Welbevinden van leerlingen vergroten in het VO; screening op groen; begeleiding op geel?
Trees Das
[email protected] www.leerlingincontext.nl www.bvsvo.nl (nieuw) 5e SWPBS congres, 15 nov 2013
Contextuele Leerlingbegeleiding • Begeleiding van leerlingen waarin de verschillende belevingsgebieden op een planmatige wijze worden betrokken. • De scholier is “actor” in de dynamische wisselwerking tussen alle belevingsgebieden • Doelgroep: Jongeren in alle vormen van het VO, globaal gezegd tussen 12 - 16 jaar
Contextuele leerlingbegeleiding • Welbevinden van de jongere op verschillende belevingsgebieden in kaart brengen Doel: • welbevinden in balans brengen • welbevinden vergroten NB welbevinden: gebaseerd op de mening van de jongere
Welbevinden: • “de perceptie van positieve gevoelens door een persoon, die zich in zijn omgeving (nader te specificeren in een aantal levensdomeinen) gesteund weet door mensen en die niet alleen de kwaliteiten van een specifiek levensdomein waardeert, maar ook waardering heeft voor eigen mogelijkheden om invloed uit te oefenen op dit levensdomein; deze perceptie van positieve gevoelens kan vervolgens leiden tot toename van energie bij een persoon” (Vergeer, 2001, p 10 Handleiding Leerling in context)
Groeiende belangstelling Welbevinden: Van bijzaak naar hoofdzaak ? Definitie van mentale gezondheid: ‘a state of well-being in which the individual realizes his or her own abilities, can cope with the normal stress of life, can work productivily and fruitfully, and can make a contribution to his or her community’ (WHO, 2005) Welbevinden Het effectief functioneren van het individu in de zin van zelfrealisatie Het effectief functioneren in de maatschappij Bohlmeijer, Westerhof, Bolier, Steeneveld, Geurts & Walburg, 2013, Welbevinden: van bijzaak naar hoofdzaak? De Psycholoog,3, 49-59
School is een sociale leef- en leergemeenschap
Taal
Lid van de sociale gemeenschap Visie en waarden
Ervaringen
Contextuele Leerlingbegeleiding is een methodiek, die gebruik maakt van de BVS (Belevingsvragenlijst Scholieren) • Welbevinden De positieve beleving van ervaringen op voor de persoon belangrijke terreinen • De Belevingsgebieden, de (levens) context terreinen waarop ervaringen zich afspelen (school, thuis, buurt, vereniging) netwerk van relaties als onderdeel van een cultuur (Wagenaar & Das, 2005)
BVS meet welbevinden Welbevinden BVS
School Energie Leeftijdsgenoten Gezondheid Thuis Ervaringen met anderen
Rondkomen met geld Stemmingen Tevredenheid
Gedrag BVS
Gewoonten
Meer gelaagd model van instructie & interventie voor leren, gedrag en welbevinden!
Intensief niveau
1-5%
Interventies worden uitgevoerd ten aanzien van leerlingen met intensieve/chronische leer – en/of gedragsbehoeften op basis van monitoring van de permanente voortgang en /of diagnostische toetsing
5-15%
Gericht niveau Interventies worden uitgevoerd ten aanzien van leren en/of gedrag voor risico leerlingen en leerlingen die onderpresteren en specifieke ondersteuning nodig hebben om succesvol te zijn.
Universeel niveau Alle leerlingen krijgen goed gekwalificeerd onderwijs, gebaseerd op research; de instructie is gebaseerd op een permanente algehele screening, monitoring van de vooruitgang en beschrijvende toetsing. Verwachtingen worden aangeleerd, bekrachtigd en gemonitord door alle volwassenen in alle situaties.
80-90%
Leren en gedrag
• Samenleving • Gezin • Samenleving • Gezin • Samenleving • Gezin • Samenleving
Vijf pijlers (SW)PBS 1. 2. 3. 4. 5.
Schoolbrede aanpak vanuit gedeelde waarden Gericht op preventie. Positieve insteek; versterken van gedrag aan de hand van heldere, eenduidige verwachtingen ten aanzien van gedrag. Planmatige aanpak op basis van data. Partnerschap met ouders en samenwerking met de keten.
Gericht op preventie
Werken vanuit een positieve houding
Sturing op basis van data
Gedeelde waarden als fundament
Partnerschap met ouders samen werking met ketenpartners
Troubled youth: an island of misery in an ocean of happiness, or the tip of an iceberg of suffering?
Eckerley, 2011 YLD = verloren jaren van gezond leven door ziekte
BVS (Belevingsvragenlijst Scholieren) • Doel: In kaart brengen van het welbevinden van leerlingen • Hoe: door met de vragenlijst leerlingen te vragen naar hun belevingen m.b.t bepaalde aspecten van hun leven de belevingsgebieden • Vorm: 81 items (70 vragen over 9 gebieden, 8 over gedrag op vijfpuntsschaal en 3 slotvragen op tienpunts-schaal over verleden – heden - toekomst)
BVS als screeningsinstrument • Afname bij een grote groep (klas, leerjaar, afdeling) om een selectie te maken van leerlingen die extra begeleiding nodig hebben (risicojongeren)
BVS als begeleidingsinstrument • Vragenlijst wordt afgenomen bij een individuele leerling als startpunt voor een begeleidingstraject • Kan gebaseerd op een vraag /kwestie van de leerling • Middel om gesprekken aan te gaan • Zie: www.bvsvo.nl
De leerling in het gesprek • Gemiddeld 65 % gesprekstijd wordt tegen de leerling gesproken • 21 % over de leerling. • Slechts 9 % van de gesprekstijd wordt daadwerkelijk met de leerling gesproken. •
MBO 2010 Onderwijs dat werkt (over loopbaanleren).
