Wellerdag. Opening Corneliuspark

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIColofonI/IinhoudIIIIIII02III IIII-+-+-+-+-+-+-+-IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII 04 14 18 IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII 32 21 IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII II*+-+*+-+*+-+*+-+*+-+*+-+*IIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Biebella

Wellerdag

Ella Latten haalde het nieuws met haar

Elk jaar sluit Weller haar deuren tijdens

De 87-jarige Gerard Franssen uit

eigen 'buurtbibliotheek'. Kosteloos

de Wellerdag zodat er alle tijd is voor

Heerlerbaan is nog steeds zo fit als

leent zij boeken uit aan vrienden,

vrijwilligerswerk. Vier teams trokken

toen hij 70 was. Hoe de tijd geen vat

buren en bekenden. Weller zorgde

de buurten en wijken in om wijkwensen

op hem heeft? Lees zijn verhaal op

voor voldoende kastruimte.

te vervullen.

pagina 18, 19 en 20.

87, maar nog lang niet oud

En verder:

Krista’s column 03

Je moet met de tijd meegaan 06 Vroeger 09

Canasta, computers en kubisme 12 Wie kent de WKNDschool? 16

Juist het fijne werk geeft rust 22 De wereld in het klein 24 Wellerwens 28

Wellerhebbes 29

De hoogste tijd voor een nieuwe tijd 30 De Taal van de mam 35

Fijn en veilig wonen;

Opening Corneliuspark

Wellermagazine is een uitgave van Weller. Het wordt in

daar horen drugs niet bij

Met een gezellig wijkfeest werd het

een oplage van 10.000 exemplaren verspreid onder

Veiligheid in de wijk is belangrijk voor

Corneliuspark geopend. Het 60 meter

Wellerklanten en -relaties.

Weller. Drugsoverlast is hier een onder-

lange mozaïek kunstwerk is de slag-

deel van, vandaar dat Weller wat meer

room op de taart van het nieuwe

Heeft u tips, vragen, opmerkingen of interessante

uitleg geeft over haar drugsbeleid.

Heerlerheide.

berichten voor dit magazine, stuur ze dan naar Wellermagazine, t.a.v. de redactie, Postbus 2, 6400 AA Heerlen.

Hoofdredactie

Fotografie

Drukwerk

Krista Poulissen

Arjen Schmitz, Marcel van Hoof,

Drukkerij Walters

Zuiderlicht

Redactie

Karin Theunissen, Krista Poulissen,

Vormgeving en productie

Zuiderlicht

Zuiderlicht

I III I 03 I I I I I I I I I I I I I I I I I

Wellermagazine GEZELLIGHEID KENT GEEN TIJD

Vroeger voelde anders dan vandaag. Het leven verloopt gestaag. In plaats van dagen worden jaren geleefd. Niet de momenten zelf, maar herinneringen beleefd. Terugkijkend is er soms spijt. Het voelt als verloren tijd. Nu rest het verlangen naar verbinding en gezelligheid.

Ik heb met hem te doen en formuleer zorgvuldig mijn antwoord: Tijd is relatief. Zelfs de groten der aarde zijn het daar over eens. Albert Einstein bedacht al in 1905 dat tijd niet overal gelijk is en afhankelijk van de lokale zwaartekracht. En ook bij hoge snelheden verandert de tijd. Hoe sneller je gaat, hoe langzamer de klok tikt! KRISTA’S COLUMN

Ik denk dat iedereen wel bekend is met de relativiteit van tijd. Voel je je niet goed, dan kruipt de tijd voorbij. Voel je je lekker, dan vliegt de tijd. Waarom spijt hebben van verloren momenten, als je kunt genieten van hoe het nu is en wat er nog komt…. Als het écht gezellig is, ervaar je tijd niet eens!

D

e stad is betoverend mooi in deze kersttijd. Donker wordt fleurig door de ontelbare mystieke lichtjes. De mensen lijken vriendelijker, minder in zichzelf gekeerd. Het ruikt heerlijk zoet, een parfum van dennen, musk, suikerspin en oliebollen. Op een bankje zit een oude man. Met een donkere blik tuurt hij naar de horizon. Zijn dikke en borstelige wenkbrauwen vormen een frons. Diepe rimpels geven hem een zorgelijk uiterlijk. Maar er is iets aan deze man, wat me doet stilstaan. Zijn verdriet is voelbaar, maar ook de warmte in zijn hart.

Er breekt een glimlach door op zijn gezicht. Hij ziet er jaren jonger uit en loopt weg met een glinstering in zijn ogen. Ik roep hem nog na wat hij gaat doen. “Genieten, van het leven” is het antwoord! “Gezelligheid kent inderdaad geen tijd!”

Ik loop naar hem toe en ga naast hem zitten. Als ik vraag hoe het met hem gaat, kijkt hij verrast omhoog. Maar hij zegt niets en knikt alleen maar. Opeens spreekt hij me toe. Zijn stem is dieper dan verwacht en in plaats van een praatje volgt er een gedichtje:

Krista Wauben

Voor de één is gezelligheid lekker samen koken, voor de ander heel lang dineren. Benieuwd wat onze klanten onder gezelligheid verstaan? Lees snel de verhalen…. Fijne feestdagen!

III 04 A

fgelopen zomer haalde de 87-jarige Ella Latten het nieuws. Omdat zij graag leest en senioren die niet makkelijk buiten komen ook het plezier gunt van een goed boek, opende zij in Woendershof een eigen ‘buurtbibliotheek’. Kosteloos leent zij haar boeken uit aan vrienden, buren en bekenden. “Als mensen terugkomen met een boek of iets nieuws uitzoeken, praten we vaak over het verhaal of over de karakters. Ik vind dat zó gezellig.”

Als kind al wilde Ella niets liever dan lezen. “Ik groeide op in een druk huishouden. Er moest gewerkt worden en er was altijd wel een broer of zus in de buurt die aandacht vroeg. Als het even kon, kroop ik weg met een boek. Desnoods in het kippenhok of ik dook in bed. Als ik aan het lezen was hoorde ik niets of niemand meer. Dan leefde ik alleen nog maar mee met de personages. Omdat het in die tijd niet gangbaar was dat er meisjesboeken in huis waren, las ik jongensboeken. Karl May en Tarzan: ik kan de verhalen nog dromen. Eenmaal getrouwd mocht ik gewoon lezen. Sterker nog: mijn man was mijn leesmaatje. Alle mogelijke romans heb ik verslonden.” In het nieuws “Afgelopen zomer kreeg ik een idee. Ik had een kast vol boeken en het leek mij leuk om die mooie verhalen te delen met mijn buren. Een soort ‘buurtbibliotheek’ op te richten. Mijn wijkverpleegkundige van Meander stimuleerde mij om dit idee door te zetten. En ook Weller was positief, met name vanwege het sociale aspect: het samen lezen. Een kennisje plaatste vervolgens een berichtje op internet en toen ging het ineens snel. Omdat het idee nieuw was, stonden de krant en tv voor de deur, met als gevolg dat ik de week erna vanuit alle windstreken van het land nieuwe boeken ontving. Romans, thrillers, literaire boeken, geschiedenisboeken, kunstboeken, boeken over de mijnen en vooral ook veel GROOTLETTERBOEKEN; je kunt het zo gek niet bedenken of het staat in mijn bibliotheekje. Overzichtelijk op een rij, dankzij de mooie kasten die ik van Weller heb gekregen.”

