BSO TWEEDE GRAAD
vak TV MECHANICA
2 u/w
IT- m
2000/099 (vervangt 95034)
TV MECHANICA INHOUDSOPGAVE Beginsituatie voor het vak .................................................................................................................. 2 Specifieke visie................................................................................................................................... 2 Leerplandoelstellingen / leerinhouden................................................................................................ 3 Minimale uitrusting.............................................................................................................................. 9 Pedagogische wenken en timing........................................................................................................ 9 Evaluatie ........................................................................................................................................... 11 Bibliografie ........................................................................................................................................ 11
1
2e graad BSO
Vak: MECHANICA
TV
ste
1 jaar: 2 u/w 2de jaar: 2 u/w BEGINSITUATIE VOOR HET VAK De leerlingen die beginnen in deze optie komen meestal uit een beroepsvoorbereidend leerjaar en van verschillende beroepenvelden. Er kunnen ook leerlingen komen uit een tweede gemeenschappelijk leerjaar, met de mogelijkheid dat zij niets of heel weinig over techniek gehoord hebben. Voor deze laatste moet men de leerstof van het begin af doornemen, voor de anderen zal men bouwen op de reeds geziene leerstof van de beroepenvelden: metaal -elektriciteit en/of nijverheidstechnieken. De leerlingen beschikken over een minimale voorkennis die beperkt is tot eenvoudige soldeerverbindingen op plaat en draad. Zij hebben in de eerste graad eenvoudige opdrachten in verband met puntlassen uitgevoerd.
SPECIFIEKE VISIE
De leerlingen moeten werken kunnen uitvoeren waarvoor zij duidelijke informatie krijgen en verantwoorde werkmethodes, zodat zij geleidelijk leren productief te werken en kwaliteitswerk leveren. Hierdoor moet rekening worden gehouden met de factoren die de productiviteit bepalen. Zowel zelfstandig werken van de leerling als groepswerk moet worden beoogd met voortdurende aandacht voor de veiligheid. De leerling moet kunnen werken naar tekeningen en daarvoor is het lezen en begrijpen van tekeningen van essentieel belang. Elke opdracht dient uiteraard op een tekening vastgesteld te worden. De veiligheidsmaatregelen moeten de leerlingen beschermen tegen gas - en rookontwikkelingen, tegen het gevaar van zichtbare stralingen, tegen elektrocutie, tegen brand - en ontploffingsgevaar. Teneinde de leerlingen een zo groot mogelijke kans tot ontplooiing te bieden dienen zij: - Zich een goede werkmethode eigen te maken - Zelfstandige waarneming uit te voeren - Inzicht te verwerven in de samenhang van de waargenomen verschijnselen - Eigen fouten te willen erkennen en toe te geven - De uitvoeringsmethoden te kunnen verwoorden - Er steeds naar te streven kwaliteitswerk af te leveren De leerlingen dienen opgeleid te worden voor het spontaan raadplegen van de noodzakelijke documentatie
2
LEERPLANDOELSTELLINGEN / LEERINHOUDEN B/U
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen U
1
• •
B
2
B
3
B
4
• • • • • • • • •
B
5
• • • •
B
6
•
B
7
• •
B U
• •
omgaan met de gebruikelijke papierformaten, tekengereedschappen een voorwerp voorstellen d.m.v. de Europese projectiemethode een maataanduiding plaatsen ………. op eenvoudige tekeningen de maataanduiding oordeelkundig aanbrengen de voorstelling van een doorsnede herkennen van een eenvoudig werkstuk de doorsnede in een vlak tekenen arcering toepassen van een eenvoudig draaistuk een schets maken en de nodige maataanduidingen aanbrengen de opdracht op PC uitvoeren hun eigen realisatie vergelijken met het oorspronkelijke werkstuk en evalueren de stuklijst lezen en de betekenis ervan verwoorden een component uit de samenstelling herkennen en opzoeken een eenvoudige bibliotheek gebruiken voor een samenstelling een exploded vieuw tekening hanteren in functie van montage en demontage genormaliseerde symbolische voorstellingen van lasnaden en lasaanduidingen begrijpen en toepassen eenvoudige lassymbolen toepassen De winkelhaken van 90° 120° en 135° herkennen en kunnen deze controleren. Een eenvoudige hoekmeter aflezen. De begrippen complementair en supplementair kennen.
