agendapunt H.06 913294
DIT INFO BLAD WORDT NIET MEER GEBRUIKT! Aan Verenigde Vergadering BESTUURLIJKE AFSPRAKEN DEN HAAG – DELFLAND
Gevraagd besluit Verenigde Vergadering 15-9-2011 de bestuurlijke afspraken Den Haag - Delfland vast te stellen, inclusief het bijbehorende investeringsplan van 2,5 miljoen euro. Besluit Verenigde Vergadering 15-9-2011
Voorstel Commissie Bestuur, Organisatie en Bedrijfsvoering 30-8-2011 de bestuurlijke afspraken Den Haag - Delfland vast te stellen, inclusief het bijborende inversteringsplan van 2,5 miljoen euro. Advies Commissie Bestuur, Organisatie en Bedrijfsvoering 30-8-2011
Bestuurlijke afspraken gemeente Den Haag – Hoogheemraadschap van Delfland 1.
Probleemstelling – context
De gemeente Den Haag heeft Delfland een brief gestuurd, waarin zij verzoekt tot verrekening van investeringskosten (zie bijlage 1). De investeringskosten zijn gemaakt voor afkoppelprojecten die hun oorsprong hebben in het 1e waterplan Den Haag 1998-2012. Over de financiering van deze projecten is ten tijde van het eerste waterplan een indicatieve kostenverdeling afgesproken: 50-50 gemeente en Delfland. Tot een definitieve kostenverdeling is het in de jaren daarna niet gekomen: intussen had Delfland namelijk bijdrageregelingen waar de gemeente een beroep op kon doen. De gemeente Den Haag heeft echter geen gebruik willen maken van deze regelingen omdat zij die te gecompliceerd vond. De gemeente heeft de afgelopen jaren echter bij herhaling gevraagd of een bijdrage van Delfland toch mogelijk was. Bestuurlijk is toegezegd dat Delfland zich zou inspannen om die mogelijkheid te onderzoeken. Dit heeft geleid tot bestuurlijke afspraken (zie bijlage 1), volgens welke Delfland voor 50% bijdraagt aan de investeringskosten in afkoppelprojecten en daarnaast afspraken met Den Haag maakt voor langjarige samenwerking tussen gemeente en waterschap.
2.
Beoogd effect
De bestuurlijke afspraken en het bijbehorende investeringsplan maken het mogelijk om een bijdrage te leveren aan afkoppelprojecten in Den Haag; afkoppelen draagt in principe bij aan een duurzame(re) waterketen en duurzaam watersysteembeheer. In totaal is circa 100 hectare verhard oppervlak in Den Haag afgekoppeld van het vuilwaterriool. De bestuurlijke afspraken hebben verder tot doel om tot effectiever en doelmatiger waterketen- en watersysteembeheer te komen. In het bijzonder de afspraak over de ‘vervallen afvalwaterpersleidingen’ voorkomt het maken van opruimkosten.
3.
Kernboodschap
De bestuurlijke afspraken met Den Haag houden in dat Delfland € 2,5 miljoen investeert in het beter functioneren van de waterketen én bieden een kader voor verdere samenwerking tussen Den Haag en Delfland. In het bijzonder gaat het om het in principe niet meer op hoeven ruimen van niet meer in gebruik zijnde afvalwaterpersleidingen (vervallen leidingen), compensatie van boezemwater bij de verbredeing van de Neherkade, nodig voor de aanleg van de Rotterdamse Baan, het verbeteren van de doorstroming van het boezemwatersysteem in combinatie met recreatief en toeristisch gebruik, de ontwikkeling van Scheveningen Haven en het maken van een uitvoeringsagenda water in plaats van een nieuw waterplan.
4.
Historie - eerdere besluitvorming
De aanleiding voor de bestuurlijke afspraken vormt het VV-besluit uit 1999 over waterplan 1998-2012, met daarin de indicatieve kostenverdeling voor afkoppelprojecten. In 2004 volgde het VV-besluit tot instelling van de bijdrageregeling afkoppelen en waterkwaliteitspoor, op basis waarvan derden, onder voorwaarden, een financiële bijdrage konden ontvangen. Deze regelingen zijn per juni 2010 beëindigd door de VV.