LITERATUUR

Mooie woorden “Het lezen zelf staat voor mij even in de ijskast, omdat ik net een oogoperatie heb ondergaan. Maar aan het runnen van mijn bibliotheekje heb ik minstens zo veel plezier. Ook schrijf ik sinds jaar en dag mooie gedichten die ik in bladen of gedichtenbundels tegenkom op in een boekje. Dit persoonlijke gedichtenbundeltje, dat ik ‘Beukennootjes’ heb genoemd, ligt steevast bij mijn favoriete stoel met uitzicht op het Vijverpark. Hier zit ik vaak. En dan blader ik door mijn boekje en kom ik altijd wel een gedicht tegen dat bij mijn gevoel past. De boeken en gedichten houden mij actief. Ze zetten aan het denken, bieden troost en maken je soms ook aan het lachen. Wat je toch met woorden kunt doen.”


05

Wat is mooier dan een goed verhaal dat je grijpt, meesleept, ontroert of aan het denken zet? Van die verhalen zijn er vele: van alle, over alle en voor alle (leef)tijden.

06

“Mijn hele leven al probeer ik te lachen en het leven positief te beleven. Ook ben ik niet bang voor verandering en vooruitgang. Want voor wie intensief leeft, telt de tijd eigenlijk niet.”


07

V

rolijk wacht Thérèse Willems, liefst 89 jaar oud, mij op bij de voordeur van haar flat. Mooi gesoigneerd en met een big smile op haar gezicht. Zodra ik in de hal sta, dwarrelt een spraakwaterval op mij neer. “Ja, ik draaf soms door. Dat zegt mijn zoon ook altijd. Maar je hoeft heus niet alles op te schrijven, want dan wordt het verhaal veel te lang.” Ik ben benieuwd.

Terwijl Thérèse op de ouderwetse manier koffie zet, begint ze te vertellen. Eerder had ze nog contact met haar zoon in Detroit en haar dochter in Wisconsin in de VS. Via skype. Dat is wat anders dan koffie met een filter! “Aan mij is zo’n senseo of espresso niet besteed, omdat ik koffie via een filter simpelweg lekkerder vind”, lacht Thérèse. “Voor de rest heb ik geen enkele ontwikkeling uit de 20ste eeuw links laten liggen. Telefoon, tv, radio, de langspeler, cd-speler, internet: ik sta overal open voor en wil alles proberen. Vriendinnen van mij durven de computer niet eens aan te zetten. Ik snap dat niet. Wat kan er nu mis gaan? Met een beetje hulp zijn die nieuwe apparaten supergemakkelijk te bedienen. Ik vind het geweldig. Sterker nog, de nieuwe communicatiemogelijkheden maken mijn leven rijker, leuker en voller. Dankzij skype kan ik mijn kinderen en kleinkinderen die ver weg wonen niet alleen geregeld horen maar ook zien. En dankzij Facebook kan ik foto’s en nieuwtjes delen. Zo blijf ik op de hoogte.”

III .. 08

MODERNE MEDIA

Contrast Thérèse werd in 1923 in Eys geboren, als jongste telg van een politiegezin met niet minder dan veertien kinderen. In de jaren ’50 emigreerde zij met haar man en twee kinderen Jean en Philomena naar het land van de vele kansen. Het gezin Willems streek neer in Chicago, waar dochter Cecilia werd geboren. Na het pensioen van haar man Jan, in 1982, keerden Thérèse en Jan terug naar Nederland. “Ik wilde liever in Amerika blijven, maar Jan wilde graag in Nederland oud worden. Ja, dan ga je mee, toch? De eerste jaren hier kon ik niet wennen. Ik was Chicago gewend, zat ik hier ‘op de Heerlerbaan’. Een groter contrast bestaat bijna niet. Dolgelukkig was ik dan ook toen mijn jongste dochter Cecilia besloot om zich ook in Nederland te settelen. Had ik tenminste één kind in de buurt. Daarom ben ik zo blij met skype: doordat ik de kids regelmatig zie, voelt het alsof ze dichtbij zijn.”

Actieve tante “Als kind was ik al een bezige bij, altijd druk met ‘frutselen’ zoals mijn moeder het noemde. Dat is eigenlijk nooit veranderd. Ik houd mijn hersens fit met puzzelen, computeren, handwerken en knutselen. Ik wandel lekker veel. Drink regelmatig een gezellig kopje koffie in de Hoeskamer. En als het even kan ga ik met mijn lieve vriendinnen of met mijn achternichtje op stap. Deze mix zorgt ervoor dat ik een goed en rijk gevuld leven heb. Gezelligheid kent geen tijd! Dat is wat mij betreft een waarheid als een koe. Maar je moet wel het zelf doen, hè?” Vrolijk trek ik de deur na ons gesprek achter mij dicht.

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII II09IIIIIIIIIIIIIOokIvroegerIII IIIIIIIIIkendeIgezelligheidIII IIIIIIIIIIIIIIIkentIgeenItijdIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIII-+-+*+-+-IIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII D IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Wellermagazine GEZELLIGHEID KENT GEEN TIJD

Door Roelof Braad, stadshistoricus van Heerlen en bereikbaar bij Historisch Goud – Rijckheyt, centrum voor regionale geschiedenis te Heerlen.

Foto’s en tekeningen (Pierre Delnoy): collecties Historisch Goud, Heerlen en Nederlands Openluchtmuseum, Arnhem

hierboven – In de Romeinse tijd speelden kinderen buiten spelletjes van alle tijden als hoepelen, verstoppertje en blindemannetje of knikkeren. Dat laatste meestal met noten. Glazen knikkers komen voor het eerst massaal in de winkel in de 20ste eeuw.

e lange winteravonden waren voor de regiobewoners sinds mensenheugenis de gezelligste. In de agrarische gemeenschap was het de tijd dat de oogst binnen was, het vee geslacht en de zomerfeesten als de kermis en de jaarmarkten alleen in de herinnering voortleefden. Na het voederen van het vee en het melken van de koeien aan het eind van de middag wachtte vaak een gezellige avond aan tafel, rond de potkachel of bij de openhaard. De avonden werden gevuld met het vertellen van volksverhalen, over weerwolven, spoken en bokkenrijders bijvoorbeeld. Vaker nog werd de avond gevuld met een gezelschapsspel. Vooral kaarten was favoriet. Maar er zijn al vanaf de

Romeinse tijd tal van andere gezelschapsspellen bekend. Eenmaal in de ban ervan ging men door tot in de kleine uurtjes…

De Romeinse tijd Spellen en kinderspeelgoed uit de Romeinse tijd zijn in het Thermenmuseum in Heerlen te bewonderen. Zo tonen de vele gevonden dobbelstenen aan dat dit spel erg populair was. Er zijn zelfs valse gevonden met een stukje lood onder de een, zodat de zes veelal boven kwam te liggen, en ook een dobbelsteen met alleen vieren, vijven en zessen. Ook balspelen, zoals de ‘ex pulsim ludere’, die een beetje op

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII10III 10 IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Beker (‘fritillis’) en dobbelstenen (‘tesserae’) uit de Romeinse tijd.

hieronder –

Pieter Bruegel de Oude schilderde op paneel in 1560 talloze kinderspelen die toen in zwang waren.

rechtsboven –

Prent uit een Vlaams manuscript uit ca. 1480 met een afbeelding van jongens die met bikkels spelen op grafstenen.

rechtsonder –

linksonder –

Romeins molenspel.

ons squash lijkt, werden gespeeld, meestal in een wat grotere ruimte als de thermen. Maar ook raadspelletjes waren razend populair, met noten of steentjes, die men in de gesloten hand hield. Bij het ‘par impar’ (even-oneven) moest men raden of het een even of oneven aantal was. Met munten speelde men het bij ons nog bekende kop of munt. Bij de Romeinen heette dat ‘nauvia aut capia’ (schip-of-kop), omdat op de munten aan een zijde vaak een schip was afgebeeld. Of het in Heerlen gevonden bekende molenspel, dat in kopie in het museum te spelen is en er ook te koop is.