1
Herhaling: Technisch tekenen
2
Maataanduiding Element, hulpmaatlijnen, maatlijnen, maatgetallen en symbolen Doorsneden Snijoppervlak Schikking Arcering Van schets tot werktekening Draaistukken Freesstuk
3
4
5
Eenvoudige samenstellingen
6
Lasaanduidingen volgens NBN
7
Meet - en aftekengereedschappen
3
B/U
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen B
•
B
•
U U
• •
De schuifpasser op 1/20 aflezen en oordeelkundig gebruiken zowel voor het meten van binnen- buiten als dieptematen . De maten op een werktekening aflezen en op het controlestuk de maten meten met de schuifmaat deze vergelijken met de maten op de tekening. Een meetklok monteren en aflezen; De evenwijdigheid en slag controleren met een meetklok
8 B B
8.1
8 • •
U B
• •
B
•
Een metaalzaag vervangen 8.1 De werkmethode omschrijven om met een metaalzaag een stuk te zagen zowel op een plat vlak als een schuin vlak. De neuszaag omschrijven Bij een beugelzaagmachine de werkwijze weergeven hoe deze moet ingesteld worden.
Verspaningstechnieken De metaalzaag
De veiligheidsmaatregelen opsommen bij het zagen.
8.2
8.2
De scharen
B B
• •
Het doel van verschillende handscharen weergeven. Het doel van de soorten messen herkennen en de capaciteit aflezen.
• •
De handscharen De hefboomplaatschaar
B
•
•
De guillotineschaar
U
•
De werkmethode weergeven om haaks, evenwijdig en op maat te snijden. Hoeken uitsnijden met de hoekschaar.
U
•
•
De vingersetbank.
De spanning en de plooihoek geregeld i.f.v. de plaatdikte
4
B/U
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen B B
8.3
• •
B B
• •
U B
• •
De snijsnelheid omschrijven Snijsnelheid en toerental aflezen op de machine en uit een tabel. De boormachine instellen. Een werkstuk opspannen in de spanklem
8.3
Morsestelsel herkennen. De veiligheidsmaatregelen opsommen en toepassen in de praktijk.
B
•
Het toerental van een klopmechanisme instellen.
B
•
De veiligheidsmaatregelen opsommen tijdens het elektrisch boren. Metaalboren, houtboren en steenboren uit elkaar herkennen. Een slecht aangeslepen of bot geworden metaalboor herkennen.
Het boren • De tafelboormachine
•
De elektrische handboormachine
•
De boren.
B
•
B
•
U
•
Aan een steenboor de hoeken en vlakken herkennen.
•
Een schroefdraadvoorstelling tekenen van een metrische 8.4 schroefdraad De eigenschappen van een metrische schroefdraad opsommen. In de normalisatie tabellen een opgegeven schroefdraad opzoeken en de maten weergeven. Schroefdraadkammen gebruiken. De voornaamste kenmerken van het Engels (W) en het Amerikaans stelsel opsommen
Schroefdraad • De stelsels
•
De tappen
De werkwijze omschrijven voor het snijden met draadtappen en snijkussens. Bij het snijden van schroefdraad de kenmerken opsommen van een goede schroefdraad
•
De snijkussens
•
Snijkoppen voor gasdraad
B
8.4
B
•
B
•
B U
• •
B B
• •
5
B/U
B B
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen men van een goede schroefdraad. • Kunnen het passende gereedschap en snijkoppen weergeven. • De werkwijze omschrijven hoe de snijkoppen met een bepaald stelsel gemonteerd worden •
De kammen vervanqen
•
De werkwijze omschrijven om gasdraad machinaal te snijden.
