ook niet wil is zakelijk bellen met externe klanten. Met mijn collega's kan ik in beperkte groep goed over het werk communiceren. Met een of twee collega's aan een bureau gaat goed, tenzij aan een ander bureau vlakbij ook een geanimeerd gesprek begint, dan is het meteen moeilijk. Soms trekken we ons even terug in een vergaderkamer en daar kan ik prima communiceren. De informele communicatie is een ander verhaal, die is vluchtiger en minder concreet. Wat collega 1 tegen collega 2 zegt pakt collega 3 makkelijk op maar dát is voor een slechthorende (want dat ben ik met CI) zelden weggelegd. De informele contacten zijn daardoor wel oppervlakkig. Met één collega heb ik steeds echt goed contact gehad, zelfs in de

Steeds verder gaan

Aan alle laatdoven en zwaar slechthorenden zou ik willen zeggen: Geef toe en accepteer dat je (bijna) doof bent. En al dénk je dat je je "redelijk redt", schakel deskundigen in. Professionele deskundigen zoals die van NC PLD / GGMD en de vele ervaringsdeskundigen die je bij de Stichting Plotsdoven aantreft. Het "had ik maar eerder ..." is al talloze keren uitgesproken en helaas ook vaak niet door degenen die eindeloos blijven voortmodderen. Een cursus Nederlands ondersteund met gebaren (NmG) kan ook samen met je collega's - is het overwegen waard. Als het je ligt kan het een prima aanvulling zijn op je arsenaal aan hulpmiddelen voor communicatie. En voor doven of zwaar slechthorenden wordt deze cursus, op indicatie van GGMD, uit de AWBZ vergoed.

door Antoinette de Vroomen

Mijn doofheid en “rare” kop dateren vanaf 1986, het jaar dat onze jongste zoon nog 4 moest worden. Ik ben verpleegkundige A met docentenopleiding, 2e graad. Mijn buitenshuis-werkwens was altijd heel groot. Jaren heb ik gevochten (ook zonder mijn gehoorverlies) om, met de kennis en kunde die ik in huis heb, iets “nuttigs” te doen in de maatschappij. Flarden van werkgevers heb ik gehad en steeds was het teveel. Het wilde maar niet lukken, naast het gezin. Ik kreeg wel een leuke hobby: keramiek In 1998 verhuisden we van Rotterdam naar Tilburg; twee van de drie kinderen woonden buitenshuis. Opeens lukte alles. Parttime werk bij een uitvaartonderneming werd gecombineerd met een baan als nachtverpleegkundige. Ik begon mijn eigen bedrijf als keramiste. Ik kreeg vleugels.

18

De wereld van de doven, zowel laatdoven als vroegdoven, begint me steeds meer te boeien. Ik lees erover, volg de discussiepagina op Facebook en probeer mijn gebarentaal te verbeteren. Ik zou het leuk vinden om tussen, met en voor doven te werken. Misschien loop ik nog eens tegen wat leuks aan. Als ik daarmee mijn brood kan verdienen zou het prachtig zijn.

Natuurlijk miste ik dingen in gesprekken tijdens het werk als draagster bij uitvaarten en hoorde ik niet wanneer er wat gedaan moest worden. Goed opletten en routine in handelingen is dan erg fijn. In het team werd ik geaccepteerd, had iedereen zijn “eigen” aardigheden. Helaas, de ringleiding in de kerken loopt niet tot helemaal achterin… Het was geweldig mooi werk. De nachtdiensten gingen ook goed. Omdat het een klooster was, was het niet druk. Ernstig zieken gingen naar het ziekenhuis of naar de ziekenboeg bij de nonnen. Ik zat alleen in de nachtdienst waardoor ik ook niet afgeleid werd door collega’s. Ik kon volledig eigen baasje zijn die nachten. Gesprekken met de cliënten lukten toen ook redelijk. Moeilijke momenten heb ik gekend als er iemand ernstig ziek werd en

daardoor niet duidelijk meer sprak. Heel lastig, eigenlijk gênant (voor mijn gevoel). Mijn geluk zat ook zeker in het feit dat ik bij Geestelijken werkte. Er was een rustige uitstraling, er was nooit haast en ik werd geaccepteerd als slechthorende. Ik heb me daar zeer op mijn gemak en thuis gevoeld. Door andere lichamelijke omstandigheden dan doofheid kon ik een nieuw aangeboden baan (na fusie) als leerling-begeleidster niet meer aan en heb ik ontslag genomen. Als keramiste heb ik ook volledig mijn eigen gang kunnen gaan. Helaas werd telefoneren steeds moeilijker, waardoor ik mijn bedrijf niet heb kunnen opzetten zoals ik het graag gedaan zou hebben als ik goed zou horen, maar het liep. De moderne media hielpen hier zeker al een handje. In 2007 volgde er weer een verhuizing. Ik probeerde een doorstart van mijn bedrijf, maar dat lukte niet echt, het kostte heel veel energie om iets te bereiken. In 2010 viel mijn gehoor voorgoed weg tot een eenzijdig restgehoor van 20 decibel. Met gehoorapparaat kan ik mij nog prima redden in de horende wereld. In het atelier hing ik een grote poster met het gebarenalfabet en er werd een ringleidinkje geïnstalleerd. Inmiddels was ook mail en sms volledig ingeburgerd, een zege voor mijn bedrijf. Het floreerde niet, maar ook nu: het liep. Mijn wens - een bedrijf te krijgen waarbij ik mensen begeleid in het zelf maken van een urn of herinneringsobject - kon ik voortzetten. Potentiële klanten moesten me vinden via mijn website en communicatie op afstand ging via de mail of sms. In diezelfde zomer van 2010, heb ik (toch weer) gesolliciteerd als inval-activiteiten- begeleidster bij een zorgorganisatie voor mensen met verstandelijke en geestelijke beperking en tot mijn grote verbazing werd ik zomaar aangenomen, ondanks mijn handicap en, niet onbelangrijk, met een prima