De tand des tijds Veel van dit soort spellen hebben de tand des tijds doorstaan en zijn ook nu nog bekend. De bekende Vlaamse schilder Pieter Brueghel de Oude schilderde in 1560 een paneel met meer dan 70 binnen- en buitenspelletjes. Een toen nog bekend spel dat ook al in de Romeinse tijd werd gespeeld, was het bikkelen. Tot in de vorige eeuw werd het nog in onze agrarische gemeenschap gespeeld. In het Heerlens dialect heette het ‘tiekkele’. Bikkels zijn botjes van een schaap of rund, meestal de nekwervels, die vier platte zijden hebben. Het was een spel dat binnenshuis op tafel met vier van die botjes en soms met een bal werd gespeeld. De tiekkele werden op tafel geworpen en de bal opgeworpen. Degene die de bal ving, stak een tiekkel tussen de vingers en moest een speciale opdracht doen. In een andere variant werd de bal hoog opgegooid, waarna het kind met de bikkels een opdracht moest uitvoeren, voordat de bal de grond raakte. De bikkels één voor één op de bovenkant van je hand laten wippen kon bijvoorbeeld zo’n opdracht zijn. Vaak werden er aftelversjes of liedjes gebruikt om de opdracht te onthouden. In Heerlen deed men dit spel nog tot in het begin van de 20ste eeuw en zong men er een liedje bij: ‘Hastes an der poetsch, poetsch an de oeres, oeres an der pegel, pegel an der sjriever, sjriever an der crites’.

Meer en fraaier In de loop van de tijd komen er steeds meer gezelschapsspelen in steeds fraaiere vormen. De sjoelbak doet zijn intrede en spellen als hoedje wip en halma. De aloude spellen dammen en schaken worden steeds mooier uitgevoerd en steeds fanatieker gespeeld. Bij de opkomst van de moderne druktechnieken worden ook de kaartspellen steeds fraaier. Aan het begin van de 19de eeuw tekende de Heerlense burgemeester Kemmerling zijn kaarten nog zelf en voorzag die op de achterkant van zijn handtekening. Hij probeerde dat zo goed mogelijk hetzelfde te doen. Kleine verschillen maakten toen eigenlijk niet veel uit, want het spel werd gespeeld in de woningen die nog spaarzaam met een kandelaar met vetkaars of een walmend tuitlampje met raapolie waren verlicht. In de schemering speelden de kinderen uit onze regio ook graag een spelletje ‘koekepiep’, koek verbergen. In de huizen van de grote gezinnen en de cafés in Heerlen werd in de loop van de 19de eeuw ook het ‘kiene’ al razend populair. Gesteendrukte kaartspelen Eind 19de eeuw waren er al heel wat verschillende fraai in steendruk uitgegeven kaart-

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII II11IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Wellermagazine GEZELLIGHEID KENT GEEN TIJD

spellen te koop met ingekleurde afbeeldingen van bijvoorbeeld de Eiffeltoren of het paleis op de Dam en andere ‘wereldwonderen’. De nieuwe druktechnieken zorgen ervoor dat er ook steeds meer bordspellen op de markt komen. Daarbij speelde men in op actuele wereldgebeurtenissen om zo het gevoel te geven enigszins daarbij betrokken te zijn. Een van die spellen was Atchin, het ‘Nieuw vermakelijk veroveringsspel’. Het is een bordspel geïnspireerd op de Atjeh-oorlog, 18731904. Atchin is de oude naam voor Atjeh op Sumatra. Of het Boer- en Rooinekspel, een anti-Engels bordspel, dat herinnert aan de Boerenoorlog in Zuid-Afrika (1899-1902). Een rooinek is een Engelse militair. De verwrongen gezichtsuitdrukking van de Engelsman (met helmhoed) geeft blijk van leedvermaak bij de Nederlandse publieke opinie over de nederlagen van de Engelsen. Dit soort spellen is ook in en na de Tweede Wereldoorlog massaal op papier en karton geproduceerd. Spellen als ‘Dictator’ en ‘Laf en flink onder Hinkepink’ verwijzen naar respectievelijk Mussolini en Seys-Inquart. En vele andere spellen volgden, zoals het Invasiespel, het KLM-kwartet, zwarte-pieten, scrabble, monopoly, stratego en vele andere bordspellen die we tegenwoordig nog massaal kunnen kopen en spelen.

Goudklompjes Romeinse spelletjes zijn tijdens de vakanties of op afspraak voor kinderpartijtjes in het Thermenmuseum te spelen. Tijdens de komende kerstvakantie ook de spelletjes van later tijd, zoals Atchin, het boer- en rooinekspel, het groot formaat ganzenbord en vele andere. Dit als randactiviteit bij de tentoonstelling ‘Goudklompjes‘ – vertellen het verhaal van Heerlen, te zien tot 3 februari 2013. In een van de vitrines ligt ook een deel van het kaartspel van burgemeester Kemmerling. Zie voor meer informatie: www.thermenmuseum.nl of www.rijckheyt.nl. Gegevens voor deze bijdrage komen uit de collecties van Historisch Goud en uit het boek van Wouter F. Renaud, Wereldleed en Kindervreugd (Deventer/ Arnhem, 2000).

top – Chromolitho uit 1874 van het spel Atchin. Het doel van het spel is de inname van de Kraton (paleis van de sultan). Er blijkt duidelijk uit hoe weinig de bloederige werkelijkheid van deze koloniale oorlog tot het besef van de Nederlandse bevolking doordrong. (foto: Openluchtmuseum, Arnhem)

hierboven – Kleurenlitho van het Boer- en Rooinekspel van de gebroeders Braakensiek uitgegeven door Uitgeverij Gebr. Koster in Amsterdam. (foto: Openluchtmuseum, Arnhem)

links – Een selectie spellen uit de periode rond de Tweede Wereldoorlog. (foto: Openluchtmuseum, Arnhem)

12 KUNST & CULTUUR

A

ls op een druilerige herfstdag Ciska Uffing haar voordeur voor mij opent, zie ik in één oogopslag dat ik mij zo dadelijk op glad ijs zal begeven. “Mag ik uw leeftijd vragen?” Tja, voor mijn verhaal moet de oneerbiedige vraag nu eenmaal gesteld worden. “Raad maar”, antwoordt Ciska met een glimlach op haar gezicht. “In de 70?” Ze lacht mij vrolijk uit.

Hoe komt het toch dat de oma’s van nu er niet meer uitzien als een oma? Tip van Ciska: probeer actief te blijven. Elke dag van de

Ciska Uffing is geboren in 1925. Daar houden we het bij; dat is wel zo chique. Ciska: “Eens in de week heb ik hulp in de huishouding, voor de rest doe ik alles zelf. Ik rijd ook nog zelf. Dat is belangrijk voor mij, want zo lang ik nog naar mijn kinderen en clubjes kan rijden, houd ik mijn zelfstandigheid. Ik moet er niet aan denken dat ik afhankelijk zou worden van mijn familie. Niet dat zij mij niet willen halen of brengen. Dat doen ze heus wel. Maar het voelt toch anders. Nu kan ik gaan en thuiskomen wanneer ik dat wil.”

week staat er iets leuks Spelen De goedgevulde agenda spreekt boekdelen. Ciska: “Ik kaart met drie vriendinnen. Dat is vaste prik. We drinken een kopje koffie, babbelen even bij en wagen ons dan aan een potje Canasta. Een heerlijk kaartspel dat ik overigens zelden win, want ik ben niet zo’n fanatieke speler. Zelfs als ik een potje tegen mijn kleinzoon speel, ben ik de klos. Het maakt mij niets uit. Ik kan goed tegen mijn verlies en speel puur voor de gezelligheid.” Leren “Eén dag in de week duik ik met mijn dochter de stad in of wandelen we een stukje door Terworm. Een andere dag is gereserveerd voor mijn kinderen uit Brunssum. En dan ben ik momenteel nog druk met een computercursus. Ik had al een hele tijd de wens om met mijn kinderen te kunnen communiceren via internet en foto’s te delen via Facebook. Ik zag het vaker op tv en dacht steeds: ‘dat wil ik ook’. Een paar weken geleden heb ik de stoute schoenen aangetrokken en ben ik gewoon begonnen met een cursus. De muis heb ik al onder de knie!”

op mijn programma. Zo blijf je lekker fit!