In bestuurlijke overleggen met Den Haag is vanaf mei 2009 toegezegd om te proberen € 2,5 miljoen1 in de begroting van Delfland te vinden, met de kanttekening dat dat bedrag niet begroot was en dus ook geen harde toezegging gedaan kon worden. Gaandeweg dit proces heeft Delfland randvoorwaarden aangegeven en is het verslechterende financiële klimaat benoemd als complicerende factor om tot positieve besluitvorming te komen. Na ontvangst van de brief van Den Haag met het verzoek tot verrekening, heeft D&H in maart 2011 besloten tot nader overleg van de dijkgraaf met wethouder Dekker. Vóór dit overleg is juridisch advies ingewonnen om de positie van Delfland goed te kunnen bepalen. Conclusie was dat betaling van een bijdrage zeer waarschijnlijk niet vermeden kan worden (zie paragraaf ‘risico’s en beheermaatregelen’). Doel van het gesprek met wethouder Dekker werd vervolgens om te onderzoeken welke dossiers2 tot een package-deal zouden kunnen leiden. Deze afspraken zijn vastgelegd in een bestuurlijke brief (zie bijlage 1). Dit pakket aan afspraken dient nu als onderlegger voor dit VV-besluit.
5.
Regelgeving en beleid
Het relevante kader voor het maken van de afspraken met Den Haag is voor wat betreft: Financiën: Nota activabeleid - zie de paragraaf financiën en bevoegd orgaan. Gebiedsgerichte afspraken: zie de toelichting, het dossier waterplan Den Haag Afkoppelbijdrages en waterketen: zie de toelichting, het dossier waterketen- en afkoppelbeleid.
6.
Financiën
In Burap 1 2011 zijn de bestuurlijke afspraken met Den Haag onder Instrumenten opgenomen ‘als in 2011 te verwachten uitgaven, waarvan wordt voorgesteld al een krediet beschikbaar te stellen’. Dit zal bij dit VV-besluit over de bestuurlijke afspraken gebeuren. Overigens bevat Burap 1 2011 nog een andere risicopost waar de bestuurlijke afspraken gevolgen op zullen hebben, namelijk het risico van € 31 miljoen (investeringen) voor het opruimen van ‘vervallen afvalwaterpersleidingen’ in Den Haag. Door de bestuurlijke afspraken zal dit bedrag in de jaarrekening substantieel naar beneden bijgesteld worden (zie ook de pargraaf toelichting). De uitgave van € 2,5 miljoen wordt op basis van de nota activabeleid als investering aangemerkt3. Gezien het achterblijven van de investeringsuitgaven ten opzichte van de ramingen leidt dit investeringsplan niet tot lastenverzwaring en vraagt het niet om keuzes in de investeringsportefeuille. Dit betekent dat de volledige investeringsuitgave van € 2,5 miljoen ten laste van het huidige begrotingjaar kan worden gerekend. De investeringsuitgave en kapitaalslasten vallen ten laste van het programma Instrumenten. Project nr.701568 Investeringsplan en bijbehorend krediet Afkoppelen Den Haag. De kosten bedragen € 2.500.000,00 inclusief BTW 2011: 705168 € 2.500.000,00 afschrijvingstermijn 5 jaar Afkoppelen Den Haag. Kapitaallasten 701568 50920/30333/100068/2720 € 500.000 per jaar van 2012 tot en met 2016.
1 2 3
Zie verder de toelichting. Zie verder de toelichting. Zie verder de toelichting.
2
7.
Duurzaamheid
Duurzaamheidsaspecten zijn in abstracto aan de orde en verwoord in de alinea ‘beoogd effect’. 8.
Organisatorische en personele consequenties
N.v.t. 9.
OR/GO
N.v.t. 10.
