VVV Zuid-Holland Zuid, kantoor Oud-Beijerland Waterstal 1 3262 JR Oud-Beijerland Tel: 0186-616000 E-mail:
[email protected] Internet: www.vvvhoekschewaard.nl 2
INHOUDSOPGAVE OPENMONUMENTENDAG GEMEENTE BINNENMAAS Heinenoord 1. Streekmuseum Hoeksche Waard+ De Watertoren 2. Molen van Goidschalxoord Maasdam 3. Nederlands Hervormde Kerk Sint. Anthoniepolder 4. Polderse Molen 5. Korenmolen “De Hoop” Mijnsheerenland 6. Hof van Moerkerken 7. Poldermolen De Oostmolen Westmaas 8. De Dorpskerk 9.Korenmolen Windlust Puttershoek 10. Korenmolen “De Lelie” 11.Haven van Puttershoek en Veerhuis ‘s-Gravendeel 12.Korenmolen ‘t Vliegende Hert 13.Boerderij, Lange straat 21 14.Boerenhuis, Rijkestraat 26-28 15.Woonhuis, Zuid-Voorstraat 18 16.Boerderij, Noord-Voorstraat 23 17. Hervormde gemeente
Pagina 11 Pagina 11 Pagina 11 Pagina 11 Pagina 12 Pagina 12
GEMEENTE OUD-BEIJERLAND Oud-Beijerland 18.Het Oude Raadhuis 19.De Nederlands Hervormde kerk 20.Rooms Katholieke kerk 21.Nederlandse Protestanten Bond 22.Havendam 5, “Nuance” 23.Havendam 13, “Galerie de Verbeelding” 24.Marktplein 4-6 25.De Zadelmakerij 26.West-Voorstraat 7 “Damme Interieur” 27. West-Voorstraat 8 “Kantoor Vrij” 28.Het Oude Postkantoor 29. Kunstexpositie v.m Artotheek 30.Steenenstraat 2 “Advocatenkantoor Schep” 31.Voormalig Kantongerecht, Steenenstraat 32.Boerderij Bouwlust, Goidschalxoordsedijk 65 33. Greupkerkje
Pagina 13 Pagina 14 Pagina 17 Pagina 17 Pagina 18 Pagina 18 Pagina 18 Pagina 19 Pagina 19 Pagina 19 Pagina 20 Pagina 20 Pagina 21 Pagina 21 Pagina 22 Pagina 22
Pagina 5 Pagina 5 Pagina 6 Pagina 7 Pagina 8 Pagina 8 Pagina 9 Pagina 9 Pagina 9 Pagina 10 Pagina 10
3
INHOUDSOPGAVE OPENMONUMENTEN (VERVOLG) GEMEENTE STRIJEN 34.Nederlands Hervormde kerk Strijen 35.Museum van de Oudheidkundige vereniging Het Land van Strijen 36.Nederlands Hervormde kerk 37.Gereformeerde kerk aan het Spui 38.Schelpweg 8 39.Kerkstraat 61 40.Kerkstraat 57 41.Buitendijk 2, Strijensas 42.Lichtopstand Strijensas 43.Sluiscomplex Strijensas GEMEENTE KORENDIJK Goudswaard 44.Woonboerderij, Molendijk 73 45.Korenmolen “Windlust” 46.Nederlands Hervormde Kerk 47.Stoom-, stroomcentrale en werkplaats Anno 1910 Piershil 48.Korenmolen ‘Simonia‘ 49.Nederlands Hervormde Kerk Zuid-Beijerland 50.Korenmolen ‘Landzigt‘ Nieuw-Beijerland 51. Molen ‘De Swaen’
Kaartje Hoeksche Waard
Pagina 25
Pagina 26 Pagina 27 Pagina 27 Pagina 27 Pagina 28 Pagina 28 Pagina 28 Pagina 28 Pagina 29
Pagina 30 Pagina 30 Pagina 31 Pagina 31 Pagina 32 Pagina 32 Pagina 33 Pagina 34
Pagina 35
4
GEMEENTE BINNENMAAS
Inleidende tekst Tijdens de komende editie van de Open Monumentendag kunt u proeven van verschillende culturele facetten die de gemeente rijk is. Net als elk jaar stelt een aantal monumenten haar deuren open voor publiek. Dit jaar organiseert de gemeente bovendien een bustour langs een aantal historische hoogtepunten in Binnenmaas. Tijdens de tour stoppen wij op 6 verschillende locaties. Hier kunt u een monument bezoeken èn wordt u vermaakt door lokaal talent. Meer informatie staat op de website www.binnenmaas.nl en verschijnt in de gemeenterubriek in het Kompas. U kunt deze route uiteraard ook op eigen gelegenheid -bijvoorbeeld met de fiets- afleggen. De volgende monumenten nemen deel aan de Open Monumentendag 2009: HEINENOORD 1. Streekmuseum Hoeksche Waard (Hof van Assendelft, herenboerderij OostLeeuwenstein en de watertoren) Oorspronkelijk was het Hof van Assendelft een ambachtsherenhuis. Pas vanaf 1968 is het streekmuseum voor de Hoeksche Waard in het gebouw gevestigd. Het museum brengt de