WaterInternationaal. Floodmanagagement Polen: opdrachten naar. Watersector positioneren voor grote projecten Jakarta

WaterInternationaal Informatie over internationaal waterbeleid en internationale kansen Samengesteld door Agentschap NL en het Netherlands Water Partnership, mogelijk gemaakt door het programma Partners voor Water

2

Roemeense rijst telen met 70% minder water

2

Floodmanagagement Polen: opdrachten naar Nederland

Aan de slag in de Mekong Delta

3

New York showcase van Nederlandse expertise

4

7

Topsector Water zet in op Indonesië

Watersector positioneren voor grote projecten Jakarta Tijdens de missie naar Indonesië onder leiding van premier Rutte, van 20 tot 22 november, is een aantal belangrijke contracten getekend. Maar nog belangrijker is dat de banden tussen beide landen flink zijn verstevigd. Een groep CEO’s onder leiding van Bertrand van Ee (kernteam export en promotie, topsector water) stak de koppen bij elkaar om ervoor te zorgen dat de positionering van Nederland als expert op watergebied verder is versterkt.

In cijfers • 2e plaats Nederland

is de tweede handelspart­ ner van Indonesië binnen de EU. • 100 bedrijven De missie naar Indonesië was de grootste Nederlandse handels­ missie ooit, met 100 Nederlandse bedrijven, 15 topmensen van bedrij­ ven en werkgeversvoor­ man Bernard Wientjes.

De handelsmissie was van ongekende omvang. Naast de premier waren ook minister Ploumen (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking), staatssecretaris Dijksma (Economische Zaken) en maar liefst honderd Nederlandse bedrijven in Jakarta, in vele gevallen vertegenwoordigd door hun topbestuuders. De samenwerkingsambitie van Nederland bij de kustontwikkkeling van Greater Jakarta is in beeld gebracht in een boek en een video. Beide werden door premier Rutte gepresenteerd. Premier Rutte en president Yudhoyono ondertekenden in Jakarta een ‘Joint Declaration on Comprehensive Partnership’. Nederland en Indonesië geven daarmee uiting aan hun streven naar een gelijkwaardig en toekomstgericht partnerschap. President Yudhoyono noemde de ontmoeting een mijlpaal. ‘Beide landen zijn gemotiveerd om een boost te geven aan de bilaterale samenwerking in de toekomst op het gebied van handel en investeringen, water management flood control, infrastructuur en logistieke ontwikkeling, landbouw en scholing.’

Bescherming én ontwikkeling De Nederlandse watersector, al jaren zeer actief in Jakarta en omgeving, werkt aan het versneld realiseren van waterveiligheid voor de stad. In het lopende National Capital Integrated Coastal Development (NCICD) project werken Nederlandse en Indonesische experts aan de uitwerking en uitvoering van concrete beschermingsplannen. Veiligheid en leefbaarheid worden daarin gecombineerd met het creëren en benutten van economische kansen voor Jakarta. Innovaties, zoals Building with Nature, kunnen ook leiden tot het versneld realiseren van waterveiligheid in dit gebied. De oplossing kan liggen in de aanleg van ‘afsluitdijken’ in de baai van Jakarta, als duurzame bescherming van de stad. Om de dijken te financieren vindt grootschalige

• 3,5 miljard euro

De wederzijdse handel tussen Nederland en Indonesië bedroeg in 2012 ongeveer 3,5 miljard euro.

• 710 miljard euro

23

Impressie van een van de mogelijke scenario’s voor kustbescherming Jakarta

landaanwinning plaatsvinden. Die kan de vorm krijgen van de Garuda, de mythologische vogel die het nationale symbool van Indonesië is. De ambitieuze plannen beschermen Jakarta tegen het water en leggen een basis voor verdere economische groei. Wegen over de dijken zorgen voor een ingrijpende verbetering van de mobiliteit. Voorwaarde, en hoogste prioriteit, is het afsluiten van de baai, het stoppen met grondwaterwinning, en het verhogen van de kwaliteit van het oppervlaktewater.

Kennis én uitvoering De kracht van Nederland zit allereerst in kennis. En dan niet alleen de techniek, maar ook de integrale benadering van de problematiek, inclusief de institutionele inbedding. Bovendien ambieert de Nederlandse sector ook de uitvoering van grote projecten. Die ambitie werd onderstreept door de aanwezigheid van een groot aantal topbestuurders van Nederlandse bedrijven, die tijdens de missie hun contacten met Indonesische collega’s en de Indonesische publieke sector verder aanhaalden. De Topsector Water speelde

een belangrijke rol in het voorbereiden en samenstellen van de hoogwaardige missie, met praktische ondersteuning van NWP. Bertrand van Ee, voorzitter van het kernteam Export & Promotie van Topsector Water (en bestuursvoorzitter van Royal HaskoningDHV) benadrukte dat de tijd nu rijp is om de samenwerking met Indonesië naar een hoger niveau te tillen: ‘Het is van nationaal strategisch belang dat er snel veilige oplossingen voor Ja-

karta komen. Een integrale benadering zal nieuw perspectief bieden voor Jakarta en voor Indonesië als geheel.’ De versterking van de banden tussen Indonesië en Nederland is een continu proces. Daarin past ook het bezoek van minister Schultz van infrastructuur en milieu aan Indonesië eind maart. Film en boek zijn te vinden op www.dutchwatersector.com

Nederland hoort tot de grootste investeerders in Indonesië, met in 2012 131 projecten ter waarde van ruim 710 miljoen euro. • 4 0 jaar De Indonesische en de Nederlandse water­ sector werken al 40 jaar samen aan de bescher­ ming van Jakarta tegen overstromingen. • 14 centimeter Jakarta zakt in een alarmerend tempo, tot 14 centimeter per jaar. Alle reden om voortvarend te werken aan oplossingen. • 6,2% De Indonesische economie groeit jaar na jaar snel, in 2012 was de groei 6,2%.

Indonesische studenten denken mee Zestien studenten van Indonesische universiteiten, ondersteund door Nederlandse experts, buigen zich in vier teams over de toekomstige ontwikkelingen van de baai van Jakarta. Deze IndonesiaNetherlands Water Challenge kreeg het officiële startsein tijdens de handelsmissie onder aanvoering van premier Rutte. De zestien studenten gingen om te beginnen twee dagen aan de slag met begeleiding

van hun mentor-bedrijven: BAM International, Royal HaskoningDHV, Van Oord en Deltares. Tijdens die sessies legden ze het fundament voor hun voorstellen, die ze nu verder uitwerken. Elk team neemt een specifiek probleem voor z’n rekening. De vier thema’s zijn: • working on water • building on water • living on water • building with water

De teams presenteren hun plannen tijdens het bezoek van minister Schultz aan Jakarta, gepland voor maart 2014. De Indonesia-Netherlands Water Challenge is georganiseerd door het Nederlandse ministerie van Infrastructuur en Milieu, de Nederlandse ambassade in Jakarta, de Indonesian Netherlands Association (INA), NWP, CKNet, UNESCO-IHE en Nuffic NESO.