• •
De mogelijke kopvormen herkennen. De boor- en afschuindiameter bepalen.
U U
• •
U
•
Het principe van klinken omschrijven. De meest voorkomende soorten klinkverbindingen weergeven. Handelsafmetingen van klinknagels opzoeken.
•
Functie en werking van de handruimers weergeven.
•
Het doel van het ruimen weergeven
• •
De steunen bij een slijpmolen afstellen. 8.7 De werkwijze weergeven hoe een steen moet afgeritst worden. De werkwijze weergeven hoe men een steen vervangt en uitbalanceert.
U U
B B
B B B B
8.5
8.6
8.7
U
•
B
•
De veiligheidsmaatregelen opsommen.
B
•
B
•
De soorten slijpschijven aanduiden en het doel omschrijven. Veiligheidsmaatregelen weergeven.
8.5
Het klinken • Gewone klinknagels •
8.6
Blindklinknagels
De Ruimers
Het slijpen • De slijpmolen op voet
•
De handslijpmachine
6
B/U
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen B B B
8.8
• • • •
B U
• B •
B B
• •
De werkwijze van monteren en demonteren weergeven. Het gereedschap bepalen bij de montage Aan de hand van een voorbeeld de soorten montagegereedschappen doeltreffend kiezen. De principiële werking van het gekozen gereedschap verklaren Het doel van het opwarmen en afkoelen bij het monteren en demonteren omschrijven
De hoofddelen en de principiële werking van een draaibank aanduiden en omschrijven.
B B
• •
Het toerental bepalen van een draaistuk De voedingstabel gebruiken.
B
•
Het preventief onderhoud aan een draaibank weergeven
•
De beitelpunt op centerhoogte plaatsen en de negatieve gevolgen van het niet op centerhoogte staan van de beitel opsommen.
B
•
De delen weergeven van een: • De ruwbeitel • De doorlopende zijbeitel • De mesbeitel • De doorlopende uitboorbeitel
B
•
De snijkanten en beitelvlakken herkennen en omschrij-
B
8.9
8.10
Montagegereedschappen • De schroevendraaiers • De tangen • De sleutels • Wieltrekkers
•
Onderhoud
De aanduiding van olie- en vetsoorten weergeven en opzoeken in de documentatie. V-riemen aanduiden; Een onderhoudstabel aflezen.
•
B
8.8
8.9
De draaibank
8.10
De draaibeitels
7
B/U
LEERPLANDOELSTELLINGEN
LEERINHOUDEN
De leerlingen kunnen ven. B
B
8.11
9
•
• •
Aan de hand van een eenvoudige proef de uitzetting detecteren van staal en aluminium en de meetresultaten in tabel weergeven.
het onderscheid opnoemen tussen de verschillende lasmethodes van iedere methode een toepassing opnoemen
8.11
Uitzetting en krimp Experimenteel: uiteinde van de staaf in staal en aluminium verwarmen uitzetting en temperatuur.