Genieten “En dan is er nog één dag in de week over voor mijn passie. Ik volg sinds eind jaren ’80 een schildercursus. Erg gezellig, samen met andere creatieve dames. Vaak kan ik het werk als ik thuiskom na de cursus nog niet loslaten. Dan schilder ik de hele dag door. Mijn huis hangt inmiddels vol met eigen werk. Het leuke is dat niets op elkaar lijkt. De kunstenares die ons begeleidt, leert ons steeds nieuwe technieken en stijlen. Zo kan het zijn dat een traditioneel landschap tussen mijn visie op het ‘Meisje met de Parel’ van Vermeer en een kubistisch schilderij hangt. Juist die variatie vind ik leuk. Zo blijft het schilderen spannend en kan ik er mijn creativiteit in kwijt, terwijl het tegelijk ontspant. De schilderdag is dan ook mijn dag! Een vrije dag.”

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII II11IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII 13 IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Wellermagazine GEZELLIGHEID KENT GEEN TIJD

III 14

Alle tijd voor uw beste idee -+-+*+-+WELLERDAG

Op de Wellerdag sluiten wij onze kantoren zodat wij alle tijd hebben voor vrijwilligerswerk. Alle collega’s doen mee. En dat maakt deze dag extra bijzonder én extra gezellig!

W

ellerdag 2012 zal de boeken in gaan als ‘Klant Ideeën Dag’. Al onze klanten mochten aangeven wat zij verbeterd willen zien in hun wijk of woonomgeving. Na een kleine toets op haalbaarheid zijn de mooie wijkwensen op Wellernet geplaatst. En kon er gestemd worden. De ideeën met de meeste stemmen zijn op 20 september uitgevoerd. We nemen u mee voor een tochtje langs de projecten van onze vier teams.

Team Heerlerheide Het team Heerlerheide heeft op verzoek van de bewoners een gemeenschappelijke ruimte gemaakt in het appartementencomplex Weyenhof. Omdat er geen ruimte vrij was heeft het ‘Wellerdagklusteam’ hiervoor de doorgang tussen de Weyerhof en het vroegere Ter Eyck omgetoverd in een gezellige ontmoetingsplek. Hier kunnen vanaf nu activiteiten georganiseerd worden. De klus was beslist geen sinecure: de hele Wellerdag door is er getimmerd, geschilderd en geboord, terwijl buiten groen is gesnoeid en zwerfafval is opgeruimd. Rond vijven knalden in Heerlerheide dan ook terecht de kurken om de officiële opening van de nieuwe gemeenschappelijke ruimte te vieren. Natuurlijk samen met de bewoners!

III 15


Team Brunssum-Onderbanken Het team Brunssum-Onderbanken heeft het zich deze Wellerdag lastig gemaakt door meerdere ideeën uit te voeren. De collega’s splitsen zich voor het ochtendprogramma op: de ene helft gaat bij zorgcentrum Aan de Bleek in Schinveld aan de slag met het tuinhuis, terwijl de andere helft zich over het terras bij appartementencomplex Tolenhof in Brunssum buigt. Op de valreep zijn beide teams klaar om samen 75 senioren te trakteren op een gezellige middag in het Chalet in Treebeek. Hier staat de gezellige quiz ‘Witste nog’ op het programma. ‘Hoeveel Sissi-films met Romy Schneider zijn er gemaakt?’ Met deze openingsvraag is de toon is gezet. En na het buffet keren de gasten vrolijk met een pakketje streekproducten naar huis.

Team Heerlen-Centrum Ons tweede team Heerlen-Centrum heeft een binnenterrein bij de Kasteellaan in Meezenbroek opgeruimd en opgeknapt. Met extra hulp van de mannen van Licom zijn onkruid en uit de kluiten gewassen struiken verwijderd en is daarna nieuw groen geplant. Liefst 500 hedra’s en andere groene bodembedekkers zorgen er nu voor een frisse uitstraling. In de loop van de middag kwam nog meer hulp: alle partners uit het wijkteam van de gemeente tot de politie waren van de partij om de schoonmaakactie af te ronden en tijdens een gezellige barbecue alvast een blik vooruit te werpen. Want wat nu mooi is, moet natuurlijk ook mooi blijven.

Team Heerlerbaan Het vierde en laatste team Heerlerbaan voert tenslotte op verzoek van de bewoners een grondige schoonmaakactie uit in de wijk. Uitgerust met prikkers, bezems en afvalzakken trekken onze collega’s eropuit om zwerfafval en storend onkruid op te ruimen. Allereerst zijn de zeven hoogbouwflats aan de beurt, daarna worden het winkelcentrum Op de Bautsch, Wellershopping en een aantal achterpaden achter de woningen gecontroleerd. Tijdens de afsluitende barbecue wordt de balans opgemaakt. Met trots, want Heerlerbaan blijkt een schone wijk. Niet alleen Weller maar ook de bewoners steken graag de handen uit de mouwen.

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIWieIkentIdeIIIIIIIIIIIIII16III IIWKNDschool?IIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIII-+-+*+-+-IIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII H IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Elke zaterdagochtend gaan 10 kids uit MSP

naar de WKNDschool.

Dat is geen school maar een leuk uitje waarbij je overal een kijkje achter

de schermen mag nemen. Time flies when you’re having fun!

oe ontdek je je talenten? De kids van de WKNDschool in MSP willen het antwoord niet aan het toeval overlaten. Elke zaterdag rond 10 uur gaan zij vanuit Jongeren Activiteiten Centrum The Break op pad om kennis te maken met een beroep of bedrijf. “Ik wil dokter worden”, zegt Tharukshan. “Ik vind het wel leuk wat Weller doet”, antwoordt Rianne. Samen met haar WKND-klasgenootjes bracht zij een bezoek aan onze Wellerij!

De lessen van de WKNDschool worden in modules aangeboden. Zorg, techniek, hulpdiensten, wonen, sport en horeca: vrijwel alle beroepen komen aan bod. In de les gaat het om de beleving, het kijkje achter de schermen, niet om de prestaties. De kinderen krijgen dus geen huiswerk en er zijn geen toetsen. Wel leuke quizzen waarin de ins en outs van de beroepen de revue passeren. Het mes van de WKNDschool snijdt zo aan twee kanten. De kinderen zien de bezoekjes aan al die beroepen als een leuk uitstapje. Ondertussen krijgen zij in hun schoolbagage mee wat een beroep inhoudt en wat je straks moet studeren om het beroep te kunnen doen. Alle kinderen die de WKNDschool hebben afgerond ontvangen aan het einde van het schooljaar een certificaat. Cadeautjes Het bezoekje aan Weller maakte deel uit van de module ‘wonen’. In deze reeks mochten de kinderen ook meekijken met een architect en een makelaar. En ze mochten een huis of stad ontwerpen en daar een maquette van bouwen. Bij Weller ging het om wat er allemaal bij komt kijken als je een huis wil huren. Dylano (12) vond het bezoekje wel cool. “Ik wist niet dat één

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII II17IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII 17 IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Wellermagazine GEZELLIGHEID KENT GEEN TIJD

KENNIS OPDOEN

bedrijf zo veel huizen kon hebben. Dat is veel werk om dat allemaal bij te houden. Ik vond het ook leuk dat de huurders tips en hulp krijgen. Bijvoorbeeld met het besparen van energie. Maar het leukste vond ik dat we cadeautjes mee naar huis kregen. Zoals een timer die je gebruikt bij het douchen. Mijn vader en ik douchen normaal een halfuur; sinds de timer bij onze douche hangt, zijn wij in vijf minuten klaar. Dat scheelt toch veel water.”

