Wat als we Nieuw gaan Werken? VLEVA seminarie Het nieuwe werken, sleutel tot een gezinsvriendelijkere werkvloer? 2 december 2014, Brussel Hendrik Delagrange
SERV / Stichting Innovatie & Arbeid
2
! Sociaal Economische Raad van Vlaanderen ! Overlegorgaan van de sociale partners !
Voka, UNIZO, Boerenbond, Verso, ACV, ABVV, ACLVB
! Advies op vraag van een Vlaamse minister, het Vlaams Parlement of op eigen initiatief ! Strategische Adviesraad (SAR) voor de beleidsdomeinen Werk en Sociale Economie, Economie, Energie en Diensten voor Algemeen Regeringsbeleid
! Stichting Innovatie & Arbeid ! Sociaalwetenschappelijk onderzoek over de kwaliteit van de arbeid of werkbaar werk, personeelsbeleid en organisatieverandering ! Onderzoek ter ondersteuning van het SERV-overleg HNW – www.serv.be/stichting
3
Het Nieuwe Werken ! Uitgebreide literatuurstudie, bevoorrechte getuigen ! 8 voorbeelden ! VRT (De Redactie)
! Janssen
! UNIZO
! KBC
! Getronics
! FOD Sociale Zaken
! Eneco
! Haven Gent
HNW – www.serv.be/stichting
Spraakverwarring… ! HNW Het Nieuwe Werken ! NWOW New World Of Work ! TPOW Tijd- en PlaatsOnafhankelijk Werken ! Telewerken, Telethuiswerken
… hooggespannen verwachtingen:
HNW – www.serv.be/stichting
4
5
HNW – www.serv.be/stichting
Het Nieuwe Werken
6
!
Vertrouwen & autonomie, leiderschapsstijl
Tijd & plaatsonafhankelijk
Kantoorinrichting
HNW – www.serv.be/stichting
"
7
Tijd & Plaatsonafhankelijk werken Telewerken mogelijk
! Sinds 1980
100%
! Recente toename ! Vooral quartaire sector ! 21% (EAK 2010) à 17% (EWCS 2010) van de werknemers
! Wens van veel werknemers
90% 80% 70% 60% 50% 40%
31%
30% 20%
14%
10% 0%
2011
2014
Percentage Ondernemingen en organisaties met minstens 1 werknemer waar telewerken mogelijk is voor minstens een deal van de werknemers. Bron: StIA, IOA enquête 2011 - 2014
! Werk-privébalans beter door winst pendeltijd; reële winst ook qua stress ! Ontsnappen aan de storing en afleiding van open kantoor
HNW – www.serv.be/stichting
Tijd & Plaatsonafhankelijk werken
8
! Interessante voordelen ! Mogelijkheid wordt gewaardeerd, verbetert extrinsieke binding ! Aantrekkelijke werkgever ! Plaats komt vrij ! Maatschappelijke milieudoelstellingen
HNW – www.serv.be/stichting
Tijd & Plaatsonafhankelijk werken
9
! Maar ook nadelen: ! Ernstig risico op nieuwe problemen werk-privébalans ! Vroeger: wat doet een TW-er als we hem/haar niet zien? ! Nu: hoe beperken we overvloeien werk in de privé-sfeer? ð Nieuw en complex gegeven ð Reëel vraagstuk voor vele HNW-bedrijven
! Als TW beperkt wordt is dit vooral omwille van sociaal aspect
HNW – www.serv.be/stichting
Tijd & Plaatsonafhankelijk werken
10
! Voor meer functies mogelijk dan gedacht, voor veel functies minder intens mogelijk dan gedacht ! Nadelen wegen door bij + ½ TW; in de praktijk vanaf 2 dagen per week
HNW – www.serv.be/stichting
11
Open kantoren ! Sinds 1900 ! Taylor # Lean Production # Human Relations # HNW ! Enorme besparing in kantooroppervlakte
! Werkplekdelen ~ digitalisering vergroot de plaatswinst nog eens ! Grote flexibiliteit – nooit meer verhuizen ! Communicatievoordeel ~ kennisdelen voor bepaalde organisatietypes
" HNW – www.serv.be/stichting
12
Open kantoren ! Bekend om zijn onaangename werkomstandigheden ! Lawaai, afleiding, storing, drukte zijn wetenschappelijk ten overvloede aangetoond ! Gebrek aan privacy is ernstig te nemen
! Binding met de organisatie vermindert bij werkplekdelen – geen duidelijke plaats meer ! Ruimtelijk ontwerp wordt altijd door sociaal gedrag uitgedaagd ! Behoefte aan ‘vaste’ plaats
"
! Informeel contact vs. stilte
HNW – www.serv.be/stichting
13
Open kantoren ! Geen vraag van werknemers
! Werkplekdelen en bijhorende clean desk versterken zowel voorals nadelen ! Activity based biedt op een aantal aspecten een antwoord, de mate van totaaleffect is nog niet onderzocht ! Aangename en luxueuze aankleding kan positief effect hebben
" HNW – www.serv.be/stichting
14
Enkele cijfers 51,9%
open kantoren
mix open - gesloten
17,2%
activity based
46,4%
paperless 0,0%
28,3% 20,0%
40,0%
60,0%
80,0%
% ondernemingen waar dit voorkomt
Bron: Stichting Innovatie & Arbeid, IOA enquête 2014. N = 609, ondernemingen met minstens 1 werknemer en minstens 2 kantoormedewerkers. Gewogen op sector en grootte
HNW – www.serv.be/stichting
100,0%
"
15
Leiderschap & management ! Autonomie is kernbegrip voor de ‘founding fathers’
! In de voorbeelden die goed werken is er een duidelijke visie op de organisatie en de manier van werken (transparantie) ! Telewerken ~ vertrouwen ~ autonomie ! Omstandigheden in veel bedrijven al gunstig ! Functioneringsgesprekken in 66% ond. (IOA 2014, 10+ wn) ! ICO: 37,6% competentiegericht (IOA 2011, 10+ wn)
!
! Redelijke mate van autonomie & ondersteuning (EWCS 2010)
HNW – www.serv.be/stichting
16
Leiderschap & management
! Vertrouwen is in de praktijk vaak geen proces of traject maar een beslissing ! Vaak beperkt tot opleiding leidinggevenden ! Meer autonomie in plaats en tijd: nieuw vraagstuk voor werkbaarheid/werkstresspreventie ! Job demand ó job control ! Hoe ver reikt de autonomie: enkel tijd en plaats of ook jobinhoud? ! Wenselijkheid voor werknemer afhankelijk van persoonlijkheidskenmerken (PNS)
HNW – www.serv.be/stichting
!
Het Nieuwe Werken
17
!
Vertrouwen & autonomie, leiderschapsstijl
Tijd & plaatsonafhankelijk
Kantoorinrichting
HNW – www.serv.be/stichting
"
18
Besluit ! HNW kent verschillende samenstellende delen, elk met hun eigen voor/nadelen, die elkaar versterken ! Tijd- en plaatsonafhankelijk werken kan de ene stress verminderen maar een andere oproepen ! Nadruk op autonomie kan een belangrijke meerwaarde zijn als die over meer gaat dan enkel plaats & tijd
HNW – www.serv.be/stichting
Wat als we nieuw gaan werken? ! http://www.serv.be/stichting/publicatie/wat-als-we-nieuw-gaanwerken
HNW – www.serv.be/stichting
19