DIRECTORAAT-GENERAAL INTERN BELEID BELEIDSAFDELING C: BURGERRECHTEN EN CONSTITUTIONELE ZAKEN
JURIDISCHE ZAKEN
Waarom wordt bemiddeling niet vaker gebruikt als alternatief om geschillen te beslechten?
SAMENVATTING
PE 462.490
NL
Dit document werd aangevraagd door de Commissie juridische zaken van het Europees Parlement.
AUTEUR Dr. Stephan Prayer, notaris burgerlijk recht, Wenen VERANTWOORDELIJKE ADMINISTRATEUR Vesna NAGLIC Beleidsafdeling C: Burgerrechten en constitutionele zaken Europees Parlement B-1047 Brussel E-mail:
[email protected] TAALVERSIES Origineel: EN Vertaling: BG/CS/DA/DE/EL/ES/ET/FR/IT/LV/LT/HU/MT/NL/PL/PT/RO/SK/SL/FI/SV
OVER DE UITGEVER Als u met de Beleidsafdeling contact wenst op te nemen of als u een abonnement wilt nemen op de maandelijkse nieuwsbrief, kunt u schrijven naar:
[email protected] Europees Parlement, manuscript voltooid in november 2012. © Europese Unie, 2012. Dit document is beschikbaar op het internet: http://www.europarl.europa.eu/studies DISCLAIMER De in dit document kenbaar gemaakte meningen vallen uitsluitend onder de verantwoordelijkheid van de auteur en vertegenwoordigen niet noodzakelijk het officiële standpunt van het Europees Parlement. Reproductie en vertaling zijn toegestaan, behalve voor commerciële doeleinden, op voorwaarde dat de bron wordt erkend en dat de uitgever vooraf op de hoogte wordt gebracht en achteraf een exemplaar toegezonden krijgt.
2/6
Waarom wordt bemiddeling niet vaker gebruikt als alternatief om geschillen te beslechten? __________________________________________________________________________________________
SAMENVATTING 1.
Doel van dit document
Dit achtergronddocument onderzoekt waarom bemiddeling niet vaker wordt toegepast en probeert antwoorden en oplossingen te vinden voor dit vraagstuk.
2. 2.1.
Toelichting van het vraagstuk en standpunt van waaruit naar antwoorden wordt gezocht Waarop is de veronderstelling gegrond dat er onvoldoende gebruik wordt gemaakt van bemiddeling?
De auteur van dit document weet niet waarop de informatie steunt die aan deze veronderstelling ten grondslag ligt. 2.2.
Beknopt overzicht van de wettelijke situatie in Oostenrijk
Ongeveer tien jaar geleden werd in Oostenrijk de Wet inzake bemiddeling in burgerlijk recht (Zivilrechts-Mediationsgesetz) aangenomen. Door de wet kwamen er 'geregistreerde bemiddelaars'. De wet stelde hun kwalificatieprofiel, hun rechten en plichten vast. 2.3.
Mijn standpunt als beroepsbeoefenaar
Als praktiserend notaris pas ik de kennis en technieken die ik tijdens mijn opleiding als bemiddelaar heb verworven in mijn dagelijks werk toe.
3.
Wat zijn de belemmeringen die een ruimer gebruik van bemiddeling in de weg staan?
3.1.
Financiële steun voor of de kosten van bemiddeling
3.1.1.
Financiële steun voor bemiddeling
Financiële steun voor mensen die bemiddeling wensen, verhoogt de vraag naar bemiddeling. 3.1.2. Financiële kosten van schriftelijke bemiddelingsakkoorden Wanneer voor schriftelijke bemiddelingsakkoorden als buitengerechtelijke geschillenbeslechting overheidstaksen worden gevraagd, verhoogt dat de bemiddelingskosten op ongerechtvaardigde wijze of leidt dat tot rechtsonzekerheid. 3.1.3. Onvoldoende informatie over bemiddeling 3.1.3.1.
Publiciteit maken voor bemiddeling
Publiciteit maken voor bemiddeling door te verwijzen naar de lage kostprijs, vooral in vergelijking met hoge gerechtskosten, is een twijfelachtige manier van redeneren.
3/6
Beleidsafdeling C: Burgerrechten en constitutionele zaken __________________________________________________________________________________________
Bemiddeling en juridisch advies moeten elkaar aanvullen; zowel een juridisch adviseur als een bemiddelaar moeten hun honorarium waard zijn. 3.1.3.2.
Door een rechtbank verstrekte informatie
Rechters die vertrouwd zijn met de mogelijkheden van bemiddeling zullen de partijen in het geding op overtuigende wijze en met overtuiging informeren over de mogelijkheden van bemiddeling. 3.2.
Conflicten vermijden door juridisch advies vóór de bemiddeling
3.2.1. Notarissen 3.2.1.1.
Overeenkomsten opstellen
Notarissen die vertrouwd zijn met bemiddeling, zullen tijdens het opstellen van een overeenkomst bijzondere aandacht schenken aan de toekomstige levensvatbaarheid van de wettelijke en economische relaties tussen de partijen. 3.2.1.2.