Risico- en beheersmaatregelen
Onomkeerbaarheid proces Zoals in het voorstel is beschreven loopt al een aantal jaren met Den Haag een proces over het al dan niet leveren van een bijdrage voor afkoppelprojecten. Juridisch is getoetst of door dit proces intussen niet zoveel verwachtingen zijn gewekt dat de aanvraag van Den Haag wel gehonoreerd moet worden. Bij een rechtbankprocedure kan niet uitgesloten worden dat aan de bij Den Haag gewekte verwachting het zwaarste gewicht zal worden toegekend. Bovendien zal een juridische procedure de relatie met Den Haag geen goed doen, omdat dit tot verscherping van belangentegenstellingen zal leiden. Betaling van een bijdrage in combinatie met het maken van zoveel mogelijk voor Delfland voordelige afspraken lijkt de slimste weg. Precedentwerking richting andere gemeenten De gemaakte afspraken hebben hun oorsprong in het waterplan Den Haag, maar hebben zeker een relatie met de bijdrageregelingen. Gemeenten die binnen het kader van de bijdrageregelingen hebben geopereerd en zo bijdrages soms zijn misgelopen, zouden in de afspraken met Den Haag een aanleiding kunnen zien om nu achteraf ook een regeling te willen treffen. Het proces met Den Haag is echter in vergelijking met de andere gemeenten uniek omdat al enkele jaren een proces loopt om zonder gebruik te maken van de bijdrageregelingen toch een bijdrage te verkrijgen. Het verschil is dus het ontbreken van een bestuurlijk voortraject en de verbinding met afspraken uit het waterplan. De beheersmaatregel is er voor te waken om met andere gemeenten in een vergelijkbare situatie als met Den Haag terecht te komen.
11.
Communicatie (in- en extern)
De gemeente zal over het besluit van de Verenigde Vergadering schriftelijk door het college worden geïnformeerd.
12.
Bevoegd orgaan
Op basis van artikel 84 Waterschapswet is het college belast met de voorbereiding van VVbesluiten. Het maken van afspraken, met de daarbij benoemde voorbehouden, en het versturen van de brief, horen daarbij. Het vaststellen van een investeringsplan is een bevoegdheid van de VV.
3
13.
Toelichting
Dossier Waterplan Den Haag De basis voor afkoppelmaatregelen is door de gemeente Den Haag en Delfland vastgelegd in het Waterplan Den Haag 1998-2002. Het waterplan bestaat uit een beleidsdeel met strategie en visie voor de periode 1998-2012. Dit beleidsdeel is nog steeds van kracht. Het Waterplan is in 1998 als goed voorbeeld gepresenteerd in de 4e nationale nota Waterhuishouding. Onderdeel van het waterplan is een uitvoeringsprogramma voor de periode 1998-2002, in 2005 vervangen door een programma met looptijd 2005-2007. Naast het waterplan is in 2005 de Waterbergingsvisie Den Haag vastgesteld, waarin het ruimtelijk kader is neergelegd voor de verankering van de wateropgave. Daarnaast is in 2004 het Gemeentelijk Rioleringsplan 2005-2010 vastgesteld, met daarin verankerd alle maatregelen op het gebied van riolering, inclusief de afkoppelmaatregelen. Er is gewerkt aan een nieuw waterplan, maar onder druk van de bezuinigingen zijn de voorbereidingen beëindigd en wordt nu een uitvoeringsagenda opgesteld. In het eerste waterplan is voor de periode na 2002 aangegeven, dat het afkoppelen van verharde oppervlakken nodig is om een duurzaam watersysteem te realiseren. Voor enkele deelgebieden is voor de periode 2003-2012 aangegeven hoeveel van het verharde oppervlak afgekoppeld zou moeten worden. In de