2 Partners voor Water: spin-off en resultaten

Water OS en Partners voor Water 3

Roemeense rijst telen met 70 procent minder water Een groot agrarisch bedrijf in Roemenië (oppervlakte: 21.000 hectare) kan de hoeveelheid water voor de rijstteelt met maar liefst 70 procent terugdringen. Voor een ander boerenbedrijf in de regio (30.000 hectare, vooral sojabonen, mais en suikerbieten) is de geschatte reductie van de waterbehoefte minstens 30 procent. Dat succesvolle resultaat zijn drie innovatieve Nederlandse bedrijven van plan te boeken in een mede door Partners voor Water mogelijk gemaakt project. De twee agrarische bedrijven kunnen per perceel continu beschikken over real-time irrigatie- of beregeningsadvies op hun computer, smartphone of tablet. Zo kunnen ze efficiënter omgaan met het schaarse water in de regio. Drie Nederlandse MKB-bedrijven voeren het project uit: Crop-R, Dacom en FutureWater. Daarnaast nemen het lokale waterschap en een vooraanstaand Roemeens onderzoeksinstituut deel. In het project wordt zowel het water in de bodem als de benodigde hoeveelheid irrigatiewater geanalyseerd. Dat gebeurt aan de hand van veldmetingen en door

bodemvocht en de bodemtemperatuur. Ook is per perceel in kaart gebracht welke gewassen worden verbouwd en hoeveel meststoffen worden toegediend. Dat gebeurt met een in Nederland ontwikkeld online teeltregistratiesysteem.

Het real-time en online irrigatieadvies stelt de boeren in staat om op elk moment de juiste aanpak te kiezen voor de watervoorziening van hun gewassen. Het waterschap en het onderzoeksinstituut kijken mee. Zij kunnen de actuele situatie

op de akkers volgen en zo nodig ingrijpen in de aan- en afvoer van water. Nu de resultaten van het project stap voor stap bekend worden, leggen ze een stevige basis voor bredere toepassing.

C&A op weg naar kleinere water footprint voor katoen Het kledingconcern C&A, de C&A Foundation en het Water Footprint Network (WFN) gaan de komende drie jaar nauw samenwerken om de water footprint van katoenen kleding terug te dringen. Kortom: minder watergebruik en minder watervervui­ ling per kilo katoen en textielproductie. Ruth Mathews, directeur van WFN, hoopt dat andere bedrijven het voorbeeld van C&A zullen volgen. Een mooi succes voor dit WFN netwerk, dat ook dankzij steun van Partners voor Water kon opstarten.

Wat is de basis van de samen­ werking? ‘We hebben samen twee studies gepresenteerd over duurzaam watergebruik en over de huidige water footprint van C&A. Die studies vormen de basis voor verdere stappen naar het verkleinen van de water footprint. We hebben algemene data verzameld en onderzoek gedaan bij meer dan vierhonderd conventionele en biologische katoenproducenten en verschillende textielfabrieken. Zo hebben we in beeld gebracht hoe complex het totale productieproces van kleding is: van de katoenteelt tot en met de afwerking. Je moet je bewust zijn van die complexiteit om goede maatregelen te kunnen nemen.’

Wat is het belangrijkste aspect van de samenwerking? ‘Het is voor ons zeer waardevol dat een bedrijf als C&A zich voor de lange termijn committeert en er ook echt structureel in investeert, in geld en in tijd. De samenwerking gaat verder dan alleen het vaststellen van de water footprint. We

formuleren en ondernemen acties om duurzaamheid in hun productieketen te verbeteren.’

Wat moet straks het resultaat zijn? ‘We zijn nu een samenwerking aangegaan van drie jaar. Aan het eind daarvan willen we een veel robuuster begrip hebben van het totale proces. En we willen de stappen geïdentificeerd hebben die tot vermindering van de water footprint leiden.’

Zullen andere kledingbedrijven het voorbeeld van C&A volgen? ‘Dat hoop ik van harte! En de mogelijkheden zijn er ook. De C&A Foundation wil graag dat de sector als geheel profiteert van de kennis die we nu hebben opgebouwd en nog gaan opbouwen.’

Ruth Mathews, directeur Water Footprint Network

Goede waterafspraken in Israël en Palestijnse Gebieden Water was een van de topsectoren die aandacht kregen tijdens de economische missie naar Israël en de Palestijnse Ge­ bieden, van 7 tot 9 december. De missie stond onder leiding van premier Rutte, vergezeld door de ministers Timmermans en Ploumen. Ook reisden er ongeveer 70 bedrijven en 15 kennisinstellingen mee.

Stof hangt te drogen in Bangladesh

Premier Rutte en zijn Israëlische collega Netanyahu tekenden een joint statement, als bekrachtiging van het samenwerkings-

forum van beide landen. Het forum brengt ondernemers, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en overheden bij elkaar om ideeën op te doen én gezamenlijk aan de slag te gaan, onder meer op het gebied van watermanagement. Vijf Nederlandse en vijf Palestijnse universiteiten hebben een overeenkomst getekend voor een vierjarig wetenschappelijk samenwerkingsprogramma. Doel is het versterken van de capaciteit van de

Marjolein van Wijngaarden is Europees Client Development Directeur Water bij Arcadis. Zij was actief betrokken bij het binnenhalen van de opdracht. ‘De EUrichtlijn voor overstromingsrisico’s vraagt lidstaten in kaart te brengen hoe die risico’s eruit zien, waar ze het grootst zijn, welke impact ze hebben op de natuur en de stedelijke omgeving en welke maatregelen het land in kwestie kan nemen. De flood risk management plannen moeten in 2015 klaar zijn, dus de Poolse waterschappen maken nu haast.’

Strengere criteria Vorig jaar, tijdens de handelsmissie, was de boodschap van Nederlandse specialisten vooral: gebruik hoogwaardige kennis. Het

was voorheen gebruikelijk dat er vooral opdrachten gingen naar partijen die eenvoudig de laagste prijs offreerden. De Nederlandse

“Er zijn nu tien aanbestedingen geweest en ook concurrenten uit Polen, Denemarken en Duitsland hebben opdrachten binnengehaald” ambassade en NWP pleitten voor strengere criteria, om hoogwaardige plannen te kunnen maken die daadwerkelijk de noodzakelijke bescherming kunnen bieden. Marjolein van Wijngaarden: ‘Het waterschap van Gdank was zeer geïnteresseerd en het resultaat was dat er bij de aanbesteding inderdaad hoge eisen zijn gesteld aan cv’s en referenties: je moest echt kunnen aantonen dat je zoiets kunt, én al hebt gedaan. Poolse partijen hebben niet de mensen en niet de ervaring om op eigen kracht aan die eisen te voldoen. De grotere internationale

Arcadis gaat overstromingsrisico’s in de regio Gdansk in kaart brengen, hier zicht op Gdansk vanaf het water

adviesbureaus zijn dus in het voordeel. De aanpak van Gdansk wordt inmiddels ook elders in Polen toegepast.’

Concurrentie lift mee Waarmee niet gezegd is dat er dan automatisch veel opdrachten naar Nederlandse partijen gaan: ‘Er zijn nu tien aanbestedingen geweest en ook concurrenten uit

Polen, Denemarken en Duitsland hebben opdrachten binnengehaald. Zij kunnen óók voldoen aan de hoge eisen die Poolse waterschappen mede dankzij onze inspanningen stellen. Dat we ons best hebben gedaan om de eisen aan te scherpen heeft voor de Nederlandse sector zeker geholpen, maar het zet natuurlijk de deur ook wat verder open voor hoogwaardige aanbieders uit andere

landen. Ze liften als het ware mee met ons. Bovendien is de modelling-software die als standaard geldt, van Deense makelij. Maar goed, de markt is wel ontsloten en dat is gewoon goed nieuws. Daaraan hebben de ambassade, Agentschap NL, Partners voor Water en NWP flink bijgedragen. In de oude situatie zouden onze kansen veel kleiner zijn geweest.’