streekgeschiedenis goed in beeld. Zo is in de polderkamer fraai glaswerk te zien; de trots van vroegere polderbesturen. Verder worden in het museum allerlei aspecten van het leven van vroeger in de Hoeksche Waard toegelicht. Het Streekmuseum Hoeksche Waard omvat in Heinenoord het volgende monumentencomplex: - De 18de eeuwse buitenplaats Hof van Assendelft (Hofweg 13) rijksmonument - De herenboerderij Oost-Leeuwenstein (Dorpsstraat 13), eveneens uit de 18de eeuw en rijksmonument - De kleinste watertoren in Nederland uit 1910 (Sluisendijk 2). Wegens een grote restauratie- en herinrichtingsopgave, waarvoor de collecties tijdelijk elders zijn opgeslagen, zijn de museumboerderij en de watertoren momenteel voor publiek gesloten. In het Hof van Assendelft zijn de restauratiewerkzaamheden volop gaande. Het publiek wordt op Open Monumentendag uitgenodigd in het lege Hof naar de veranderingen en de voortgang van de renovatiewerkzaamheden te komen kijken. Ook de hoftuin, die ontworpen is door de beroemde tuinarchitecte Mien Ruys op basis van de tuinelementen die oorspronkelijk op de buitenplaats aanwezig waren, is opengesteld. Er is bovendien gelegenheid koffie en thee met taart te gebruiken. Ook de door de gemeente Binnenmaas georganiseerde bustochten zullen het Hof van Assendelft aandoen.
5
2. Molen van Goidschalxoord Goidschalxoordsedijk 55 Ronde stenen korenmolen en een bijbehorend motorhuis. De geschiedenis van de korenmolen begint al voor 1718. In de molen zijn onderdelen verwerkt van zijn voorganger: een wipmolen, die op een andere plaats gestaan heeft. Het verhaal gaat dat deze voorganger even ten westen van het nabij gelegen dorp Heinenoord heeft gestaan. Maar dat de molen zijn windvang verloor door de bouw van een boerderij in de directe nabijheid. Hierna nam de korenmolen van Goidschalxoord de productie over. De molen werd vanaf 1818 decennia lang bemalen door diverse generaties van de familie Kluit. Door het goede onderhoud, behoorde de molen tot de mooiste in de omgeving. In 1924 werd de molen overgenomen door de familie Weeda die tot 1953 met de molen maalde. Daarna werd de molen stilgezet en raakte het in verval. Ruim 50 jaar heeft de situatie zo geduurd. Dankzij een reddingsactie van de gemeente, de erfgenamen en de vrijwilligers van de stichting Molencomplex Goidschalxoort gaat het molencomplex toch weer een nieuw leven tegemoet. Tijdens de Open Monumentendag is het monumenten informatiecentrum opengesteld. Er wordt met de hand meel gemaald. Ook wordt de historische stationaire motor gedemonstreerd. MAASDAM 3. Nederlands Hervormde Kerk Sint Anthoniepolder Polderdijk 67 Contactpersoon: Dhr. In ´t Veld, Roodborst 1, 3299 BW Maasdam, 078 – 6762255 Het is niet met zekerheid te zeggen, hoe oud deze kerk is. Volgens deskundigen is het oorspronkelijke kerkgebouw in de 14e eeuw gebouwd. Het is een éénbeukige, laat gotische kerk met een driezijdig koorsluiting en een eenvoudige Romaanse toren. De toren is dus beduidend ouder dan het schip en misschien het enige restant van de oorspronkelijke kerk. De kerk is gewijd aan de Heilige Anthonius de Groote. In de toren hangt een bijzonder oude luidklok met het Latijnse opschrift "Defunctos ploro fugo pestem, festa decoro, Anno Domini MCCCCXXXVI Gherut Buitendijk fecit", vertaald: " De doden beween ik, de pest verdrijf ik, de feesten luister ik op, in het jaar Onzes Heeren 1436 heeft Gerrit Buitendijk mij gemaakt. De kerk is in 1985 geheel gerestaureerd en in 1995 is een galerij aangebracht waardoor het aantal zitplaatsen uitgebreid kon worden.