kostenparagraaf is een tabel opgenomen ‘indicatieve verdeling investeringskosten nieuw beleid 2003-2012’ met afkoppel-projecten a Fl 100.020.000. Daarnaast is een indicatieve verdeling investeringskosten beschreven met een 50/50 verdeling en, voor wat betreft de beheerskosten, 100% voor de gemeente. De kostendekking voor deze kosten zou in het 2e uitvoeringsprogramma opgenomen worden. Uit de evaluatie van de 1e planperiode (juli 2003) blijkt dat proefprojecten afkoppelen ‘nogal kostbaar’ zijn en dat een analyse van de effectiviteit nog ontbreekt. Wel wordt geconstateerd dat het bij nieuwbouw en herstructurering loont om de varianten ‘te onderzoeken’. Overall is de constatering in de evaluatie dat financieel ‘aanzienlijk minder’ is besteed aan waterplanmaatregelen dan voorzien, maar ook, dat ‘Den Haag een veel grotere financiële bijdrage heeft geleverd dan Delfland’. Door de uitvoering van de 2e fase zou dit weer meer in balans moeten komen, was de conclusie. In het 2e uitvoeringsdeel (2005-2007) staat in het teken van de ruimtelijke verankering van de wateropgave, waaronder de afkoppelmaatregelen. De concrete afkoppelmaatregelen voor in totaal 114 hectare zijn, inclusief financiering, opgenomen in het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP 2005-2010). Voor wat betreft de kostenverdeling tussen gemeente en Delfland, is in het 2e uitvoeringsdeel WP opgenomen dat, of de ‘gemeente die draagt, of budget herstructurering en bijdrages Delfland uit bijdrageregelingen’. De bijdrageregelingen van Delfland zijn dan immers vanaf 2004 van kracht. Op basis van de bijdrageregeling waterkwaliteitsspoor (die voor 110 van de 114 hectare van toepassing was) zou in principe een 50 % bijdrage in de kosten mogelijk zijn. Zoals in de inleiding al is genoemd, vindt Den Haag de regelingen administratief te gecompliceerd en heeft voor slechts drie projecten een aanvraag ingediend, waarvoor Delfland in totaal €595.410 uit heeft gekeerd. Dossier Waterketen- en afkoppelbeleid In de Visie op de waterketen (VV 689321, 24 april 2008) staat: ‘We hebben gemeenten nodig om relatief schoon regenwater, grondwater en oppervlaktewater te ontkoppelen van de afvalwaterketen, waar dit nuttig en doelmatig is. Deze afweging maken wij met gemeenten op basis van doelmatigheid van de afvalwaterketen en verbetering van de leefomgeving.’ In de visie is de doelstelling openomen door de inzet van stimuleringsregelingen - in casu de bijdrageregelingen - in 5 % (in 2025 20%) van gemengd gerioleerd gebied schoon regenwater af te koppelen. De bijdrageregelingen waarmee derden gestimuleerd worden om af te koppelen zijn dan al sinds 2004 in werking. Het besluit Beëindiging Bijdrageregeling Afkoppelen (VV 18764, 1 juli 2010) is ingegeven op basis van de beoordeling van de doelmatigheid, rechtmatigheid en effectiviteit van de (uitvoering van) de regeling. In dit besluit is ook aangegeven, dat het generiek afkoppelen van verhard oppervlak niet zonder meer effectief is en dat gebiedsspecifiek afgekoppeld zou moeten worden. 4
