Dames en heren, De uitnodiging om hier op het lustrumsymposium te komen spreken grijp ik graag aan om mij als toezichthouder nu eens een keer niet te richten op problemen. Waar toezicht opduikt daar zijn of daar komen problemen zullen veel mensen denken. En ik kan ze dat niet kwalijk nemen omdat het vaak domweg zo is. Als dingen goed lopen dan hoor je de toezichthouder niet. Schouderklopje misschien hier en daar maar niet overdreven. Het spijt me maar zo zijn we een beetje gebakken in dit vak. Ik wil me daarom nu en zeker hier in Amsterdam dus graag richten op resultaten en succes in plaats van op problemen. In de uitnodiging voor dit lustrum staat het als vraag: wanneer kunnen we spreken van succes? Ik ga liever een stapje hoger en vraag me af kunnen we eigenlijk wel praten in termen van resultaten en succes? Weten we eigenlijk wel hoe we dat moeten doen en wat daar voor nodig is? Resultaat en succes wat zijn dat eigenlijk voor zaken? Laat ik om te beginnen eens een simpel voorbeeld nemen. Wat doe je als je dak lekt? Je probeert het dak snel te repareren. Je probeert misschien eerst zelf om het probleem te verhelpen of je belt een loodgieter om de klus te klaren. Sijpelt er tot je grote ergernis opnieuw water door je net herstelde plafond dan rest er maar een ding: andere en betere maatregelen nemen om binnen wel droog te zitten. Het gaat je immers om het gewenste resultaat! Ik heb het gevoel dat we in ons werk veel minder vaak diezelfde simpele regel gebruiken. En dan heb ik het over de jeugdzorg. Er zijn daar genoeg ‘daken die lekken’ maar waarom lukt het ons niet om ze waterdicht te krijgen?
1
Er wordt keihard gewerkt met kinderen in hun situatie, maar staan we eigenlijk genoeg stil bij de vraag of het resultaat heeft? Sturen we tijdig genoeg op resultaten voor de kinderen? Weten we eigenlijk wat de resultaten zijn en moeten zijn? En waaraan kunnen we die aflezen? Resultaat en succes is niet iets van één zaligmakende weg die we moeten volgen en dan komt alles goed. Nee het is slim proberen en aanpassen en zeker weten dat resultaten in het heden geen garantie zijn voor de toekomst. Langs diezelfde weg van het denken in resultaat maken wij gebruik bij ons ITJ Voor wie het niet kent het ITJ is (….) Maatschappelijk probleem op lokaal niveau (bijv. schooluitval, jeugdprostitutie, obesitas, jeugdcriminaliteit) Ketensamenwerking gericht op vermindering van het probleem meetbaar, zichtbaar maken
RBA Alle partijen die met kinderen te maken hebben bepalen wat zij kunnen bijdragen aan het verminderen van het probleem ook partijen die niet voor de hand liggen, zoals bij schooluitval: niet in de eerste plaats de school maar wel de sportclub, het buurtwerk, de middenstand. Daarnaast is het ook belangrijk wat de ouders en de kinderen zelf als resultaat of succes zien. Dat ze dit proberen te vatten in ook voor hen herkenbare woorden en praktisch zichtbare en meetbare zaken. Regelmatig meten van het effect: wordt de schooluitval minder in plaats van meer? Turning the curve: ben je met elkaar instaat om een neergaande lijn om te buigen in een opgaande? Afspreken hoe verder, wie wat concreet in het vervolg doet, anders, meer of minder om maar het concrete resultaat dichterbij te krijgen.
Dames en heren, maar wat zijn nou de belangrijke dingen die je nodig hebt om in termen van resultaat en succes überhaupt met elkaar te kunnen spreken: -
weet je waar je het over hebt als je een probleem aanpakt: hoeveel, waar, wie en hoe vaak
2
-
wat vind ik een resultaat en wat vinden de anderen die ermee te maken hebben een resultaat en verstaan we elkaar op dit punt goed
-
wie zijn dat trouwens die anderen die ook belang hebben bij dit resultaat. Kennen ze mij en weten ze dat ik ook een belang heb bij het resultaat?
-
Om welk succes gaat het? Wie moet hier tevreden en blij van worden en zijn dat echt de mensen en organisaties waar het bij dit succes om gaat?