salaris. Wat was ik trots en wat was het werk leuk. Nooit gewerkt met mensen met een verstandelijke en/of lichamelijke beperking en nu opeens de verantwoording over een groep volwassenen en als ik werkte, was dat alleen. Maar het was ook zwaar! Ik moest alert zijn en blijven. Ik was zo moe na iedere werkdag en mijn hoofd was steeds vaker “vol en gek”. ’s Avonds uitgeteld op de bank. In september van datzelfde jaar toonden vooronderzoeken voor een CI aan, dat mijn evenwicht volledig afwezig was. Dit bericht kwam voor mij als een donderslag bij heldere hemel, maar ook als een puzzelstukje dat op zijn plaats viel. Nu snapte ik mijn moeheid veel beter, mijn energie die steeds wegebde en was mijn “rare” kop uitgelegd, maar ook was het meteen duidelijk welk gevaar mijn cliënten van de zorginstelling en ik liepen als ik bij hen aanwezig was. Onverwacht, ook voor mezelf, maakte ik een radicale omslag naar acceptatie. Een vreemd moment, maar achteraf bij de KNO arts meteen besloten. Diezelfde dag heb ik mijn baan als begeleidster opgezegd. Dit jaar (2013) ben ik gestopt met mijn keramisch bedrijf, maar dit heeft ook zeker te maken met een toekomstige verhuizing naar een appartement. Ik doe een klein beetje vrijwilligerswerk in een inloophuis voor mensen die kanker hebben (gehad) en hun familieleden. Dit werk geeft me voldoening, Ik kan afspreken wanneer en hoe vaak het mij uitkomt en ik doe alleen maar creatieve dingen die ik leuk vind, samen met de gasten. Daarnaast ben ik mezelf aan het omscholen, van klei naar papier en ook dat bevalt heel goed. Nieuwe uitdagingen zijn daarvoor zeker weer in zicht. Ik heb, ondanks regelmatige moeilijke tijden, steeds nieuwe uitdagingen gevonden waar ik me lekker in voelde. Maar het moet wel iets (in mijn ogen) nuttigs zijn. De mentale en lichamelijke rust die ik heb gevonden door die acceptatie in 2010 is iedere dag nog overweldigend.

Dit is het werk dat kinderen bij mij gemaakt hebben met wat gedraaide potjes. Alles staat in de oven om gestookt te worden.

19

Een leerzame omweg Nadat ik op 8 jarige leeftijd plotseling totaal doof geworden was ging ik naar een school voor slechthorenden voor lager- en middelbaar onderwijs. Er werden geen gebaren gebruikt, dus ik leerde noodgedwongen al snel spraak af te zien. Na het behalen van het Mavo diploma bleek dat ik Havo aankon, maar de school ging niet hoger dan Mavo. Geen probleem, ik kon een schriftelijke opleiding Havo doen en mocht ‘gewoon’ naar school blijven gaan - meelopend met de hoogste Mavo klas - om zo begeleiding van docenten te krijgen en contact met leeftijdgenoten te houden. Twee jaar later had ik het Havo diploma op zak en wilde graag groepsleidster bij dove kinderen worden. Echter, de dovenscholen namen in 1979 nog geen dove begeleiders aan. Er werd me gezegd dat de verzekering niet zou uitbetalen als er iets met een kind gebeurde dat onder toezicht van een dove stond. De dove zou immers niet horen wat achter haar/zijn rug gebeurde… Wat nu? Er volgden gesprekken met de sociale werkplaats, die wilde me wel uitbesteden aan de landbouwuniversiteit in Wageningen. Hier kon ik op het laboratorium van gewassenen bemestingsleer werken en gelijk een schriftelijke opleiding laborant volgen. Niet echt waar mijn hart lag, maar je moet toch wat. Ruim drie jaar heb ik daar gewerkt. Had leuke collega’s, die me serieus namen. De pauzes vielen wel mee: een groepje collega’s speelde dan het dobbelspel yahtzee en ik deed vaak mee. Maar je mist toch veel. Vooral gesprekken en info tussendoor. Merkte elke dag dat je er toch niet helemaal bij hoort. Wat echter helemaal niet meeviel was de studie, ik vond het vreselijk, allemaal chemische formules leren terwijl getallen niet mijn sterkste kant zijn! Dus toen ik Albert leerde kennen en we wilden trouwen, besloten we dat ik mijn studie en werk zou stoppen om in Leeuwarden te gaan wonen, waar Albert ook werkte. Er werden 3 zoons geboren, dat gaf thuiswerk genoeg! Daarnaast deed ik vrijwilligerswerk bij de dovengemeenschap in Leeuwarden en bij de landelijke Nederlandse Christelijke Bond van Doven (NCBD). Ook na onze verhuizing naar Meppel voor mij geen betaalde baan, maar veel vrijwilligerswerk: bij de school van de kinde-

