BORNEGO COLLEGE GOED VOOR ELKAAR!

voorjaar 2015

OLLEGE BORNEGO C

GOED VOOR ELKAAR! W W W. B O R N E

GO.NL

Inhoud

Inhoudsopgave..............................................................................2 Colofon..........................................................................................2 Mens tussen mensen....................................................................3

Oud-Bornego

Bornego





Verbouw Bornego Lyceum ....................................................... 4 Bornego in actie voor Edukans Wat vooraf ging: De reis............................................................ 4 Dinsdag 9 juni: ­Actiedag...........................................................5 Even voorstellen: Henk Stam.................................................... 5 Contactinformatie......................................................................19

Junior Over betrokkenheid en ballonnen oplaten...............................6 Remmen, inhalen of uitwijken?.................................................7 Dave en Nick werden gescout ................................................. 7

Oud-Bornego’er Mayke danst zich naar de top........................11

Beugel Over doorlassen, dik op dik en dik op dun...............................13 Sarah over een jaar LAKS..........................................................14 “Wij zijn een heel goed team”...................................................14 Beter lezen? Kilometers maken!................................................15

Lyceum Elske en Marten sjongend nei de finale....................................17 Een PWS over tarte tatin en crème brûlée................................17 Peter schopte het ver bij Olympiade.........................................18

Column Begroetingsrituelen...................................................................20

Joure

Klas 1a maakte nestkasten.........................................................9 Roze duinen op een fantasie-eiland..........................................9 Duurzaam bouwen bij biologie.................................................10 De toppers van Joure................................................................. 10

Mijn vakken

2

8 Docent aardrijkskunde en biologie Henk IJdema

Mijn Talent

12 Lars Wijnalda

Onze projecten

16 Maaike Nies, Gwen Kamstra en Ilse Feijer (en Esther Kinderman)

Colofon @Bornego is een uitgave van het Bornego College en verschijnt tweemaal per jaar. Dit magazine wordt verspreid onder alle ouders van leerlingen van onze school en andere geïnteresseerden in het Bornego College.

Dank! Dit nummer werd mede mogelijk gemaakt door Abby, Alex, Anne, Bauke, Carl, Dave, Djura, Elske, Erik, Esther, Ferdie, Gwen, Ilse,

Jan, Jannie, Jelle, Jody, Julia, Lars, Maaike, Marten, Marije, Maureen, Melle, Michael, Michel, Nick, Nynke, Patrick, Peter, Rowan, Sarah, Thomas, Anneke van der Schaaf, Henk Stam, Henk IJdema, Mayke van Veldhuizen, Monika Stoffels en Riette Haitsma allen hartelijk dank! Vragen, opmerkingen of suggesties voor @Bornego kunt u mailen naar Jildou Bloem, Stafmedewerker Communicatie, via [email protected].

Opmaak Visser & de Graef Communicatie Druk Marne Drukkers, Leens Niets uit deze uitgave mag worden gepubliceerd zonder toestemming van het Bornego College. Nieuwsberichten en belangrijke actuele mededelingen kunt u vinden op onze website en in de digitale nieuwsbrief.

Mens tussen de mensen De laatste @bornego van dit schooljaar ligt voor u. Een @bornego met veel uitblinkers: talentvolle (oud)-leerlingen. Jonge mensen die stuk voor stuk ontdekken waar hun belangstelling ligt, waar ze zich voor willen inzetten en zich verder in willen ontwikkelen. Al onze leerlingen zijn uitblinkers op hun eigen manier en op hun eigen ­terrein. Op het Bornego College proberen we hen de gelegenheid te geven om te ontdekken waar ze passie voor hebben. Dat maakt immers dat je kunt uitblinken. In deze @bornego ook aandacht voor de andere kant. Voor die kinderen die niet zo veel kansen krijgen om zich verder te ontwikkelen. Twee van onze leerlingen, Bauke en Maureen, zagen het met eigen ogen tijdens hun reis naar Ethiopië in het kader van Going Global. Zij zagen dat goed onderwijs helemaal niet zo vanzelfsprekend is. Dat maakte diepe indruk. Op dinsdag 9 juni staan we met z’n allen stil bij het belang van goed onderwijs voor alle kinderen. Dat doen we met een actiedag. Die actiedag houden we in het kader van ons vierde lustrum. Dit jaar bestaat het Bornego College twintig jaar in de huidige vorm en daar zijn we trots op. We zijn vooral trots op al die leerlingen die op het Bornego College hebben ontdekt waar het om draait. Niet alleen om de kennis en de kunde, maar vooral om wat het betekent om als mens tussen de mensen te staan. Met hopelijk stevige grond onder de voeten: een fundament van normen en waarden waarop je verder kunt bouwen.

Frits Hoekstra, Directeur - bestuurder

@bornego

Ik wens u/jullie veel leesplezier en succes met de laatste loodjes van dit schooljaar.

3 voorjaar

Omdat je ziet dat het nuttig is wat je leert, dat het echt wordt gebruikt, is het ook makkelijker om te leren, omdat je dan zoiets hebt van ‘oh, het is echt ­belangrijk wat ze hier vertellen’ (leerling)

Bornego

Verbouw Bornego Lyceum In maart van dit jaar is een start gemaakt met de verbouwwerkzaamheden op Bornego Lyceum. De komende tijd zal daar nog verder worden gewerkt aan de realisatie van een mooie nieuwe mediatheek en extra onderwijsruimtes. Om alle leerlingen ook de komende jaren goed te kunnen huisvesten, is er op Bornego Lyceum behoefte aan meer ­lokalen. Deze worden gerealiseerd op de eerste verdieping van het schoolgebouw, op de plek waar tot nu toe de ­mediatheek is gesitueerd. Bij de start van het nieuwe ­schooljaar zullen de nieuwe lokalen klaar zijn voor gebruik. Naar verwachting geldt dat ook voor de mediatheek.

Mediatheek De mediatheek krijgt een nieuwe plek bij de entree op de ­benedenverdieping. Het wordt een moderne, lichte ruimte waar zo’n 120 leerlingen kunnen werken. Voor de nieuwe mediatheek wordt de voormalige garderobe uitgebreid naar buiten.

4

Tijdens de verbouwing wordt ook gewerkt aan een duidelijk zichtbare leerlingenentree, met een balie waar elke bezoeker voor het Lyceum terecht kan. De gedateerde kleedkamers bij de gymzaal worden aangepakt en we gaan kijken of we de aula lichter kunnen maken met bijvoorbeeld lichtkoepels.

Wifi De komende maanden wordt bovendien het wifi op Bornego Lyceum vernieuwd, zodat er overal - ook in de nieuwe mediatheek en lokalen - goed en stabiel wifi is, dat geschikt is voor drie devices per persoon.

Bornego in actie voor Edukans Wat vooraf ging: De reis

1418 Perspec4ef  uitbouw

Variant  vol  glas

In de voorjaarsvakantie reisden Bauke Haanstra (Lyceum) en Maureen Ypma (Beugel) met Going Global (Edukans) als ­Bornego-ambassadeurs naar ­Ethiopië. De reis maakte een ­onuitwisbare indruk op beide ­Bornego-leerlingen. De armoede en vooral de verschillende manieren van denken zorgden ervoor dat

de Bornego’ers thuis in Friesland even moesten bijkomen van alle ervaringen Zicht  vanaf   fietsenstalling en hun ‘Afrikater’. In april was het echter tijd om die ervaringen te delen met hun medescholieren en hen warm te maken voor de actiedag in juni.

Presentaties Dat deden Maureen en Bauke via ­presen­taties die ze gaven aan alle klassen. Een pittige klus, want daardoor ­beleefden ze de reis telkens opnieuw. “Ik vond het uitputtend om elf keer ­dezelfde presentatie te geven,” erkent Bauke. De reis zit nog vers in zijn ­geheugen. “Dat krijg je ook niet zo ­gemakkelijk uit je systeem,” denkt hij.

