Waarom Handhygiëne? Frans Loeffen Infectiepreventie adviseur UMC St Radboud

Waarom Handhygiëne ? Frans Loeffen Infectiepreventie adviseur UMC St Radboud

De meest gebruikte instrumenten !!

Waarom handhygiene? • Verspreiding van (resistente) ziekteverwekkers te voorkomen • Onbeheersbare situatie (uitbraak) • mortaliteit morbiditeit • Voorkomen ziekenhuisinfecties • Resistentie ontwikkeling voorkomen • Patiënt te beschermen tegen evt pathogenen (Hematologische pat.) • Medewerker tegen pathogenen beschermen

Ziekenhuisinfecties Nederlandse ziekenhuizen • • • •

6,6% (2007-2009) 74.000 patiënten /jaar 300.000 extra ligdagen per jaar 210-337.000.000 euro/jaar (1,7%)

RIVM, 2010 Center for Infectious Disease Epidemiology Bilthoven Netherlands

IC • 5-10 meer zorginfecties dan andere afdeling • Risicofactoren: beademing, CVC, postoperatieve wondinfecties, blaascatheters • Gevolg: langere ligduur 4-40 dagen • Hoge mortaliteit en morbiditeit

RIVM 2010, Center for Infectious Disease Epidemiology Bilthoven Netherlands

Toename BRMO’s is zorgelijk

• • • • • •

ESBL, AmpC, NDM-1 MRSA Acinetobacter baumanii CDAD, Clostridium difficile geassocieerde diarree M. tuberculosis MDR, XDR VRE, Vancomycine res enterococcen

2003

2008

Bron: EARSS

Conclusies EARSS (Europian Antibiotic Resistance Surveillance System) rapport 2009: • Toename van antibiotica resistentie in Europa • Grote verschillen in resistentie tussen landen onderling in Europa • Afname/stabilisatie van MRSA (máár: 1/3 landen >25%!!) • Toename van BRMO’s waaronder E.coli, K. pneumoniae en P.aeruginosa • Samenwerking tussen landen noodzakelijk om verdere verspreiding van resistentie te voorkomen.

Hand hygiene prevents nosocomial infections Year Authors(s)

Hospital setting

Significant results

1977 Casewell and Phillips

Adult critical care Reduced rates of nosocomial (UK) infection due to endemic Klebsiella sp

1982 Maki

Adult critical care Reduced rates of nosocomial infection

1984 Massanari and Hoerholzer

Adult critical care Reduced rates of nosocomial infection

1992 Doebelling et al.

Adult critical care Significant diff. in rates of nosocomial infection between 2 regimens

1994 Webster et al.

Neonatal intensive care

Elimination of MRSA

Adapted from Larson E. CID 1999, 29:1287-94

Semmelweis1818-1865

Handhygiene • Literatuuronderzoek wijst uit dat 30-40% van alle ziekenhuisinfecties kan worden voorkomen met goede handhygiene! Systematic review Lancet 2001

• Compliance is echter laag. Recent onderzoek toont aan dat in slechts 40% van de relevante gelegenheden handhygiene wordt toegepast. • 46% weet niet wanneer de handen moeten worden gedesinfecteerd. nursing okt 2008

Hoe komt dat?

Pittet, Infect Control Hosp Epidemiol 2000; 381-386

1. Te druk, geen prioriteit, zorg voor patiënt gaat voor

2. Stressvolle situaties

Stress

3. Alcoholdispenser hangt op een onhandige plek

3. Alcoholdispenser hangt op een onhandige plek

Handdesinfectie

Handdesinfectie

Handdesinfectie

Handdesinfectie Handdesinfectie

Handdesinfectie Handdesinfectie

Handdesinfectie

éénpersoonskamer

tweepersoonskamer

driepersoonskamer

vierpersoonskamer

4. Veroorzaakt huidirritatie, droge handen

5. Risico klein is dat een patiënt besmet is / een infectie krijgt

6. (teveel) alcohol niet goed voor je is

7. Geen interesse, niet belangrijk

8. Geen idee wanneer het toe te passen

Een klein kennistestje

Vraag 1 Wat is de meest effectieve methode om bacterien te doden? Zeep en water Handalcohol

Vraag 1 Wat is de meest effectieve methode om bacterien te doden? Zeep en water Handalcohol Antwoord: Handalcohol doodt bacterien af. Zeep heeft alleen een reinigende werking.

Vraag 2 Welke handhygiene methode voorkomt huidirritaties en uitdrogen van de handen? Zeep en water Handalcohol

Vraag 2 Welke handhygiene methode voorkomt huidirritaties en uitdrogen van de handen? Zeep en water Handalcohol Antwoord: Zeep en water drogen handen uit (lost de hydrolipidelaag op) waardoor er kans ontstaat op handeczeem. Handalcohol bevat terugvettende bestandsdelen waardoor voorkomen wordt dat de handen uitdrogen en er huisirritatie ontstaat.