20

door Marja Bouma ren, onze kerk, de dovengemeenschap in Hoogeveen en de NCBD. Ik keek gewoon wat er op mijn weg kwam en probeerde dat uit. Je merkt dan vanzelf wat je goed ligt. Maar ook ontwikkel je diverse kwaliteiten. Het gaf me veel voldoening om op deze verschillende terreinen bezig te zijn en daar contacten en waardering voor terug te krijgen. Regelmatig moest ik gas terugnemen. Want doordat ook mijn evenwichtsorgaan kapot is moesten mijn ogen driedubbelhard werken: kijken, luisteren en evenwicht coördineren. Als ik teveel deed kreeg ik prompt een aanval van Ménière. Deze duizeligheidsaanvallen dwongen me direct rustig aan te doen. Toen verhuisden we opnieuw, nu naar Ede omdat Albert aangenomen was bij de administratie van De Gelderhorst, het landelijke centrum voor oudere doven. Hier zou ik, na 14 jaar vrijwilligerswerk, ook graag betaald willen werken! Maar nee, echtparen werden niet aangenomen, teveel risico dat privéproblemen meegenomen worden naar het werk. Dus ging ik - voor het eerst met spijtgevoel - als vrijwilliger bij De Gelderhorst aan de slag. Ruim een jaar later kreeg ik de vraag: “Wil je oproepkracht worden?” Mijn kwaliteiten in de omgang met doven waren opgemerkt en het was ook duidelijk dat ik werk en privé gescheiden kon houden. Op kosten van het werk volgde ik een studie activiteitenbegeleider (SPW4). Na het behalen van dit diploma kreeg ik een vaste aanstelling als activiteitenbegeleider, voor 20 uur per week, op de dagopvang voor dementerenden. Na hier zo’n 7 jaar te hebben gewerkt solliciteerde ik naar de functie van doofblindenbegeleider. Dit werk doe ik nog steeds, met hart en ziel. Ik begeleid dove/slechthorende blinde/slechtziende bewoners bij hun dagelijkse leven. Een afwisselende baan, waarbij de communicatie zeer belangrijk is. Niet alleen met de bewoner, vaak via 4-handen gebaren. Ook met mijn horende en dove collega’s en de buitenwereld. Dankzij het CI, wat ik sinds 8 jaar heb, worden mijn ogen ontlast en is de Ménière zo goed als over. Mijn kennis van gebarentaal en de dovenwereld opgebouwd in de vele vrijwilligersjaren - maken samen met het CI dat ik zowel met horend als doof goed kan communiceren. Ik zou geen ander werk willen doen en ben blij dat ik via deze lange maar leerzame omweg op mijn plek ben gekomen.

Geloof erin, dan komt het ook Yvonne Kemink werkt als ZZP-er (zelfstandige zonder personeel) in het onderwijs met kinderen die leer- en/of gedragsproblemen hebben. Ze bezoekt drie verschillende scholen om deze kinderen te helpen. Toen ik nog geen CI had was ik overal welkom als vrijwilliger, ze hadden me graag zelfs, en dit heb ik met beide handen aangepakt omdat ik er zoveel ervaringen mee opdeed. Het was een prima leerschool, bij al mijn andere opleidingen. Sinds ik een CI heb doe ik dit werk tegen betaling en verdien ik genoeg om er van te kunnen leven. Ik kan bijna alle werkzaamheden doen die bij de baan horen. Ik werk 1 op 1 met de kinderen en dat gaat goed. Het mooie aan het werken met kinderen, vind ik, is dat zij je nemen zoals je bent. Ze weten dat ze gewoon duidelijk moeten praten. Soms stellen zij vragen over de CI of het komt in een project in hun klas. Dan vertel ik ze er alles over en ondersteun dat met materiaal. De meeste kinderen vinden het bijzonder dat ik een soort magneet in mijn hoofd heb. Ze mogen er van mij enkele paperclips aanhangen, dat vermindert het 'enge' eraan en het is lachen!

Uitreiken van een 'diploma' Telefoneren om te overleggen kan ik niet, als er gebeld moet worden vraag ik of een collega belt. Als ik onderweg opgehouden word, kan ik ook niet snel even bellen om te waarschuwen dat ik te laat kom. Maar daar kun je ook weer wel een oplossing voor vinden. In een vergadering vraag ik om een voor mij geschikte plaats, zodat ik iedereen zo goed mogelijk kan volgen. Meestal zijn we met 6 tot 8 mensen. Best veel en ik merk achteraf dat ik wel eens iets gemist heb. Dat kan ook niet anders, ik vraag niet steeds of ze mij aankijken als ze iets zeggen, dan zou ik misschien minder missen, maar niemand vindt het prettig als er constant rekening moet worden gehouden met één persoon, ook als er iets gezegd wordt dat voor die ene persoon niet belangrijk is. Mijn werkplek is in die zin aangepast dat ik een kamertje heb