Sociaal Rianne: “Ik vond het interessant om te horen dat je als je huizen verhuurt ook mensen kunt helpen als ze moeilijkheden hebben. Dat had ik niet verwacht, maar vind ik wel goed. Want zo kun je mensen die het niet goed hebben helpen om het beter te krijgen. Ik zou dat werk later best willen doen.” En zo passeren allerlei beroepen de revue. Anouck ziet wel iets in de horeca. Tharukshan kiest voor dokter. En de anderen, die weten het nog niet. Misschien dat het volgende uitstapje naar de ‘Wijk van Morgen’ hen op ideeën brengt.

De WKNDschool MSP maakt deel uit van de WKNDschool Parkstad die behalve in Meezenbroek ook Vrieheide en in Kerkrade-Oost en West wordt gegeven. De WKND school Parkstad is een initiatief van Alcander en impuls, en wordt gesponsord door het bedrijfsleven. www.wkndschoolparkstad.nl

..

.. 18


19

ACTIEF EN GEZOND

Als het nieuwe 50 het oude 40 is, dan zou het nieuwe 90 het vroegere 80 moeten zijn! Maak daar maar gerust 70 van. En soms kent het leven helemaal geen tijd en dus ook geen leeftijd…

III 20

samen met een wandelmaatje een langere afstand ergens door het Limburgse heuvelland. Dan nemen we bijvoorbeeld de trein naar Maastricht en lopen we terug of we wandelen naar Aken en weer terug. Twee jaar geleden heb ik vanwege een maagzweer een zware operatie ondergaan. De artsen waren unaniem: dankzij mijn uitstekende conditie heb ik deze operatie overleefd.”

W

ie de woning van Gerard Franssen binnenloopt, treedt een andere wereld binnen. Boven de grote leren banken hangen felgekleurde houten modelvliegtuigen. Aan de wand pronken oude foto’s en medailles. Wie verder kijkt ziet beeldjes van de oude en de nieuwe wereld gebroederlijk naast elkaar. Gerard is een globetrotter, een sportieve avonturier. Altijd ook geweest.

“Mijn jeugd heb ik in Heerlerbaan doorgebracht”, vertelt Gerard. “Ik groeide op in een gezin met tien kinderen. Een mooie tijd. In 1944 werd ik, 18 jaar oud, opgeroepen om in de mijnen te gaan werken. Vreselijk vond ik het ondergronds. In september ’44 kwamen de Amerikanen met hun jeeps. Ik heb toen geen seconde getwijfeld en de mijnen meteen adieu gezegd. In februari ’45 ben ik bij de Koninklijke marine gegaan. Drie jaar heb ik daarna in Engeland mijn opleidingen gevolgd, totdat ik als vliegtuigmonteur aan de slag kon. Op de Karel Doorman, het laatste vliegdekschip van de marine, heb ik vervolgens de wereld rond gevaren en gesleuteld aan alle mogelijke vliegtuigen. En nog steeds kruipt het bloed waar het niet gaan kan, al is het in het klein.”

Laten lopen “Laatst grapte iemand in de sportschool nog over mij: ‘Die vent gaat niet vanzelf om. Die moet je vergiftigen.’ Ik moest lachen, want ik voel mij ondanks mijn 87 jaren inderdaad nog steeds even fit als toen ik 70 was. Ik ga ook nog altijd graag op vakantie: twee keer per jaar ben ik in Benidorm te vinden. Dan pak ik daar de bus en stap ik kilometers verderop in de binnenlanden uit om terug naar het hotel te wandelen. Onderweg kom ik de mooiste plekjes tegen en ontmoet ik ook altijd nieuwe, boeiende mensen. Laat mij maar lopen. Dan ga ik het langste mee.”

Sporten, sporten en nog eens… De medailles en bekers heeft Gerard in de loop der jaren gewonnen met sporten: een wielerwedstrijd in de duinen, een marathon, drie- of vierdaagse, te veel om op te sommen. Gerard: “Haast fanatiek werk ik aan een gezond en fit lichaam. Ik ben van huis uit gezegend met sterke genen, maar ik koester mijn gezondheid ook. Ik rook niet. Ik eet geen aardappelen en vlees maar alleen groentes en fruit. Ik drink hooguit voor het slapengaan een borreltje. Daarnaast sport ik elke dag. Vijf keer per week ben ik in de sportschool te vinden. Daar ga ik dan niet met de auto naar toe, het liefst loop ik. En in het weekend wandel ik nog

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII II21IIIIIIIIIIIIFijnIenIveiligIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIwonen;IdaarIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIhorenIdrugsII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIInietIbijIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIII-+-+*+-+-IIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII W IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII MAATSCHAPPIJ

Wie belt u eigenlijk bij overlast? • Weller: 404 86 00

• De politie: 0900 8844

U kunt klachten ook anoniem melden: • Misdaad Anoniem: 0800 7000. Het Meldpunt Overlast van de gemeente: • Heerlen 14 045 • Brunssum 527 86 86

eller streeft naar maximaal woongenot en woonplezier voor al onze klanten. Jong en oud, gezinnen en alleenstaanden: iedereen moet zich fijn en veilig voelen in onze woningen en buurten. Wij hebben u al vaker geïnformeerd over activiteiten van Weller die bijdragen aan leefbaarheid en veiligheid. Ook drugsoverlast is hier een onderdeel van; vandaar dat we hier nu iets meer uitleg over geven.

Weller voert op het gebied van drugs, dus ook op het gebied van softdrugs en het kweken van wiet of hennep een ‘zero-tolerance-beleid’. Dat betekent dat we de norm, ook als het om wietplantjes gaat, duidelijk bij nul leggen; dat is ook terug te vinden in het huurcontract. Samen met partners zetten we ons in om het veilige gevoel in de buurt te behouden. Zo hebben we afspraken met de gemeenten in Parkstad Limburg, de politie en alle andere woningcorporaties in de regio. Ook het UWV en de energieleveranciers werken mee aan het beleid. Met deze partijen willen we de negatieve invloed die drugs hebben op de woonomgeving en de veiligheid in een buurt voorkomen.

Altijd ’n andere oplossing Zo nu en dan komen wij drugs of wietplantjes tegen bij onze huurders. Sommige mensen denken dat het kweken van een of twee plantjes voor eigen gebruik mag. Of ze gebruiken de plantjes om geld te verdienen. Veelal beseffen ze niet dat ze daarbij het risico lopen om hun huis uit te worden gezet. Wij hopen duidelijk te kunnen maken, dat er andere oplossingen zijn die hen niet in de problemen brengen. Voor hulp en advies kunt u ook altijd bij ons terecht. Juist omdat er voor elk probleem altijd een andere, betere én ook veiligere oplossing is. Weller wil dan ook niet alleen samen met partners werken aan het bestrijden van drugsoverlast, maar ook samen met u. Voelt u zich niet veilig, heeft u vragen of een klacht? Laat het dan even weten. Hiernaast vindt u een overzichtje met telefoonnummers.