Berichtgeving in de media of vragen van klasgenoten herinneren hem nog dageStudio  Penders lijks aan Ethiopië en de leeftijdsgenoten daar. Bauke heeft ook een tastbaar bewijs van zijn reis dat hem dagelijks doet stilstaan bij de rijkdom en vrijheid waarin hij leeft. “Dit kettinkje kreeg ik van mijn buddy (het maatje dat Bauke in Ethiopië begeleidde red.),” zegt Bauke terwijl hij het kruisje laat zien. “Het christelijk ­geloof is daar heel belangrijk en mijn buddy droeg het iedere dag.” Nu draagt Bauke het kettinkje dagelijks. “En dat vind ik heel bijzonder.”

>>

01 | 08

Bornego

>> Dinsdag 9 juni: ­Actiedag

Als deze @bornego op de mat valt, staat de actiedag voor Edukans al bijna voor de deur. Een sponsorestafette tussen Heerenveen en Joure en twee fancy fairs moeten ervoor zorgen dat het streef­ bedrag van 18.000 euro (!) wordt ingezameld voor het onderwijs in Ethiopië. Alle klassen hebben de taak gekregen een activiteit te bedenken voor de fancy fair. In Joure wordt deze ’s ochtends ­gehouden en ’s middags is er een markt bij Bornego Lyceum en Junior aan de Kingweg in Heerenveen. Deze

Maureen en Bauke

markt begint om 12.00 uur en duurt tot 17.00 uur met om 15.00 uur een speciale veiling. Komt allen!

Actielied Speciaal voor de actiedag schreef docent Derwent Christmas het lied ‘Voor elkaar’, waarvoor zijn collega Eric Luth de muziek schreef. Daar bleef het niet bij. Samen met ­enkele docenten en leerlingen doken ze de studio in en namen het ‘Band Aid-achtige lied’ op. Ook zorgden ze voor een ­videoclip. De dvd is tijdens de actiedag (en in de voorverkoop) te koop.

Even voorstellen: Henk Stam Sinds een tijdje is Henk Stam als interim vestigings­ directeur verbonden aan het Bornego College, aan ­Bornego Lyceum om precies te zijn. Mogelijk bent u zijn

godsdienstdocent gaf Henk vervolgens les vanuit levensvragen die ook leerlingen bezighouden. Hij maakte nog een uitstapje naar Luxemburg waar hij deels als docent werkte op de internationale school en deels zijn ­predikantschap kon op pakken. Via Zeeland waar hij ervaring opdeed in de schoolleiding kwam hij uiteindelijk in Friesland terecht. Op het Dockinga College werkte hij aan een ­verbindende visie als directeur bestuurder. Januari vorig jaar stopte hij om de focus tijdelijk op andere zaken te leggen. Sinds begin dit jaar is hij terug in de onderwijsbranche.

­tegen­gekomen. Hoogste tijd om Henk wat uitvoeriger aan u voor te stellen.

Rode draad Het is de rode draad geworden in zijn leven en in alle dingen die hij doet en heeft gedaan. Zo was hij na zijn afstuderen korte tijd legerpredikant en vervolgens gemeentepredikant. Daar ontdekte hij dat er weliswaar heel veel jongeren christelijk onderwijs volgen, maar dat zij bepaald niet de kerkdeuren plat lopen. De plek om hun te bereiken was dus op die scholen. Als

Als vestigingsdirecteur zal Henk dit lopende en het volgende schooljaar bij ons op school te vinden zijn. Hij is verant­ woordelijk voor de dagelijkse gang van zaken op het Lyceum. Daarnaast zal hij zich richten op een goede doorlopende lijn tussen onder- en bovenbouw. Het voelt goed in Heerenveen, vertelt Henk. “Ik zie hele actieve en betrokken mensen die veel tijd steken in het geven van goed onderwijs. De slogan van ­Bornego is ‘goed voor elkaar’. Dat voel ik.” Henk Stam

5 voorjaar

Henk heeft de nodige ervaring in onderwijsland. Al was dat niet de plek waar hij zijn loopbaan begon. Dat was op de preekstoel. Tijdens zijn jeugd in een protestants orthodoxe ­gemeenschap op de Veluwe kreeg Henk namelijk steeds meer vragen over het geloof. “Ik zag wat ik in het evangelie las, niet altijd terug in de praktijk,” verklaart hij zijn vragen. Henk ­besloot theologie te gaan studeren. “Door die studie ontwaakte een missionaire drive,” beschrijft hij. “Wat ik in mezelf ontdekte, wilde ik graag delen met anderen.” Henk vat zijn missie samen als het bieden van het perspectief van de hoop. Er zijn altijd kansen die het leven de moeite waard maken.

Actief en betrokken

@bornego

naam al in een mailbericht of op onze website

Junior

Net als andere Bornego-vestigingen kent Bornego Junior een klankbordgroep. Een paar keer per jaar komt deze groep ouders bijeen om samen met de directie het reilen en zeilen van de vestiging te bespreken. ­Anneke van der Schaaf is een van die betrokken ouders die bij dat overleg aanschuift.

Anneke van der Schaaf

Over betrokkenheid en ballonnen oplaten Klankbordgroep op Junior

6

Naast de klankbord, zit ze ook in de medezeggenschapsraad (MR) van het Bornego College. De ouders van de MR hebben elk een vestiging ‘geadopteerd’ en namens de MR schuift ze samen met een andere ouder tevens aan bij de ouderraadvergaderingen van het ­Lyceum. De overige ouders wonen ­vanuit de MR de bijeenkomsten van de klankbordgroepen in Joure en de Beugel bij. Anneke is daarbij vanuit de MR afgevaardigde in de ondersteuningsplanraad (OPR) van het Samen­­ werkings­- ­verband Passend Onderwijs Zuidoost Friesland waar het Bornego deel van uitmaakt. “Ik vind het prettig en belangrijk om niet alleen aan de ­zijlijn te staan bij het voortgezet onderwijs,” verklaart ze haar betrokkenheid.

Stem “School heeft zo’n belangrijke rol in de vorming van mijn kinderen. Een heel groot deel van de dag brengen ze hier door.” Dan is het volgens Anneke best makkelijk om daar kritiek op te hebben, maar voelt het voor haar beter om mee te denken in bijvoorbeeld de klankbordgroep. “Het mooie van die groep is dat de directeur erbij zit. Je hebt zijn mailadres en je kent hem. Dat werkt drempelverlagend. School geeft je als ouder ruimte om je stem te laten horen, maar dan moet je die ruimte wel nemen.”

Bij de klankbordgroep gaat het om het peilen en uitwisselen van ideeën. “De vestigingsdirecteur vertelt waaraan school werkt en laat soms ballonnetjes op,” vertelt Anneke. Dat gebeurde eerder bijvoorbeeld met het beleid van de ­gescheiden pauzes. Op Bornego Junior hebben leerjaar 1 en 2 op verschillende momenten hun pauze. Dat bevalt goed en zal daarom volgend schooljaar zo blijven. Wel worden de leefregels van de vestiging momenteel tegen het licht gehouden en kunnen de klankbord­ ouders nog extra input geven.

Themasessie
 Aan de andere kant worden de klankbord­ouders gevraagd om zelf ook zaken op de agenda te zetten. Zo ­opperde Anneke het idee om aparte klankbordsessies te organiseren over een thema als het passend onderwijs. Ze was kritisch ten aanzien van trainingen op het gebied van sociale vaardigheden die niet geschikt bleken voor alle kinderen en op het laatste moment werden gecanceld. “Maar als het goed gaat, zeg ik het ook,” aldus Anneke. “Laatst sprak ik een mentor die op zijn vrije vrijdagavond met de klas naar het zwembad was geweest. Daar hebben die kids het over twintig jaar nog over. Daar maak je als docent het verschil.”