Vraag 3 Moet ik handalcohol op droge handen aanbrengen? Ja Nee

Vraag 3 Moet ik handalcohol op droge handen aanbrengen? Ja Nee Antwoord: Handalcohol nooit op vochtige handen aanbrengen aangezien het kan leiden tot huisirritatie en de alcohol minder effectief is.

Vraag 4 Onsteriele handschoenen worden gedragen om contact met lichaamsvloeistoffen te voorkomen ? Ja Nee

Vraag 4 Onsteriele handschoenen worden gedragen om contact met lichaamsvloeistoffen te voorkomen ? Ja Nee Antwoord: Ja, onsteriele handschoenen dragen om besmetting van de handen te voorkomen

Vraag 5 Na het uittrekken van de handschoenen hoeven de handen niet worden gedesinfecteerd Eens Oneens

Vraag 5 Na het uittrekken van de handschoenen hoeven de handen niet worden gedesinfecteerd Eens Oneens Antwoord: Oneens, altijd handen desinfecteren na uittrekken handschoenen

Vraag 6 Hoe lang moet ik mijn handen desinfecteren? 15 sec 30 sec 60 sec 90 sec

Vraag 6 Hoe lang moet ik mijn handen desinfecteren? 15 sec 30 sec 60 sec 90 sec Antwoord: 30 seconden, totdat de handen droog zijn, 30 seconden zijn belangrijk omdat de alcohol dan zijn werk heeft gedaan en de terugvetters zorgen voor de bescherming van de handen tegen uitdrogen.

Programma Handhygiëne

Handhygiene  Wat zijn de essentiële voorwaarden voor handhygiëne?  Intacte huid  Geen infecties op de handen  Schone, kort geknipte nagels (toppen =0,5 cm)  Geen sieraden  Korte mouwen

Handreiniging: Vijand nr 1 voor de huid: water en zeep

Handdesinfectie

Handreiniging

Lipidelaag blijft in tact lipidelaag lost op of wordt weggewassen Alkohol beinvloed de Niet PH huidneutrale PH niet zeep beinvloed de huid 1) Natuurlijk vetlaagje: hydrolipidelaag 2) epidermis 3) Water en zeep

Vaak wassen leidt tot huidirritaties

De rol van handen bij het overdragen van ziekenhuisinfecties Afdruk van een niet gereinigde hand in agar

na het wassen met water en zeep

Na desinfectie met handalcohol

Reduction of bacterial load CFU [%]

Washing 80 90

Disinfection

99 99,9

100 15

30

45

Time [sec]

Killing of MRSA

6

log reduction factors

5

5.22 ± 0.22

4 2.6 ± 0.32

3 2

1.0 ± 0.56

1 0

Alcohol

Chorhex 1 min contact time

Soap

Handhygiene: effectiviteit Plain soap

ChlorTriclohexidine san (2-4%) (1-2%)

Ethanol (6080%)

Isopropanol (60-80%)

nPropanol (60-80%)

Bacteria

-

++

++

+++

+++

+++

Mycobacteria

-

(+)

n.a.

+++

+++

+++

Bacterial spores

-

-

-

-

-

-

Yeasts

-

++

++

+++

+++

+++

Dermatophytes

-

-

+

++

n.a.

n.a.

Enveloped viruses

-

++

n.a.

+++

+++

+++

Nonenvel. viruses

-

+

n.a.

+

(+)

(+)

Transient hand flora ( 1 min.)

0.5-3

2.1-3

2.8

2.6-4.5

4.0-6.81

4.3-5.8

Resident hand flora ( 3 min.)

0.4

0.351.75

0.29-0.8

2.4

1.5-2.4

2.0-2.9

Source: Kampf et.al.: Epidemiologic Background of Hand Hygiene and Evaluation of the most important Agents for Scrubs and Rubs. Clinical Microbiology Reviews. Oct. 2004, p.863-893.

Wat zijn de voordelen van handalcohol?

1. effectiever, micro-organismen worden gedood 2. Voorkomt uitdrogen van de huid en vermindert de kans op handeczeem of huisirritaties. Handalcohol bevat terugvettende bestandsdelen waarmee wordt voorkomen dat uw handen uitdrogen 3. Geen wastafel nodig dus altijd beschikbaar. 4. Sneller, na 30 seconden zijn uw handen droog.

