Water. Goed voor elkaar! Model Profielschets Waterschapsbestuurders ChristenUnie
Dit is een model profielschets voor ChristenUnie-kandidaten voor het alge1 meen en dagelijks bestuur van waterschappen. Het model is opgesteld door het partijbureau van de ChristenUnie. Het verantwoordelijke bestuur van de Provinciale Unie van de partij dient conform het Reglement Kandidaatstelling een profielschets voor te leggen aan de Provinciale Unievergadering. © ChristenUnie, Amersfoort, maart 2008
1
Zie http://www.uvw.nl/waterschappen.html of http://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_Nederlandse_waterschappen Water. Goed voor elkaar! Model profielschets Waterschapsbestuurders ChristenUnie - 1
1 Inleiding In tegenstelling tot Rijk, provincies en gemeente zijn waterschappen functioneel bestuur. Zij hebben de verantwoordelijkheid voor één set van taken in een bepaald gebied en niet voor het algemeen belang of het totaalpakket in een gebied. Rijk, provincies en gemeente hebben in principe een onbepaalde taak, terwijl de taak van waterschappen bepaald is. Qua oppervlak zijn waterschappen gemiddeld half zo groot als een provincie. De indeling loopt volgens stroomgebieden, waardoor grenzen niet altijd samenvallen met gemeente- of provinciegrenzen Er is nog een belangrijk verschil. In tegenstelling tot de Tweede Kamer, provinciale staten en gemeenteraden zijn de waterschappen monistisch. Dat betekent dat de dagelijkse bestuurders (heemraden of soms hoogheemraden genoemd) gekozen worden uit het midden van het algemeen bestuur en daar vervolgens ook deel van blijven uitmaken (en daar mogen meestemmen). De dijkgraaf wordt niet gekozen, maar benoemd door de Kroon en is 2 voorzitter van zowel het algemeen als het dagelijks bestuur. Het dagelijks bestuur van dijkgraaf plus heemraden is vergelijkbaar met het college van burgemeester en wethouders. Door de invoering van het lijstenstelsel bij de verkiezingen in november 2008 zullen in het algemeen bestuur van de waterschappen fracties gevormd gaan worden. Daardoor zal de dynamiek van vergaderen en politiek bedrijven waarschijnlijk veranderen. Hoeveel valt moeilijk te voorspellen. Bestuurders van de ChristenUnie zullen aan de ontwikkeling van structuur en cultuur een bijdrage moeten kunnen leveren. Als ChristenUnie willen wij de gerichtheid op consensus en representativiteit van het dagelijks bestuur blijft bestaan. Het bestuur mag wel iets politieker worden, maar niet té. Voor de selectie van een waterschapsbestuurder kan onder andere gebruik worden gemaakt van een profielschets. Bij het maken van zo’n profiel kunnen verschillende vragen worden gesteld, zoals: • •
welke functies vervult deze bestuurder? welke eisen worden aan deze bestuurder gesteld?
2
Een heemraad is een lid van het dagelijks bestuur van een waterschap. Een heemraad heeft een in grote lijnen vergelijkbare functie als een wethouder bij een gemeente. Een heemraad wordt door het algemeen bestuur van een waterschap gekozen in het dagelijks bestuur van een waterschap. Het dagelijks bestuur van een waterschap wordt ook wel college van dijkgraaf en heemraden genoemd. Bij enkele waterschappen in het westen van Nederland wordt een lid van het dagelijks bestuur hoogheemraad genoemd in plaats van heemraad. Bij de waterschappen in het oosten van Nederland wordt de term heemraad of hoogheemraad minder gebruikt en wordt de leden van het dagelijks bestuur simpelweg als DB-lid aangeduid. Water. Goed voor elkaar! Model profielschets Waterschapsbestuurders ChristenUnie - 2
2 Functies De taken van de algemene besturen van waterschappen zijn controlerend, kaderstellend, vertegenwoordigend en budgetbepalend. De taken van de leden van het dagelijks bestuur zijn beleidmakend en uitvoerend. Naast het controlerende aspect is er het volksvertegenwoordigende aspect. De vertegenwoordiger luistert naar de bevolking, neemt dit mee in zijn afwegingen en beslist vervolgens op basis van het algemeen belang (ter voorkoming van het idee van een belangenpartij).