door Yvonne Kemink

om met de kinderen te werken. Het kamertje klonk door het laminaat erg echo-achtig en ik heb toen om een vloerkleed gevraagd. Dat hebben ze gekocht en neergelegd. Een prima, kleine aanpassing die niet veel heeft gekost. Het werk dat ik nu doe is een eindfunctie (ik ben 62) en ik hoop dat ik het nog mag blijven doen. Het is leuk, ik kan er mijn talenten in kwijt en als een kind binnenkomt en zegt: 'Juf, nu weet ik het zeker, u bent de liefste juf die ik ooit gehad heb...' nou dan is dat toch een prachtig cadeau? Op alle drie de scholen verloopt het zakelijk contact prima. Op één school is ook het persoonlijk contact heel erg goed, Toen mijn hond Wiedes vrij plotseling overleed aan botkanker stuurde de school een heel grote bos bloemen met een kaartje erbij van meeleven van het hele team. Wiedes was een signaalhond die ik ook in de klas gebruikte, niet alleen om te demonstreren wat een signaalhond zoal doet, maar ook als 'assistent'. Ik heb bijvoorbeeld gewerkt met een autistische jongen die steeds maar aan andere kinderen zat en dat niet kon laten. Wiedes zette ik in door: 10 minuten werken, 2 minuten met Wiedes knuffelen. Wiedes is nu twee jaar dood, maar er komt nog een vervolg, hij wordt namelijk een aaihond in Naturalis, het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit in Leiden. Met de klas waar Wiedes een rol gespeeld heeft ga ik eind juni naar Naturalis. De kinderen mogen bij het laatste stukje opzetten aanwezig zijn en vragen stellen. Daarna begeleiden we met de klas Wiedes naar zijn vaste plek in het museum. Op de andere 2 scholen heb ik bijna tot helemaal geen persoonlijk contact. Wel met de mensen van de administratie, die zijn altijd belangstellend en wensen mij ook een fijn weekend of fijne vakantie en vragen er ook naar als ik terug kom. Ik heb geen vrienden onder de collega's, daarvoor heb ik het te druk, wonen zij te ver en ik heb al voldoende vrienden. Al met al zou ik beslist geen ander werk willen doen. Dit werk is mij op het lijf geschreven. Ik vind het leuk en heb het naar mijn zin. Als plotsdove kan ik zeggen dat het mijn ervaring is, dat je je talenten en je werkkwaliteiten beter op de voorgrond kunt zetten dan je doofheid. Het is zaak je doofheid een bijrolletje te laten spelen in het geheel. Dan word je snel en makkelijk geaccepteerd. Ook de dingen die in het leven spelen een positieve kijk geven. Dus niet: ik kan nooit ergens... of: Nee hoor, deze tijd is zo slecht dat lukt me nooit... enz. Wees positief en geloof erin dat het goede op je weg zal komen. Dan komt het ook.

21

22

Betaald of onbetaald werk Het is echt waar: als je stopt met werken als betaalde arbeid, kun je het drukker krijgen dan toen je nog gewoon werkte. In mijn geval was dat haast onmogelijk, omdat ik een wel zeer drukke baan had tot het laatst toe. Overigens geen wanklank, het was altijd heerlijk. Als onbetaalde vrijwilliger heb ik het dus bijna net zo druk als vroeger en meestal bevalt dat prima. Maar of het verstandig is, is de vraag, zeker voor de thuissituatie. In dit artikel wil ik hier wat verder op in gaan. Enerzijds op arbeid verrichten, maar ook op de merkwaardige verschillen tussen betaald en onbetaald. Natuurlijk ook aandacht voor de vraagstukken over geen werk hebben, betaald of onbetaald. Vanaf mijn 18de jaar ben ik slechthorend tot laatdoof toe op mijn 50ste. Merkwaardig genoeg heb ik altijd functies gehad waarin luisteren centraal stond. Een paar jaar creatief therapeut in verpleeghuizen. Daarna bijna 20 jaar Humanistisch Geestelijk Raadsman in verzorgingshuis en ziekenhuis. Waarna een overschakeling plaats vond naar facilitair manager en algemeen manager, steeds in de ouderenzorg bij een van de meest vooruitstrevende en dus ook innovatieve zorginstellingen. Heerlijk, proberen mensen en diensten zo op elkaar af te stemmen dat het voor iedereen een vooruitgang is en een genoegen om mee te doen. Luisteren vooral naar dat wat er niet gezegd wordt, navragen of het dat is wat men bedoelt te zeggen en vooral doen, doen en doen. Liever eerst doen en dan het noodzakelijke op papier zetten. Want als je eerst alles uitkauwt heb je grote kans dat er uiteindelijk niets gebeurt. Het is de kracht van de mensheid om fouten te mogen maken en daarvan te leren. Wel met de intentie om het goede te doen, meestal gaat het dan ook goed. Gewoon simpel houden, geen grootheidswaanzin en iedereen klein of groot, ongestudeerd of zeer gestudeerd, horend of doof zijn of haar sterke kanten gunnen en de eer leggen waar die dient te liggen. Wat is er mooier om in zo’n omgeving je eigen kansen te kunnen pakken en vooral te maken? Of je ervoor betaald wordt of niet maakt in wezen niet zoveel uit. Natuurlijk maakt het wel uit voor je levensonderhoud, ten slotte dient er eten op de plank te komen en in ons rijke westen ook graag nog wat meer. Maar ik heb het over de intentie waarmee je iets doet, de verantwoordelijkheid nemen voor jezelf en je daden en daar rekenschap van willen geven. Feitelijk hebben we het over een levenshouding. Opvallend is dat juist mensen met een handicap - of iets wat door de maatschappij als zodanig gezien wordt - heel vaak over de juiste mentaliteit beschikken en de verantwoordelijkheid voor hun bezigheden stevig oppakken. In de situatie van ons, plots/laatdoven, maar net zo goed voor de slechthorenden en de doof geborenen: verreweg de meesten willen bewijzen dat er geen probleem is of weten dusdanig goed daarmee om te gaan dat er ook daadwerkelijk geen probleem is. Extra werken, geen pauzes nemen, zeer goed