Afspraken In de klankbordgroep werd het afgelopen schooljaar ook gesproken over een toetskalender die vanaf volgend ­schooljaar wordt ingevoerd. Dit moet de toetsdruk, die nu nog wel eens ontstaat door veel toetsen in korte tijd, ­verminderen. Vanaf volgend schooljaar krijgen meer leerlingen de kans om ­ondersteunende lessen te volgen ­(remedial ­teaching, faalangst- en ­sociale vaardighedentraining, lwoo-­ lessen en dyslexiebegeleiding) doordat deze vaker worden aangeboden. Niet één dag in de week, maar op drie dagen (dinsdag, woensdag en donderdag het zevende uur) is hier straks ruimte voor. Daarnaast bespraken de klankbordouders de rol van de mentorles. Hierover werd afgesproken dat deze altijd ingeroosterd gaat worden op het eerste uur van een dag (met uitzondering van de maandag). De mentor is het eerste half uur vrij om individuele leerlingen uit te nodigen, te spreken met een selecte groep leerlingen, of met de gehele klas. Het tweede half uur geldt er sowieso een verplichte aanwezigheid voor de gehele klas. Leerlingen hoeven daardoor nooit alleen te fietsen (de andere leerlingen moeten er immers ook ­binnen een half uur zijn).

Junior

af en toe even aan wordt herinnerd, menen beide havo-leerlingen.

Appen

Anne en Erik

Remmen, inhalen of uitwijken? Verkeersles op Bornego Junior Alle klassen van Bornego Junior kregen in de maand april een ­opfriscursusje over gedrag en regels in het verkeer. Een nuttig initiatief, vinden Anne Bos en Erik Hovius uit klas 1h. Iedere dag fietsen zij ­respectievelijk 7.5 en 5 kilometer naar school. Maar uitgerekend de dag van de verkeersles kwam Anne te laat vanwege een valpartij van een vriendinnetje onderweg. Eigenlijk was de verkeersles een herhaling van dat wat ze bij het verkeersexamen op de basisschool al hadden geleerd. “We kregen op een scherm foto’s te zien en moesten vertellen wat je moet doen in die verkeerssituaties,” legt Anne uit. Wie krijgt bijvoorbeeld voorrang bij een

r­ otonde met haaientanden en wat is slim in bepaalde situaties: remmen, inhalen of ontwijken? Ook de verkeersborden kwamen voorbij. “Sommige dingen wist ik nog wel,” vertelt Erik. De betekenis van ­andere borden was stiekem al weer wat weggezakt en dus is het goed dat je daar

‘Vermakelijk en tegelijkertijd heel leerzaam’, was ook het antwoord op de vraag of je meerdere dingen tegelijkertijd kunt doen in het verkeer. “Erik dacht dat hij kon appen en fietsen tegelijkertijd,” lacht Anne. Hij mocht het van de verkeers­ docente zelf ondervinden door onder het fietsen te appen en tegelijkertijd een bal te vangen. “Dat lukte natuurlijk niet,” aldus Erik. “Er gebeuren zoveel dingen om je heen als je op de fiets zit, dan is het niet verstandig om ook te appen.” De valpartij eerder die dag waarbij Anne betrokken was, werd trouwens veroorzaakt door sturen die in elkaar raakten. Daar had de verkeersdocente nog een handige tip voor: “Eigenlijk moet je niet met z’n drieën naast elkaar fietsen, maar als je dat dan toch doet, moet je in een soort van driehoekje fietsen,” tekent Anne met haar vingers op de tafel. “Dan heb je genoeg ruimte tussen elkaar.”

@bornego

Dave en Nick werden gescout sportveld van VVV Delfstrahuizen. Dave Roest en Nick Berghout uit klas 1e (vmbo-t) hebben voetbal nodig om even hun energie kwijt te raken na een dagje school. En

Energie

het leuke is: ze spelen ook nog

Jammer genoeg werden de twee midden­ velders niet gescout. Misschien dat ze nog eens de mogelijkheid krijgen om hun kunnen te laten zien. Tot die tijd werken ze zelf aan hun techniek op het sportveld van Delfstrahuizen. “Daar doen we dan ook partijtjes en balspel­ letjes,” vertelt Dave. “En het helpt om even energie kwijt te raken, zodat ik daarna weer rustig kan leren.”

eens niet onverdienstelijk! Eerder dit jaar werden ze door de KNVB uitgenodigd om mee te doen aan drie trainingen/wedstrijdjes waarbij scouts van diverse noordelijke voetbalclubs aanwezig waren. “Er was een scout ­geweest bij een wedstrijd van ons team

Dave en Nick

dag wel even te vinden op het

voorjaar

Na schooltijd zijn ze vrijwel iedere

7

(de D1 van VVV Delfstrahuizen),” vertelt Dave. Toen de uitnodiging van de KNVB op de mat viel, ging het dak er af in huize Roest en Berghout. “Echt heel gaaf,” glimlacht Nick. Tijdens de middagen speelden ze met andere talenten uit de regio verschillende partijtjes.

Beugel

Mijn vakken Aardrijkskunde en biologie Henk IJdema Toevalligerwijs kwam Bornego een jaar of veertien geleden op zijn pad. Na een tijdje invalwerk te hebben ­gedaan en educatieve werkweken te hebben begeleid voor Stichting Veldwerk, kon hij op het Bornego College aardrijkskunde geven. Eerst deed hij dat in Wolvega en toen vmbo-t verhuisde naar de Beugel ging Henk mee. Hij geeft er nu al heel wat jaren met veel plezier aardrijkskunde en biologie aan de bovenbouw van het vmbo.

8

Die wisselwerking tussen beide vakken vindt Henk prachtig. “Aardrijkskunde en biologie hebben zoveel raakvlakken,” vertelt hij. “Het is de combinatie van wat er groeit en bloeit en wat je er als mens mee kunt.” Bovendien zorgen de twee vakken voor variatie en afwisseling. “Bij biologie geniet ik van de verwondering van hoe alles in elkaar zit, hoe bijvoorbeeld een slokje drinken door je lichaam reist,” legt Henk uit. “Hoewel ik vermoed dat mijn leerlingen die ­verwondering misschien minder hebben,” voegt hij er vervolgens lachend aan toe. “Misschien moet je daar ­gewoon wat ouder voor zijn.” Bij het vak aardrijkskunde probeert Henk met zijn leerlingen te verklaren waarom de aarde er zo uitziet als deze doet. Daarbij speelt ook de actualiteit een rol. Zo behandelde klas 3 vorig jaar het thema ‘grens en identiteit’ in relatie tot Rusland en de Krim.

Open en eerlijk Het is echter niet zo zeer de inhoud van zijn vak die een glimlach op zijn

gezicht tovert als hij voor de klas staat: het zijn de leerlingen. “De leerlingen maken het zo leuk,” vertelt Henk. “Dat contact is de belangrijkste reden dat ik voor de klas sta. Ze zijn open en eerlijk en op hun manier heel betrokken. Dat vind ik mooi.” Hij geniet wanneer een stille en teruggetrokken leerling na twee jaar in een vrolijke en open jongvolwassene is veranderd. “Dat geeft mij meer voldoening dan leerlingen die op hun examen een 8 of 9 halen,” vertelt hij. “Dat is natuurlijk ook mooi, maar dat hadden ze ook wel zonder mij gehaald.”

“Aardrijkskunde en biologie hebben zo veel raakvlakken” Henk hoopt dat hij leerlingen tijdens hun jaren op Bornego Beugel een luiste­rend oor kan bieden wanneer dat nodig is. Hij hoopt ook dat ze door zijn lessen met een open blik de wereld inkijken. “Dat ze niet zomaar roepen ‘het is zo’, maar dat ze ook nadenken waarom iets zo is en wat dat voor hen betekent.”

Sneller
 Henk is een verteller. Hij legt veel uit als hij voor de klas staat. Al is dat in de loop der jaren wel wat veranderd. De wereld is sneller geworden en natuurlijk merk je dat in de klas. “Je moet in je lessen meegaan met de tijd,” zegt hij daarover. “Ik zet veel meer kortere ­flitsen op het bord en gebruik vaker filmpjes. Die zeggen soms tien keer meer dan wat ik in die tijd kan ­uitleggen,” lacht Henk. De examentijd was dit jaar extra ­spannend, ook voor Henk, erkent hij. Het examen aardrijkskunde onderging namelijk een behoorlijke metamorfose voor vmbo-t. De zes thema’s werden vernieuwd en het eindexamen ging voor het eerst over drie in plaats van twee onderwerpen. Reden van die vernieuwing? het examen aardrijkskunde werd voorheen als relatief makkelijk ­beoordeeld. “Dus dat het moeilijker zou worden, was vooraf al wel duidelijk,” vertelt Henk. De resultaten zullen over een paar weken laten zien hoe moeilijk het examen werkelijk is geworden.