Winnaars tenders Zuid-Soedan flink Nederlands gekleurd

Wat kun je daar nu al van zeggen? ‘Veel aandacht gaat bijvoorbeeld terecht uit naar een overstap van conventionele naar biologische katoenteelt, vanwege het terugdringen van het gebruik van pesticiden. De water footprint van biologische teelt is in deze case vijf maal kleiner. Maar ook binnen de conventionele teelt is al veel winst te boeken, met name door de oogst per liter water te vergroten. Dat kan onder meer door slimmere aanplant, irrigatie op het juiste moment en bescherming van de bodemkwaliteit.’

Eerste opdrachten naar Nederland Het in kaart brengen van over­ stromingsrisico’s is werk voor specialisten. Dat bewijst Arcadis in Polen, waar het bedrijf onlangs voor het Poolse waterschap in de regio Gdansk de eerste aanbesteding won voor het opstellen van een flood risk management plan. Ook de tweede aanbesteding voor zo’n plan ging naar dit Nederlandse bedrijf. Er volgen in het hele land nog tientallen aanbestedingen voor flood risk plannen, met een gezamenlijke waarde van miljoenen euro’s. Dat deze eerste opdrachten naar Nederland gingen, was mede te danken aan intensieve voorbereidingen, waaronder de Polish Dutch Dialogues vorig jaar, en de missie met minister Schultz. Maar Nederland is niet het enige land met deze expertise.

Een medewerker van Dacom kijkt samen met een medewerker van het agrarisch bedrijf hoe de suikerbieten erbij staan.

de partners ontwikkelde computermodellen voor bodemvocht, verdamping door de gewassen en benodigde irrigatie. De modellen worden gevoed met lokale informatie over onder meer de grondwaterstand en door sensoren gemeten

Flood risk management in Polen is werk voor specialisten

Palestijnse watersector. Het programma richt zich op innovatieve oplossingen voor het verbeteren van de beschikbaarheid van water, sanitatie en voedselveiligheid. Premier Rutte noemde de wetenschappelijke samenwerking een voorbeeld van de manier waarop Nederland wil samenwerken met de Palestijnse Gebieden. Gert de Bruine, kernadviseur voor het ‘water os’ programma, organiseerde het watergerelateerde deel van de missie in Palestina. Hij schreef een blog over zijn ervaringen op www.nwp.nl

De aanbestedingen die uitvoering geven aan het Meerjarig Strategisch Plan voor Zuid-Soedan (onderdeel van het Water OS programma) zijn gewonnen door consortia met een sterke Nederlandse inbreng. Witteveen+Bos maakt deel uit van een internationaal consortium dat in de Eastern Equatoria State onder meer werkt aan de toegang tot veilig en schoon drinkwater. VNG International en SNV zijn partner in het door EuroConsultMottMacDonald aangevoerde consortium dat in de Lakes State aan de slag gaat. Een derde aanbesteding is nog gaande. Het internationale consortium in de Eastern Equatoria State wordt geleid door het Deense NIRAS en kan naast Witteveen+Bos ook rekenen op ondersteuning van WE Consult uit Oeganda. Het project richt zich naast schoon en veilig drinkwater op de verbetering van de infrastructuur voor watermanagement en op versterking van de plaatselijke voedselveiligheid. In de Eastern Equatoria State, het zuidoostelijke deel van Zuid-Soedan, wonen ongeveer één miljoen mensen. Witteveen+Bos gaat onder andere een programma opstellen voor te realiseren investeringsprojecten op het gebied van watervoorziening en waterbeheer en het begeleiden van de tenders daarvoor. Daarnaast gaat Witteveen+Bos onder meer vervolgprojecten voorbereiden en zal het

Hoofdstad van Zuid Soedan

adviesbureau contacten onderhouden met de Nederlandse watersector. Het consortium in de Lakes State richt zich op een betere toegang tot schoon drinkwater voor 800.000 mensen. Ook moet de beschikbaarheid van water voor vee, akkerbouw en visserij toenemen. Het consortium gaat een investeringsportfolio ter waarde van € 31,8 miljoen samenstellen,

gericht op de economische ontwikkeling in het gebied.

Betere concurrentiepositie Wim Klaassen is kernadviseur voor ZuidSoedan. Hij heeft de taak om de kracht en de toegevoegde waarde van de Nederlandse sector beter over het voetlicht te brengen en de sector in een betere concurrentie-

positie te brengen. ‘Tegelijk wil ik eraan bijdragen dat het meerjarenplan kwalitatief goed wordt uitgevierd én dat de beschikbare middelen effectief worden besteed. Het is bijvoorbeeld goed dat de internationale aanbestedingen verlopen via de Haagse Inkoop Samenwerking (HIS) van de Nederlandse Rijksoverheid. Ik zorg dat de Nederlandse sector weet welke tenders

er in de pijplijn zitten, dat documentatie beschikbaar wordt gesteld. Daarbij gaat het ook om werk dat zal voortvloeien uit de plannen van aanpak die de consortia gaan opstellen. Nederland kan daarvoor natuurlijk uitvoeringscapaciteit leveren.’

4 Internationale programma’s

Focus op Zuid-Afrika 5

Nederlands consortium actief in Australie

Op een rij

Queensland bindt de strijd aan met overstromingsgevaar

• In december 2010 en januari 2011 werd de Australische deelstaat Queensland getroffen door een van de grootste overstromingen in de geschiedenis. • Er vielen 38 doden, tienduizenden huizen stroomden onder, de schade werd geraamd op 1,64 miljard euro. • Na de overstromingen ging een on­ derzoekscommissie aan de slag. Die kwam met de aanbeveling om een holistische studie uit te voeren naar het overstromingsrisico in het hele stroomgebied van de Brisbane River. • De aanbeveling werd opgevolgd en leidde tot een aanpak met vijf stappen, die stuk voor stuk worden aanbesteed. • Het gaat achtereenvolgens om het verzamelen en analyseren van data, het uitvoeren van de hydrologische studie, het ontwikkelen van hydrau­ lische modellen, een studie naar de strategische opties voor flood risk management en, de laatste en financieel veruit interessantste stap: het ontwerpen en bouwen.

Overstroming in Brisbane

Royal HaskoningDHV en Deltares ma­ ken deel uit van een consortium dat een hydrologische studie uitvoert voor het stroomgebied van de Brisbane River in Australië. De studie (budget ongeveer 650.000 euro) moet de basis leggen voor een adequaat beleid voor over­ stromingsmanagement. In de latere uitvoeringsfase zijn honderden mil­ joenen euro’s gemoeid. Mede dankzij economische diplomatie zijn Neder­ landse experts vanaf het prille begin betrokken bij dit project, waarmee in de komende jaren honderden miljoe­ nen euro’s gemoeid zijn . Het consortium wordt aangevoerd door Aurecon Australia en bestaat, naast de Nederlandse partners, uit Hydrobiology en Don Carroll Project Management.

Minister Cripps (natuurlijke hulpbronnen en mijnbouw) noemde het consortium een sterke mix van locale kennis en internationale expertise, met bewezen kennis over en ervaring in het uitvoeren van complex hydrologisch onderzoek. Paul Hart, business development director voor flood risk management van Royal HaskoningDHV in Australië: ‘We hebben nu stap 1 en stap 2 gewonnen. Dat hebben we mede te danken aan de manier waarop we met elkaar het team hebben samengesteld. Samen kunnen we alle vijf fases uitvoeren, er hoeven dus niet bij elke stap weer andere partijen te worden bijgeschakeld. Dat we de eerste aanbesteding hebben gewonnen, vergrootte onze kans voor fase 2. En nu die ook binnen is, hebben we extra vertrouwen voor de fases die vol-

gen. De aanbestedingsdocumenten voor fase 3 verwachten we nog dit jaar, de uitvoering daarvan loopt in 2014, gevolgd door fase 4 in 2015. In de jaren daarna komt dan de uitvoering. Daarbij gaat het om honderden miljoenen euro.’