6
De kerk wordt speciaal opengesteld tijdens deze dag en er wordt voor geïnteresseerden verdere uitleg gegeven. 4. Polderse Molen Polderdijk 25 In april 2008 werd deze enorme molen na restauratie opnieuw in bedrijf gesteld. In de molen is de museale molenaarswoning in volle glorie aanwezig en te bezichtigen. De
molenaars weten er alles van en vertellen er graag over. Belangrijk om te weten is dat molenaar Gerrit Knol de geschiedenis van ´zijn´ molen te boek stelde. In augustus 2009 werd het boek over de Poldersche molen gepresenteerd. Tijdens monumentendag zijn deze boeken in de molen in te zien en te koop. De molenaar voorziet ze graag van zijn handtekening!
7
5. Korenmolen ”De Hoop“ Gatsedijk 4a Dit is een beeldbepalende stellingmolen op de hoek van de Gatsedijk-Polderdijk te Maasdam. De molenaars vertellen u alles over de molen en laten u het productieproces graag zien. Zolang de voorraad strekt ontvangt iedere bezoeker een zakje pannenkoekenmeel met recept.
MIJNSHEERENLAND
6. Hof van Moerkerken Wilhelminastraat 66 Het hof is de enige buitenplaats die in de Hoeksche Waard bewaard is gebleven. Het landgoed vindt zijn oorsprong in het midden van de 15e eeuw, toen het in bezit was van Elisabeth van Loon en Vranck van Praet. Na een brand in 1660 is het huidige hof ontstaan. Beroemde mensen zoals Frederik van Eeden en Albert Verweij hebben op het hof vertoefd. Van 1902 tot 1919 heeft de familie Van Vollehove op het hof gewoond. De tuin heeft onder andere prachtige platanen en grenst aan de Binnenmaas. Hier kunt u op Open Monumenten Dag een prachtige wandeling maken. Het Hof is niet binnen te bezichtigen.
8
7. Poldermolen De Oostmolen Provinciale weg 43 De Oostmolen is de enige overgebleven wipmolen in de Hoeksche Waard. De molen bemaalde samen met de Westmolen, die even ten zuiden van Mijnsheerenland was gelegen, tot 1948 het westelijke deel van de polder Moerkerken. De molenaar is de heer J. Wols en de molen wordt beheerd door de molenstichting Binnenmaas. De start van een grondige restauratie staat in oktober gepland. Daarom is deze fraaie molen met zijn historische molenaarswoning tijdens de Open Monumentendag voorlopig voor het laatst te bezichtigen. Voor de dorstige bezoeker is er een flesje speciaal mineraalwater. WESTMAAS 8. De Dorpskerk Breestraat De dorpskerk van Westmaas is deze dag speciaal geopend. Binnen in de kerk kunt u een prachtige expositie bekijken van Eleonore de Vet, een lokale kunstenares. 9. Korenmolen Windlust In april 2009 vond na restauratie de feestelijke heringebruikname plaats. De molenaars leiden u graag rond, vertellen over de molen en laten u de productie van meel zien. Zolang de voorraad strekt ontvangt ieder bezoeker een zakje pannenkoeken meel met recept.