Daarnaast is aangegeven, dat door het van kracht worden van de Wet Gemeentelijke Watertaken gemeenten per 1-1-2008 een zorgplicht hebben voor ‘hun’ deel van de waterketen, en ook - meer dan voorheen - over financieringsmogelijkheden beschikken via het rioolrecht. Samenvattend geldt dat Delfland vóór afkoppelen is, rekening houdend met gebiedspecifieke omstandigheden. En dat voor wat betreft de financiering geen generieke regeling meer nodig is. Dossier Vervallen leidingen Door het uitvoeren van het project Afvalwatertransportsysteem Haagse Regio (AHR) zijn oude rioolleidingen overbodig geworden (‘vervallen leidingen’). Met Den Haag samen is gezocht naar mogelijk alternatief gebruik van deze leidingen; dit bleek echter maar zeer beperkt mogelijk. Den Haag kan gebruik maken van de bevoegdheid om deze leidingen door Delfland op te laten ruimen. Daar zouden hoge kosten mee gemoeid zijn: in Burap 1 2011 is een risicopost van € 31 miljoen opgenomen. Door de afspraak met Den Haag geen gebruik te maken van deze bevoegdheid, calamiteiten en werk met werk situaties daar gelaten, verkleind dit de risicopost, en kan die bovendien verdeeld worden over een groter aantal jaren. De preciese bijstelling is nu nog niet bekend en wordt bepaald op basis van de nadere overeenkomst die thans uitgewerkt wordt. De bijstelling volgt in de jaarrekening 2011. Dossier Rotterdamse Baan/Neherkade Gemeente Den Haag is bezig met de voorbereidingen voor de aanleg van de Rotterdamse Baan, de start van de aanleg is voorzien voor 2013. Doel van de Rotterdamse Baan is de ontsluiting van de binnenstad richting A4 en A13 verbeteren. Voor een goede verkeersdoorstroming vanuit de binnenstad zal ook de verkeersader op de Neherkade worden verbreed. Daartoe zal het boezemwater naast de kade deels worden gedempt. Door de nu gemaakte afspraken moet de gemeente duidelijk maken waar en wanneer het compenserende water gerealiseerd wordt. Dossier Verbeterde doorstroming boezem in combinatie met recreatief gebruik Zoals in het programmaplan Voldoende Water is beschreven moeten, om de boezem ook in Den Haag in 2015 op orde te hebben nog enkele knelpunten aangepakt worden. Belangrijkste knelpunt is dat lokaal te hoge waterstanden op kunnen treden en dat de aanvoer naar gemaal Schoute vergroot zou moeten worden om de capaciteit van dit gemaal maximaal te kunnen benutten. Daarnaast wil de gemeente het recreatief en toeristisch gebruik van het binnenwater vergroten. De nu gemaakte afspraak is gericht op het samen met Den Haag verkennen van de mogelijkheden om zowel de doorstroming van de boezem te verbeteren, als het recreatief gebruik te verbeteren. Dossier Ontwikkeling Scheveningen Haven Den Haag heeft de ambitie om Scheveningen Haven verder te ontwikkelen. Er liggen belangrijke herstructureringsopgaves, met name door het vertrek van Norfolk. Bij de ontwikkeling is waterveiligheid een belangrijke randvoorwaarde. Het havengebied ligt nu buitendijks, de waterkering om de haven heen loopt dwars door het stedelijk gebied. De nu gemaakte afspraak is er op gericht om de opties met betrekking tot waterveiligheid te verkennen en tot nadere afspraken te komen over de gewenste ontwikkelingen. Dossier Onkruidbestrijdingsmiddelen gebruik Den Haag In april 2011 heeft Den Haag bekend gemaakt dat zij in het kader van bezuinigingen wil gaan overschakelen op het gebruik van bestrijdingsmiddelen, in plaats van het gebruik van – in directe kosten uitgedrukt – duurdere methoden. Zonder verdere nuancering van dit gemeentelijk voorstel is dit voor het watersysteem en waterketen een ongewenste ontwikkeling. Omdat de uitwerking van dit gemeentelijke voornemen nu nog niet duidelijk is, is met Den Haag afgesproken daar in het vervolg van het bestuurlijk overleg afspraken over te maken.
