WAAR LIGT MIJN GRENS? DE ROL VAN CLIENTEN EN MANTELZORGERS IN DE INTEGRALE ZORG
MARJOLEIN BROESE VAN GROENOU HOOGLERAAR INFORMELE ZORG
UITGANGSPUNTEN Centrale actoren in de integrale zorg VWS nota ‘Vertrouwen in de zorg’ (2011): ‘Mensen kunnen meestal uitstekend zelf beslissen welke ondersteuning en zorg ze nodig hebben en waar ze die krijgen. Ook kunnen mensen die zorg nodig hebben vaak goed ondersteund worden door de eigen directe omgeving’
2
VWS Kamerbrief Mantelzorg en langdurige zorg (2013): ‘De rol van mantelzorgers en vrijwilligers bij de ondersteuning van mensen in hun eigen omgeving wordt groter. De kern van mijn beleid is dat ik de informele ondersteuning en zorg wil versterken, verlichten en verbinden.’
ACTOREN IN DE INTEGRALE ZORG Samenwerking tussen organisaties krijgt prioriteit. Huisarts en medisch specialist
Thuiszorg: verpleging en verzorging
3
Sociaal netwerk
Welk domein is verantwoordelijk voor de verbinding met mantelzorgers? Vrijwilligersen zelforganisaties
Wmo: vervoer, huishoudelijke hulp, ondersteuning ed
Is het vertrouwen in de zorgkracht van de samenleving terecht? Zijn gestelde doelen te realiseren? Client:
Mantelzorg:
Zelfregie Kwaliteit van zorg Kwaliteit van leven
Meer inzet (uren, mensen) Meer overleg over de zorg
Waar liggen de grenzen aan zelfregie en inzet van mantelzorg?
4
ZELFREGIE Zelfregie; “Het organiseren en/of coördineren van het eigen leven met als doel een goed leven in eigen ogen.” (Verkooijen, 2010; Brink 2012)
Ervaren regie in de zorg door de oudere (Claasens et al. 2014): - capaciteiten van de oudere - Sociaal vangnet - Houding en gedrag van de zorgverlener
5
RISICO: HET KWETSBARE ECHTPAAR ZONDER ZORG Hoge mate van zelfregie: Geen behoefte aan zorg ondanks hoog gezondheidsrisico en risico op sociaal isolement Waar ligt de grens van zelfregie? Wie heeft hier een verantwoordelijkheid? - kinderen? - De particuliere huishoudelijke hulp? - Huisarts? - Medisch specialist?
6
OUDEREN IN ZORG Wie heeft de regie over de zorg? 35% de oudere, 13% de mantelzorger, 45% de professional:
Meer regie ervaren bij: minder ernstige gezondheidsproblemen, meer mantelzorgers en minder professionele hulp (Zwart et al. 2014) www.fsw.vu.nl/zorgnetwerk 7
ZELFREGIE IN DE ZORG: WAAR LIGT DE GRENS? Grenzen aan zelfregie in de zorg: - gezondheidsrisico’s bij zorgmijders - Capaciteiten onvoldoende voor co-besluitvorming - Weinig belang gehecht aan eigen rol
Maar altijd: betrokkenheid en respect !
8
HET GEMENGDE ZORGNETWERK: AANDEEL INFORMELE ZORG IN MENSEN EN IN UREN
MZ = mantelzorger TZ = thuiszorg
Gemiddeld 10 personen en 23 uur zorg per week in het zorgnetwerk van de kwetsbare thuiswonende oudere in regio Amsterdam Overleg bestaat in 26% van de relaties tussen een informele en formele zorger (www.fsw.vu.nl/zorgnetwerk )
9
WEL CONTACT MANTELZORG - THUISZORG Wie: Tussen partners en inwonende mantelzorgers en verzorgenden/verplegenden Wat: zorgverlening, taakverdeling Bejegening: informant, voorkomen overbelasting, bevordering deskundigheid, regie bij transities in de zorg Procedure: contactpersoon, taakverdeling Maar: vele ouderen wonen alleen, en partners worden ook steeds ouder
10
Doel: Verbinden!
Groot gemengd zorgnetwerk
18% MZ-TZ in contact
MZ; 4,95
9% taakoverlap
TZ; 6,35
Doelstelling: - Identificeer mantelzorgers - Leg en onderhoud het contact - Stem zorgtaken en verantwoordelijkheden met elkaar af
mensen
groot formeel zorgnetwerk Doelstelling: - uitbreiden aandeel mantelzorg - leg en onderhoud het contact - stem zorgtaken en verantwoordelijkheden met elkaar af
MZ; 2,5
49% MZ-TZ in contact 22% taakoverlap
TZ; 11,3 mensen
11
GRENZEN VAN DE MANTELZORGER Doel: meer verbintenis met mantelzorgers
Wie is ‘de’ mantelzorger? - Ook familie, buren, vrienden Wat kan ‘de’ mantelzorger niet? - Dagelijks, deskundige verzorging en verpleging Wat wil ‘de’ mantelzorger niet? - Eigen leven opgeven - In het ‘gat’ van de thuiszorg springen! 12
AANDACHTSPUNTEN INTEGRALE ZORG
13
-
Betrek oudere en mantelzorger vanaf dag 1 bij de zorg
-
Formuleer een visie op mantelzorg en de grenzen van diens inzet
-
Zorg voor 1 loket en maak de mantelzorgmakelaar overbodig
-
Regie en afstemming tussen organisaties aan de keukentafel
-
Bezie de alternatieven: zelf-organisaties en zorgrobots!
LEERSTOEL INTEGRALE ZORG -
De rol van mantelzorgers in de integrale zorg; verbetert meer betrokkenheid de behandelingsuitkomsten en ervaren kwaliteit van leven?
-
Draagt betere afstemming van de zorg tussen cliënt, mantelzorger(s) en organisaties tot ervaren kwaliteit van zorg?
-
Mantelzorgers: domein van welzijn of van zorg?
Veel succes!
14