9
PUTTERSHOEK 10. Korenmolen “De Lelie“ Molendijk 2 Deze molen van het type grondzeiler is gebouwd in 1836, na afbraak van vermoedelijk een wipkorenmolen uit begin 17e eeuw. De molen is in 1986 volledig gerestaureerd en er kan graan mee worden gemalen. De molenaar is de heer G. de Vlieger en de molenstichting Binnenmaas beheert de molen. De Lelie is een gave en authentieke molen en heeft model gestaan voor een in 2003 in Stirling Ranges West/ Australië nieuwgebouwde molen. De molenaars vertellen er graag meer over. Zolang de voorraad strekt ontvangt ieder bezoeker een zakje pannenkoekenmeel met recept. 11. Haven van Puttershoek en Veerhuis Oosthavenzijde 1 Deze uit de 16e eeuw stammende haven gaf vroeger toegang tot de Binnenmaas. Na de overstromingsramp in 1953 werden sluis en brug vervangen door een dam op Deltahoogte (1964). Hiermee ging een karakteristiek deel van "oud-Puttershoek" verloren. Toch vormen het Veerhuis (1629), het voormalig gemeentehuis (1835), het vroegere postkantoor en de toren van de Nederlands Hervormde kerk tezamen met de gevels aan de Westhavenzijde (1670-1713) een historisch decor.
10
S-GRAVENDEEL 12. Korenmolen ‘t Vliegende Hert Molendijk 34 De ronde stenen stellingmolen is gebouwd in de periode 1857-1858. In 1949 is deze gerestaureerd. In de molen is nu een graanhandel gevestigd. De molen heeft zijn functie als molen verloren, maar de wieken draaien nog wel eens. 13. Boerderij Lange straat 21 Deze boerderij is gebouwd in de eerste helft van de 19e eeuw. Het woonhuis heeft een hoog, met pannen gedekt schilddak, waarin zich twee dakkapellen bevinden. De vensters bestaan uit twintigruitsschuiframen. Achter het woonhuis bevindt zich een gepotdekselde houten stal. 14. Boerenhuis Rijkestraat 26-28 Dit Boerenhuis is in het begin van de 19e eeuw gebouwd. Opvallend is de puntgevel waar vlechtingen in voorkomen. De vensters zijn voorzien van luiken en zesruitsschuiframen. 15. Woonhuis Zuid-Voorstraat 18 Dit pand is gebouwd in de 18e eeuw. Het is een dwarshuis onder een pannen zadel tussen de puntgevels. De vensters bestaan uit zesruitsschuiframen. 16. Boerderij Noord-Voorstraat 23 Deze boerderij dateert uit 1840. Het woongedeelte heeft een puntgevel met een zadeldak. Achter het huis staat een gepotdekselde houten stal. BOVENSTAANDE MONUMENTEN IN ’S GRAVENDEEL ZIJN NIET TOEGANKELIJK VOOR HET PUBLIEK.
11
17. Hervormde gemeente Hendrik Hamerstraat 1 Tijdens de Open Monumentendag is de kerk geopend tussen 10.00-16.00 uur. Op verschillende tijdstippen speelt de organisten.