Juist het fijne werk geeft rust -+*+-

III 22

I

n 2011 kwam John Herben op het idee om te gaan schilderen. Hij kocht een doek, acrylverf en penselen. Nu, twee jaar later, hangt zijn huis vol schilderijen die gezien mogen worden en heeft John zijn eerste expositie achter de rug. “Laatst vroeg iemand of ik de foto van mijn geboortehuis ook verkocht? Hij wees naar mijn schilderij. Een groot compliment.”

Nooit eerder in zijn leven leek schilderen een leuke hobby. John: “Mijn passie was motoren. Ik heb er meerdere gehad en heb ook zelf een sportmotor uit de jaren ’70 nagebouwd. Mijn gezondheid dwong mij op een gegeven moment om afstand te doen van de motoren. Het was goed geweest. Ineens heb je dan tijd over. Schilderen leek mij wel leuk, niet wetende dat ik uit de voeten kon met verf en penseel. Mijn eerste schilderij lukte meteen al goed. Tot mijn grote verbazing kon ik schilderen wat ik in mijn hoofd had en wilde schilderen. Zo ontstond al snel een serie schilderijen met Afrikaanse vrouwen in de hoofdrol. En daarna een serie met bewerkte Afrikaanse maskers. Al deze werken hangen nu aan de wand. Ik ben er enorm trots op.” Geboortehuis “Begin dit jaar besloot ik dat ik verder wilde groeien. Tijdens het schilderen liep ik steeds vaker tegen problemen aan waarvoor ik vanwege gebrek aan techniek geen oplossing had. Ik wil graag zo realistisch en figuratief mogelijk werken. Dat betekent dat ik de personen of voorwerpen die ik schilder zo écht en zo

III 23


KUNST & CULTUUR

Eenmaal aan het schilderen, verdwijnt de tijd naar de achtergrond. En telt alleen nog maar dat ene schilderij. Soms zelfs die ene steen of struik. Het moet perfect zijn.

gedetailleerd mogelijk wil weergeven. Ik volg nu lessen bij de gebroeders Jacobs in Amstenrade. Zij hebben mij geleerd om met olieverf te werken omdat je daarmee fijner kunt schilderen. En hoe ik met licht diepte kan aanbrengen in een afbeelding. Onder hun vlag heb ik mijn geboortehuis in de Rozengaard geschilderd. Een bijzonder huis dat in de oorlog gebombardeerd is en eind jaren ’40 gerestaureerd is. Een foto uit de jaren ’50 en mijn eigen herinneringen vormen het uitgangspunt voor het werk. Achter het huis heb ik bijvoorbeeld een scooter geschilderd, zoals mijn eigen witte scooter vroeger in de tuin stond.” Steen voor steen Het geboortehuis is heel fijn geschilderd. Steentje voor steentje is het opgebouwd. John: “Soms was ik wel vier uur op een avond bezig met alleen het voegwerk. Ik werk met de fijnste penselen die er zijn. Anderen worden er misschien nerveus van. Ik vind het juist heerlijk. Als oud naaimachinemonteur ben ik het gewend om op de vierkante centimeter te werken. Het geeft mij rust. Zelfs als het even niet goed gaat. Dan stop ik even, neem ik afstand en ga ik de dag erna gewoon weer verder. In mijn laatste schilderijen komt mijn oude passie weer om de hoek. Met enorm veel plezier schilder ik nu een jaguar 2 uit 1932, een sportmotor én als tussendoortje een portret van Bliksem McQueen van Cars. Een cadeautje voor mijn kleinzoon!”

De wereld in het klein -+-+*+-+-

24


25

HOBBIES

‘30 jaar hebben we samen een mooie hobby gehad. Piet bouwde de huizen, ik deed de interieuren. Met een lekker muziekje erbij, vloog de tijd voorbij. Het was altijd gezellig.’

III 26 W

ie bij Coby Pulles op bezoek komt wil spelen, of je nu jong of oud, man of vrouw bent. Je wilt jezelf verliezen in die prachtige poppenhuizen, waarvan elk meubelstukje, vloerkleedje, kopje en jurkje, hoe klein ook, met de hand is gemaakt. Het fascinerende levenswerk van Coby en Piet. Elk ministukje een mooie herinnering.

IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII In het poppenhuis is alles zo klein. Ik lijk wel een reus, zou dat de bedoeling zijn.

We kunnen er uren voor staan dromen. Zou het ooit wel af gaan komen.

Doen we het zo, of doen we het zus. Maken we gordijntjes met een lus.

“De bakkerij op de begane grond van het open poppenhuis is een replica van de bakkerij die wij gerund hebben in Schaesberg. Ernaast ligt een lunchroom, boven is het woonhuis.” Coby vertelt honderduit tijdens de rondleiding die ik krijg door haar miniatuurhuizen. Soms pakt zij een kastje of poppetje uit het decor. Ik durf het haast niet aan te raken, bang om iets stuk te maken, zo klein en fijn is alles gemaakt. Coby: “Aan de muur hangen fotootjes van onze kinderen en kleinkinderen en onze trouwfoto. De gordijnen zijn gemaakt van een sjaaltje van mijn moeder. Andere kleertjes, bedspreitjes, gordijntjes, vloer- en tafelkleedjes heb ik geborduurd of gebreid. Ik gebruikte hiervoor dikke kopnaalden als breinaald, anders werd het patroontje te grof.”

Het eerste kastje “Na de verkoop van de bakkerij dacht ik te gaan schilderen of borduren, want daar ben ik altijd goed in geweest”, vervolgt Coby. “Dat beeld veranderde toen Piet thuiskwam met een bouwpakketje voor een miniatuurkastje. Met minivijltjes en boortjes ging hij aan de slag. Het kastje werd zo prachtig, dat we besloten meerdere miniaturen te maken. Onze passie was geboren. We schaften alle machinetjes en minigereedschappen aan, want die heb je nodig om klein te kunnen werken. En langzaam maar zeker ontstond ons eerste poppenhuis. Kamer voor kamer hebben we samen gebouwd en ingericht. Piet deed de houtbewerking en legde de elektriciteit aan. Dat was het lastigste. Ik schilderde de miniatuurtjes en zorgde voor de aankleding. Natuurlijk hadden we wel eens een kibbeltje, bijvoorbeeld over de kleur van de vloerbedekking. Maar het was vooral altijd gezellig, met de radio in ons midden. Als ik de huizen nu zie, kan ik daar nog steeds van nagenieten.” Een andere tijd Het onbetwiste topstuk uit de collectie is het Victoriaanse landhuis, dat geïnspireerd is op de bouwstijl aan het einde van de 19de eeuw. Je kunt het aan twee kanten openklappen om je te verbazen over de handgemaakte parketvloeren, de gedetailleerde vloerkleden en gobelins, de Franse stoeltjes en de luxe badkamer. Zelfs het ooievaarsnest op het dak: alles is waarheidsgetrouw op een schaal van 1:12 nagebouwd. Coby: “Aan dit huis hebben we ongeveer negen jaar met hart en ziel gewerkt, om het plaatje zo perfect mogelijk te maken. Met de andere huizen mochten mijn kinderen en kleinkinderen altijd wel even spelen. Het Victoriaanse huis is er om naar te kijken. En soms bij weg te dromen naar een andere tijd.”

Het fornuis, de kleine pannetjes, de vaasjes, kruikjes en kannetjes – de meubeltjes net in de was. O, wat zijn wij met deze wereld in onze sas.