door Peter Raggers

voorbereid op bv. vergaderingen komen. Want dat wat geschreven staat kan gelezen worden of op andere manier tot je komen. Maar los van voorbereiding, wat niet altijd kan, gaat het om de inzet ter plekke. Het goed willen doen alleen al, om te bewijzen dat je het goed kan. Onderzoeken tonen aan dat juist de mensen met handicaps het laagste ziekenverzuim hebben, grote inzet en kwalitatief goede resultaten boeken. Dat is mooi, maar de maatschappij is daar niet op ingericht. Communicatie is zo ontzettend belangrijk dat werkgevers het risico niet nemen. Angst voor miscommunicatie. Feitelijk is men bang voor zichzelf omdat veel werkgevers en bestuurders denken dat als zij de zaak niet aansturen, ofwel de touwtjes niet voortdurend in handen hebben, het misgaat. Hoogmoed en misdenken. Betaalde of onbetaalde arbeid, het maakt niet zoveel uit. Veelal zitten in besturen mensen die denken te weten hoe het moet. Dat geldt waarschijnlijk voor mij ook, zeker nu ik iets ouder word merk ik bij mezelf wat starheid op. Nog niet veel, maar toch. Hoeveel laat ik zelf nog los? Veel te weinig. Heeft het er echt mee te maken dat er geen mensen zijn die een deel van het werk willen of kunnen doen, of krijgen ze gewoon geen kans? Kansen krijgen is overigens iets wat je voor een deel kunt afdwingen, want je kunt ook kansen creëren. Waar je ook voor kiest, je zult altijd wel een paar keer op je bek gaan en dat willen we niet. Maar opgemaakte bedjes waar je zonder veel risico in kunt stappen, kom je zelden of nooit tegen. Afwachten tot er wat komt aanwaaien werkt niet echt. Zie mijn voorwoord waarin ik het over Albanië heb. Overal wasstraten en van het één komt het ander. Allemaal mooie praatjes van iemand die zijn hele leven heeft gewerkt en gestudeerd, voor beroep of hobby, en dat nog steeds doet. Maar kijk eens in je eigen spiegel en luister naar wat je niet zegt. Ik ben benieuwd. Overigens weet ik heel goed hoe ontzettend moeilijk het is om een baan te vinden op dit moment. Mijn eigen kinderen, alle drie in de buurt van de 30, goed opgeleid, voorzien van 100% werkmotivatie en gezondheid, hebben nog steeds geen vast contract. Eentje ook nog geen baan waarvan hij kan leven. Hij heeft nu besloten zich om te scholen, ondanks alle diploma’s die hij op sociaal gebied heeft gehaald. Gaat nu de techniek in. Hij heeft in de spiegel gekeken en ik ben apetrots op hem. Ook op de twee anderen, het gaat goed komen. Maar blijf je verantwoordelijkheid pakken, is het niet betaald dan onbetaald, laat zien dat je wilt en kunt werken. Laatst had ik een discussie over het verschil tussen betaald en onbetaald werken. Mijn gesprekspartner gaf aan dat er feitelijk geen verschil is. Want als het goed is, ben je altijd verantwoordelijk voor datgene waar je voor staat. Dat is waar, maar toch ervaar ik een groot verschil. Als je betaald wordt worden er ook dingen van je geëist, resultaten en doelen moeten gehaald worden. Zo niet, dan komt het eind met alle teleurstelling al snel in zicht. Zeker in deze tijden waarin vaste contracten, voor wat die nog waard zijn, bijna niet meer

23

gegeven worden. Hierdoor kan er een druk op je neerdalen die averechts werkt. Als je al op je tenen loopt kan het net teveel worden. Iets waar te weinig aandacht voor is op de werkvloer, maar ook bij degene die het moet doen. Soms is een treetje onder je mogelijkheden niet zo gek, dan heb je nog een buffer als het even niet gaat. Bij onbetaald werk is de verantwoordelijkheid voor het goed uitvoeren net zo groot, althans dat zou het moeten zijn bij goede vrijwilligers. Maar het belangrijke verschil is dat veel druk wegvalt, de tijd om tot resultaat te komen kan opgerekt worden waardoor het resultaat wellicht wat langer op zich laat wachten, maar zeker niet minder hoeft te zijn. Meerdere malen heb ik overigens het tegenovergestelde meegemaakt. Juist doordat er geen druk is, bereik je sneller resultaat. Het doel kan zo nodig bijgesteld worden. Dit is een opmerkelijk verschil tussen beroeps- en vrijwilligersorganisaties, dus ook voor de werkers in die betreffende organisaties. Als onbe-

Verslag van het 30ste Themaweekend

Als vrijwilliger moet je wel heel goed je eigen grenzen afbakenen. Ik kijk nu even in mijn eigen spiegel, want voor je het weet doe je meer dan je eigenlijk wilt doen. Met als resultaat dat je afhaakt, want dat is toch zonder veel consequenties voor jezelf. Maar dat is weer wel zeer vervelend voor de organisatie waar je voor bezig bent, want daar heeft het wel consequenties voor. Het zoeken naar evenwicht is daarom altijd belangrijk, net zoals het blijven stellen van vragen aan jezelf in je eigen spiegel. Wellicht is de vraag zelfs belangrijker dan het antwoord. Jezelf blijven bevragen is daarom van groter belang, dan al die zaken die de deskundigen voor je bedenken. Betaald of onbetaald.