Joure

Klas 1a maakte nestkasten Even heel praktisch bezig zijn: dat deed klas 1a (vmbo basis/kader) tijdens het projectje nestkast voor

maten,” vertelt Carl, “vervolgens hebben we het uitgemeten en zijn een paar jongens gaan zagen.” In een mum van tijd waren de kasten klaar.

de kerkuil bij het vak techniek. Leerlingen Carl van Dijk en Alex Ebrahimi maakten samen met hun klasgenoten een paar nieuwe nestkasten en brachten deze zelf naar Ouwsterhaule. Knooppunt Joure had eerder bij hun docent aangeklopt met het verzoek of leerlingen nestkasten konden maken voor de kerkuil. Het is namelijk de bedoeling dat de uil wordt aangespoord een broedplek te vinden die wat verder van de (nieuwe) snelweg ligt en veiliger is. “Voordat we met de kasten aan de gang gingen, kregen we uitleg over de

Praktisch Samen met hun docent brachten de leerlingen de kasten naar de boerderij in Ouwsterhaule. Daar kregen de ­leerlingen eerst uitleg waar de uilen het liefst zitten. “Dichtbij het dak,” aldus Carl. “Uilen houden ervan om in ­donkere gebieden te zitten waar het vrij rustig is,” vult Alex aan. Als extraatje kregen de leerlingen bovendien nog een korte rondleiding langs de dieren van de boerderij. Dat en het praktische aspect van deze opdracht, sprak beide heren erg aan. “Je hebt even echt een doel,” zegt Alex. “Je weet waarvoor je het doet.” Alex en Carl

Roze duinen op een fantasie-eiland

alleen per gondel bereikbaar is, een hockeyeiland en een museum over Ilse de Lange. Het kan allemaal op het fantasie-eiland van Anouk, Djura, Freya en Nynke. Iedere week werken de vier leerlingen uit klas 1d (havo/vwo) aan hun eiland ­Ayekuar als onderdeel van Bornego Plus.

Samen met hun klasgenoten kozen Djura en Nynke voor het eigen land en lieten hun fantasie de vrije loop. “We vinden het leuk om zelf activiteiten en bezienswaardigheden te bedenken en een eigen taal te maken,” aldus Djura. Het land kreeg niet alleen steeds meer vorm in hun hoofd, maar ook op de maquette met een heuse legenda. Ze moeten nog reisbrochures maken om

Zelfstandig werken

9

De meiden mogen zelf bepalen welke twee uur ze aan hun project werken, ­zolang de docent van het vak dat ze dan missen het maar goed vindt. “Je leert dus ook heel zelfstandig werken,” aldus Djura, want ze moeten zelf zorgen dat ze gemist werk inhalen. “We kiezen daarom ook meestal vakken waar we goed in zijn zoals Nederlands en Engels, en niet wiskunde,” vertelt Nynke. ­Bovendien moeten ze in een logboek bijhouden wat ze hebben gedaan en hoe het is gegaan. Aan het einde van het schooljaar is het land klaar. Over hoe het onderwijs eruit zal zien op ­Ayekuar moeten ze nog even nadenken. Misschien iets met een school die ­alleen met straaljagers bereikbaar is, ­fantaseren Djura en Nynke hardop…

voorjaar

Roze duinen, een voetbaleiland dat

hun land bij toeristen aan te prijzen. Dat zetje hebben sommige klasgenoten niet meer nodig: die zouden er best ­willen wonen!

@bornego

Djura en Nynke met hun eiland

Eind februari hoorden de meiden dat ze in aanmerking kwamen voor Bornego Plus. “Daarvoor moet je een hoge score hebben op de intelligentietest die aan het begin van het schooljaar wordt ­afgenomen,” legt Nynke uit, “of je moet gemiddeld een 7.7 of hoger staan.” Deelnemers aan Bornego Plus mogen gedurende tien weken twee uur per week besteden aan een eigen project. Zo zijn er op Bornego Joure leerlingen die ­werken aan een videogame, psychologie studeren of een film maken voor ­toekomstige eersteklassers.

Joure

Jan Brouwer, Melle de Boer en ­Patrick Welles maakten een waar pronkstuk voor een project van ­biologie. Hun klas kreeg eerder dit jaar de opdracht om in groepjes een duurzaam huis te maken. De maquette van de duurzame villa van de drie leerlingen uit klas 3 havo doet niet onder voor die

Melle en Patrick met het duurzame huis

Duurzaam bouwen bij biologie

van een professionele architect. De mannen gingen serieus te werk en zochten eerst op internet naar duurzame woningen als inspiratie voor hun eigen huis. Zo gebruikten ze van verschillende ontwerpen de onderdelen die hen ­aanspraken en bedachten een ­gestroomlijnde villa.

Mos Ze maakten een tekening op schaal en gingen vervolgens aan de klus bij Jan

thuis waar het juiste gereedschap voor handen was. Zorgvuldig werden eerst alle latjes voor het dak uitgezaagd en daarna het hout voor de zijkanten. Op het dak werden bovendien 28 zonnepanelen geplaatst. Tot slot werd het dak ­afgewerkt met mos. “Mos is duurzaam, het isoleert en neemt vocht op,” verklaart Jan de keuze voor dit materiaal. “Het is een natuurproduct en kost geen energie om te maken, dat geldt bijvoorbeeld niet voor dakpannen.”

Plezier Maar liefst 35 uur besteedden ze aan het bijzondere bouwwerk. Dat deden ze met veel plezier, want zeg nou zelf: werken aan zo’n mooi project is toch geen straf? Het resultaat werd beloond met een mooie 9! Ambities in de richting van duurzaam bouwen hebben Melle en P ­ atrick niet per se, Jan ziet zichzelf over een tijdje wel werken in de timmerbranche.

De toppers van Joure Het kwam als een verrassing: hun deelname aan de verkiezing van de Topwerkstukken van de 10

­Leeuwarder Courant. Des te groter was de verbazing dat hun werkstuk over waterstof de finale haalde. Michael de Boer, Thomas Brink

binnen de toegestane tijd te blijven, ­vertelt hij.

Jury Nadat alle leerlingen hun verhaal ­hadden gedaan, was het tijd voor een juryberaad. De jury gaf een paar keer aan dat ze veel hadden geleerd van het werkstuk over waterstof. Dat waterstof

en Michel Krist uit klas 4 kunnen er nog niet over uit en kijken met een heel blij gevoel terug op de verkiezingsavond in Leeuwarden. Samen met de andere finalisten kregen de heren drie minuten spreektijd om hun werkstuk te presenteren ten overstaan van aanwezige journalisten, ouders en docenten. “Drie minuten is heel kort,” vindt Michel. “We hebben ons zegje gedaan en dat ging best goed.” Op school hadden de mannen eerder al met een kookwekker geoefend om

Michael de Boer, Thomas Brink en Michel Krist

bijvoorbeeld gebruikt kan worden in een cv-ketel en om een auto op te laten rijden, wisten ze aanvankelijk niet. Toch bleek dat niet genoeg voor een prijs. Dat is natuurlijk jammer, al maakt het de jongens niet heel veel uit: “Het was al een hele eer om daar te staan,” aldus Michel.

Bornego

Oud-Bornego’er Mayke danst zich naar de top Natuurlijk had ze een ‘gewone’ hbo-opleiding kunnen kiezen toen ze in 2010 met een vwo-diploma het Bornego College vaarwel zei. Dat lag echter niet voor de hand. Mayke van Veldhuizen verkoos haar hart boven zekerheid en koos voor dans. De top van de mondiale danswereld is haar doel en daarvoor moet je niet bang zijn, weten wat

­ akkelijk af. Wiskunde was haar m ­favoriete vak, maar dat veranderde. “Na klas 3 gingen de cijfers voor dat vak hard naar beneden en daarmee mijn motivatie ook,” erkent ze. Van vakken als muziek en kunst daarentegen, fleurde ze vaak weer op. Na klas 3 werd het sowieso wat harder werken voor Mayke. Ze maakte de overstap naar vwo en tegelijkertijd verschoof haar aandacht steeds meer naar het dansen. Toch lukte het haar om voor het vwo te slagen, al was het soms echt bikkelen.