9
Lassen Gassmeltlassen Solderen Vlambooglassen Halfautomatisch lassen
8
MINIMALE UITRUSTING Een uitgerust klaslokaal met bord en kast (documentatie). De leerkracht moet kunnen beschikken over een retroprojector opdat hij op een efficiënte manier de leerinhouden kan verduidelijken. NBN normen Didactische voorbeelden in functie van het lassen
PEDAGOGISCH-DIDACTISCHE WENKEN EN TIMING Aanbevolen wordt om zoveel als mogelijk de verschillende bewerkingen op te bouwen vertrekkend vanaf een bestaand werkstuk. Chronologisch kunnen volgende stappen hierin voorkomen: - meten van het bestaand werkstuk - (technische) schets met maataanduiding - eventuele bespreking van het technologisch aspect (grondstof – gereedschap – werkmethode) - praktische realisatie vertrekkend van een bestaande tekening - controlemetingen (zelfevaluatie) De leerinhoud is één pakket dat de tekenkundig, technologisch en theoretisch moet benaderd worden. Het gebruik van elektrische symbolen mag niet beperkt blijven tot de tekenkundige benadering, maar moet ook bij de technologische en theoretische benadering veelvuldig aan bod komen. De leerinhoud wordt opgebouwd rond concrete toepassingen en materieel en moet aangepast worden aan de optie. Ook kunnen bepaalde leerinhouden verder uitgediept worden in functie van de optie (o.a. in de resterende tijd). Pedagogisch is het niet verantwoord om de leerlingen tijdens de les de leerstof of de opgaven te laten noteren. Om tijdverlies te vermijden wordt het gebruik van een goed handboek of van een door de leraar zelf gemaakte cursus aanbevolen. Nr 1
Pedagogisch-didactische wenken Beperkt aantal opdrachten enkel in functie van concrete toepassingen
2
Gebruik maken van softwarepakket
3
Gebruik maken van reële objecten, invulbladen en eenvoudig softwarepakket De op PC ingebrachte opdracht in functie van de uitvoering in het werkhuis Concrete afspraken met werkplaats zijn noodzakelijk In functie van de opdrachten praktijk
4 5 6
7
Lasaanduidingen volgens NBN bepreken aan de hand van didactisch materiaal Verschillende lasnaadvormen en lasaanduidingen aantonen Gebruik de NBN norm informatie. Meet-en aftekengereedschappen : Vakoverschreidende elementen in functie van hoeken bespreken in de vakgroepwerking. Voldoende aandacht geven aan : Gebruik van didactische schuifpasser. Demonstreren en laten oefenen van de meetopdrachten
Timing 6
2
8
9
Nr 8
8.1
8.2 8.3
8.4
8.5
8.6
8.7
8.8
8.9
Pedagogisch-didactische wenken Verspaningstechnieken Voldoende aandacht geven aan : • Aflezen van snijgegevens uit tabellen, • gebruik van diagrammen • de veiligheid; • het juiste gereedschap De metaalzaag Voldoende aandacht geven aan : • De montage en demontage van het lemmer demonstreren. • Gebruik maken van voldoende didactisch materiaal bij het aanbrengen van de leerstof. De scharen De verschillende scharen demonstreren Het boren Voldoende aandacht geven aan : • Aflezen van snijgegevens uit tabellen, • gebruik van diagrammen • de veiligheid; • het juiste gereedschap • de voedingsbewegingen en snijbewegingen steeds onderscheiden op verschillende machines
Timing
Schroefdraad Voldoende aandacht geven aan : • Bestaande schroefdraden maten meten en het stelsel bepalen. • Gebruik van de normalisatiebladen • Gebruik maken van didactische figuren. • Demonstreren van de verspaning Het klinken Foutieve en goede klinkverbindingen tonen De verschillende gereedschappen bij het klinken te gebruiken tonen en het gebruik demonstreren De Ruimers Voldoende aandacht geven aan : De oppervlakte kwaliteit laten vergeleiken voor en na het ruimen. Gebruik maken van een moderne catalogus voor de snijgereedschappen te bespreken en op te zoeken in de documentatie. De verschillende gereedschappen bij het ruimen te gebruiken tonen en het gebruik demonstreren Het slijpen Veel aandacht schenken aan de veiligheidsmaatregelen.