door Betty Kooij

Vrijdag 8 maart Deze avond vond de eerste workshop plaats die meteen aangaf wat het thema dit weekend was, namelijk “Kom op, Vertel!”. Een workshop “verhalen vertellen” door Loek Boer. Hij vertelde hoe vertellers hun verhaal voorbereiden en de fantasie daarna aan de slag kan. Voor alle deelnemers was er een map samengesteld waarin alle facetten van het verhalen vertellen vermeld stonden, met opdrachten zodat we ook zelf aan de slag konden. De tafels lagen al snel bezaaid met pennen en kleurpotloden, terwijl de meesten van ons druk aan het tekenen waren. Tekenen? Loek vertelde dat verhalenvertellers werken volgens een aantal stadia. De belangrijkste stadia in een verhaal worden vooraf in een aantal plaatjes gezet (getekend), zodat de verteller een visueel beeld heeft van wat er gaat komen. Hij/zij kan dan aan de hand van deze plaatjes de opbouw van het verhaal zien en met deze leidraad in handen het geheel ter plaatste en met de eigen fantasie – afstemmend op de luisterende doelgroep - verder invullen. Zaterdag 9 maart Na - voor de meesten - een korte nachtrust begon de dag met ochtendgymnastiek. Daar keek ik als nieuweling toch wel even van op. “Hoofd, schouders, knie en teen, knie en teen…” Waar was ik nu weer in beland? Antoinette de Vroomen begon met haar workshop “papier scheppen”. Ik zag dit al helemaal voor mij: bergen papiersnippers en vele scheppen. Het was in werkelijkheid wel ietsje

24

taalde werker kan je dus beter je talenten laten zien, een uitstekende wijze om je te presenteren in een werkorganisatie met eventuele kans op een betaalde baan. Een veelal ongebruikte mogelijkheid.

anders… We maakten papier van papier. In groepen werd papier verscheurd, door een mixer met water gedaan waardoor er pulp overbleef. In een bak met water werd de pulp dan geheel los gemaakt. Hierna viste je als het ware wat losse pulp op een spatnetje en legde deze op - zeg maar - een soort extra dik keukenpapier. Dan was de keuze: wordt het een gewoon vel papier of wil je er iets in? Bij keuze twee legde je het gekozen veertje, takje, fotootje enz. op het natte zelfgemaakte papier en hier ging nog eenzelfde laag pulp vanuit het spatnetje op. De tafels lagen vol met allerlei attributen die gebruikt konden worden, bakken water met pulp, sponzen, papier… De natte aanwinsten werden aan touwen te drogen gehangen, wachtend op de tweede workshop van Antoinette. Na de lunch vertrok een lange sliert auto’s in de stromende regen naar het pittoreske 16e eeuwse plaatsje Bronckhorst, dat bekend staat als het kleinste stadje van Nederland. Hier werden wij verwacht in het Charles Dickens Museum, waar verhalen uit de negentiende eeuw tot leven komen. Verhalenverteller Loek Boer vertelde het verhaal van Scrooge, dat ook prachtig werd vertolkt door theathertolk Tineke Williams. Het actieve avondgedeelte bestond uit een workshop Body Percussion: het maken van muziek waarbij je alleen het eigen lichaam nodig hebt. Door middel van stampen, klappen en pasjes brachten wij samen muziek voort. Prachtig om mee te

rest nog kon genieten van weer een uitgebreide lunchtafel. Het was een fantastisch weekend waarvoor ik Tineke Williams. de organisatrices Anja Korten, Anneke Meijer, Antoinette de Vroomen en Edith Swart nog eens extra wil bedanken. Zonder hun inzet had dit 30ste themaweekend niet kunnen plaatsvinden. Bedankt!

Loek Boer maken en te zien hoe we allen een geheel vormden. Zondag 10 maart Ons zelfgemaakt papier was inmiddels goed gedroogd en kon door mensen die dit wilden bewerkt worden met verf en ander tekenmateriaal. Er kwamen echt prachtige kunstwerkjes tevoorschijn. Na het afscheidswoord van Anja Korten en de bedankjes over en weer vertrokken de eersten, terwijl de

Workshop Body Percussion

Nieuws van de steunpunten in het land Activiteiten 3e kwartaal 2013 Sloeptocht door Breda - Uit met Steunpunt Zuid Zondag 14 juli (van 13.00 tot 15.00 uur) We maken een sloeptocht van 2 uur door het schitterende Breda. We stappen aan boord in de nieuwe Haven in het centrum van Breda. De ervaren schipper die ons veel kan vertellen tijdens de tocht, vaart ons via de singels van Breda richting Boeimeer en brengt ons na Boeimeer via de mooie wijk het Ginneken naar het prachtige natuurgebied Markdal. Hierna varen we terug via het Ginneken en Boeimeer naar de Singel waar de schipper ons de andere kant van Breda laat zien om vervolgens weer in het centrum aan wal te gaan. Aanwezig zijn om ongeveer kwart over 12, dan hebben we tijd om eerst gezellig nog wat te drinken.De boot vertrekt om 13.00 uur van de Haven (in het centrum) tegenover nummer 12. Graag op tijd aanwezig zijn. De tocht is ook geschikt voor mensen die slecht ter been zijn en rolstoelen. De kosten bedragen € 17 per persoon. U kunt zich opgeven bij [email protected] We vragen u het te betalen bedrag bij opgave, of uiterlijk twee weken van te voren, over te maken op rekeningnummer 98 27 27 453 inz. Steunpunt Zuid In het centrum zijn meerdere parkeermogelijkheden (betaald).Vanaf het station loopt u binnen 15 minuten naar de Haven. En natuurlijk gaan er weer tolken mee. Stoomgemaal De Cruquius - Steunpunt West Zaterdag 29 juni 2013, 11.00 uur. Museum de Cruquius, in het monumentale stoomgemaal uit 1849, industrieel monument van wereldformaat, vertelt het verhaal van de drooglegging van de Haarlemmermeer: vroe-