12
GEMEENTE OUD-BEIJERLAND OUD-BEIJERLAND 18. Het Oude Raadhuis Waterstal 1
In 1622 werd dwars over de Vliet het Dorpshuis gebouwd op de plaats waar men in 1595 een brug gebouwd had. Beneden was er een logement, het bovenste deel diende 'tot bijeenkomste van de Gerechte'. Hier zetelde de rechterlijke macht, de Hoge Vierschaar, gevormd door de Baljuw en zeven Leenmannen. Ook het bestuur van het dorp, dat gevormd werd door de Schout en zeven Schepenen, vergaderde hier. De Hoge Vierschaar berechtte alle soorten misdrijven, zelfs de doodstraf kon worden opgelegd. De terechtstelling gebeurde voor het Dorpshuis, daarna werd het lijk naar het Galgenveld buiten het dorp gebracht. In de archieven zijn diverse rekeningen te zien 'tot het doen van Justitie f 20,00'. Eén van de 'Rechters'en tevens Schout uit die tijd was de beroemde Cornelis de Wit. Het Raadhuis bezat ook een boevenhok en een zo genaamde gijzelkamer. Daarin werd men opgesloten, als men zijn schulden niet kon of wilde betalen. De deur van die gijzelkamer is nu nog in het Raadhuis aanwezig, voorzien van een opschrift: 'Bemindt God boven alle wereld wijdt. Niemand onbenijdt'. Aan de zijkant van het gebouw bevond zich een hoefstal voor het beslaan van de paarden. Aan de andere kant tussen de Vliet en de gracht om de kerk, was een doorwaadbare plaats, de zo genaamde 'Waterstal', waar paarden, koeien en schapen gewassen konden worden, voordat ze op de markt verkocht werden. In 1939 werd het Oude raadhuis gerestaureerd en in de oorspronkelijke stijl vergroot. De gebrandschilderde ramen werden bij die gelegenheid geschonken door diverse kerkelijke en wereldlijke instanties. Het raam dat Lamoraal van Egmond en zijn vrouw Sabina voorstelt is aangeboden door het Vrouwencomité Oud-Beijerland. Voor het gebouw staat een arduinstenen trap met negentien treden. In de topgevel zijn drie
13
nissen. In de middelste staat het beeld van Vrouwe Justitia, de godin van de gerechtigheid. Zij is geblinddoekt en heeft een weegschaal in de ene en een zwaard in de andere hand. In de andere nissen staan twee zwaard houdende leeuwen. Het gemeentewapen boven de deur heeft de vorm van een schild. De rechterhelft is het wapen van Beieren, de linkerhelft dat van Egmond. In dit rijksmonument is museum “het Oude Raadhuis” gevestigd waar per 9 september de expositie “Liefs uit Oud-Beijerland” te zien is. Deze expositie is ingericht in het kader van 450 jaar Oud-Beijerland. Tijdens Open Monumentendag zullen in de trouwzaal geschonken objecten aanwezig zijn omtrent Het Oude Raadhuis en kaarten van de Polder Oud-Beijerland. Op de 1e verdieping bevindt zich het Archeologisch Museum met allerlei archeologische vondsten uit de Hoeksche Waard regio West vanaf de prehistorie tot de 18e eeuw. De Stichting Archeologie organiseert een aantal activiteiten. Deze vinden plaats op de eerste etage in het Archeologisch Museum, gevestigd in het Oude Raadhuis. Men kan in de huid van archeologen kruipen, door scherven provisorisch tot een kookpot, schenkkan of bord samen te voegen. Werk voor de puzzelaars. Daarnaast kan men proberen om een Romeinse schaal, een 17e eeuwse kookpot of een ander voorwerp uit een van de vitrines na te maken, met behulp van klei. Zo kan men ontdekken dat er heel wat vaardigheid voor nodig was om tot een goed resultaat te komen. Ten slotte is er de mogelijkheid om voorwerpen die men in het bezit heeft, te laten beoordelen door een van de aanwezige archeologen. Zij vertellen waarvoor ze gebruikt worden en uit welke tijd ze stammen. Het Oude Raadhuis is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00-17.00 uur. 19. De Nederlandse Hervormde kerk - De Dorpskerk en de Toren Waterstal De eerste steen van deze kerk is gelegd in het jaar 1567. Van oorsprong een parochiekerk gewijd aan de heilige Antonius van Padua. Dit is maar van korte duur geweest. Reeds in 1574 is de kerk overgegaan naar het protestantisme. De kerk is door de gestage groei van de gemeente verschillende keren vergroot. In 1604 werd de kerk naar de westzijde vergroot. Toen is tevens de toren, een geschenk van de ambachtsvrouwe Sabina van Egmond, dochter van Lamoraal Graaf van Egmond en Sabina van Beieren, gebouwd. In 1621 werd er aan de noordzijde een stuk aangebouwd.