5
Toelichting bij het bedrag van € 2,5 miljoen De gemeente Den Haag claimt sinds 1998 circa € 30 miljoen in afkoppelprojecten te hebben geïnvesteerd. Omdat afkoppelprojecten doorgaans onderdeel zijn van grotere infrastructurele werken (herstructurering van wegen, wijken, vervanging van riolering) is het administratief complex om afzonderlijke kosten voor het afkoppelen zichtbaar te maken. In 2009 is afgesproken dat Den Haag voor ten minste € 5 miljoen aan afkoppelprojectkosten met een accountsverklaring aantoonbaar moest maken, waarna Delfland in principe 50% van die kosten zou bijdragen. De 50% is conform de indicatieve kostenverdeling uit het waterplan en conform de vergoeding uit de bijdrageregeling waterkwaliteitspoor. Den Haag heeft de accountsverklaring bij haar brief tot verzoek van verrekening gevoegd (zie bijlage 2). Toelichting bij het aanmerken als investering Er is getoetst of de bijdrage voldoet aan de criteria uit de nota activabeleid. Bijdragen aan activa (investeringen) in eigendom van derden worden op basis van art 4.64 Waterschapsbesluit aangemerkt als immateriële vaste activa. Op basis van de nota geldt voor de afschrijvingstermijn, dat die gelijk mag zijn aan die de derde hanteert of, als dat niet aan te geven zou zijn, een termijn van 5 jaar. Er geldt wel een aantal criteria waaraan moet worden voldaan. Deze criteria zijn hierna beschreven, inclusief een toelichting of er aan voldaan is. a) Is sprake van een investering door een derde? Het betreft investeringen door de gemeente Den Haag. b) Draagt de investering bij aan de publieke taak? De projecten waarvoor Den Haag een bijdrage vraagt, zijn uitgevoerd in de periode dat de bijdrageregelingen van kracht waren. In die periode zag Delfland dit dus als haar publieke taak. c) Heeft de derde zich verplicht tot het daadwerkelijk investeren op een wijze zoals is overeengekomen? De af te koppelen oppervlakken volgden uit watersysteemberekeningen die in het kader van het GRP 2005-2010 in opdracht van gemeente en Delfland zijn uitgevoerd. Er was dus overeenstemming over waar afgekoppeld zou moeten worden. Voor wat betreft de manier waarop dit zou moeten gebeuren is dit in een WVO-vergunning vast gelegd. De projecten die Den Haag nu opvoert om een bijdrage te verkrijgen vallen hier onder. d) Kan de bijdrage worden teruggevorderd, indien de derde in gebreke blijft of het waterschap anders recht kan doen gelden op de activa die samenhangen met de investering? In principe kan de bijdrage teruggevorderd worden. e) Is er een overeenkomst op basis waarvan de betaling gedaan wordt? De bestuurlijke brief vormt de overeenkomst. Voor de onderliggende dossiers volgen mogelijk vervolgovereenkomsten of bestuurlijke afspraken, in ieder geval voor het dossier ‘Vervallen leidingen’.
Bijlagen: 1.Brief ‘Bestuurlijke afspraken Den Haag – Delfland’ (DMS 953857) 2.Brief ‘afkoppelkosten Gemeente Den Haag’ (DMS 934064)
6
Bestuurlijke Afspraken Den Haag – Delfland
Kenmerk VV
:
913294
Vergaderdatum
:15 september 2011
Beleidsveld
:
Instrumenten
Agendapunt
: H.06
De Verenigde Vergadering van Delfland, gelezen het voorstel van dijkgraaf en hoogheemraden van 15 september 2011, kenmerk 913294; gelezen het positieve advies van de commissie(s) Bestuur, Organisatie en Bedrijfsvoering overwegende dat: de gemeente Den Haag schriftelijk (DMS 934064) een verzoek tot bijdrage aan afkoppelprojecten heeft gedaan, de gemeente Den Haag bestuurlijk is toegezegd om de mogelijkheid tot betaling van een bijdrage te onderzoeken, zonder gebruikmaking van de – toen geldende – bijdrageregelingen, met de gemeente Den Haag een set van bestuurlijke afspraken (DMS 953857) is gemaakt die als onderlegger dienen van langjarige bestuurlijke samenwerking tussen gemeente en waterschap,
Gelet op: artikel 77 van de Waterschapswet;
Besluit: De bestuurlijke afspraken Den Haag – Delfland vast te stellen, inclusief het bijbehorende investeringsplan van 2,5 miljoen euro.
Aldus besloten in de openbare vergadering van 15 september 2011.
De Verenigde Vergadering voornoemd, de Secretaris,
de Voorzitter, loco
mr. drs. P.I.M. van den Wijngaart
mevr. Mr. A.W. Bom - Lemstra
7