Kortom: weten en meten. Amsterdam heeft met haar Dienst Onderzoek en Statistiek bijvoorbeeld een sterke data- en kennisinfrastructuur. In tegenstelling tot wat ik elders zie en hoor maak me hier geen zorgen op dit punt. Zet die kennis dan zo goed mogelijk in voor de sturing van je hulp gericht op resultaten en succes maar maak die zo concreet en meetbaar mogelijk en durf die wetenschap en inzichten te gebruiken. Ik weet zeker dat ik de Rekenkamer hier in dit denken over meetbaarheid aan mijn zijde vind. Zorg ervoor dat iedereen die aan het probleem werkt de kennis heeft en ook gebruikt. Loop met je resultaten te koop zodat mensen die aan het probleem werken ook weten dat ze goed bezig zijn ook al ben je nog niet bij je einddoel. Mensen hebben het recht om te weten of je wel of niet op het goede resultaat afstevent. Maar laat ook zien dat wat niet werkt door je herkend is en dat om die reden ook gewerkt wordt aan iets beters en anders om er wel te komen. Mooie theorie zult u denken. Gelijk heeft u maar de praktijk is hard toe aan dit soort theorieën en aan mensen die het durven te koop te lopen met resultaten en successen. Wij zijn met het ITJ die weg ingeslagen. En ook wij ondervinden dat het moeizaam is om bij die theorie en die lessen te blijven. Probeer het in ieder geval zou ik zeggen. En jammer maar helaas je maakt ook zeker geen vrienden als je zo helder en duidelijk bent over je resultaten en je succes of over het gebrek daaraan. 3
Sommigen zullen je een opschepper vinden of iemand die rondloopt met kinderlijke roze bril. Er zal altijd iemand in slagen om te bewijzen dat een resultaat dat je claimt toch iets minder is of dat het met andere zaken niet goed loopt. En ook als je openlijk beweert dat het niet gelukt is ook dan staan je criticasters in de rij. Kijkt u maar eens naar Heinz Schiller directeur van de welzijnsorganisatie Doenja in Utrecht die openlijk en eerlijk naar buiten trad met het bericht dat het welzijnswerk op Kanaleneiland waar hij zelf voor verantwoordelijk is geen resultaat oplevert. ‘Ik zie geen verschil met hoe de wijk vijf jaar geleden er aan toe was’ zei hij onomwonden in de Volkskrant enkele weken terug. Kort na zijn openhartigheid kreeg hij de bekende pek en veren behandeling: Schiller deed kwalijke uitspraken zeker voor een directeur van een welzijnsinstelling zo vond men. Hij deed aan zelfkastijding en zette Kanaleneiland eenzijdig neer enzovoort. De hele litanie kwam voorbij alleen maar omdat iemand eerlijk zei dat hij in zijn eigen ogen geen resultaat had gehaald en het dus anders ging aanpakken. Van Basten mag daar kennelijk mee wegkomen en ontvangt hiervoor zelfs schouderklopjes. Maar zit u in de publieke sector dan hebben we liever niet dat u consequent over uw eigen resultaten bent. U ziet het: denken en praten in resultaten en successen is ook om deze redenen lang niet zo eenvoudig. Maar laat u zich hier niet door weerhouden en misschien heeft u nog een stimulans nodig om vooral te sturen op zichtbaar gemaakte resultaten en successen? Dan heb ik nog een argument voor u maar dat is ook in mijn eigen belang. Daarvoor keer ik terug naar waar ik van ben namelijk het toezicht, en dan kan ik u zeggen dat wat mij betreft het een stuk minder kan met toezicht als u resultaten kunt laten zien. Of, en daar ben ik ook reuze tevreden mee, als u kunt laten zien en aan mij kunt uitleggen waarom resultaten niet worden behaald. Wil ik mijn werk als toezichthouder goed en voor u goedkoop doen dan is dat waar het om gaat.
4
Dan kunnen we opnieuw het dak op om te kijken wat er dan nog lekt en hoe dat aangepakt moet worden. Als het resultaat goed is dan doet de weg er naar toe er minder toe. Als u binnen de grenzen van de wet en het betamelijke weet te blijven dan maakt het mij niet uit hoe u dat doet zolang u mij uw resultaten toont en weet te overtuigen van uw successen. Dames en heren, ik dank u voor uw aandacht.
5