14
In 1650 blijkt de kerk weer te klein zijn en wordt er aan de zuidzijde een stuk aangebouwd. Dit is door middel van een tweetal gedenkstenen in de muur van dit gedeelte voor het nageslacht vastgelegd. De laatste keer, dat er aan de vorm van de kerk wat veranderde, was in 1925. Toen is het gehele oostelijke gedeelte bijgebouwd, waardoor de kerk haar huidige vorm gekregen heeft. Aan het interieur is in de loop der jaren ook het een en ander veranderd. In 1808 werd er aan de zuidzijde een halve galerij gebouwd, welke in 1905 is vergroot over de gehele breedte van de kerk. In 1886 werd er aan de noordzijde van de kerk eveneens een galerij gebouwd. Het meubilair van de kerk is voor een gedeelte historisch. Zo is het doophek gemaakt in 1625, de koperen lessenaar op het doophek is van 1725. De preekstoel is uit het jaar 1712. De statenbijbels van deze kerk zijn van 1686 en 1714. Het rouwbord in het noordertransept is uit 1794 en is ter nagedachtenis aan ambachtsvrouwe Jacoba Catharina van Schoonhoven aangebracht. Het Avondmaalszilver en de Doopschaal zijn van grote historische waarde. Tot het interieur van de kerk behoren eveneens een vijftal gebrandschilderde ramen. Deze ramen zijn geplaatst in de veertiger en begin vijftiger jaren. De ramen zijn bekend onder de volgende benamingen: Het Catechismusraam: te vinden in de rechte beuk en geschonken door een inwoner van deze gemeente. Het Vredesraam: te vinden links naast de preekstoel en geschonken door een inwoner van deze gemeente. Het Geloof, Hoop en Liefderaam: te vinden rechts naast de preekstoel en een geschenk van de burgerij. Het raam van Verdrukking en Verlossing: te vinden tegenover het geloof, hoop en liefderaam, geplaatst in opdracht van de kerkvoogdij ter herinnering aan de jaren 19401945. Het Jobraam: te vinden naast het rouwbord en in opdracht van de kerkenraad geplaatst, is ook ter herinnering aan de oorlogsjaren. Aan de zuidoostelijke zijde van de kerk bevindt zich het Gravinnenhuisje. In dit kapelletje is het graf van de in 1614 overleden ambachtsvrouwe Gravin Sabina van Egmond. Ook in dit gebouwtje staan twee fraaie archiefkisten, waarin in vroeger jaren de archieven en geldmiddelen van de Kerkvoogdij en Diaconie werden opgeborgen. Het zich in de kerk bevindende orgel is niet het eerste. In 1625 was er reeds een orgel geplaatst, maar hiervan is verder niets bekend. Het orgel wat nu in de kerk staat is van 1827 en gebouwd door de Bredase orgelbouwer Cornelis van Oeckelen. De dispositie was 16 stemmen, verdeeld over twee manualen en een aangehangen pedaal. Bij de laatste restauratie in 1986/87 heeft het orgel zijn huidige klankkleur en intonatie gekregen, welke het oorspronkelijke weer benadert. Tenslotte nog iets over de toren. Het wapen van Sabina met het jaartal 1604 bevindt zich boven de ingang. Sabina van Egmond had de kosten van de bouw van de toren en aanschaffing klok op zich genomen. Het betreft een bakstenen toren in gotiserende
15
vormen met slanke naaldspits. De Toren is ongeveer 40 meter hoog. In de toren hangen 2 klokken. De klok van Henricus Meurs, die Sabina is gedoopt is de grootste van de 2 klokken. Deze hing tot 1943 in toren. De kleine bel is in 1656 door Jean Paris gegoten en door ds. Rolandus (Daniël Roelands) geschonken. Deze is in 1906 bij het luiden gebarsten en in 1907 overgegoten. De kleine klok werd tot 1785 gebruikt bij begrafenissen, daarna ook de grote klok. In 1943 is eerst de kleine en een paar dagen later de grote bel weggehaald, d.w.z. gestolen door de Duitsers. Bij transport over het IJsselmeer is door onbekende oorzaak het schip gezonken waarin de grote bel was geladen. Op 3 juli 1946 hing deze weer op zijn oude plaats. De kleine bel is verdwenen. In 1955 is een plaatsvervanger in de toren gehangen. Deze is door de