VAKGEBIED MANAGEMENT EN ORGANISATIE
ELEMENTAIR BOEKHOUDEN voor havo/vwo met computerboekhouden (inclusief Bijlage)
Drs. P.F. Pietersen P.H. Pietersen 2e druk, 1e oplage ISBN: 978 90 6355 014 1
NEDERLANDS ONDERWIJS INSTITUUT BV
WOORD VOORAF Het boek 'Elementair boekhouden' is bestemd voor leerlingen van havo/vwo met het keuzevak Management & Organisatie. Met het wegvallen van de vakken Handelswetenschappen en recht en Economische wetenschappen II en recht is ook boekhouden van het programma voor havo/vwo verdwenen. Ook voor leerlingen die nu in het vrije deel voor M&O kiezen. Vanuit het onderwijsveld is de wens geuit om - op facultatieve basis - toch een beperkt programma voor boekhouden aan te kunnen bieden, dat kan worden afgerond met een buitenschools examen. Als antwoord hierop heeft De Nederlandse Associatie voor Praktijkexamens op basis van praktijkgerichte eindtermen het examen Elementair boekhouden (voor havo/ vwo) ingesteld. Vecon en Ecabo hebben geadviseerd over de eindtermen. Het NOI-boek 'Elementair boekhouden' is volledig afgestemd op dit Associatie-examen. Behandeling ervan neemt ca. 20 lesweken van 2 lesuren plus 2 lesuren zelfstudie in beslag. Er is geen vooropleiding boekhouden vereist.
Buitenschools examen Elementair boekhouden Het examen Praktijkdiploma elementair boekhouden (PEB) wordt jaarlijks afgenomen omstreeks maart. De Associatie heeft ervoor gezorgd dat het examengeld voor deze doelgroep bescheiden blijft. Bij grotere groepen kan het examen op de schoollocatie worden afgenomen. De examenregeling en het programma zijn te downloaden via www.associatie.nl. Opbouw methode In afdeling 1 t/m 6 van 'Elementair boekhouden voor havo/vwo' worden het dubbel boekhouden volgens de in de praktijk gangbare directe methode behandeld: beginbalans, boekingsregels, coderen boekingstukken, grootboek en kolommenbalans. Er wordt zowel gewerkt met coderingsstempels als met journaalposten. In de afdelingen 7 t/m 9 worden veel praktijkboekingen besproken, zoals BTW, lonen, kortingen, balanswaarderingen, correctieboekingen en de permanence. Tevens wordt de dagboekmethode met het journaal behandeld. Dat geeft een goede voorbereiding op het systeem van computerboekhouden, waarbij eveneens boekingen per soort in een betreffend 'dagboekscherm' worden ingevoerd. Afdeling 10 en 11 behandelen het onderdeel computerboekhouden 'droogzwemmend', dus zonder de pc. De werkwijze, schermafdrukken en output zijn gebaseerd op het financiële pakket AccountView. (Deze laatste twee afdelingen dekken onderdeel III van het examen.) Praktijk met AccountView Een handmatige administratie komt in de praktijk nauwelijks voor. Daarom kan 'Elementair boekhouden voor havo/vwo' desgewenst worden vervolgd met 'Computerboekhouden met AccountView'. Daarbij wordt in plaats van een 'droogzwemmende' behandeling van het computerboekhouden de mogelijkheid gegeven om praktisch te werken met het softwarepakket. (In dat geval wordt de theoretische behandeling van afdelingen 10 en 11 van 'Elementair boekhouden' overgeslagen.)
Vanzelfsprekend kost dit extra tijd, maar dankzij de geprogrammeerde instructie kan het werken met AccountView grotendeels zelfstandig (op school of thuis) worden gedaan. In de laatste afdeling staan twee Associatie-modelexamens Elementair boekhouden afgedrukt.
Werkbladen downloaden Via www.noi.nl zijn kosteloos A4-werkbladen te downloaden. Deze kunnen worden geprint. Uitwerkingenboek en lesprogramma Bij deze uitgave is een uitwerkingenboek Elementair boekhouden leverbaar met daarin de volledige uitwerkingen van alle opgaven. Tevens is er een lesprogramma voor 20 lesweken opgenomen. Voor inhoudelijke informatie over de boeken, isb-nummers en prijzen verwijzen we naar www.noi.nl.