Transmissie Zorg medewerker

Gecontamineerde oppervlakken

Patient


Wanneer wassen? • Indien handen zichtbaar verontreinigd zijn • Bij patiënten met Clostridium difficile infecties • Na toiletgang


Wanneer desinfecteren? • 5 momenten van handhygiene (WHO) • Bij aanvang dienst • Na uittrekken van handschoenen


Wanneer desinfecteren? • 5 momenten van handhygiene (WHO) • Bij aanvang dienst • Na uittrekken van handschoenen

De 5 momenten van handhygiene (WHO)  The World Health Organization has created an easy to adopt pattern WHEN to disinfect hands.  Your 5 Moments for Hand Hygiene*


5 momenten 1. Voor patiënten contact  Doel: patiënt beschermen tegen micro-organismen die u op uw handen draagt

* Wereldgezondheidsorganisatie


5 momenten 2. Vóór het uitvoeren van een aseptische handeling  voorbeelden: inbrengen (blaas)catheters, canules (venflons); geven van injecties; openen infuussysteem; verzorging van drains; verwisselen van infusen; toediening van medicatie via een infuus of spuitpomp  Doel hiervan is te voorkomen dat micro-organismen in het lichaam van de patiënt terechtkomen. Deze micro-organismen kunnen afkomstig zijn van de medewerker, de directe omgeving of van de patiënt zelf.


5 momenten 3. Na mogelijk contact met lichaamsvloestoffen  Doel hiervan is de zorgprofessional en de omgeving te beschermen tegen bacteriën van de patiënt. * Wereldgezondheidsorganisatie


5 momenten 4. Na contact met patient.  Doel hiervan is de zorgprofessional en de omgeving te beschermen tegen bacteriën van de patiënt.

* Wereldgezondheidsorganisatie


5 momenten

5. Na contact met omgeving patient  Doel: voorkomen van overdracht via de directe omgeving van de patient * Wereldgezondheidsorganisatie


Belang van huidverzorging De huid is de natuurlijke barrière tussen de omgeving en ons lichaam. Het is de taak van iedere zorgprofessional om de handen intact, gezond, schoon en vrij van pathogenen te houden om zodoende de eigen veiligheid en die van de patiënt te waarborgen.


Belang van huidverzorging  Hydrolipidelaag • voorkomt dat pathogenen de huid koloniseren. • voorkomt transepidermaal vochtverlies • houdt de huid zacht en soepel.


Belang van huidverzorging  Beroepsgerelateerde huidirritaties vormen een groot probleem binnen de gezondheidszorg.  Prevalentie van irriterende huidveranderingen is 20-40%.

 Risico van handeczeem is zes keer hoger dan bij andere beroepen.


Belang van huidverzorging  Het is van cruciaal belang de conditie van de huid van zorgprofessionals te verbeteren!  Ter voorkoming van arbeidsongeschiktheid vanwege beroepsgerelateerd handeczeem.  Ter voorkoming van de overdracht van besmettelijke huidflora.  Ter voorkoming van ontoereikende handdesinfectie.


Belang van huidverzorging  Gebarsten en schilferige huid vormt een ideale plek waar micro-organismen zich kunnen verstoppen.  Ontsmettingsmiddelen kunnen deze verborgen pathogenen moeilijk bereiken.  Het gevaar bestaat dat handdesinfectie minder effectief wordt.


Bij voorkeur niet wassen en daarna desinfecteren

irritatie

wassen

wassen

vermijden van desinfectie

desinfectie

branderig gevoel

Techniek handdesinfectie: nieuw inzichten Individuele methode betere resultaten dan de aanbevolen 6stappenmethode (EN1500) Het handdesinfectiemiddel zorgvuldig gedurende 30 seconden inwrijven waarbij allen huiddelen worden meegenomen Extra aandacht voor vingertoppen en duimen aangezien die in direct contact komen met de patient

Kampf et al.: Influence of rub-in technique on required application time and hand coverage in hygienic hand disinfection . BMC infecti dis 2008 8 149


Handrug Handpalm

Tussen vingers

Onder de nagels Vingertop / nagels

De hoeveelheid micro-organismen op verschillende delen van de hand

Training correcte techniek  Een handvol handdesinfectans  Denk aan vingertoppen, duimen en polsen!

Compliance handhygiene verbeteren

Compliance handhygiene verbeteren • Multidisciplinaire aanpak • Betrekken van leiding en management! • Observaties en terugkoppeling afdeling • Competitief gedrag

Compliance handhygiene verbeteren

• Faciliteren: dispenser op strategische plekken • Zorg voor een fijn produkt, effectief en huidvriendelijk

Compliance handhygiene verbeteren • Regelmatig uv lightbox inzetten • E-learning

Dank voor uw aandacht!

Waarom Handhygiëne? Frans Loeffen Infectiepreventie adviseur UMC St Radboud

Recommend Documents