De wereld over

je wilt en hard werken.

Mayke begon haar schooltijd op het Bornego College op de Falkenweg op vmbo-t/havo-niveau. “Ik vond het daar heel fijn,” blikt ze terug. “Het was er niet groot en iedereen kende elkaar.” Na klas 2 ging ze naar klas 3 havo op de Kingweg (Bornego Lyceum). “Daar was het wel veel groter, maar het contact tussen docenten en leerlingen vond ik nog steeds erg goed. We werden goed begeleid, eigenlijk precies zoals je het van een docent verwacht.” Tot en met klas 3 ging school haar

In de begintijd in Amsterdam vroeg ze zich wel eens vertwijfeld af of ze de goede keuze had gemaakt. “Het was wel een beetje een cultuurshock,” blikt ze terug. “Maar als je van dansen je beroep

11 voorjaar

Falkenaweg

Haar pad na Bornego had ze zelf al vroeg uitgestippeld: eerst de 5 o’clock class van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten (AHK). “Ik wist dat ik nog niet goed genoeg was om direct auditie te doen op hbo-niveau,” legt Mayke die keuze uit. Deze opleiding moet talentvolle jonge dansers in korte tijd op een hoger niveau brengen. Twee jaar lang trainde ze zes dagen in de week van vijf uur ’s middags tot een uur of half tien ’s avonds. In 2012 deed ze auditie voor de opleiding Jazz- en Musicaldans aan de AHK. In drie rondes werden de ­talenten van 200 teruggebracht tot een behapbare klas van 10 jongens en 10 meiden. Mayke zat erbij.

Inmiddels zit ze in het derde jaar van haar opleiding en oriënteert ze zich op een buitenlandse stage in het laatste jaar. Een plek bij de opleidingsschool van de Vertigo Dance Company staat hoog op haar lijstje. Dit gerenommeerde dansgezelschap uit Israël hoort bij de mondiale top. En dat is ook het doel van Mayke. De wereld over reizen met heden­daagse “rauwe” dans lijkt haar “super vet.”

@bornego

Auditie Als klein meisje ging ze ooit naar kleuter­ ballet. Daarna was er een korte periode geen dans, maar in groep 7 van de basis­ school pakte ze de draad weer op. En die liet ze niet meer los. Al tijdens haar tijd op het Bornego College ging dans steeds meer haar leven bepalen.

wilt maken, heeft Amsterdam het meeste te bieden,” vindt ze. In Amsterdam draait alles om dans voor Mayke. “Het is een manier van leven,” probeert ze haar gevoel te omschrijven. Het betekent gezond en bewust leven, veel slapen en hard trainen. “Ik sta er mee op en ga er mee naar bed. En zelfs in mijn dromen laat het me niet los. Dans geeft me een gevoel van vrijheid en ongebondenheid Ik vind het ook fantastisch om op toneel te staan.”

Benieuwd naar de danskunsten van Mayke? Ze is te zien op het ‘Over het IJ festival’ begin juli in Amsterdam en in De Brakke Grond in juni (10 t/m 14 juni) in Amsterdam.

Tip: “Volg je hart, ga voor wat je wilt en wer k er super hard voor. Dat geldt ook voo r school. School is een middel om tot je doel te komen.”

Party DJ

Lyceum

Mijn TALENT Lars Wijnalda (klas 5, havo) Waar is dat feestje? In het weekend ongetwijfeld daar waar Lars Wijnalda is, of beter gezegd Party DJ Larsz. De havo-5 scholier van Bornego Lyceum toert als dj door heel Nederland. Hij draait niet alleen op de ­Bornego-schoolfeesten, maar was ook al te vinden bij een Après Ski Show in Den Haag of een drive-in show in Overijssel en hij zette al eens een feesttent met 800 man op stelten. Hij kreeg het ‘dj-schap’ met de paplepel ingegoten. Zijn vader verdiende er vroeger zijn brood mee bij TROS Popformule en heeft het nog steeds als hobby. Leuk vond hij het dan ook toen zijn zoon vijf jaar geleden ook eens op het zolderkamertje kwam kijken en belangstellend vroeg naar de knopjes op het mengpaneel. Het vuurtje was aangewakkerd. Toen Lars mee mocht naar een feest in Sint Nicolaasga en zag hoe zijn vader de hele zaal op de kop zette, dacht hij: dat wil ik ook. “Dat leek me super vet,” vertelt hij.

Mazzel 12

Bijna drie jaar lang oefende Lars vrijwel iedere dag op zolder achter het mengpaneel met de twee cd-spelers. “Bij ons liggen wel duizenden cd’s,” vertelt hij, “daar heb ik echt heel veel mazzel mee gehad.” Lars vond het leuk en hij beschikte ook over een zeker talent, zag zijn vader. Die moedigde hem aan ook de presentatie te gaan oefenen. “Mijn vader zegt altijd: je moet ook als je oefent de mensen erbij denken in je hoofd.” Dat deed Lars. Avond aan avond deed hij hele shows alleen voor zichzelf. Tot het moment kwam dat zijn vader hem goed genoeg vond om in zijn voorprogramma te draaien. Daarnaast meldde Lars zich ook in Joure voor het presenteren van een kidsshow of kidsdisco om ervaring op te doen. Dat ging zo goed dat hij ook durfde aan te kloppen bij een drive-in show. Hij werd goed genoeg bevonden.

Drive-in en bruiloft Wekelijks doet hij nu drive-in shows. Ook voor een bruiloft draait hij zijn hand niet om. In zijn eerste jaar als DJ, deed hij

er maar liefst 35. “Ja, daar sta je dan als vijftienjarige en vraag je de gasten of we even zullen zingen voor het bruidspaar.” Lars kan er wel om lachen. Omdat hij nog geen 18 jaar is, zijn ­bruiloften juist een prima gelegenheid om zijn hobby te ­beoefenen. “Ik mag nog niet tot 6 uur door draaien en bruiloften beginnen meestal mooi op tijd en zijn vroeg afgelopen.” DJ Larsz maakt van iedere show een feestje. Hij is van de ­vrolijke dansbare muziek. Zijn presentatie is zijn handelsmerk. “Ik ben erg gericht op de interactie met het publiek,” legt hij uit. “Ik heb vaak de microfoon vast en vind het gaaf om op de mensen te reageren, of om op de actualiteit in te spelen.” Hoeft hij zelf een weekend niet te draaien? Dan vraagt hij ­bevriende vakgenoten of hij met hen op pad mag. “Van iedere dj kun je leren, zegt mijn vader altijd. Daarom kijk ik graag hoe anderen het doen.”

Eén show Nu hij in het examenjaar zit, heeft hij met zijn ouders de ­afspraak gemaakt dat hij per weekend maar één show doet. “ Daar heb ik weleens tegenaan geschopt,” grinnikt hij, “maar het is natuurlijk wel beter dat ze zeiden dat ik nu even om school moet denken.” Het draaien haalt hij na de examen­ periode wel weer in: “Tot en met augustus ben ik ieder ­weekend wel weg, soms ook twee of drie keer.”

Beugel

Ferdie en Rowan met laspoppetje

Lassers Rowan Lange en Ferdie de Jong van Bornego Beugel werden dit jaar respectievelijk 7e en 4e bij de nationale laswedstrijd voor vmbo-scholieren. Dat spektakel ligt al weer even achter hen, maar als je de beide eindexamen­kandidaten

Over doorlassen, dik op dik en dik op dun Beugel-lassers weer bij de besten @bornego

­ernaar vraagt, ­vertellen ze honderduit en ­twinkelen hun ogen.