Ondersteunende software Bij 'Elementair boekhouden voor havo/vwo' kan ondersteunende software worden gedownload. Dat betreft de programma's Intro balans en Coderen boekingsstukken. Deze programma's verduidelijken de lesstof van de eerste vier afdelingen. De programma's zijn kosteloos op te halen op www.noi.nl. De Stichting Nederlandse Associatie voor Praktijkexamens verklaart dat in dit studieboek Elementair boekhouden voor havo/vwo (m&o) het betreffende examenprogramma volledig is verwerkt. De stichting doet hiermee geen uitspraak over de didactiek en de correcte verwerking van de vakinhoud. De beoordeling geldt alleen voor de theorie en niet voor de (oefen)examens.
Voor uw ervaringen en suggesties houden wij ons van harte aanbevolen. Ons adres is: NOI bv, Antwoordnummer 58, 3740 VB BAARN telefoon 035-5416743, fax 035-5417341, e-mail
[email protected] NOI Bij de tweede druk, eerste oplage In deze druk zijn enkele verbeteringen aangebracht en is een aantal grootboekrekeningen § 2.4.4 en § 9.2.4 in de scontrovorm gezet. NOI
© Copyright: NOI Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, database, computerbestand, internet of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NOI.
Omslagontwerp: Ronald Meij
afdeling
1
hoofdstuk
INHOUD
DE BALANS BALANSBEGRIPPEN Bezittingen en vermogen 2 Nog een voorbeeld 3 Veranderingen in de balans
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
blz. 12 12 14 16
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HERHALING AFDELING 1
2
2
paragraaf
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21
STOMERIJ SCHONEBEEK BALANS EN GROOTBOEK Functie van het grootboek 2 Openen van het grootboek 3 Evenwicht in het grootboek 4 Vragen
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
BOEKINGSREGELS VOOR BEZIT EN SCHULD (1) Inkoopfacturen verwerken 2 Vragen
21
. . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
BOEKINGSREGELS VOOR BEZIT EN SCHULD (2) Het bankafschrift 2 Uitbreiding van de boekingsregel voor bezit 3 Uitbreiding van de boekingsregel voor schuld
31
. . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
26 26 27 28 29 30 30 35 36 36 37 39
BOEKINGSREGELS VOOR OPBRENGSTEN EN KOSTEN 42 Het boeken van opbrengsten 42 2 Het boeken van kosten 44 3 De proefbalans 47 4 Grootboekrekeningen in scontrovorm 49
41
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
GROOTHANDEL WATERMAN KENNISMAKING MET HET BEDRIJF De boekhouding van een OV 2 Toepassing van het rekeningschema 3 Het openen van de boekhouding
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
INKOOP VAN GOEDEREN De voorraadrekeningen 2 Het boeken van de inkoop van goederen
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VERKOOP VAN GOEDEREN Het boeken van de opbrengst van de verkopen 2 Het boeken van de inkoopprijs van de verkopen
31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
52 52 53 54 55 55 56 57 57 58
3
DE BOEKINGSREGEL VOOR PRIVÉ Het boeken van privé-opnamen 2 Ontvangsten van debiteuren per kas
41
SCHULD AAN DE BANK Bankkrediet 2 Bankstukken 3 De proefbalans OV Waterman
51
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
61 2 3 4 5 6 7 8 9
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
EEN BOEKINGSRUN IN DECEMBER De boekhouding per 28 december Retourbon en verkoop-creditfactuur Vaste coderingen Verkoopfacturen en verzendbonnen Inkoopfacturen voor goederen Inkoopfacturen voor kosten Kas- en bankstukken met kosten De afschrijvingen Overboeken van de privé-opnamen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
GROOTBOEK EN PROEFBALANS Bijwerken van het grootboek 2 De proefbalans 3 Vragen
71
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
81 2 3 4 5
DE KOLOMMENBALANS De saldibalans De resultaten De eindbalans Winstverdeling bij een OV Vragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HET EXPLOITATIEOVERZICHT Het exploitatieoverzicht 2008 2 Interne bedrijfsvergelijking 3 Opbrengsten en kosten, ontvangsten en uitgaven
80 80 80 82 83 83 83 86 87 87