Diplomatie op de achtergrond Op de achtergrond hielp de economische diplomatie van de Nederlandse ambassade een handje, om de Nederlandse expertise onder de aandacht te brengen. Paul Hart: ‘Dat is zeker nuttig geweest. We waarderen het omdat het een gevoelig

terrein is, waarop je omzichtig te werk moet gaan. De Nederlandse aanpak kan erg direct zijn en dat wordt niet overal gewaardeerd. In Australië bouw je respect stap voor stap op, om te beginnen met lokale opdrachten. Op die manier pakken we het dus ook aan.’

Partners in Inter­national Business Tijdens het bezoek van een Neder­ landse delegatie aan Brisbane in september 2011, heeft de overheid van Queensland expliciet gevraagd om samenwerking met Nederlandse waterexperts. Op basis hiervan hebben overheid, kennisinstituten en bedrijven stappen gezet naar het opzetten van een gestructureerde

dialoog en samenwerking. Een aantal bedrijven heeft zich georga­ niseerd in een programma Partners for International Business (PIB). Het convenant daarvoor werd eind juli van dit jaar ondertekend. Het programma richt zich op een collec­ tieve benadering van de Australische markt met als doel het versterken

van de positie van Nederlandse partijen in Queensland en vice versa. NWP heeft de totstandkoming van het PIB gecoördineerd. Vanuit de overheid zijn het Ministerie van I en M (programmadirectie Topsector Water) en de Nederlandse ambas­ sade in Canberra actief betrokken.

Beste aanpak Zuid-Afrika: stap voor stap Stap voor stap nemen de activiteiten van de Nederlandse watersector in Zuid-Afrika toe. Het ‘Centre of Expertise’ komt op stoom, staatssecretaris Mansveld tekende vorige maand een nieuwe samenwerkingsovereenkomst en ook op andere fronten zijn er kansrijke initiatieven.

Goede data basis voor efficiënte waterinkoop

Handtekeningen onder watersamenwerking

Water is een schaars goed, dus is het zaak om er zo efficiënt mogelijk mee om te gaan. Volledige en betrouwbare data zijn daarvoor onmisbaar. Daaraan werkt het Nederlandse VEC Engineering Consultancy in Zuid-Afrika in één van de showcases van het Centre of Expertise.

Staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu tekende op 21 november met de Zuid-Afrikaanse mi­ nister van Water, Edna Molewa, een over­ eenkomst over nauwere samenwerking tussen beide landen op het gebied van drinkwater, afvalwaterzuivering, irriga­ tie, sanitatie, waterbeheer en bescher­ ming tegen overstromingen. Doel is de banden aan te halen en de markttoegang voor het Nederlandse bedrijfsleven ver­ der te bevorderen.

Managing director Andries Vermaak: ‘We hebben in Durban twee projecten opgezet. De eerste richt zich op sanitatie, met name op chemische data en op data waaruit je kunt afleiden of een proces efficiënt verloopt. Het tweede richt zich op efficiënte waterinkoop in het Central Business District. Een paar jaar geleden is met nieuwe techniek de waterdruk in het systeem beter geregeld. Nu verzamelen wij data over het waterverlies. Dat doen we aan de hand van meetgegevens op de plek waar het water het systeem binnenkomt, en verderop. Dat vergelijken we ook met de hoeveelheid water die officieel is geleverd vanuit omliggende gebieden, en waarvoor dus ook is betaald. Aan de hand van de beschikbare date is straks vast te stellen hoeveel waterverlies er optreedt, waar het optreedt én hoeveel

tijd het kost om maatregelen te nemen. Die info komt ook via smartphones en tablets beschikbaar. We zijn nu ongeveer halverwege het project. Inmiddels is er ook vanuit Kaapstad en Port Elisabeth belangstelling voor deze showcase.’ De showcase kan in een volgende fase leiden

tot aanbestedingen door gemeenten. Andries Vermaak benadrukt dat een Zuid-Afrikaanse partner daarvoor onmisbaar is, ook in het kader van de Broad Based Black Economic Empowerment (BBBEE, zie kader) ‘Het kost een paar jaar om zo’n relatie goed op te bouwen.’

BBBEE: positief discriminatiebeleid Onder de noemer Broad Based Black Economic Empowerment (BBBEE) voert de ZuidAfrikaanse overheid een positief discriminatiebeleid. Met dit beleid wil het de economische transitie van Zuid-Afrika stimuleren, wat neerkomt op meer economische participatie van voorheen achtergestelde groepen. Voor Nederlandse bedrijven die zaken willen doen in Zuid-Afrika, is het van belang dat zij op de hoogte zijn van BBBEE. Kennis van deze regelgeving kan helpen bij het bepalen van

een marktstrategie en heeft ook operationele consequenties. BBBEE is verplicht voor overheids­ organisaties, staatsbedrijven of bedrijfsactiviteiten waarvoor een vergunning van de overheid ver­ plicht is. Bedrijven kunnen BBBEEpunten verdienen door zaken te doen met organisaties die voldoen aan de BBBEE-criteria. Deze punten worden in aanmerking genomen wanneer bedrijven meedingen naar overheidsopdrachten.

Staatssecretaris Wilma Mansveld van Infrastructuur en Milieu met de Zuid­Afrikaanse minister van Water, Edna Molewa

Grondwater vervuild door mijnbouw

Centre of Expertise slaat vleugels uit

Oplossing kleinschalig en betaalbaar Veel inmiddels gesloten mijnen in ZuidAfrika zijn bij overstromingen volgelopen, waardoor grondwater is verontreinigd met chemicaliën en metalen. BSS Holland onderzoekt de haalbaarheid van een klein­ schalig zuiveringssysteem (drinkwater en irrigatie) voor bijvoorbeeld boeren, horeca en compounds. De kansen voor opschaling lijken reëel; de studie loopt nog tot medio 2014. Alterra en NRO zijn consortiumpartners, Partners voor Water maakt het mede mogelijk. Opvallend: BSS Holland is van huis uit vooral actief in de defensie- en veiligheidssector.

Aan de slag in: Vietnam De zwakke plekken opsporen en ver­ volgens goed controleren hoe dijken en stuwdammen zich houden. Dat doen Nederlandse specialisten in Vietnam. Het betrokken ministerie is enthousiast over de pilot, in 2014 volgt een opscha­ ling naar honderden dijken en dammen. Willem de Vries, directeur van Intech, is een van de partners.

Hoe kwamen jullie in Vietnam terecht? ‘We zijn mee geweest met een missie die in het kader van het Water Mondiaal beleid werd georganiseerd, daar zijn de contacten gelegd. Vietnam heeft veel problemen met het water, zowel te veel water als te weinig. Er is daarom grote behoefte aan eenduidige data, gekoppeld aan voorspellingen. In de Mekongdelta gaat het om enorme economische belangen.’

Noem eens een voorbeeld van wat er nu niet goed gaat ‘Als er overstromingen dreigen, worden

veel stuwdammen opengezet om erger te voorkomen. Maar dat is niet altijd nodig. Met betere data kun je dat voorkomen, inclusief problemen die verderop ontstaan als je een bassin laat leeglopen.’

Hoe pakken jullie het aan? ‘We gaan van grof naar klein. Eerst met grondradar de zwakke plekken opsporen, daarna een infraroodsysteem installeren om continu te monitoren wat er gebeurt. Een bekend probleem is piping: water dat onder de dijk door stroomt. De data gaan versleuteld naar Nederland, waar we ze verwerken en aanbieden via een portal.’