Betekenis verlenen! mensen zijn van nature betekenisgevers
die betekenissen zijn hoogst persoonlijk betekenissen kunnen in de loop van de tijd veranderen
Mogelijkheden • Afname en rapportage per klas en individuele leerling • bespreking na afname met mentoren • Training werken met protocol • begeleiding tijdens begeleidingstraject met indiv. leerling
Gesprekstechniek • Vaardigheden die je inzet om een bepaald doel te bereiken • Zulke vragen stellen dat de leerling meer van zichzelf te weten komt • Zulke vragen stellen dat de leerling over zichzelf gaat nadenken
Docentvaardigheden Docenten moeten worden voorbereid en geschoold op het op een juiste manier terugkoppelen van de uitkomsten van een afname. Contextuele begeleiding vraagt: - Geen betekenisgeving van de uitkomst vooraf - Gespreksvaardigheid in het stellen van open vragen - De leerling als actor te beschouwen - De leerling te faciliteren in zijn ontwikkeling naar goed burgerschap
Rapportage • Klassenoverzicht t.b.v. signalering • Begeleidersrapport per individuele leerling • Rapport “ik uitspraken” voor de begeleidingsgesprekken met de leerling Benutten van tekst en afbeeldingen.
Visuele weergave BVS –slotvragen
Visuele weergave gebieden welbevinden en gedrag
Rapportagevormen
Promotie onderzoek Deel 1 (afgerond op basis van 3690 lln) • de structuur van de BVS psychometrisch onderbouwen • Betrouwbaarheid en validiteit van de BVS vaststellen Deel 2 • Normering (op basis van 4674 lln) • Follow up onderzoek (2009 – 2012) Is er samenhang met verzuim, betrokken zijn bij incidenten, afstroom etc?
Onderzoeksgroep (41 scholen) • Totale onderzoekgroep 3690 leerlingen van alle onderwijstypen • 1e leerjaar 868 lln • 2e leerjaar 779 lln • 3e leerjaar 583 lln • 4e leerjaar 460 lln
De BVS • betrouwbaar en valide instrument • Structuur van de gebieden (subschalen) zijn met behulp van statistische programma’s bevestigd. • werken aan Cotan beoordeling
Promotie onderzoek Deel 3 Interventie onderzoek • Is werken met de methodiek “Contextuele Leerlingbegeleiding” effectief? • Training van mentoren: gesprek met de leerling werken met belevingsgebieden • gebruik maken van protocol
Is er samenhang tussen welbevinden en schoolsucces? Contextuele leerling begeleiding Werken met belevingsgebieden
Welbevinden
Effect
Coping
Betere schoolprestaties
School Energie Leeftijdsgenoten Gezondheid
Zelfwaardering
Minder afstroom naar lager onderwijstype
Empowerment
Afname gedragsincidenten
Gewoonten
Toename aanwezigheid op school
Thuis Ervaringen met anderen Rondkomen met geld Stemmingen Tevredenheid
Is er samenhang tussen welbevinden en schoolsucces? Welbevinden BVS
Samenhang
School Energie Leeftijdsgenoten Gezondheid Thuis
Ervaringen met anderen Rondkomen met geld Stemmingen Tevredenheid
Betere schoolprestaties Minder afstroom naar lager onderwijstype Afname gedragsincidenten Toename aanwezigheid op school
Onderzoeksdesign Interventie CL • Groep 1: interventie (n = 3 per klas > 20 lln) (n = 2 per klas < 20 lln)
• Groep 2: wachtkamer (n = 3 per klas > 20 lln) (n = 2 per klas < 20 lln)
• Groep 3: controlegroep (n = 3 per klas > 20 lln) (n = 2 per klas < 20 lln)
• Tijdpad voor en nameting: Nov ---------------jan/feb --- ---------- april • Groep 1, 2 en 3 voor groep 1/2 nameting
groep 1, 2, 3 nameting
3-5% Enkele leerlingen (hoog risico) Individuele interventies
• Gedrags Functie Analyse (GFA) • Individueel pedagogisch handelingsplan • Oudertraining en begeleiding • Multidisciplinaire aanpak
7-10% Sommige leerlingen (risicoleerlingen) Interventies in de klas, in kleine groepen
85-90% Alle leerlingen schoolbrede aanpak
• Intensieve training sociale vaardigheden • Individuele pedagogische begeleiding • Preventieve groepstraining voor ouders • Individuele didactische begeleiding
• Trainen sociale vaardigheden • Positieve, proactieve benadering • Onderwijzen van gewenst gedrag • Actief toezicht houden • Positieve beloningssystemen • Consequente, duidelijke sancties • Gedragsaanpak op basis van geregistreerde gegevens
Positief opvoeden thuis en op school
~5% ~15%
Primaire preventie: Interventies voor alle kinderen en betrokken volwassenen thuis en op school
Tertiare preventie: individuele integrale keten interventies voor hoog risico kinderen
Secundaire preventie: Groepsinterventies voor kinderen die tijdelijk meer nodig hebben thuis en/of op school
~80% SWPBS Conferentie, 15 nov.2013
www.swpbs.nl/ www.apbs.org