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
93
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
68 68 69 70 71 73 74 76 78 78
. . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HERHALING AFDELING 3
63 63 63 66
89 89 90 91
91 10
60 60 61
ONDERNEMINGSVORMEN
11 2
NATUURLIJKE PERSONEN EN RECHTSPERSONEN Rechtsvorm van de onderneming
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ONDERNEMINGEN ZONDER RECHTSPERSOONLIJKHEID 1 De eenmanszaak 2 De openbare vennootschap (OV) (vroeger vof) 3 Verwerkingsvragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
102 102 103 103 104 107
4
3
ONDERNEMINGEN MET RECHTSPERSOONLIJKHEID Openbare vennootschap met rechtspersoonlijkheid (OVR) De besloten vennootschap (BV) Journaliseren en coderen Boekhoudkundige verwerking aandelenemissie Winstverdeling en winstreservering BV De naamloze vennootschap (NV) De vereniging De stichting Vragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2 3 4 5 6 7 8 9
4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
ONDERNEMINGSVORM EN EXPLOITATIEOVERZICHT 1 Het exploitatieoverzicht van de eenmanszaak 2 Het exploitatieoverzicht van de BV 3 Verwerkingsvragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
VERMOGENSBEHOEFTE EN VERMOGENSVERKRIJGING 1 Eigen en vreemd vermogen 2 Liquiditeit en werkkapitaal 3 Verwerkingsvragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
108 108 108 111 112 115 119 120 121 122 123 123 124 125 127 127 128 131
WEGMANS BANDENCENTRUM BV HET BOEKEN VAN BTW Kennismaking met het bedrijf 2 BTW in de boekhouding 3 Het boeken van inkoop-creditfacturen
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KAS- EN BANKSTUKKEN Kasontvangsten van debiteuren 2 Kasuitgaven 3 Bankafschriften
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
INKOPEN EN VERKOPEN VAN ARTIKELEN De inkoop van artikelen 2 De verkoop van artikelen
31
. . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HET JAARWERK Afschrijvingen 2 Nog te betalen bedragen 3 Vooruitbetaalde bedragen 4 Grootboek en proefbalans
41
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
134 134 136 138 140 140 141 143 145 145 148 150 150 151 151 152
5 6
DE KOLOMMENBALANS VAN EEN BV De winstverdeling 2 Beoordeling balansgegevens
51
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HERHALING AFDELING 5 (journaliseren)
6
. . . . . . . . . . . . . . . .
162
SUBADMINISTRATIES EN KASSTATEN DE SUBADMINISTRATIE CREDITEUREN Het belang van een subadministratie 2 Openen en bijwerken van de subadministratie 3 Controle van de subadministratie
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DE SUBADMINISTRATIE DEBITEUREN Levering op rekening 2 Boekingsrun Wolf-Import
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
DE KASSTAAT BIJ BEDRIJVEN DIE OP REKENING LEVEREN Het samenstellen van de kasstaat De kascontrole De kasstaat als boekingsstuk Extra opdracht
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 2 3 4
7
153 156 161
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
172 172 173 176 177 177 177 181 181 182 185 186
LOONADMINISTRATIE INHOUDINGEN OP HET LOON De werknemersverzekeringen 2 De volksverzekeringen
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
HET BOEKEN VAN DE LONEN Van brutoloon naar nettoloon 2 Het boeken van de lonen en inhoudingen 3 Het boeken van de premies ten laste van het bedrijf
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
31 2 3 4 5
HET BOEKEN VAN DE BETALINGEN De betaling van het nettoloon De betaling aan de belastingdienst De betaling aan het bedrijfspensioenfonds Schema loonkosten en betalingen Extra opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
190 190 191 192 192 193 194 195 195 196 197 198 198
8
PRAKTIJKBOEKINGEN DE AFDRACHT VAN DE BTW De elektronische aangifte 2 De betaling aan de belastingdienst 3 Boekhouding en administratie 4 Extra opdrachten
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
21 2 3 4 5 6
31 2 3 4 5
41 2 3 4 5
9