Tevreden Twee uur mochten de deelnemers erover doen om die lassen te maken. “Eerst maak je wat oefenlassen zodat je de feeling met apparaat krijgt,” legt Rowan uit. Hoewel

de tijd razendsnel ging, waren de heren redelijk tevreden over het eindresultaat. De jury was dat ook. Ferdie werd eerste in zijn categorie en Rowan tweede. Daarmee verdienden ze een toegangs­ ticket voor de landelijke finale in Borne. Onder de indruk van alle mensen en de andere deelnemers, namen de zenuwen daar toe. Ook in Borne ­moesten dezelfde lassen weer worden gemaakt, maar het lukte de heren minder goed. Ferdie werd 4e en Rowan 7e en dat is nog steeds heel goed. In de ­categorie van Ferdie deden landelijk ­gezien 300 leerlingen mee en bij het MIG/MAG l­assen zelfs 500!

Fanatiek

13

Ferdie en Rowan hebben genoten van de wedstrijden. Ze zijn resoluut in hun ­antwoord op de vraag hoe het kan dat ze zo ver kwamen. “Daar is geen twijfel over mogelijk,” zegt Rowan, “dat komt sowieso door onze leraren en in het ­bijzonder meneer Siemonsma.” Ferdie is het daar volledig mee eens. “Zij kijken in klas 3 al wie er misschien mee kan doen en zijn heel f­ anatiek.” Een beetje fanatisme is de heren zelf ook niet vreemd. Beiden gaan zich verder ­bekwamen in het lassen op ROC de Friese Poort. Ferdie ziet zichzelf ­bovendien nog wel mee doen aan de vakkanjer ­wedstrijd voor mbo-scholieren.

voorjaar

De route naar de finale ging via de regionale laswedstrijd in Bolsward. Rowan deed mee in de categorie MIG/MAG ­lassen en Ferdie bij het Met Beklede Elektrode (MBE) lassen. Dat zijn twee verschillende lastechnieken, maar de ­opdracht bij de wedstrijden was hetzelfde. Bij de regionale wedstrijd was dat een poppetje maken met verschillende lassen. “We moesten een doorlassing maken met buitenhoek, een drie lagen las, een rondlas, dik op dik, dik op dun en een binnenhoek,” legt Ferdie uit terwijl hij de lassen laat zien.

“Onze leraar is echt heel fanatiek.”

Beugel

Sarah over een jaar LAKS Beugel-leerling in bestuur

Het was me het jaartje wel voor Sarah Coerdes uit klas 4 van ­Bornego Beugel. Als bestuurslid van het Landelijk Aktie Komitee ­Scholieren (LAKS) was ze soms vaker in Amsterdam dan in Heerenveen. Ze sprak regelmatig met Sander Dekker of andere functionarissen van het ministerie. Haar bestuursfunctie zit er bijna op, het examen inmiddels

Sarah Coerdes

ook: tijd voor een korte terugblik. Ze kwam door LAKS in een andere wereld. Een wereld van woorden en begrippen die ze aanvankelijk niet of nauwelijks kende, maar die ze zich in razend tempo eigen maakte. “In het begin wist ik niet wat een curriculum was of wat notulen waren,” geeft ze als voorbeeld. Als enige vmbo-leerling en het jongste bestuurslid (ze was 14 toen ze begon) was ze soms bang dat ze niet slim genoeg overkwam. Die angst bleek nergens voor nodig. “Bij OCW vinden ze vmbo-leerlingen juist heel interessant en willen ze je heel graag helpen.”

Creatief denken Het jaar bracht haar veel. Ze leerde hoe bestuurswerk in elkaar steekt, inclusief bij­behorende terminologie. En ze leerde creatief te zijn bij het bedenken van oplossingen voor problemen. De combinatie met haar examenjaar op Bornego Beugel was niet altijd even makkelijk en vergde de nodige zelfstandigheid en ­discipline, want er moest veel ingehaald worden. Gelukkig werd via Sander Dekker een vrijstelling geregeld voor het vak nask1. “Die mogelijkheid is er, zodat je je dan beter kunt inzetten voor de andere vakken.”

“Wij zijn een heel goed team” Samen een sectorwerkstuk maken 14

Ze doen bijna alles samen, zoals

Biologisch dynamisch

dat hoort bij echte vriendinnen:

Samen verdiepten ze zich in het biologisch dynamisch boeren en ontdekten dat dat nog een stapje verder gaat dan alleen biologisch. “Aan biologisch dynamisch boeren worden hogere eisen gesteld. Het betekent dat je ook rekening houdt met de bodem van je land en de gezondheid van je dieren,” legt Julia uit. “De boeren kijken soms naar de stand van de zon en de maan en als het beter blijkt om ’s nachts om 2 uur plantjes te poten, dan doen ze dat.”

Jannie Verloop en Julia van der Ploeg. Als vanzelfsprekend maakten ze ook samen hun sectorwerkstuk. Dat ging van een leien dakje. Toen Julia als vraagstelling ‘Wat is een biologisch dynamisch bedrijf?’ riep, zei Jannie direct ja. En wanneer Julia een vraag had, had Jannie juist op dat moment het antwoord. “Wij zijn gewoon een heel goed team,” lacht Julia. “Bij ons gaat alles automatisch,” vult Jannie haar aan.

Groenten Bij een sectorwerkstuk hoort ook een presentatie. Jannie en Julia richtten hun standje op school mooi in met kratjes groenten. Het ene afkomstig van een biologisch dynamische boerderij, het andere van een biologische

Na haar examen wil ze naar de havo en dan is er even geen LAKS meer voor Sarah. Niet dat ze gaat zitten niksen. Nee, ze stort zich op haar nieuwe sport: die van cheerleader en maakt zich op voor het Europees Kampioenschap. ­Onder­tussen waardeert ze het ook dat ze wat vaker thuis een hapje kan mee eten. “In het begin geniet je van al het vette eten,” lacht Sarah. “Nu waardeer ik het als er thuis groente, aardappelen en vlees voor me klaar staan. Dat is nu heerlijk gewoon.”

­ oerderij. Ze werden verkozen tot twee b na mooiste stand. Iets om trots op te zijn. Met een ‘goed’ als beoordeling waren ze ook erg tevreden. De deelname aan de verkiezing voor beste werkstuk van Friesland vonden ze een eer. “Ons doel was een goed werkstuk neerzetten”, zegt Jannie. En in die opzet zijn de vriendinnen goed geslaagd. Jannie en Julia

Beugel

Riëtte Haitsma en Monika Stoffels (midden)

Beter lezen? Kilometers maken! Jongeren zijn de afgelopen jaren steeds minder gaan lezen. Terwijl juist lezen zo belangrijk is: hoe meer je leest, des te beter de woordenschat, spelling en zinsopbouw. De taalcommissie van het Bornego College ­bedacht dit schooljaar enkele gerichte acties om het leesniveau op te ­krikken en het plezier terug te krijgen bij de leerlingen. Als taalcoördinator van Bornego Beugel maakt Riëtte Haitsma deel uit van die commissie en

Op cursus

Klassikaal lezen Eén van de acties die dit schooljaar werd genomen om leeskilometers te maken, is het klassikaal lezen van een boek bij

het vak Nederlands. “Met z’n allen lezen we hetzelfde boek in de klas,” vertelt Monika. Dat kan ‘Het gouden ei’, ­‘Perenbomen bloeien wit’ of een ander boek zijn, afhankelijk van het niveau van de klas. Het boek wordt ­besproken en ­naderhand ­getoetst. “De meeste leerlingen vinden het wel ­relaxed,” zegt ­Monika. “Je bent even in een ander wereldje.”

Daarnaast zijn Bornego-docenten van verschillende vakken zelf op een cursus begrijpend lezen geweest. “Ons onderwijs is erg talig, ook bij vakken als wiskunde of economie speelt taal een grote rol,” legt Riëtte uit. De docenten leerden hoe ze leerlingen een tekst beter kunnen laten begrijpen. Ze zijn er nu bewuster mee bezig in de klas, bijvoorbeeld door de opbouw van een tekst te bespreken en door voor te doen hoe je als docent zelf een tekst probeert te begrijpen.

Hoe meer je leest, des te beter de woordenschat, ­spelling en zinsopbouw.