8
Montagegereedschappen Voldoende aandacht geven aan : • Het juiste gereedschap • Het besproken gereedschap tonen en de werking didactisch demonstreren De draaibank Voldoende aandacht geven aan : Aflezen van snijgegevens uit tabellen, gebruik van diagrammen de veiligheid; het juiste gereedschap de voedingsbewegingen en snijbewegingen steeds onderscheiden op verschillende machines
4
4
4
4 4
4
2
2
8
10
Nr 8.10
9
Pedagogisch-didactische wenken De draaibeitels De verschillende beitels laten zien en bespreken Transparanten gebruiken Lassen
Timing 8
2
Algemeen in het hoofdstuk aandacht aan de persoonlijke beveiliging. EVALUATIE Onderscheid moet gemaakt worden tussen de evaluatie van het leerproces en de evaluatie van het eindproduct. Bij de procesevaluatie wordt doorlopend gepeild naar de verwerking van het leerproces, met de bedoeling dit proces zo nodig bij te sturen, zodat elke leerling op de meest effectieve manier kan leren. De klemtoon ligt hierbij duidelijk op het optimaal functioneren van de leerling. Het verloop van het proces wordt, vooraf, door de leraar uitgetekend. Zij/hij bepaalt • • •
welke de verschillende stappen zijn; welke fouten op elk moment ontoelaatbaar zijn; welke fouten daartegen kunnen gemaakt worden.
Afhankelijk van het resultaat van feedback-momenten (kleine toetsen, gesprekken, volgsystemen, …) wordt het proces verder gezet of zo nodig bijgestuurd. Om de leerling te motiveren gebeurt dit in een constructieve, positieve sfeer. Per rapportperiode zijn er minimaal 2 korte toetsen (liefst veel meer), die niet op voorhand aangekondigd worden. Productevaluatie gebeurt op het einde van het leerproces (bijvoorbeeld na een hoofdstuk, een opdrachtenreeks, een project, een trimester...). Hierbij wordt nagegaan in hoeverre de leerling de basisdoelstellingen bereikt heeft. Per rapportperiode is er minimaal 1 herhalingstoets, die minstens 1 week op voorhand aangekondigd wordt. Fasen van het evaluatieproces Iedere evaluatie gebeurt in 3 stappen • • •
Registreren (veelvuldig afnemen van proeven, oefeningen, opdrachten, kleine toetsen, …). Interpreteren (de gegevens toetsten aan de criteria of normen die de vakwerkgroepen vooraf duidelijk heeft bepaald). Rapporteren (de leerling en de ouders krijgen op een duidelijke wijze een beeld van de vorderingen van de leerling door geregelde momenten van feed-back voor de leerling en door een schriftelijke rapportering door middel van agenda, rapport...).
BIBLIOGRAFIE DUVERGER, J.M.,Leren technisch tekenen,Uitgeverij de sikkel, ISBN 90-260-3417-2 HELSEN e.a., Realisaties 1, Uitgeverij Plantyn, ISBN 90-301-61620 HOOGEVEEN, Materialenleer deel 1-2, EDUCABOEK KVIV, Technisch tekenen, Technologische Instituut Antwerpen ROS, F., Materialenkennis, Uitgeverij Standaard, ISBN 90-02-16297-9 VAN TERGEYDEN e.a., Beginselen van de verspanende bewerkingen, Uitgeverij Wolters VANDEVYVERE, J., Realisatietechnieken mechanica, Uitgeverij Standaard ISBN 90-02-17012-2 VEKENS, Elementaire metaalbewerking, De Sikkel VERSPANINGSTECHNIEKEN Academic service ISBN 90-395-0465-2 MACHINEONDERDELEN tabellenboek Academic service ISBN 90-395-0483-0 PRODUCTIETECHNIEKEN voor de werktuigbouw deel 1a Verspaningstechnieken EDUCABOEK Comm. Gen. ter bevordering van de Arbeid Veiligheid en gezondheid in de metaalbewerking. Janssen W. ea. Standaard Materialenkennis Plantyn Tabellenboel voor de metaalbewerking Werken met metaal Internationalisering van het Gemeenschapsonderwijs
11
12