ger een enorme watervlakte waar ooit de ‘waterwolf ’ huis hield. Het markeert hoogtepunten van de toepassing van stoomtechniek en menselijk kunnen. De Cruquius staat symbool voor Hollands glorie in de 2000 jaar strijd tegen het water. Wat zou Nederland zijn zonder dijken en wat brengt een stormvloed teweeg? Wist u dat De Cruquius de grootste stoommachine ter wereld herbergt en nog dagelijks gedemonstreerd wordt? Het staat internationaal bekend als technisch wereldwonder. Het wordt een spannende en interessante tour door dit museum. We verzamelen vanaf 11.00 uur bij Theehuis Cruquius naast het museum, waar we eerst koffie gaan drinken. Om 12.45 uur bij het museum, waar we om 13.00 uur o.l.v. een gids en tolk NmG het museum bezichtigen. Na het museum kunnen we nog met een pontje De Ringvaart, de ring rond de Haarlemmermeerpolder, oversteken naar een mooi wandelgebied voor een korte wandeling. Adres Theehuis: Cruquiusdjk 32, Cruquius. Toegang Museum: Volwassenen: € 6,00, > 16 pers: € 4,50; 65+: € 4,50. MJK gratis. Nadere informatie:www.museumdecruquis.nl. Opgeven graag voor 16 juni bij: [email protected] (i.v.m. beperkt aantal mensen bij de rondleiding). De Vughtse Lunetten wandeling Activiteiten Commissie Zaterdag 27 juli We beginnen de wandeling bij station Den Bosch aan de voorzijde om 11.00 uur en eindigen na 9 à 10 km op station Vught. Vanaf station Den Bosch loop je eerst door de oude binnenstad. Je komt over de Markt en langs de Sint Janskathedraal. Al snel sta je op de historische stadswallen met een bijzonder uitzicht over de Dommel en het Bossche Broek. Het is echter 25

Technische voorzieningen Cor Toonen Stuiverstede 9 5431 RT Cuijk tt: [email protected] [email protected]

CI-lotgenotencontact Wil van Essen-Verhoef Ernst Casimirlaan 31, 6824 SG Arnhem [email protected]

Gebarencursussen GGMD voor Doven en Slecht­­horen­ den NmG coördinatoren te be­reiken via: [email protected]

Ondertiteling TV Frans Vercammen Vincent van Goghlaan 5, 5246 GA Rosmalen tel: 073 - 641 95 01 [email protected]

Website Lex Wassenberg Anton van der Horst [email protected]

Redactie Internet (inhoudelijke zaken website) Erna Steingröver (Hoofd) Gerard de Vijlder Yvonne Chu [email protected]

NC PLD Cornelis Houtmanstraat 19-2h 3572 LT Utrecht tel: 0900 - 337 36 63 tt: 030 - 271 61 72 fax: 030 - 271 98 09 www.ncpld.nl [email protected]

26

ook mogelijk om sneller naar buiten te lopen; dan volg je de Dommel. De route passeert voormalig Fort Isabella en loopt over een graspad langs het Drongelens Kanaal. De voormalige Lunetten in Vught vertellen het verhaal van de verdedigingswerken rondom de vestingstad 's-Hertogenbosch. Via een leuke aftakroute loop je naar station Vught. De wandeling kan uitgebreid worden met een bezoek aan het Nationaal Monument Kamp Vught en 'Kamp Vught' zelf. Praktische informatie: Lengte:9 of 10 km, Beginstation: Den Bosch, Eindstation: Vught LAW:Pelgrimspad Iedereen is welkom, zoals altijd. Echter maximaal 2 studenttolken, dit i.v.m. de grootte van de groep en omdat de tolken anders overheersen. Opgave is prettig, dan houden wij er rekening mee dat je komt. Denk aan goede schoenen, kleding afgestemd op het weer, voldoende eten en drinken en wat geld om samen wat te kunnen drinken. Opgave mag naar [email protected] Wij zullen voor een aantal uitdraaien van de NS zorgen met de info over de omgeving (was een gemis in Amsterdam. Ook ik leer nog bij.)

Wadlopen op Noordpolderzijl Activiteiten Commissie Zaterdag 3 augustus Wie gaat er mee wadlopen op het mooie Noordpolderzijl? In het uiterste noorden van het vaste land van de provincie Groningen, enkele kilometers ten noorden van het dorpje Usquert, ligt Noordpolderzijl met het kleinste open zeehaventje van Nederland. Eb en vloed hebben hier vrij spel en alleen bij hoogtij is het mogelijk dit unieke haventje in en uit te varen. Noordpolderzijl is een oase van rust en ruimte, waar u even bij kunt komen van de drukte van alledag, genietend van weidse uitzichten over het wad, met in de verte de Waddeneilanden Schiermonnikoog, Rot­ tumer­ oog, Rottumerplaat en het Duitse Borkum. Wat gaan wij doen: een wadzwerftocht van ongeveer 3 uur. We beginnen om 13.30 uur met lopen tot ongeveer 16.30 uur. Afstand is ongeveer 7 tot 10 km. Met aandacht onderweg voor landschap, getij, bodemleven, vogels enz. Soms is er een zeehond te zien. Een leerzame en vermakelijke wadlooptocht. Het venijn van deze zwerftocht zit in de staart. We bereiken namelijk de dijk weer via zware sliksloten. Maar deze kniediepe blubber geef wel het