PRIVÉ-POSTEN Onderscheid zaak of privé Splitsen van een boeking in zaak en privé Privé-gebruik goederen uit de zaak Privé-gebruik woongedeelte bedrijfspand Vergoedingen aan privé Extra opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KORTINGEN Korting op de inkoopprijs Korting via inkoop-creditfactuur Verleende korting Korting voor contant Extra opdracht
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
BANK- EN VERZEKERINGSKOSTEN Chip- en pinkosten Kosten bankkrediet Verzekeringspremies Kosten arbodienst Extra opdracht
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
204 204 207 209 209 212 212 213 213 214 215 215 222 222 223 224 225 226 229 229 230 231 233 234
DIVERSE ONDERWERPEN
11 2 3 4 5 6 7
BALANSWAARDERINGEN De inkoopwaarde van de omzet Verbouwings- en onderhoudskosten Verkoop en inruil van vaste activa Emissie van aandelen boven pari Herwaardering vaste activa Afboeken van oninbare vorderingen Extra opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
CORRECTIEBOEKINGEN Correcties in het grootboek 2 Voorraadverschillen 3 Correcties in subadministraties 4 Extra opdrachten
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
240 240 241 242 245 246 246 247 251 251 253 254 255
9
3
MAANDELIJKSE RESULTATENBEREKENING (PERMANENCE) 1 Vooruitbetaalde en nog te betalen bedragen 2 Nog te ontvangen en vooruitontvangen bedragen 3 Afschrijvingskosten maandelijks boeken
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
41 2 3 4 5
51 2 3 4 5
BIJZONDERE BOEKINGEN Voorafgaande journaalposten Uitbreiding kolommenbalans Het afsluiten van grootboekrekeningen Het samenstellen van grootboekrekeningen Extra opdrachten
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
DAGBOEKEN EN JOURNAAL Dagboeken Journaal Doorschrijfsysteem en boekhoudmachine Samenvatting boekhoudcyclus Vragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
KOLOMMENBALANS MET VOORAFGAANDE JOURNAALPOSTEN
6
10
. .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
261 261 264 268 272 272 272 273 275 277 289 289 290 293 294 295 296
BEGRIPPEN BIJ COMPUTERBOEKHOUDEN
1
VAN DAGBOEKMETHODE NAAR COMPUTERBOEKHOUDEN Computerboekhouden Grootboekkaarten Subadministratie-overzichten Vragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1 2 3 4
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
BTW-CODES EN DAGBOEKEN BTW-codes 2 Dagboekprogramma's 3 Vragen
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
310 310 311 312 314 315 315 316 318
JOURNAALPOST, INVOERVERSLAG EN JOURNAAL 319 Journaalpost en journaalregels 319 2 Invoerverslag en verwerkingsverslag 319 3 Vragen 321
31
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
PERIODEAFSLUITING, VERWERKINGSVERSLAG EN KOLOMMENBALANS 1 Periodeafsluiting 2 Proef-/saldibalans en v+w-rekening/eindbalans 3 Vragen
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
323 323 324 327
11
BOEKEN IN ACCOUNTVIEW HET KASBOEK VAN ACCOUNTVIEW AccountView 2 Kasstaat en kasboek 3 Controle op de boekingen 4 Netto- en bruto-invoer
11
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
BOEKINGEN IN HET VERKOOPBOEK Verkoopboek 2 Een run verkoopfacturen 3 Controle op de invoer
21
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
BOEKINGEN IN BANKBOEK EN INKOOPBOEK Bankboek 2 Inkoopboek
31
. . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
350 350 353 358 358 361 362
STAMBESTANDEN EN OVERZICHTEN SUBADMINISTRATIES 1 Stambestanden 2 Overzichten subadministraties
364 364 367
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12
341 341 345 348
BOEKINGEN IN HET MEMORIAAL EN OVERZICHTEN GROOTBOEK 1 Memoriaal 2 Controle: invoerverslag en journaal 3 Overzichten grootboek
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5
330 330 332 336 339
PROEFEXAMENS ELEMENTAIR BOEKHOUDEN
1 2
MODELEXAMEN PEB-1
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
372
MODELEXAMEN PEB-2
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
383
TREFWOORDENREGISTER
...............................................................
393