27

I .. I 28 I I I I I I I I I I I I I I I I I

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII II29IIIIIIIIIIIWellerhebbesIII II+-+—+-+-+-+-+-+-+-+-+—+—+III II II II III II II II III II II II III II II II III II+-+—+-+-+-+-+-+-+-+-+—+—+III II II II III II II II III II II II III II II II III II+-+—+-+-+-+-+-+-+-+-+—+—+III II II IIIIIIIIIIIIIII II II IIIIIIIIIIIIIII II II IIIIIIIIIIIIIII II II IIIIIIIIIIIIIII II+-+—+-+-+-+-+-+-+-+-+—+—+III IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Wellermagazine GEZELLIGHEID KENT GEEN TIJD

1 Gezelligheid is… tijdloos Horloge Hema, € 25,-

2 Gezelligheid is… uitgebreid tafelen Raclette Mediamarkt, € 29,99

3

4

Gezelligheid is… genieten van tradities Boek ‘Gezelligheid kent geen tijd’ Bol.com, € 24,99

5

6 Gezelligheid is… even niets, zorgeloos ontspannen DVD’s Mediamarkt, vanaf € 6,99

7

Gezelligheid is… jezelf verwarmen Glühwein en chocomel AH, vanaf € 1,12

8 Gezelligheid is... de geur van je eigen huis Geurverspreiders Blokker, vanaf € 1,79

Gezelligheid is… lekker warm en knus Pantoffels en fleecedeken Zeeman, vanaf € 3,99

Gezelligheid is… samenzijn met familie Trivial Pursuit Familie edities Intertoys, € 31,99

III 30

De hoogste tijd voor een nieuwe tijd -+-+*+-+-

Als gezelligheid geen tijd kent, heeft de tijd zelf dan wel een grens? Neen. Wat er ook gebeurt: de klok tikt door en door en door….


31

B

en Patelski uit Eikenderveld is van huis uit architect. Maar ook technisch tekenaar, ontwerper en een beetje uitvinder. Een afbeelding van een klok in een tijdschrift inspireerde hem om met de tijd aan de slag te gaan. Om de perfecte klok te ontwerpen: geen klassiek model met wijzers en cijfers maar een tijdduider die bij deze nieuwe door de digitale wereld beheerste tijd hoort.

“Het liefst zit ik op zolder nieuwe dingen te bedenken”, opent Ben ons gesprek. “Ik houd enorm van goed design: tijdloze meubelstukken en gebruiksvoorwerpen die bij wijze van spreken 100 jaar na dato nog steeds mooi

WETENSCHAP

zijn. Zoals de Rietveldstoel; die is rond 1920 ontworpen maar nog steeds bijzonder. Diezelfde verrassende kwaliteit had de klok die ik in een tijdschrift voor architectuur tegenkwam. Hij had maar één wijzer maar gaf toch duidelijk de tijd aan. Ingenieus. Geïnspireerd door dat vernieuwende principe ben ik zelf gaan schetsen. Het resultaat is een ‘tijdloze’ klok die er helaas nog niet is en die ik dus ook nog niet kan tonen. Ik droom ervan dat hij ooit het levenslicht ziet. Want het bedenken en ontwerpen van een nieuw meubelstuk of gebruiksvoorwerp is één ding: het maken van een prototype, het produceren en het op de markt brengen van het idee is een heel ander en bovendien zeer kostbaar verhaal.” Virtuele klokken Maar dromen zijn er om waar te maken, nietwaar? Ben: “De computer en met name het programma Flash biedt fantastische mogelijkheden voor ontwerpers. Ook voor de klok zijn alle grenzen verdwenen. Met de komst van de digitale klok heeft het analoge uurwerk al een extra dimensie gekregen. Internet en de digitale media openen nu een heel nieuwe wereld voor de virtuele klok. Onder de titel ‘Choose now for a new time’ heb ik een serie virtuele klokken ontworpen die meer doen dan de tijd aangeven alleen. Het zijn bewegende, grafische kunstwerkjes geworden die je kunt gebruiken als klok, maar ook als screensaver op je computer, iPad, iPod Touch, of iPhone.”

Apps en Games Wie denkt dat zo’n kunstwerkje annex klok niet voor hem of haar is weggelegd, heeft het mis. De virtuele klokken van de Heerlenaar zijn als App voor € 1,59 te koop. Ben: “Van de ouderwetse tekentafel ben ik een heel nieuwe weg ingeslagen. Ik heb van mijn klokken officiële programmaatjes laten maken die je op je telefoon kunt installeren. Om jongeren aan te spreken is de applicatie zodanig opgebouwd dat deze ook ingesteld kan worden als game. Je kunt dan via de scores laten zien welke klok je het beste begrijpt. De virtuele wereld is een heel aparte wereld. Spannend ook, want er kan zo veel. Grenzen bestaan niet meer. Maar ik blijf een ontwerper van de oude stempel: het is nog altijd een ultieme droom van mij om die ene vernieuwende klok te bouwen en aan de muur te hangen.” Benieuwd naar de klokken van Ben Patelski? Kijk eens op www.time4clocks.com.

III 32 FEESTELIJKHEDEN

Het Corneliuspark wordt veel gebruikt. Mensen ontmoeten elkaar bij de mozaïek en keuvelen op de bankjes. Gezellig: óók vandaag, morgen, volgende week, over een jaar, het park is er voor altijd.

III 33


D

e vernieuwing van het Corneliuspark heeft voor een positieve verandering gezorgd. Dat vindt Mariëlle Smolders. “Ik woon al sinds 1994 tegenover het groen. En dat is alleen maar mooier geworden.” Zaterdag 29 september is het Corneliuspark officieel geopend met een gezellig wijkfeest voor jong en oud. Het Corneliuspark is het sluitstuk van de herinrichting van het centrum. De spreekwoordelijke slagroom op de taart! Hoogtepunt van de middag was de onthulling van de mozaïek, die kunstenaar Arno Coenen voor het park heeft ontworpen. Een kunstwerk van liefst 60 meter lang dat met zijn 227.000 steentjes meteen de grootste mozaïek van ons land is. Honderden mensen uit Heerlerheide hebben meegewerkt om al die kleine stukjes op de juiste plek te krijgen. Mariëlle: “De mozaïek is een blikvanger en intussen ook een belangrijke ontmoetingsplek in de wijk. Zelf heb ik ook al allerlei gesprekjes met buurtbewoners gevoerd over de symbolen en de afbeeldingen. Daar zijn veel mensen nieuwsgierig naar, zoals naar de GPS-coördinaten en de jaartallen die op de

IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII IIIIIIIIIII Mariëlle Smolders Woont in hartje Heerlerheide. Ze deed mee aan de speurwedstrijd ter gelegenheid van de officiële opening van het Corneliuspark. Niet voor niets, want het leverde haar een mooi gevuld boodschappenpakket van de Plus op.

wand verwerkt zijn. Sommige mensen vragen zich af wat het allemaal betekent. Je ziet ook altijd wel iemand naar de mozaïek kijken. Gelukkig staan er bankjes tegenover de wand. Zo kunnen met name ouderen lekker in alle rust genieten van het park en praten over het kunstwerk.” Positief “Ik woon zelf tegenover het ‘groene gedeelte’ van het park. Hier ligt ook een trapveldje voor de kids. Dit deel van het park heeft een open karakter. Dat vind ik wel fijn omdat het centrum toch tamelijk volgebouwd is. Het geeft het gevoel dat ik in het groen woon, maar toch ook in het centrum, want in nog geen vijf minuutjes wandel ik naar de winkels. Die combinatie is ideaal, want ik houd van ruimte maar ook van leven in de brouwerij en gezelligheid op straat. De opening van het park was dan ook een feest voor mij. Overal zag je spelende kinderen en positieve mensen. Tijdens de bouwwerkzaamheden was er veel negativiteit in de buurt. Mensen mopperden. Dat is veranderd. Er moeten op diverse plekken nog ‘puntjes op de i’ gezet worden, qua afwerking en inrichting.