Boek in de tas Daarnaast is voorzichtig begonnen met het project ‘boek in de tas’. Leerlingen mogen bij het vak Nederlands uit een krat met 150 boeken van de bibliotheek een boek zoeken. Het is de bedoeling

15 voorjaar

Het begon vorig schooljaar met een ­analyse van de examens: waar gingen de eindexamenkandidaten de mist in en wanneer was dit toe te schrijven aan het niet goed begrijpen van de tekst. Riëtte en haar collega Monika Stoffels (decaan en docent Nederlands) zagen dat leer­ lingen het lastig vonden om kort en ­bondig vragen te beantwoorden. Ze zagen ook dat vragen vaak niet goed werden begrepen of te haastig ­gelezen. “Op de vraag in welke alinea vind je het advies van de directeur?’, schreef menig leerling als antwoord het advies van de directeur in plaats van de alinea,” geeft Monika als voorbeeld. Tijd voor actie.

@bornego

is ze verantwoordelijk voor de acties op haar vestiging.

dat ze dat boek vanaf volgend schooljaar iedere dag meenemen. Ze mogen het boek dan pakken als ze klaar zijn met een toets of huiswerk, niet alleen bij het vak Nederlands, maar ook na een proefwerk van bijvoorbeeld a­ ardrijkskunde.

Bornego

onze projecten Net als in Joure en op Bornego Lyceum werken op Bornego Junior leerlingen die wat meer kunnen aan eigen projecten onder de noemer Bornego Plus. Twee uur per week mogen ze aan hun project besteden onder schooltijd. Daaraan zijn uiteraard wel voorwaarden verbonden en je cijfers moeten het toestaan.

Esther Kinderman

Voor Esther Kinderman is dat geen probleem. Zij mag zelfs als pilot aan twee projecten werken omdat ze er uitzonderlijk goed voor staat. In totaal vier uur in de week werkt ze hieraan. Zo bouwt ze eigenhandig een website over kleding maken. ­Kleren maken vindt ze leuk, maar programmeren en computers begrijpen des te leuker. “Vandaar dat ik ook voor website bouwen heb gekozen,” zegt ze. Thuis was ze zelf al begonnen om de programmeertaal Python onder de knie te krijgen. “Daarbij moet je veel logisch nadenken en dat vind ik leuk.”

Hebreeuws Naast de website leert ze ook nog eens Hebreeuws. “Ik heb daar gewoon interesse in,” verklaart Esther haar keuze. Ook met Hebreeuws was ze thuis al een beetje begonnen, maar nu met een lesboek wordt het serieus. “Het is echt een heel mooie taal met een bijzondere opbouw waardoor woorden

Ook Gwen Kamstra, Ilse Feijer en Maaike Nies mogen wekelijks werken aan een eigen project. Het drietal is zelf redelijk sportief en zocht de uitdaging daarom in die hoek. Ze bedachten een spel en speelden dat met hun klas (2l) bij de gymles. 16

Het spel is een combinatie tussen hindernisslagbal en het smokkelspel, vertellen de meiden. “Je speelt het met twee teams. Eentje staat in het veld en het andere team is aan slag en moet proberen zoveel mogelijk punten te halen,” legt

een veel rijkere betekenis krijgen,” vindt ze. Ze ­geniet van alle extra uitdaging. “Dat zoek ik ook wel een beetje op,” ­vertelt ze. “Soms zit ik bij de lessen van alles te doen, behalve te werken omdat ik de stof al snap en het boek al drie keer heb gelezen.” Dus is het voor Esther een uitkomst dat ze vier uur in de week de extra uitdaging mag opzoeken.

Maaike uit. Tot zover klinkt het als een gewoon potje slagbal. Maar dat is het niet. Simpel een rondje rennen is er namelijk niet bij, want er moeten tal van hindernissen worden getrotseerd en dat mag pas als er vijf mensen klaar staan op een zogenaamd checkpoint waar je vrij bent na een juiste slag. Om het spel voor het veldteam niet te gemakkelijk te maken, bedachten de meiden de regel dat zij tien keer moeten­ ­overgooien zonder dat de bal de grond raakt.

Niet gemakkelijk Dat het nog niet eens zo gemakkelijk is om je spel aan een klas uit te leggen, merkten de leerlingen toen ze voor de groep stonden. Eenmaal van start, ging het zo slecht nog niet en begrepen hun klasgenoten het spel prima. Ja, zij vonden het zelfs wel leuk. Jammer voor Gwen, Ilse en Maaike dat ze zelf niet konden meedoen omdat ze als scheidsrechter optraden. Het drietal heeft het spelproject inmiddels ­geëvalueerd en afgesloten. Ze werken nu aan een ­geschiedenisproject. “Je mag zelf bepalen wat je doet en hoe je dat doet,” vertelt Ilse. “En het maakt school een stukje leuker.”

Maaike Nies, Gwen Kamstra en Ilse Feijer

Lyceum

Marten (havo-5) en Elske Algra (vwo-3) stonden in april in de finale van Sjong. Dat is een ­liedjeswedstrijd voor Friese scholieren die eens in de twee jaar wordt ­georganiseerd. Helaas zat een ­podiumplaats er niet in. Broer en zus hadden eerder afzonderlijk van elkaar met succes auditie gedaan en de ­finaleplek afgedwongen. Elske en Marten

Elske en Marten sjongend nei de finale Bij de finale in Dokkum mocht Elske als zesde finalist haar liedje Meitsje meer lûd ten gehore brengen voor 250 mensen (op melodie van Make more sound van Jacqueline Govaert). Marten z’n geduld werd op de proef gesteld met een elfde en dus een na laatste plaats op het programma. “Natuurlijk was het niet heel leuk om zo lang te wachten,” zegt hij. Het lange wachten speelde hem in

ieder geval geen parten. Hij zette zijn beste optreden tot nu toe neer met het liedje Wûnderbûnte fûgel op de melodie van de song Multicoloured Angels van Douwe Bob. Dat vond ook de jury. “Elske de Walle vond dat ik er leuk bij stond,” lacht Marten.

Prachtige ervaring

Bornego-leerlingen wel na de prijsuitreiking. “Dan sta je daar, dan wil je eigenlijk ook wel op het podium,” erkent Marten. Aan de andere kant hadden ze die finaleplek totaal niet verwacht en was het een prachtige ervaring, aldus Elske. Over twee jaar doet ze vast weer mee en wie weet ligt er dan weer een finale in het verschiet.

Een beetje teleurgesteld waren beide

Een PWS over tarte tatin en crème brûlée

@bornego

Ze wilden een creatief profielwerkstuk (PWS) en ze wilden samenwerken. Zo

17

idee om een kookboek te maken voor Frans, hun enige gemeenschappelijke vak. Het kookboek lieten ze zelfs drukken en het staat inmiddels al bij enkele docenten en familieleden in de kast! Op internet en in kookboeken zocht het drietal naar alle ins en outs van de Franse keuken. Dat ging verder dan stokbrood en wijn. “Er is veel meer dan dat,” vertelt Abby. Ook sommige stoofpotjes en een uienpizza bleken van origine Frans. Ze verzamelden verschillende weetjes en in totaal 50 typisch Franse ­recepten van voor-, hoofd- en nagerechten voor hun eigen kookboek. Toen begon het grote vertalen. Van ieder recept schreven ze de bereidingswijze in zowel het Nederlands als het Frans.

“Anders zou niemand het snappen,” aldus Marije.

Uitproberen Voor de PWS-avond en de open dag probeerden ze zelf ook recepten uit. Daar slaagden ze als beginnende koks prima in, gezien het tempo waarin de hapjes vervolgens hun weg vonden bij de bezoekers. Al ging er in de voorbereiding ook wel eens iets mis: de karamel brandde wel eens aan en het deeg van de tarte tatin

>>

Abby Kuperus, Jody Wiersm a en Marije Booden

voorjaar

kwamen zesdeklassers Abby Kuperus, Jody Wiersma en Marije Booden op het

bleek wat aan elasticiteit te hebben ingeboet. Ze hadden er zeker niet minder lol om en werden beloond met een mooie 8,5. Dat het kookboek uiteindelijk ook nog verkocht werd, was niet eens de opzet. “We wilden gewoon een goed ­cijfer en in boekvorm is het een mooier werkstuk,” zegt Jody.