Investeert de Vietnamese overheid? ‘Zeker. Ze hebben al een deel betaald van de pilot, en de opschaling betalen ze helemaal. Die gaan we zoveel mogelijk met lokale mensen opzetten. Trouwens: de Vietnamezen waren zo enthousiast dat ze het meteen nog veel groter wilden maken. Dat ging ons wat te snel. Bij de opschaling gaat het, exclusief de hardware, om een budget van ongeveer vijf miljoen euro. ’

Wat kun je met die showcase doen? ‘We hebben dan een concept dat grootschalig in Vietnam en ook in andere landen in de regio kan worden gereproduceerd. We gaan er nu ook weersvoorspellingen en waterafvoermodellen aan koppelen, plus satellietdata. Samen met onze opdrachtgevers gaan we precies na welke data je wanneer nodig hebt. Bij mooi weer meet je minder, in het stormseizoen juist vaker.’

Het Centre of Expertise is in maart 2013 formeel van start gegaan voor een periode van drie jaar.

Wat is de sleutel tot succes? ‘We kunnen snel problemen oplossen die nu spelen, met bestaande innovatieve techniek die niet in Vietnam zelf voorhanden is. Zo bewijs je de meerwaarde van de Nederlandse sector. Het blijft belangrijk om goed onderzoek te doen naar optimale, integrale oplossingen. Maar in Vietnam kan het je gebeuren dat je een mooi rapport maakt over de beste plek voor een nieuwe wijk. En als het rapport klaar is, staat die wijk er allang.’

Bovenaanzicht Mekong Delta

Mekong Delta Digitaal is een van de projecten binnen het ‘Convenant Informatieketen voor Water & Klimaat’. Minister Schultz was onlangs in Vietnam om daar het deltaplan

Staatssecretaris Mansveld: “Zuid-Afrika

aan te bieden, resultaat van een langdurige samenwerking in het land. Lees er meer over op www.dutchwatersector.com

Het Centre of Expertise is een project waarin eThekwini Water and Sanitation (gemeentelijk waterbedrijf van Durban), Stichting Wateropleidingen, Wereld Waternet, Your Man on Site, Netherlands Water Partnership en Vitens Evides International samen optrekken. Het gaat innovaties en ‘best practices’ introduceren bij de water- en sanitatiesector in zuidelijk Afrika. Het Centre of Expertise draait uitstekend, vertelt general manager Leo Meijer (namens Vitens-Evides International gestationeerd in Zuid-Afrika). ‘Er zijn veel showcases in

voorbereiding; een aantal is al af. Daarnaast is onze focus niet alleen meer gericht op Durban, waar we begonnen zijn. We zijn, namelijk heel ver met het formaliseren van de samenwerking met Johannesburg, Port Elisabeth en Kaapstad.’ Doel van alle activiteiten is om de toegang tot de Zuid Afrikaanse markt te vergemakkelijken voor Nederlandse bedrijven met innovatieve producten en diensten. Een van de net opgeleverde showcases is een asset management game, vanuit het Nederlands vertaald, een soort Monopoly over de basisprincipes van asset management in de watersector. Deze showcase is opgezet met het Nederlandse bedrijf Colibri Advies. Zoals steeds worden opgeleverde showcases tegen

staat in de top tien van landen met kansen voor de Nederlandse watertechnologie- en maritieme sector. Via dit akkoord verstevigen we de relatie en openen we deuren voor Nederlandse bedrijven.” Minister Molewa schat dat Zuid-Afrika zijn investeringen in ‘water’ de komende tien jaar moet verdubbelen tot een bedrag van 56 miljard euro. Het land is vooral geïnteresseerd in de Nederlandse hoogwaardige innovatieve watertechnologie. Ook kennis op het gebied van waterbeheer is welkom, zowel bij de overheid als bij het Zuid-Afrikaanse bedrijfsleven.

kostprijs beschikbaar gesteld. En Leo Meijer noemt graag nog een opvallend wapenfeit: ‘Er is nu net een haalbaarheidsonderzoek afgerond voor thermofiele slibvergisting. Vergisting onder een hogere temperatuur dan gebruikelijk levert meer biogas op, terwijl er minder slib overblijft. Deze showcase doen we met Colson BV uit Hulst en hun lokale vertegenwoordiging Aquest. Er wordt nu een pilot voorbereid en we hopen dat de techniek dan full scale de tenderprocedures in kan gaan.’ Alle Nederlandse bedrijven zijn van harte welkom om zich ook met showcase-ideeën te melden bij het Centre of Expertise. Link naar website http://www.coe.org.za

Directeur Robert Breedveld: ‘We waren in Zuid-Afrika op een defensie-beurs. Daar stonden we omdat we onze zuiveringsinstallaties vooral in die sector verkopen. Denk aan het zelfverzorgend inrichten van kampementen bij militaire missies. Bij die beurs hoorde ook een vliegshow, waardoor er ook allerlei andere belangstellenden op af kwamen. Zo raakten we onder meer in gesprek met enkele boeren die last hebben van verontreinigd (grond)water. Dat is natuurlijk slecht voor de gezondheid, maar bijvoorbeeld ook slecht voor het gewas. En het kan gebeuren dat een boer zijn producten daardoor niet mag exporteren. Het aardige is dat je bij zo’n gelegenheid getriggerd wordt om goed naar je eigen business case te kijken. We begeven ons nu

op een heel andere markt, maar we denken dat het ook een heel aantrekkelijke markt is. Het project richt zich op twee kleinschalige ‘end of pipe’ toepassingen. Ten eerste voor schoon drinkwater voor consumenten in de buurt van de Hartbeespoort Dam, in de regio ten noorden van Johannesburg. En ten tweede de toepassing in de agrarische sector, voor een komkommerboer in dezelfde regio. Voor de oplossingen maakt BSS Hollandgebruik van membraantechnologie. Robert Breedveld: ‘Dat is bewezen techniek. De oplossing zit vooral in het goed controleren van de waterkwaliteit, en vervolgens het goed aansturen van de installatie. We maken gebruik van betaalbare ‘off the shelf’-onderdelen. Zo kom je tot een kosteneffectieve aanpak. We zitten enkele tientallen procenten onder de prijs van vergelijkbare oplossingen.’ BSS heeft in de regio een lokale vestiging; die krijgt ondersteuning vanuit Nederland. Na een succesvolle afronding van de haalbaarheidsstudie kan het vermarkten van de installatie na de zomer van 2014 starten, aldus Robert Breedveld: ‘We verwachten belangstelling vanuit de agrarische sector, compounds en horeca, maar bijvoorbeeld ook van ziekenhuizen, scholen en bedrijven. We kunnen heel goed voorrekenen hoeveel potentiële klanten nu kwijt zijn aan de inkoop van water en hoe snel ze dus onze installatie kunnen terugverdienen.’

6 International Water Week

Internationaal 7

International Water Week Amsterdam 2013

Deelnemers tevreden over Holland Business Pavillion

Workshop appropriate finance tijdens IWW voorziet in behoefte watersector

‘Voortbouwen op het succes’

‘Op eigen kracht lukt je dat niet’

Niet blijven denken in ‘uurtje-factuurtje’

De tweede editie van de International Water Week, gecombineerd met de 24ste editie van Aquatech Amsterdam, was een groot succes. Dat vond ook Ger Berg­ kamp, executive director van de Inter­ national Water Association (IWA).