Maar ik hoor nu toch al voornamelijk dat Heerlerheide blij is met zijn nieuwe centrumhart en park.” Speurwerk “Een van de leukste activiteiten tijdens de opening was een speurtocht die Weller had uitgezet door het park. Aan de hand van vragen over het gedicht op de gevel van Ter Eyck, de naam van de aanleunwoningen, het aantal bankjes in het park, werden alle kanten van het park belicht. Alleen tijdens de regenbui ben ik even gaan schuilen, de rest van de middag heb ik gebruikt om het park beter te leren kennen. Ik geniet nu nog na. Letterlijk dan, want het speurwerk leverde mij een boodschappenpakket op van de Plus. Hartstikke lekker en natuurlijk altijd welkom!”

III I 34 II I I I I I I I I I I I I I I I I I

IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII II35IIIIIIIIIIIIIIIIIIIID’rItiedII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIvergeetIbeiII IIIIIIIIIIIIIIIIIIgezelligheedII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII-+-+*+-+-IIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII W IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII Wellermagazine GEZELLIGHEID KENT GEEN TIJD

DE TAAL

VAN DE MAM

oeë ich toch geblieëve woar, of d’r get gebuëd woar in de sjtad. ‘Sjat, ich bin in ing groeëte gezelligheed terech gekoame, loester mar’….

Effe ing besjtelling óphoale en toen…. woar d’r ee sjtandwirkerskonkoer óp d’r maat. Gezellig druk, good weer en allerlei kröämkes. Geweldige atmosfeer mit keëkende handelere die hön sjpulle kwiet wille. D’r ieësjte verhandelt ee dónkergreun flesjke mit ee of anger sjpul teëge alle vlekke’, ich herhoal: ALLE vlekke’, reupt heë aanhouwend en kiekt doabei zier durchdringend. Zoeë uvertuugend gebrach, dat mót wal good zieë en diverse umsjtoanders sjtónt dan óch al mit de buësj gereed. Vuur de twiefeleers deet heë nog ing demonstratie óp ee aod sjtuk iezer vol mit neet te besjrieve vlekke en… floep, alles voet! Noe zint d’r lüj die dierek al twieë of drei flesjkes wille han. Kiek, dat is handel!

Ee fieës! Hei is toneel, neë cabaret an de gang. Dit deet dinke an ee soat Commedia dell’arte, ’t sjtroattoneel oet vreuger joare wie gezelsjappe durch gans Europa trókke um de ’geweun lüj’ te ammezere. En hei weëd juus wie vreuger geïmproviseerd, zónger vassjtoande tekste. ’t Versjil mit de middelieëwe is dat de acteurs doe maskers droge, en die van noe óch, mè dan ónzichbare…… Uëver ónzichbaar gesjproake… Inne fosje oos-europees oetzieënde man mit groeëte zjwatte sjnauts en dito krollekop kumt achter zie kröämke oet, lup langs de reie publiek mit inne óntbloeëte erm en reupt: ‘Kiek, ónzichbare pleisters’. ‘Iech zieë jaar nuus’ reupt ing vrouw (kinnelik oet Kirkroa). ‘Klopt’ reupt d’r acteur van ónger ziene sjnauts oet, ’angesj woare ze óch neet ónzichbaar!’ Noe röäre zich diverse umsjtoanders en d’r weëd gerope wat die dan wal koste, woeë-óp d’r verkoopman ee ernstig gezich truk, benoa grienentere en mit geveul vuur dramatiek ópmerkt: ’helaas ich han ze al allemoal verkoch’. Doa geneet ich noe van. Dit is Commediatheater van de böävesjte plank! Gefascineerd bin ich en alle anger lüj óch… en… dit is ’t moment woeë d’r handeleer óp hat gewach. Heë mak ing doeës oape en toeënt ee pötje mit sjeercrème, óntwikkeld durch d’r

De taal van de mam wordt geschreven in onze moedertaal: het dialect. We spreken over ‘taal’ omdat het Limburgs een echte en erkende taal is, die in niets onder doet voor het Nederlands. Ten opzichte van onze standaardtaal – het Nederlands – is het Limburgs een dialect, zoals het Nederlands een dialect is in relatie tot het handels- en diplomatiek Engels.

wereldberoemde professor doctor Sjlauwberger. ‘Ich wend mich noe sjpeciaal tot de dames’ reupt heë mit sjtumverheffing.’Dit wóndermiddel kan en maag dier neet vuurbei loate goa, dit mót dier gelle vuur uche partner, deë zal uch ieëwig dankbaar zieë en geet nog mieë van uch haote’, noa ing kier gebroeke zal dier óp heng gedrage weëde’.

‘Maar… miene man sjeert zich elektrisj’ zeët ee vruike uvertuugend en lachend. ‘Mevrouw, dit is ginne geweune crème, mè biologies-natuurlike emulsie dat d’r baatgrui teëge geet en... is tegeliekertied én hydraterend én vochinbringend en óch nog verjóngend’ argumenteert d’r miensj. Nog is dit neet voldoende en noe geet heë uëver tot angscommercie: ‘Hei woar dizze mörge inne journalis en ’t gevoar is groeët dames, dat mörge ee artikel in de gezet sjteet uëver dizze ónmisbare crème, uche partner zal ’t uch zjwoar aareëkene as dier dizze wóndercrème neet mitnumt’. As heë nog vertelt dat heë ’t zelf óch gebroek, is ’t ies gebroake en vlege de pötjes de doeës oet. Dit is ginne geweune verkoper, hei hant vier te make mit inne AA-arties: inne ArgumenteAcrobaat !

Wie gezag dit is geneete, dit is ee gezellig fieës! Verwónderd en bedwelmd van dit acteergeweld, loop ich noa ee anger kröämke en óch doa is ’t zjwat van de lüj. Hei mót toch wal get bezóngesj weëde aageboane. D’r weëd massaal gelache um de krete van deë verkoper..….

‘Wenieë eindigde d’r 2e wereldoorlog?’ huur ich d’r man van achter ziene toafel vroage. Diverse lüj rope 1945. ‘En wat woar in 1955?’ Ginne wit dat. ‘Tienjoarig jubileum van ’t einde van d’r 2e wereldoorlog’, meldt d’r amusante sjnaak. Wie kums-te dróp? Dit is lache giere brulle. Dizze freak verkupt aafsjlankdrüpele: ’t allernuiste dierek oet Amerika, ’t enige middel dat hulp volges hem. Dier kriet dierek 10% korting en wies noa ing ganse rei 2- euromunte óp zie töäfelke.’ Dier geft mich 20 euro en vuur die lompige 18 besjpaart dier enorm óp groeëte kledingmoate’, merkt heë óp. ‘En, dier komt as enige in de club van afvallige’, reupt d’r grapjas nog…… Ich kóm langs d’r ‘bananekuëning’ en huur ’m zage an ing mevrouw: ‘lek ze uch bei d’r TV da kan d’r lang kieke noa… de banane. Anger week zint ze dan bedorve en da kómt d’r uch hei nuie gelle’. Neet te geleuve as heë óch nog reupt dat ’t ‘de allerletste’ zint, terwiel ee hulpmenke nui doeëze aasjlipt. ‘Sjat, bei zoeng gezellige komieke vluug d’r tied’. Ger Prickaerts Heëlesj

Wellerdag. Opening Corneliuspark

Recommend Documents