De taken van het waterschap: • • • • •
Beheer en onderhoud van dijken Beheer oppervlakte water Zuivering afvalwater Vaarwegen Muskusratten bestrijding
Het waterschap houdt zich bezig met: • • • • • • •
Beleid Planvorming Realisatie projecten Beheer/watersysteembesturing Onderhoud (b.v. baggerwerk) Vergunningverlening (lozingen, steigers etc) Handhaving
De belangrijkste vraagstukken: • • • • • • •
Waterbeheersplan Begroting + belastingtarieven Kader Richtlijn Water (verbetering waterkwaliteit en ecologie) Waterbeheer 21 eeuw (klimaatverandering, voorkomen wateroverlast) Watergebiedsplannen + peilbesluiten Stedelijke waterplannen (samenwerking met gemeenten) Waterkansenkaart, Waterakkoorden, etc.
Tijdsbesteding en vergoeding: Lid Algemeen Bestuur (AB), uitgaande van 10 AB vergaderingen per jaar én betrokkenheid bij voorlichtingsactiviteiten, inspraakavonden etc. minimaal 10 -20 uur per maand,
Water. Goed voor elkaar! Model profielschets Waterschapsbestuurders ChristenUnie - 3
Een lid van het Dagelijks Bestuur besteedt, afhankelijk van onderlinge afspraken en rolopvatting van de DB-leden, zo’n 2 tot 3 dagen per week aan het waterschapswerk De vergoeding voor AB-leden bedraagt ongeveer € 375 per maand. Een DB lid ontvangt een beloning van ca. € 3.500 per maand (bij 40% tijdsbesteding).
Water. Goed voor elkaar! Model profielschets Waterschapsbestuurders ChristenUnie - 4
3 Eisen De drie P’s: • • •
Programma Presentatie Persoonlijkheid
De eisen die een politieke functie met zich meebrengt zijn in drie kerngebieden onder te verdelen. Deze drie gelden als toetssteen bij zowel het scouten van nieuw talent als het begeleiden van werkzaam talent. Programma & Inhoud Kennis en inzicht betreffende standpunten, normen en waarden van de ChristenUnie, kennis van politieke en maatschappelijke verhoudingen, deskundigheid op ten minste één beleidsterrein. Presentatie & Communicatie Beoordelingsvermogen, debatvaardigheid, spreken in het openbaar, het schrijven van artikelen, onderhandelen. Persoonlijkheid Uitstraling, houding en motivatie. Hoewel dit laatste punt minder concreet is dan de andere twee en daardoor ook moeilijker meetbaar, moet het in de weging wel degelijk meegenomen worden.
Het is voor de waterschapsbestuurders van belang dat ze affiniteit hebben met watervraagstukken en beleidsvoorstellen (vaak behoorlijk technisch en/of financieel) kunnen beoordelen in het licht van de door de ChristenUnie gewenste maatschappelijke koers. Andersom moeten ze vanuit de maatschappelijke vraagstukken hoofdlijnen kunnen aangeven die van belang zijn voor het waterbeheer. Beleid bij waterschappen is vaak lange termijn. Dat vraagt overzicht en geduld. Aan een goede waterschapbestuurder kunnen enkele eisen gesteld worden.
Beoordelingsvermogen Een vertegenwoordiger van de ChristenUnie moet wikken en wegen om tot een goed oordeel te komen. Hij of zij moet zelfstandig alternatieven kunnen toetsen aan de normen en waarden van de ChristenUnie. Daartoe moeten er ter zake doende gegevens verzameld worden. Een vertegenwoordiger moet goed kunnen analyseren (hoofd- en bijzaken onderscheiden) en in staat zijn om een beknopt overzicht te geven van een ingewikkeld bestuursprobleem. Hij of zij moet een doel bepalen, een lijn uitzetten en daaraan vasthouden.