Notarissen als gelastigde in erfrechtzaken
Zeven jaar geleden werden de statutaire bepalingen inzake het erfrecht in Oostenrijk gewijzigd. Notarissen waren voortaan verplicht om tot een dading te komen bij een conflict tussen erfgenamen onderling of tussen erfgenamen en hun schuldeisers. Notarissen die een opleiding tot bemiddelaar hebben gekregen, zijn beter in staat om tot zulke dading te komen. 3.2.2. Advocaten Advocaten die trachten geschillen te voorkomen om hun cliënten wettelijk en economisch te beschermen, handelen in het belang van hun cliënten. Dit veronderstelt een grote juridische bekwaamheid en een opleiding tot bemiddelaar. 3.4.3. Verplichte minimumopleiding in bemiddeling Als eerste voorwaarde voor de toegang tot hun beroep zouden notarissen en advocaten een basisopleiding in bemiddeling moeten volgen.
4.
Taal
Taal en denken zijn aan elkaar gekoppeld. 4.1.
Taal van EU-instellingen in de bemiddelingscontext
De taal die door de EU-instellingen in de bemiddelingscontext wordt gehanteerd, mag geen juridisch jargon zijn. Die taal moet onverwacht zijn en de nieuwsgierigheid naar bemiddeling aanwakkeren. 4.2.
Communicatie tussen de bij een geschil betrokken personen
Conflicten worden met grotere waarschijnlijkheid opgelost naarmate het respect en de waardering in de communicatie toenemen. Dit vergt de juiste mentaliteit die in de eerste jaren moet worden aangeleerd. Ethiek en communicatie moeten al vroeg op school worden onderwezen.
4/6
Waarom wordt bemiddeling niet vaker gebruikt als alternatief om geschillen te beslechten? __________________________________________________________________________________________
5.
Rechtsstaat
5.1.
Bemiddeling als aanvullend conflictoplossend model wanneer de rechtsstaat goed ontwikkeld is
Als in een land voortdurend zaken aanhangig worden gemaakt en langdradige en dure rechtszaken worden gevoerd, is dat geen positief teken dat de rechtsstaat er goed ontwikkeld is. Bemiddeling gebruiken als lapmiddel is een teken van zwakte. 5.2.
Een doorverwijzingscontext creëren die bij wet is vastgesteld
In aanhangige zaken zouden rechtbanken de mogelijkheid moeten hebben om niet alleen door te verwijzen naar bemiddeling, maar meer op bemiddeling te vertrouwen tijdens het overleg en met het akkoord van de partijen. De wet moet vaststellen hoe een geschil naar bemiddeling wordt doorverwezen en welke bemiddelaar er wordt aangesteld. 5.2.1.
Geschillen tussen buren
Volgens de auteur is het huidige model voor geschillenbeslechting niet succesvol gebleken. 5.2.2.
VMG – Vereniging voor bemiddeling in aanhangige zaken
Bij de Weense handelsrechtbank werd gestart met een proefproject waarbij een pool bemiddelaars werd samengesteld die bewijs van speciale kwalificaties moeten overleggen en aan wie bemiddelingszaken kunnen worden doorverwezen. 5.2.3.
Wijziging van de wet inzake kinderrechten
Met de wijziging van de wet inzake kinderrechten krijgen rechters de mogelijkheid de partijen te verplichten deel te nemen aan een eerste bemiddelingsbijeenkomst in het belang van het welzijn van het kind. Bemiddelaarsverenigingen hebben gepleit voor een verplichte eerste voorlichtingsvergadering over bemiddeling.
6.
Wie heeft er geen (of onvoldoende) functionerend 'bemiddelingslandschap'?
6.1.
Notarissen
belang
bij
een
goed
Notarissen beschouwen zichzelf vaak als 'geboren bemiddelaars'. Een bemiddelaarsopleiding zou ertoe leiden dat ze hun mening herzien en zou de kwaliteit van hun werkzaamheden verbeteren. 6.2.
Advocaten
Bemiddelaars worden soms de 'natuurlijke vijand' van advocaten genoemd. Er moet overeenstemming worden bereikt over domeinen waarin belangenconflicten bestaan en domeinen waarin advocaten en bemiddelaars elkaar kunnen aanvullen. Veel advocaten treden ook op als bemiddelaar. Advocaten zijn van cruciaal belang om het 'bemiddelingsproject' te doen slagen.
5/6
Beleidsafdeling C: Burgerrechten en constitutionele zaken __________________________________________________________________________________________
7.
Een op zichzelf staand (beschermd) beroep opzetten
7.1.
Bemiddelaar - een op zichzelf staand beroep
De discussie over de oprichting van een afzonderlijk beroep is nog gaande. 7.2.
Een vergunning om het beroep te kunnen uitoefenen
In het belang van de kwaliteitsborging en consumentenbescherming, verdient het idee om kandidaat-bemiddelaars opleiding en voortgezette opleiding te laten volgen en de uitoefening van het beroep afhankelijk te maken van een vergunning in overweging te worden genomen.
8.
De sociale dimensie van bemiddeling: een visie
Bemiddeling heeft een sociale dimensie. Bemiddeling heeft het potentieel om in sterke mate bij te dragen tot de sociale vrede. Daartoe is een goed afgebakend kader nodig dat op politiek niveau moet worden vastgesteld.
6/6