ultieme wadloopgevoel. En gelukkig staan er spoelbakken klaar. Kosten voor het wadlopen per persoon met alleen onze groep en maximaal 12 personen inclusief twee NmG tolken: € 14. Hierna kunnen we met onze groep wat gaan eten en/of drinken. Na opgave dit bedrag overmaken op giro 82080 Stichting Plotsdoven t.a.v. wadlopen 2013. Opgave graag voor 27 juli bij Derek van Bockxmeer of Anja Korten, echter vol is vol!! [email protected] of anja.korten@ gmail.com Rondvaart Schiedam en Jenever­ museum - Steunpunt Rijnmond Zaterdag 14 september 2013 We beginnen met een wandeling door het centrum richting de fluisterboot. Onderweg stoppen we ergens om een kopje koffie/thee drinken op kosten van Steunpunt Rijnmond. We gaan ruim een uur genieten van een prachtige tocht op een open fluisterboot door de pittoreske grachten van Schiedam. Schiedam is vooral bekend om haar jenevergeschiedenis. Veel monumenten, zoals pakhuizen, branderijen, mouterijen en molens herinneren hier nog aan. We zien Schiedam vanaf een hele andere kant! Na afloop gaan wij met z’n allen lunchen in een restaurant. Dit is geheel vrijblijvend. Je mag ook zelf brood mee nemen. Na de middag bezoeken wij het Jenever­ museum. Wij maken een rondleiding met een gids. Aan het eind van de rondleiding kunnen we diverse jenevertjes proeven. Het belooft een leerzaam uurtje te worden! Er is voor een NmG-tolk gezorgd. En mogelijk zal er ook een schrijftolk aanwezig zijn. Mochten jullie na afloop van deze gezellige middag nog ergens op eigen kosten willen gaan drinken of eten? Schiedam heeft een heel leuke binnenstad! Verzamelen om 10.15 uur op het CS Schiedam, voorzijde. De kosten p.p. voor de fluiterboot en het Jenevermuseum zijn € 15,00 Met museumjaarkaart/rotterdampas € 9.50. 65+ € 13,00. 65+ met museumjaarkaart/rotterdampas € 8,50. Graag opgeven voor 31 augustus a.s. bij Derek van Bockxmeer e-mailadres: [email protected] PS: Mochten de kosten van een activiteit (een beetje) te veel voor u zijn, dan kunt u contact op nemen met het Lex Scheffelfonds: email: [email protected]

Onze activiteitenkalender voor 2013 Zo. 6 januari Zo. 20 januari

West Zuid

Nieuwjaardag borrel in Amsterdam. Bezoek Basiliek van Oudenbosch

Za. 9 februari Za. 23 februari

Noord Act. Comm.

Vlinderparadijs Papiliorama, Havelte Amsterdam wandeling

Vr/zo 8-10 maart Bestuur Za. 23 maart West

Themaweekend Workshop foto’s bewerken

Za. 13 april Za. 27 april

Rijnmond Zuid

Waterboot naar en wandeling in De Biesbosch Mosterdfabriek te Doesburg

Vr. 10 mei Za. 25 mei

Act. Comm. Bestuur

De Hoge Veluwe Landelijke Plotsdovendag

Za. 1 juni Za. 8 juni Za. 15 juni Za. 29 juni

Act. Comm. Bestuur Noord West

Utrechtse Heuvelrug wandeling Jaarvergadering Stichting Plotsdoven Huiskamerbijeenkomst Drachten + Struisvogelboerderij Stoomgemaal en wandeling Cruquius

Zo. 14 juli Za. 27 juli

Zuid Act. Comm.

Bootje varen in Breda Vughtse Lunetten wandeling

Za. 3 augustus

Act. Comm.

Wadlopen

Za. 14 september Rijnmond Vr/ma 27-30 sept. Act. Comm.

Rondvaart Schiedam en Jenevermuseum 12e Gezellig weekend

Za. 12 oktober Za. 26 oktober

Contactdag Meijendel (Landgoed Clingendael) wandeling

Bestuur Act. Comm.

Za. 23 november West

Hermitage Amsterdam

Zo. 15 december Zuid Wo. 25 december Act. Comm.

Traditionele jaarafsluiting met Bowlen en Chinees eten- tje, Nijmegen/Beuningen Kerst-Inn te Geldrop

Let ook op de informatie op www.stichtingplotsdoven.nl. Als u maandelijks per e-mail op de hoogte gehouden wilt worden van de activiteiten van de steunpunten, mail dan naar [email protected]

Steunpunten Steunpunt Noord Imke Rozema Langewijk 72 9202 CR Drachten tt/fax: 0512 - 51 47 41 [email protected] Steunpunt West Georgie Onsoe Burg. v.d. Stadtstraat 17 1501 SB Zaandam [email protected] Steunpunt Zuid Frans Vercammen Vincent van Goghlaan 5, 5246 GA Rosmalen tel: 073 - 641 95 01 [email protected] Steunpunt Rijnmond Emma Bolle Saharapad 6 2622 CD Delft [email protected] Contactpersonen Kees Twilt, [email protected] Wil van Essen, [email protected] Veronica Korpershoek, vkorpers­[email protected] Contactpersoon Jongeren Wouter Bolier, [email protected]

Coördinator Steunpunten Leontien Peters [email protected]

Landelijke Activiteitencommissie Emma Bolle Jan Commandeur Kerkweg 231 1964 KJ Heemskerk [email protected]

Lex Scheffelfonds Ineke Scheffel sms:06 - 41 35 66 90 tel: 020 - 690 88 17 [email protected] Gironummer: 7500036 t.n.v. I. Scheffel-Maurer te Amsterdam Boven: Jenevermuseum Schiedam Links: Stoomgemaal De Cruquiu 27

Freestyle

's Werelds eerste waterdichte, spraakprocessor. Draag ‘m op de manier die u wilt, bij iedere activiteit, om zorgeloos te horen! Meer informatie vindt u op: www.advancedbionics.com