heren A. en K. de Koning (directie Koni) aan de gemeente aangeboden (naam vervaardiger klok: Van Berger, Heiligerlee). De Toren is vanaf 1750 eigendom van de burgerlijke gemeente. In 1798, de zgn. Franse tijd, zijn alle torens en alle torenuurwerken van ons hele land eigendom geworden van de verschillende burgerlijke gemeenten, die daarmee ook verantwoordelijk zijn geworden voor het onderhoud. De Toren was al eigendom van de gemeente, zodat daarom in 1798 alleen het uurwerk naar de gemeente is overgegaan. In 1912 was het uurwerk totaal versleten en door een nieuw vervangen, met 4 wijzerborden met uur en minutenwijzers (de vorige had alleen een uurwijzer, waarop niet nauwkeurig te zien was hoe laat het was). In 1936 is een installatie voor elektrisch luiden aangebracht (inmiddels wordt deze aangestuurd via een computer; dit geldt ook voor het carillon). De Toren heeft in de loop van de geschiedenis diverse beschadigingen opgelopen. Zo is deze in 1750 in de brand geraakt en herbouwd. Op 8 maart 1939 is er een blikseminslag geweest, waarbij een aanzienlijk deel van de spits langzaam is weggesmeuld en de haan op het dak van de consistorie is terecht gekomen. Op 2 april 1973 is de haan als gevolg van een storm van de Toren gewaaid. De nieuwe is in november 1973 op de Toren geplaatst. In de zomer van 1981 is de Toren geheel gerestaureerd. De fundering is toen verbeterd, er zijn nieuwe leien aangebracht, het metselwerk is hersteld, er zijn nieuwe wijzerplaten aangebracht met verlichting en er is een carillon in de Toren gehangen. De kerk en de toren, beide Rijksmonumenten, zijn tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. De toren kunt u tot 16.00 uur beklimmen en in de kerk zal een aantal organisten elk uur acte de présence geven. Ook zal er doorlopend een filmvoorstelling worden gegeven over de restauratie van de dorpskerk. De film duurt ongeveer een uur.
16
20. Rooms Katholieke Kerk Karel Doormanstraat 51 Deze kerk (is gemeentelijk monument) is in gebruik genomen in 1866, daarvoor werden de diensten in een kamer van het perceel Havendam 17 gehouden. In 1828 werd “Huize Vredestein” boven als kerk in en beneden als parochie ingericht en de H. Antonius van Padua als beschermheilige van de kerk gekozen. In 1865-1866 werd “Huize Vredestein “ half afgebroken. De overgebleven helft van “Huize Vredestein” is de tegenwoordige pastorie. Een steen in het lijkenhuisje vermeldt het jaartal 1861; in dat jaar zal het Rooms Katholieke kerkhof in gebruik genomen zijn. Voor die tijd werden de roomskatholieken op het zuid-oostelijk gedeelte van de algemene begraafplaats begraven. In 1936 is een centrale verwarming in de kerk en de pastorie gekomen en is de kerk gerestaureerd en beschilderd en werd er een nieuw baldakijn-altaar geplaatst. In 1966 werd, ter gelegenheid van het 100-jarig bestaan van het kerkgebouw, wederom een restauratie uitgevoerd. In het priesterkoor bevinden zich 2 gebrandschilderde ramen; het ene is van Sint Antonius, het andere van Andreas Woutersz. van Heinenoord, 1 van de 19 martelaren van Gorinchem. De kerk is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Er is een muzikaal optreden van het Oude Raadhuis Museum Renaissance Consort, dat met replica’s van oude muziekinstrumenten muziek speelt uit de renaissanceperiode. Het kerkhof achter de kerk is deze dag voor publiek opengesteld.
21. Kerkgebouw Nederlandse Protestanten Bond Beneden Molendijk 35 De afdeling Van Nederlandse Protestantenbond bestaat sinds 1870. In 1891 was er in de Hoeksche Waard een aantal die zich sterk afzetten tegen de orthodoxe geloofsbeleving en besloten zich te verenigen tot een afdeling van de Nederlandse Protestanten bond. Het kenmerk van de vereniging is het vrijzinnig zijn, dus verdraagzaamheid op godsdienstig gebied.