Uitgangspunten Een vertegenwoordiger moet kennis bezitten van en inzicht hebben in de normen en waarden van de ChristenUnie. Het gaat er niet alleen om dat een vertegenwoordiger christen is, maar ook hoe hij of zij de vertaalslag maakt van christelijk-politieke uitgangspunten naar concreet beleid. Het algemeen belang moet voorop gesteld worden. Vanuit de eigen uitgangspunten wordt constructief gezocht naar een aanvaardbaar politiek besluit. Een goede vertegenwoordiger is herkenbaar voor de kiezers, heeft inzicht in de relevante bestuurlijke kaders en kent de grenzen van het compromis. Uiteraard moet de bestuurder kunnen instemmen met het verkiezingsprogramma voor het eigen waterschap en zich daar de volle periode voor in willen zetten.
Politieke en maatschappelijke verhoudingen Een vertegenwoordiger dient inzicht te hebben in maatschappelijke en politieke verhoudingen, zowel bestuurlijk als in de partij en daar goed mee om kunnen gaan en op in kunnen spelen.
Deskundigheid Hij of zij heeft deskundigheid op één of meer terreinen van het waterschap. Belangrijk is ook dat een vertegenwoordiger het vermogen heeft om bestuurlijke documenten te begrijpen.
Water. Goed voor elkaar! Model profielschets Waterschapsbestuurders ChristenUnie - 5
Vaardigheden De volksvertegenwoordiger moet in staat zijn om goed in een team te werken, vaardig zijn in het initiëren en onderhouden van contacten met zowel de eigen achterban als kiezers en collega-bestuurders, in staat zijn anderen mee te krijgen (enthousiasmeren) en verder bekwaam zijn op de volgende terreinen: • • • • • • •
Spreken in het openbaar; Schrijven van teksten; Onderhandelen; Omgaan met meningsverschillen en conflicten; Plannen; Stellen van prioriteiten; Correct presenteren.
Aanvullend voor dagelijks bestuurders: • • • • •
Kan leiding geven Is stressbestendig Kan omgaan met media Is onafhankelijk, kritisch en resultaatgericht Bij voorkeur (ruime) bestuurlijke ervaring en bij voorkeur op een water gerelateerd terrein.
Motivatie Een vertegenwoordiger wordt in de eerste plaats gemotiveerd door zijn of haar christelijke betrokkenheid en bewogenheid met de samenleving (gedrevenheid/roeping/missie). Van een volksvertegenwoordiger van de ChristenUnie wordt een positief christelijke geloof/levenshouding verwacht. Het lidmaatschap van een volksvertegenwoordigend orgaan kost offers. De risico’s van een politieke uitglijder, en het beslag op de vrije tijd zijn niet gering. Wie het echter een tijd heeft gedaan, ontvangt veel terug aan sociale contacten en bestuurlijk inzicht, en ziet als het goed is ook vrucht van zijn/haar inspanningen.
Mentaliteit Van een volksvertegenwoordiger verwachten wij een stabiele en evenwichtige uitstraling en manier van omgaan met vraagstukken, moed, goed luisteren, kritiek positief waarderen, aanspreekbaarheid, betrouwbaarheid en eerlijkheid.
Invloed De volksvertegenwoordiger moet samen met andere spelers in staat zijn (bestaand) beleid te ontwikkelen of bij te sturen. Het spreekt vanzelf dat geen enkele vertegenwoordiger aan al deze vereisten kan voldoen. Het bovenstaande kan wel dienen als een toetsingskader voor de selectie van kandidaten.
Water. Goed voor elkaar! Model profielschets Waterschapsbestuurders ChristenUnie - 6
4 Bewilligingverklaring Voor alle kandidaten geldt dat zij conform het Reglement Kandidaatstelling en Verkiezingen lid moeten zijn van de ChristenUnie, dat hun kandidatuur dient te voldoen aan de eisen van de wet, en dat zij de Bewilligingverklaring van de ChristenUnie dienen te tekenen.
Water. Goed voor elkaar! Model profielschets Waterschapsbestuurders ChristenUnie - 7
