1 Wereld Delen Werkmap over wereldwijde solidariteit Jacob J. Vreugdenhil (red.)2 Mr. G. Groen van Prinsterer stichting Wetenschappelijk instituut Chr...
Warme worst en groentesoep, zakken chips en rollen snoep, Hamburgers en flessen prik, zoutjes nootjes bier in blik, Kippenpoten varkensvlees, pizza halen of chinees, Frikadellen zakken friet, mayonaise wat al niet Daar hebben we genoeg van, we hebben meer dan zat! Daar hebben we genoeg van, wie doet ons wat? Maar in de derde wereld staat iedereen alleen! Wat is de derde wereld dan er is er toch maar één? En al die arme vluchtelingen kunnen nergens heen! Een kind dat niet naar school mag dat is gewoon gemeen! Het is verkeerd verdeeld er is genoeg voor iedereen! Er moet wat aan veranderen daar kun je niet omheen! Daar hebben we genoeg van, we zijn het meer dan zat! Daar hebben we genoeg van, wie doet er wat? Naar: Genoeg, Rikkert Zuiderveld
Aan het begin van de 21e eeuw leven wij niet zomaar meer in onze straat, onze flat of de buitenwijk van een dorp of stad, maar vooral in ‘onze wereld’. Die wereld waar het Journaal, de kranten, talloze tijdschriften, het Internet en ook wel berichtjes op mobieltjes bol van staan. Diezelfde wereld die wij op onze vakanties stukje bij beetje verkennen. En diezelfde wereld ook in onze garage (auto uit Japan), op ons bord (couscous uit Tunesië), in de huiskamer (TV uit Korea), en de kledingkast (broeken en shirts uit China). Er is een nieuw besef – als het overigens doordringt – van de relatie met de wereld om ons heen, we zijn wereldburgers gaan heten. Deze werkmap wil mensen aansporen tot bezinning en bewustheid met betrekking tot de wereld waar we in leven. Het is een wereld die - zoals we waarschijnlijk wel weten en anders te weten zullen komen in deel 1 - erg scheef is. ‘Het is verkeerd verdeeld er is genoeg voor iedereen…’. Maar dat zouden we haast vergeten, levend in onze eigen wereld, dat kleine rijke deel dat als een eilandje drijft temidden van een zee aan minderbedeelden. Daarom deze map, allereerst om ons (weer) bewust te maken van hoe het ook al weer was en is. Al was het al om te zien hoe goed wij het eigenlijk hebben. Maar hopelijk dient de map nog een ander doel. Onze scheve wereld komt namelijk niet zomaar uit de lucht vallen, als gegeven. Nee, armoede komt ergens vandaan, en er kan ook wat aan gedaan worden!
<3> Wereld Delen Werkmap over wereldwijde solidariteit
> Brede insteek Bij het noemen van armoede in de derde wereld denken we al gauw aan ontwikkelingssamenwerking. Ontwikkelingswerk is immers bedoeld de armoede de wereld uit te helpen? Toch is deze werkmap breder van opzet. Het gaat ook wel over ontwikkelingssamenwerking, maar armoede wordt in een breder kader geplaatst. Als het gaat over de ongelijke verhoudingen in de wereld, raakt dat onze levensstijl. Wereldwijde solidariteit gaat over iedereen. Vervolgens blijft het niet bij het persoonlijke niveau. Deze werkmap verbindt meerdere verantwoordelijkheidsdragers met solidariteit. Het gaat er niet alleen om mensen persoonlijk betrokken te maken op (de problemen in) deze wereld, maar ook de politiek, maatschappelijke organisaties, kerken en bedrijven.
> Opzet van de map Voor het onder de aandacht brengen van wereldwijde solidariteit, worden vier centrale vragen gebruikt. Dit zijn niet ‘zomaar’ vier vragen die we onszelf willen stellen, maar het zijn eigenlijk vier typen vragen. Ze volgen uit vier verschillende manieren waarop je naar een thema, maar ook naar de werkelijkheid om ons heen kan kijken. Zo’n bepaalde manier om ergens naar te kijken wordt ook wel een ‘discours’ genoemd, een invalshoek met een eigen manier om dingen te verwoorden. Zo vangt Rikkert, in het liedje genoeg boven deze inleiding, de ongelijkheid in de wereld in een lied. Het gaat over een kind wat niet naar school mag, en over vluchtelingen, en dat er wat moet gebeuren. Een hele andere manier om naar de (zelfde) problematiek te kijken is het schrijven van een beleidsnota, wat ambtenaren op het ministerie van Buitenlandse Zaken doen. Zij gebruiken hele andere bewoordingen en kijken vooral naar de maatregelen die met de beschikbare financiële middelen mogelijk zijn. Je zou kunnen zeggen dat de liedjesschrijver en de ambtenaar elkaar aanvullen in het nadenken en bezig zijn met de armoedeproblematiek.
De rechter, ambtenaar, profeet en schrijver Op deze manier staat in elk van de vier delen van de map een vraag vanuit een ander discours centraal, die op het schutblad voor elk deel nader toegelicht wordt. Op vier manieren wordt dan ook onze bewustheid geprikkeld. In deel 1 kijken we als rechter naar armoede: wat is er aan de hand, hoe komt dat zo en wat moet er nu gebeuren? Dit deel kan gezien worden als introductie voor de andere drie delen – maar is het niet noodzakelijkerwijs. In dit deel worden vijf verschillende ‘verantwoordelijkheid-dragers’ benoemd die een verschil kunnen maken in deze scheve wereld. Het zijn overheden, maatschappelijke organisaties, bedrijven, kerken en tenslotte ook iedereen persoonlijk. In deel 2 is de ambtenaar degene die een vraag stelt: wat kán er gebeuren, wat is er allemaal mogelijk? Dit deel gaat dieper in op een complex onderdeel van de ontwikkelingsproblematiek, namelijk het speelveld van de overheden en bedrijven. Of zo je wil de politiek en de markt. Dit materiaal (workshop) is het meest geschikt voor bijvoorbeeld kiesverenigingen of politiek-geïnteresseerde groepen. Deel 3 kijkt door de ogen van een profeet: wat is er niet in orde en wat willen we wél? Het is immers vanouds de profeet die aanwijst wat niet goed is en waar het
<4> Wereld Delen Werkmap over wereldwijde solidariteit
naar toe moet. In dit deel staan twee andere ‘verantwoordelijkheid-dragers’ centraal, namelijk de kerken en maatschappelijke organisaties. Tenslotte zijn we in het laatste deel schrijver. Dat wil zeggen dat we ons eigen verhaal schrijven. We letten op onszelf: wie zijn wij eigenlijk en wie willen wij zijn? Waar komt ons verhaal eigenlijk vandaan? In dit deel ontdek je wat jij te maken hebt met armoede, en hoe ieder voor zich daar wat aan kan doen. Het is natuurlijk niet onwaarschijnlijk dat je bij behandeling van de ene invalshoek bij een andere uitkomt. In een discussie over de vraag wat de kerk behoort te doen (rechter) kun je zomaar terechtkomen bij de vraag wat er voor de kerk al dan niet mogelijk is om te doen (ambtenaar). Dit is natuurlijk niet erg. Je zou zelfs voor alle vijf ‘verantwoordelijkheid-dragers’ alle vier de vragen kunnen stellen. Waar het om gaat, is dat onze open gaan (of blijven) op wel vier manieren. Want dat is nodig in deze scheve wereld.