Hoe kijk je terug op de IWW, welk gevoel overheerst? ‘De IWW was een groot succes. De hoge inhoudelijke kwaliteit, de excellente sprekers en het grote aantal tevreden deelnemers bewijzen dat.’

Welk specifiek bijzonder momen­ ten zou je eruit willen lichten? ‘Tijdens de opening en de afsluitende sessies zorgden de uitstekende sprekers en de toehoorders samen voor heel veel positieve energie. Die energie was de hele week tijdens alle activiteiten voelbaar.’

Wat is de belangrijkste waarde van IWW, voor de sector in het algemeen en voor de Nederland­ se sector in het bijzonder? ‘De IWW zorgt voor een internationaal platform voor de uitwisseling van informatie en kennis over de ontwikkelingen in de watersector, samenhangend met de groene economie. Verschillende IWW-sessies lieten zien wat de toonaangevende trends zijn in denken en doen, wereldwijd.’

Welke lijnen kun je vanuit de IWW van dit jaar doortrekken naar de toekomst? ‘De IWW kan voortbouwen op het succes van dit jaar. Dat betekent bijvoorbeeld extra aandacht voor de agenda’s van de groene economie, delta’s en stedelijke ontwikkeling. Dit kan leiden een verdere versterking van het programma, met een focus op

specifieke doelgroepen. Ik denk daarbij onder meer aan decision makers op het gebied van publieke werken en steden, maar ook aan investeerders.’

De cijfers van 2013 Dit zijn de cijfers van de Interna­ tional Water Week en Aquatech Amsterdam: • Meer dan 1000 deelnemers aan de conferentie • Afkomstig uit ongeveer 140 landen • Speciale delegaties uit 40 landen • Jongerenprogramma met 500 deelnemers • Ruim 650 stands op Aquatech • Ongeveer 18.500 bezoekers voor Aquatech • 30 procent van de beursvloer in 2015 (1 tot 6 november) al geboekt

Het Holland Business Pavillion stond tijdens de International Water Week / Aquatech opnieuw in het middelpunt van de belangstelling. Het paviljoen, op een prominente plek in de hal, bestond uit zes ‘eilanden’ met in totaal ruim veertig bedrijven. Er was elke dag van alles te doen en vele internationale delegaties bezochten het paviljoen. De deelnemers waren tevreden over de opzet en het resultaat. Zo ook Harold Paagman, managing director van HAUS Europe bv, producent van decanteercentrifuges, gebruikt voor onder meer de ontwatering van slibstromen. ‘Voor ons is het een heel efficiënte en effectieve manier om onze relaties te ontmoeten én nieuwe relaties aan te boren. Een eigen stand is erg kostbaar, je bent er erg veel tijd aan kwijt en je krijgt op eigen kracht niet de aanloop waar het Holland Business

Pavillion wél voor zorgt. En aanwezigheid op een beurs als deze is voor ons belangrijk. Al mijn relaties bezoeken kost me weken, en hier waren ze allemaal zelf aanwezig. Bovendien heb ik veel nieuwe contacten gelegd. Een stand heeft ook grote voordelen ten opzichte van bellen, mailen of je website. Zeker als je er met een relatief nieuw product staat, zoals wij. Op de stand kunnen mensen onze producten met eigen ogen zien. Je loopt eromheen, je maakt de centrifuge open, je ziet de kwaliteit. Daar zit emotie bij en dat red je niet in die mate met mooie foto’s op je website. Hoe nuttig dat ook is.’ Het Holland Business Pavillion kwam tot stand door samenwerking tussen Water Alliance, NWP, VLM en AquaNL, gesteund door Partners voor Water.

Awards International Water Week Tijdens de International Water Week en Aquatech werden verschillende prijzen uit­ gereikt. Sanergy ging naar huis met de eerste internationale Sarphati Sanitation Award en drinkwaterbedrijf Vitens won de overall Aquatech Innovation Award 2013. Het winnende humuszuurproject van Vitens draait om een een efficiënte toepassing van ionenwisseling. Daarmee is ook van moeilijk te zuiveren grondwater perfect drinkwater te maken, in combinatie met verschillende bestaande membraantechnieken. De reststroom wordt door een nieuwe installatie gesplitst in drie producten: water, zout en humuszuur. Water en zout wordt volledig hergebruikt in het productieproces. Vitens heeft het humuszuur opgewaardeerd tot een als plant- en bodemverbeteraar voor de agrarische sector. Rik Thijssen, manager Business Development van Vitens: ‘Een dergelijke prijs verstevigt niet alleen onze reputatie, maar ook die van Nederland als innovatief speler in de wereldwijde watermarkt. De watersector is soms te behoudend bij het

oplossen van problemen. Reststromen bestaan tenslotte al decennia. Maar door naar ander sectoren te kijken en open te staan voor nieuwe inzichten zijn we in

Rik Thijssen van Vitens neemt de Aquatech Innovation Award in ontvangst van jurylid Cees Buisman

Alle genomineerden voor de Sarphati Sanitation Award en juryleden, links naast burgemeester van der Laan Becky Auerbach van Sanergy

Sanergy werkt in de sloppenwijken van de Keniaanse hoofdstad Nairobi. De organisatie heeft een unieke aanpak. Die begint met de bouw van sanitatiecentra. Kleurige schone betonnen toiletblokken en voorzieningen om je handen te was-

staat dergelijke successen te realiseren. De prijs toont aan dat we op de goede weg zijn door ons afval niet meer als afval te zien, maar als waardevolle reststoffen.’

sen. De uitwerpselen worden verzameld in luchtdicht afgesloten containers. De lokale Sanergy-medewerkers halen die op en brengen ze naar een centrale verwerkingsfabriek voor de omvorming tot biogas en kunstmest.

Voor het programma is een succesvolle franchiseformule ontwikkeld. ‘Het is fantastisch om te zien hoe een kleine ondernemer een carrière maakt in sanitatie’, zei Becky Auerbach van Sanergy tijdens de prijsuitreiking. ‘De franchisenemers komen zelf uit de gemeenschap waar ze hun toiletonderneming hebben. Dat is onderdeel van het succes. Zij krijgen ondersteuning voor de marketing en efficiënte bedrijfsvoering. Sanergy heeft nu 280 ‘Fresh Life’ toiletten en een netwerk van 145 kleine ondernemers. In de sloppenwijken hebben daardoor nu 11.000 mensen toegang tot veilige sanitatie. De Sarphati Sanitation Award wil duurzame sanitatie oplossingen voor het internationale voetlicht brengen en wordt eens in de twee jaar uitgereikt. Naamgever is dr. Samuel Sarphati (1813-1866), de vrijwel onbekende grondlegger van de moderne sanitatie in Nederland.