Lyceum

>> Recept Camemberttaartjes

voor de liefhebber

Ingrediënten: • 4 plakjes bladerdeeg (diepvries pak à 450 g) • 1 pakje vegetarische gerookte ham (150 g) • 150 g Camembert • 2 eieren (M) • 4 takjes peterselie • Boter of margarine om in te vetten • 750 g broccoli

2. Vet de taartvormpjes in met boter. Leg de bladerdeegplakjes in de vormpjes, snijd overtollig deeg af. Vul de vormpjes met het Camembertmengsel. Bak de taartjes in het midden van de oven in ca. 20 minuten gaar. 3. Maak intussen de broccoli schoon, verdeel het in kleine roosjes en was het. Kook in een bodempje water de broccoli in ca. 5 minuten beetgaar. Serveer de taartjes met broccoli.

Bereiden:

Apprêter:

1. Warm de oven voor op 225 °C of op gasovenstand 5. Laat het bladerdeeg ontdooien. Snijd de ham in reepjes. Snijd de Camembert in stukjes. Klop de eieren los met zout en peper. Knip de peterselie fijn. Meng de eieren met ham, Camembert en peterselie.

1. Préchauffer le four à 225 ° C ou th. 5 sur. Décongeler la pâte feuilletée. Couper le jambon en lanières. Couper le camembert en morceaux. Battre les oeufs avec le sel et le poivre. Coupez le persil. Mélanger les oeufs avec jambon, camembert et le persil.

2. Graisser les moules à gâteaux avec du beurre. Placer la pâte feuilletée dans les moules, coupez l’excédent de pâte. ­Remplir les moules avec le mélange de camembert. Cuire au four jusqu’à cuisson au milieu du four pendant environ 20 minutes. 3. Pendant ce temps, faire le brocoli, le diviser en petits bouquets et le laver. Faire cuire le brocoli dans un peu d’eau jusqu’à ce qu’elles soient al dente dans environ 5 minutes. Servir les tartelettes avec du brocoli.

Voedingswaarde (per eenpersoons­portie): • • • •

Energie525 kcal Eiwit 27 g Vet 36 g Koolhydraten 23 g

Peter schopte het ver bij Olympiade Peter van der Wal uit klas 6 van het gymnasium schopte het dit jaar heel ver bij de Nationale Scheikunde Olympiade. Hij doorstond met glans de eerste ronde waaraan 4500 leerlingen deelnamen. Als nummer 32 van de 70 ging hij naar ronde twee. Dat was een pittige theoretische toets. Zijn scores bleken net te laag om zich bij de beste 20 leerlingen van Nederland 18

te mogen rekenen. Het mag de pret niet drukken.

“De tweede ronde was echt van een veel hoger niveau dan wat ik gewend ben,” vertelt Peter. “Wel tien keer zo moeilijk, maar ja, daar zit dan ook d ­ irect de uitdaging, ” lacht hij. Hij worstelde vooral met de vraag die ging over een vuur in de aarde bij ­Azerbeidzjan dat maar blijft doorbranden. “We moesten berekenen hoe dat kan.” Ruim drie uur lang zat hij te zwoegen boven alle scheikundige raadsels terwijl zijn klasgenoten pauze hielden of wellicht op weg naar huis ­gingen. “Op een gegeven moment dacht ik, nu moet het ook goed zijn.” Goed was het ook zeker, maar hij kwam helaas net een paar punten te kort voor de volgende ronde.

Voorbereidingsdag Bij de tweede ronde hoorde ook een voorbereidingsdag op de Rijksuniver­ siteit Groningen. Daar kwamen vrijwel alle deelnemers op af. “Dat is wel leuk, hoor,” vertelt Peter. “Dan zit je daar met al die scheikundebollebozen in een zaal en ga je heel diep op de materie in.” Vier verschillende colleges kregen de deelnemers voorgeschoteld, waarvan een zelfs in het Engels over nanotechnologie. Voor Peter was dit allemaal een leuk voorproefje op wat komen gaat en het smaakt naar meer. Volgend schooljaar gaat hij Scheikundige Technologie ­studeren om uiteindelijk op grote schaal

processen door te rekenen en te ontwerpen. Waar je dan aan moet denken? “Ik hoorde laatst van iemand die een oplossing moest bedenken voor een brander waar te veel stikstofoxiden bij vrij kwamen,” legt hij uit. “Dan ben je bezig met scheikunde en de praktische toepasbaar­heid. Dat lijkt me leuk.”

Peter van der Wal

Contactinformatie Bornego Junior Brugklas vmbo-bk, vmbo-kt, vmbo-t/ havo, havo/atheneum of gymnasium Bezoekadres: Ds. Kingweg 2 8446 KZ Heerenveen T (0513) 80 18 40

Bornego Joure Brugklas vmbo-bk, vmbo-kt, vmbo-t/ havo, havo/atheneum of gymnasium. Leerlingen vmbo-t kunnen in Joure hun diploma halen en de havo en ­vwo-leerlingen blijven 3 jaar. Bezoekadres: Pasteurweg 3 8503 AB Joure T (0513) 80 18 80

Bornego Beugel Vmbo 3 en 4

Havo 3 t/m 5 en vwo 3 t/m 6 Bezoekadres: Ds. Kingweg 1 8446 KZ Heerenveen T (0513) 80 18 20

19 voorjaar

Bornego Lyceum

@bornego

Bezoekadres: Beugel 68 8447 AH Heerenveen T (0513) 80 18 60

Begroetingsrituelen

t en wordt dan abrupt in elkaar. Een soort draai volg den han e onz pen grij ige tled Ergens in het luch roep ik en sla met mijn amen. “Gefeliciteerd, gozer!” lich e onz sen tus sing bot een t afgesloten me goed. rug. Ik lach; deze keer ging het vrije hand een paar keer op zijn ontmoetingen en lijkt. Er is zoveel mogelijk aan het dan ker eilij mo l vee elijk Een felicitatie is nam je in welke situatie bij niet meer weet welke manier nt me mo n eve geg een op je felicitaties dat welke persoon moet gebruiken. schudden. Kom je echter een licitatie met het bekende handen Zo heb je de unisex-allround-fe drie-zoenen-felicitatie s ook de wat meer volwassen kla de vier de s sind je g ma meisje tegen, dan arderen ze weer niet allemaal. toepassen. Maar pas op, dat wa iant die ik hierboven beschreef, proberen als de draai-bots-var ts zoie je kun ng erli ond s gen Als jon dan een split rbij is dat die knuffel niet langer hie ot No . ffel knu rt soo een t al dan niet afgesloten me ers is het te lief. t het nodige geweld gaat: and second duurt en het geheel me hand uitsteekt, kan dat ewikkelder. Als een jongen zijn ing nog het dt wor en ting roe Bij beg en, al dan niet dat er een high-five op moet volg ook ar ma en, gev wil d han betekenen dat hij je een wachten dat je na n zijn er nog de personen die ver Da . euk erb oud sch otsai-b dra afgesloten met de halen op de vuist van de daar dan vervolgens mee uit te om t bal st vui een tot d han je die high-five k eindigt dat in een onhandig t een high-five over de kop. Vaa me ten slui te af eel geh het en ander allemaal wel erg gênant en al een van beiden denkt dat dit voorkomen waarbij in ieder gev kinderachtig was. kunnen behoorlijk intiem voornamelijk met knuffels. Die ar elka ten roe beg en teg ren Meiden daa verband te zijn tussen de leeftijd lijkt een omgekeerd evenredig er : tijd leef de van elijk ank afh zijn, s. en de intimiteit van de knuffel het er g niet compleet. Feit is dat we Het rijtje hierboven is nog lan het in op hebben gemaakt. Ik zelf heb met z’n allen niet makkelijker tijd al onder de knie. De komende ieder geval nog lang niet allema blijf eerst wel observeren. houd ik me dan ook afzijdig: ik Jelle Sleurink op Bornego Lyceum) (Jelle zit in klas 5 gymnasium

OLLEGE BORNEGO C

GOED VOOR ELKAAR! W W W. B O R N E

GO.NL