Het team van Haus

Delegatie Mozambique: spijkers met koppen Maar liefst veertig speciale buitenlandse delegaties bezochten de International Water Week in november. Onder an­ dere in het kader van het Water Mon­ diaal beleid en het Water OS program­ ma. Daaronder ook Mozambique. De Mozambikaanse delegatie bestond uit leden van het recent gevormde bestuur van het Mozambican Water Partnership/ PLAMA (Plataforma Moçambicana de Água) en een vertegenwoordiging van de nationale waterautoriteit van Mo­ zambique, DNA (Direcção Nacional de Águas). Er werden in Amsterdam spij­ kers met koppen geslagen. Peter van den Horn van NWP: ‘Het PLAMA is opgezet naar het model van het NWP en krijgt daarbij ondersteuning van ons. Er is via het toekomstige bestuur ook al een stevige link met Nederland: Royal HaskoningDHV en SNV zitten erin met hun lokale vestiging. Daarnaast is er samenwerking vanuit het MoU dat in oktober 2012 is

ondertekend. Zo zorgen we op verschillende, elkaar versterkende manieren voor een goede aansluiting van de Nederlandse watersector. ’ Het PLAMA gaat bijdragen aan betere informatievoorziening, marketing en lokale marktontwikkeling, zoals het opzetten van een subsidieregeling voor het stimuleren van innovatie. Peter van den Horn: ‘De toekomstige bestuursleden hebben tijdens de IWW nuttige en plezierige gesprekken gevoerd met bestuursleden en de directeur van NWP. Er zijn goede werkafspraken gemaakt voor de oprichting van het PLAMA en de concrete acties, die daarna zullen volgen. Zo komen er bijeenkomsten waar informatie wordt gegeven over projecten die de overheid naar de markt gaat brengen.’’ Dit alles om de lokale watersector te versterken. De betrokkenheid van NWP kan daarbij een belangrijke bijdrage leveren voor samenwerking met de Nederlandse watersector.’

Het vergroten en benutten van commerciële kansen voor de Nederlandse water­ sector is niet alleen een kwestie van kennis en ervaring. Bijna net zo belangrijk is de financiering. Alle reden om er tijdens de afgelopen International Water Week een drukbezochte workshop aan te wijden. Mede-organisator Hein Gietema van CSC Strategy & Finance: ‘Het leeft enorm, iedereen zoekt naar goede oplossin­ gen. Nederlandse bedrijven staan vaak niet te springen om substantieel mee te financieren, een goed instrumentarium ontbreekt nog en grote andere landen hebben veel meer power. Je moet dus slim en snel zijn.’ Grote infrastructurele werken vergen enorme investeringen. Deels heeft de betrokken overheid dat geld zelf niet, en is er aanvullende financiering noodzakelijk om het project van de grond te krijgen. Anders bestaat de opdracht eenvoudig niet. Maar, benadrukt Hein Gietema: ‘Ook in algemene zin zijn partijen in het voordeel die zelf financiering meebrengen. Nederland heeft die traditie niet zo, maar is natuurlijk ook niet groot. Andere landen, zoals China, India en Brazilië werpen zich met veel meer brute kracht in de strijd. Ze bieden alles: ontwerp, financiering, bouw, beheer. Ze geven er desgewenst nog een heel sportstadion bij en je mag in olie betalen. Daar kun je als klein land niet tegenop. En zeker niet wanneer je blijft denken in uurtje-factuurtje. Nederlanders willen gewoon betaald worden voor hun

werk. Dat klinkt logisch, maar die aanpak begint zo langzamerhand echt dinosaurusachtige trekjes te vertonen.’

Beter dan anderen Hoe pak je het dan aan, is de volgende vraag. Het antwoord, volgens Hein Gietema: ‘Je moet het slim spelen. Ondanks alle concurrentie kunnen we sommige dingen gewoon beter dan de anderen. Daar moet je als bedrijf gebruik van maken door in de beginfase waarde en commitment van de klant te creëren. Niet alleen door technische kennis te etaleren en over te dragen, maar ook door na te denken over de gehele project cycle. Daarbij spelen ook financiering en management een rol . Dat vergt creativiteit en voorinvesteringen. Ook de Nederlandse publieke sector kan hierin een rol spelen.’

Drukte en geanimeerd publiek tijdens de workshop ‘appropriate finance’

Je kunt er ook voor zorgen dat Nederlandse expertise hoog in de boom zit in een project development unit. Neem een land als Myanmar. Dat wil uit het isolement komen en heeft grote behoefte aan hoogwaardig technisch advies maar misschien nog meer aan projecten op de grond. Zo’n ‘embedded’ expert moet er óók voor zorgen dat er goede aanbestedingen komen, waarin niet alleen naar de kosten wordt gekeken en niet

per definitie de goedkoopste wint. En mijn voorstel zou zijn om de betaling van zo’n expert afhankelijk te maken van geslaagde aanbestedingen om aligned interest met een gastland te verkrijgen. Zo vergroot je de kansen van westerse bedrijven, die kunnen concurreren op betaalbare kwaliteit. Zoals Nederland. We hebben de naam dat we een handelsland zijn, met kooplieden die weten hoe ze geld moeten verdienen.

Maar op dit gebied laten we het te weinig zien. Wij kunnen meer initiatief tonen. Waarbij we dan natuurlijk rekening dienen te houden met de sterke kanten, maar ook met de beperkingen van ons bedrijfsleven en onze overheid.’ De workshop ‘appropriate finance’ werd georganiseerd in opdracht van het programme Water OS. Kijk hier voor het verslag en de film.

New York showcase van Nederlandse expertise Op de avond van 29 oktober 2012 raas­ de de orkaan Sandy over New York en omgeving. De schade was enorm. Nu, een jaar later, is er veel gebeurd. En de tijd is ook goed besteed aan het naden­ ken over en werken aan duurzame op­ lossingen. De Nederlandse watersec­ tor speelt daarin een opvallende rol, waardoor New York zich op verschil­ lende manieren ontwikkelt tot show­ case van Nederlandse expertise. Een kernachtig overzicht.

1 Overheid toont snel initiatief • In maart tekenden minister Schultz en en haar Amerikaanse ambtsgenoot Shaun Donovan een overeenkomst over nauwere samenwerking tussen beide landen op het gebied van rampenpreventie, duurzame planning en waterinfrastructuur. Donovan, tevens voorzitter van de Hur-

ricane Sandy Rebuilding Task Force van president Obama, bracht kort daarvoor al een bezoek aan Nederland om uit eerste hand te vernemen hoe Nederland omgaat met de aanhoudende dreiging van overstromingen. Onderdeel van het werkbezoek van minister Schultz was ook de deelname aan een Ronde Tafelconferentie, waaraan ook Nederlandse bedrijven deelnamen. • Van 10 tot 12 juli vond een tweede Ronde Tafelconferentie plaats. In nauw overleg met de Nederlandse ambassade in Washington en het Consulaat Generaal in New York heeft NWP het programma voorbereid en de inbreng van de ongeveer twintig Nederlandse deelnemers gecoördineerd. Tijdens de conferentie werkten Nederlandse en Amerikaanse experts aan beschermende maatregelen voor de Rockaways, een kwetsbaar gebied dat

Artist impression waterfront New York, van bureau OMA

door Sandy grotendeels overstroomde. • De teams van de Ronde Tafel hebben hun uitgewerkte ideeën gepresenteerd op de Water Conferentie H2O9, op 9 en 10 september in New York. Deze conferentie werd mede mogelijk gemaakt door het ministerie van I&M, de gemeentes Amsterdam en Rotterdam, een aantal bedrijven en NWP als samenwerkend sponsor. Minister Schultz was ook hierbij aanwezig.

bij het initiatief ‘Rebuild by design’. Dat is een inspirerende prijsvraag die moet leiden tot concrete, stedebouwkundige en architectonische oplossingen die de region duurzaam weerbaar maken. Er zijn tien teams geselecteerd; in maar liefst vier daarvan zit Nederlandse expertise. Een van de teams wordt aangevoerd door OMA, het architectenbureau van Rem Koolhaas. Na de analyse-fase zijn de teams nu bezig met de ontwerpfase.

2 Rebuild by design

3 Nederland aan het werk

De Hurricane Sandy Rebuilding Taskforce coördineert de wederopbouw van de door de orkaan Sandy getroffen gebieden in de staten New York en New Jersey. Henk Ovink, waarnemend directeur-generaal Ruimte en Water van I&M maakt sinds maart gedurende zes maanden deel uit van de taskforce. Hij was ook betrokken

Nederlandse expertise wordt niet alleen ingezet bij het maken van plannen. De sector heeft in New York en omgeving al verschillende opdrachten in de wacht gesleept: • Gouverneur Andrew M. Cuomo van de staat New York maakte vorige maand bekend dat er in risicovolle gebieden zo’n 1.350 meter opbouwbare waterkeringen van het Nederlandse Dutchdam zullen worden aangelegd. De waterkeringen kunnen gewoon in straten worden aangebracht, en bij een calamiteit snel worden uitgeklapt tot een hoogte van tenminste 3,5 meter . Cuomo noemde de waterkeringen “one of the most exciting available options for what we’re dealing with.” • Arcadis gaat de ziekenhuizen van de New York City Health and Hospitals Corporation helpen zich beter te beschermen tegen overstromingen. Drie van de ziekenhuizen kwamen na Sandy gedeeltelijk onder water te staan. Alle drie liepen aanzienlijke schade op en één ziekenhuis moest honderden patiënten evacueren. Arcadis stelt nu een plan op om de ziekenhuizen beter bestand te maken tegen de gevolgen van toekomstige

superstormen. Ook gaat Arcadis met behulp van computermodellen verschillende scenario’s testen voor toekomstige bedreigingen van New York, zoals orkanen en de stijging van de zeespiegel als gevolg van klimaatverandering als de. Het bedrijf gaat vervolgens kijken wat de beste bescherming biedt. Daarbij gaat het niet alleen om het bouwen van dijken, maar ook om versterking van de infrastructuur van de stad. • De Vrije Universiteit is al langere tijd betrokken bij onderzoek naar de mogelijke en gewenste bescherming van New York tegen orkanen en zware stormen. De VU werkt daarvoor samen met de prestigieuze instituten Massachusetts Institute of Technology (MIT) en de universiteit van Princeton. • Fugro kreeg de week na Sandy al opdracht om een hoogtekartering te maken van de hele kust van Connecticut, en zo de schade aan de kust in beeld te brengen. Later kreeg Fugro de opdracht om met zwaartekrachtmetingen het werkelijke nulniveau in het gebied te meten, zeg maar het NAP van New York. Door onder meer bodemdaling dienen de lokale hoogtemodellen periodiek gecontroleerd te worden voor lokale afwijkingen. • Tygron, opgericht door studenten van de TU Delft en doorgroeier van de YES!Delft Incubator, gaat in de VS zijn software inzetten voor integrale gebiedsontwikkeling. Het bedrijf heeft software ontwikkeld waarmee gebiedsprocessen door middel van simulaties in kaart gebracht kunnen worden in een virtuele 3D wereld. Zo ontstaan games die complexe vraagstukken omtrent gebiedsontwikkeling verhelderen en daarmee de voortgang versnellen.

8 yep water

Whatsapp met: Sandra van Soelen in Kenia Sandra van Soelen (23) raakte vanuit haar studie Sustainable Development geïnteresseerd in water management in Afrika. Ze meldde zich dan ook meteen aan voor YEP Water en ging dit najaar voor SNV naar Kenia, voor een periode van twee jaar. Via Whatsapp vertelt ze over haar ervaringen.

Hoi Sandra, wat ben je deze week aan het doen?

Wat is volgens jou de grootste uitdaging, wat is het lastigst?

Ik ben net van Nairobi naar Kisumu gevlogen. Deze week ga ik samen met een collega naar twee communities om het proces naar meer privaat beheer van de watervoorziening te ondersteunen.

Een privaat bedrijf wordt niet altijd geaccepteerd door de lokale bevolking. Ze voelen zich nu eigenaar en zijn bang dat een private partij de systemen gaat afpakken en water duurder gaat maken. Het is ook lastig om private bedrijven te vinden die de systemen willen beheren. Daarnaast is in Kenia de structuur van de overheid aan het veranderen, ook voor de drinkwaterlevering. Dat kan gevolgen hebben voor het project.

Wat wordt er dan vooral beter?

Het is de bedoeling dat het een meer bedrijfsmatige vorm krijgt, waarbij ook winst wordt gemaakt, die dan weer in het systeem wordt geïnvesteerd. Het idee is dat meer commerciële watervoorzieningen op langere termijn duurzamer zijn en beter blijven functioneren. Ook gaat het om het terugdringen van water, waarvoor niet wordt betaald, ten gunste van betere kwaliteit water.

Wat is je tot nu toe vooral opgevallen?

De passie van de mensen met wie we samenwerken, zowel de overheid als de mensen in de dorpen. Dat geeft me veel energie!

Waar gaat het nu niet goed?

De mensen uit de dorpen hebben vaak niet voldoende capaciteit om de systemen te beheren, vooral om het te repareren. Daarnaast wordt er voor een groot deel van het water niet betaald en zijn de systemen over het algemeen niet efficiënt.

Wat wil je in je Kenia-periode vooral bereiken?

Ik wil graag dat mijn werk hier een positieve invloed heeft, dat de watersystemen beter gaan werken. Dus bijvoorbeeld dat een drinkwater-ondernemer succes heeft in een dorp, mede omdat hij wordt geaccepteerd door de inwoners.

Willen mensen voor drinkwater betalen?

Ja, de dorpen die ik nu heb bezocht hadden daar geen problemen mee.

Hoeveel mensen bereik je met het project?

We mikken op ruim 80.000 mensen aan het eind van 2014.

Veel animo voor YEP Water Via YEP Water, een programma om jong waterta­ lent een vliegende internationale start te geven, zijn er nu veertien jonge waterprofessionals aan de slag, en de volgende lichting is op komst. Het project loopt uitstekend. 21 nieuwe functies zijn aangemeld, in de tweede helft van november konden kandidaten zich opgeven. Twee speed­ dates / sollicitatieworkshops zorgden vervolgens voor de koppeling van professionals aan functies in een van de landen in het Fonds Duurzaam Water. De nieuwe lichting gaat in januari in training. En daarna start - half april - alweer de werving van functies voor de derde lichting. Meer weten? Kijk op www.yepwater.nl

Over deze krant Deze krant belicht internationale projecten, programma’s en ontwikkelingen in de Nederlandse watersector. Centraal staan de internationale programma’s van de ministeries Infrastructuur en Milieu, Economische Zaken en Buitenlandse Zaken: oa Partners voor Water en Water Mondiaal, Water en Ontwikkelingssamenwerking (Water OS), Yep Water en het DRR team. Deze krant belicht de resultaten van deze programma’s. Daarnaast richt deze krant zich op de ontwikkelingen rond het kernteam export en promotie en op aansprekende

cases van partijen in de watersector. De krant wordt verstuurd aan 1500 abonnees en los verspreid in de watersector. Deze krant wordt gemaakt door het NWP in samenspraak met Agentschap NL, samen uitvoerders van het programma Partners voor Water dat de krant mogelijk maakt. Voor meer informatie over de programma’s, contactpersonen en voor abonnementen: [email protected]

Colofon Agentschap NL, unit Partners voor Water Contact: [email protected] Netherlands Water Partnership Contact: [email protected] links: www.dutchwatersector.com www.partnersvoorwater.nl www.yepwater.nl www.agentschapnl.nl www.nwp.nl

Voor updates en alle achtergrond­ informatie uit deze krant: www.partnersvoorwater.nl, onder publicaties

Teksten en coordinatie Bauke ter Braak Inhoud en eindredactie Christina Boomsma, NWP ism Agentschap NL Opmaak Kris Kras Design Voor meer informatie [email protected] Uitgave December 2013