17
Omstreeks 1960 is het gebouw inwendig geheel gerestaureerd; de ouderwetse rieten stoelen maakten plaats voor modern meubilair en tevens werd een nieuwe lambrisering aangebracht en een nieuw orgel geplaatst. Het kerkje is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Een madigraal koor Amaryllis, bestaande uit 12 leden, verzorgt tijdens Open Monumentendag een muzikaal optreden. Het repertoire omvat meerstemmige wereldlijke liederen met Nederlandse en buitenlandse teksten. 22. Havendam 5 “Nuance” De oudst bekende gegevens zijn dat in 1838 er het postkantoor in is gevestigd, maar het pand moet veel ouder zijn. Als het postkantoor in 1898 naar de West-Voorstraat wordt verplaatst komt het pand in handen van de huis- en rijtuigenschilder Johannes Plomp. Deze vestigt hier zijn al in 1827 opgerichte schildersbedrijf. In 1976 wordt de werkplaats veranderd in kantoorruimte en krijgt het pand zijn huidige uitstraling. Tot 1984 blijft het pand in handen van de familie Plomp. In 1991 koopt de familie Eekman het pand die er “Nuance”binnenhuisarchitectuur begint, deze laatste brengt de huidige raamkappen aan. Dit pand is sinds 1966 en Rijksmonument. Havendam 5 is tijdens Open Monumentendag geopende van 10.00 tot 17.00 uur. 23. Havendam 13 “Galerie de Verbeelding” Pand uit ca. 1900 met als oorspronkelijke functie woonhuis/opslag. De woning is verhoogd gelegen vanwege de buitendijkse ligging en het risico op overstroming. Tegenwoordig in gebruik als woning en galerie de Verbeelding.. Havendam 13 is tijdens Open Monumentendag geopend van 11.00 tot 17.00 uur. Er wordt een expositie gegeven van schilderijen van Rineke Smits en van beelden van Gérard Smits. Piet Spangers zorgt voor pianomuziek. Verder wordt er op verzoek een rondleiding door het huis gegeven. 24. Marktplein 4-6 Dit hoekpand is gelegen aan het Marktplein en de haven. Het voormalig woonhuis bestaat uit twee bouwlagen en een hoge kap. De straatgevels zijn recht, de hoek is gebogen, maar sluit met knikken aan op de straatgevels. Het pand is gebouwd op het erf van “De Ronduit”. Het pand is van belang vanwege de fraaie plastische hoofdvorm en steile kap passend aan het Marktplein en haven. Het pand is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. In het eerste gedeelte van het pand worden tentoongesteld: oude foto’s van de gemeente Oud-Beijerland en van de gemeente Spijkenisse en een oude landkaart van de gemeente Oud-Beijerland. In het andere gedeelte van het pand is een expositie van schilderijen van de kunstenaar Lorenzo de Bruin te zien. Hij zal op die dag ook aan het werk zijn aan één van zijn schilderijen.
18
25. De Zadelmakerij Oostdijk 2 Wanneer het pand precies is gebouwd is niet achterhaald, op een kadastrale kaart van 1820 komt het al voor in de huidige bebouwingsoppervlak met het hardstenen stoepje. In 1868 bevatte het van oorsprong langgerekte pand een: Zadelmakerij met winkel, een woning en een koetshuis aan de Ooststraatzijde. Men maakte in de zadelmakerij eerst alleen maar artikelen van leer voor trekpaarden, maar later ook speciale kleden voor de propellervliegtuigen van de KLM. In de winkel werden o.a. dekens, zwepen touw en ijzeren onderdelen voor auto’s verkocht. De winkel en de werkplaats zijn nog in precies dezelfde staat zoals deze in 1948 werd achtergelaten. Boven en onder de vensters zijn staafankers aangebracht, die de verschillende hoogtes van de vloer aangeven. De dakgoot rust op houten klampen. De winkelruimte heeft een houten vloer, houten achterwand en een balkenplafond. In de houten achterwand zit een klein raam waardoor vanuit de kelderruimte een blik in de werkplaats kan worden geworpen. Uit deze zadelmakerij die in 1896 werd overgenomen door Joris de Koning en later door diens zonen Arie en Kor ontstond de wereldbekende schokdemperfabriek Koni. Tot op heden is het pand nog steeds in bezit van de familie de Koning. De voormalige zadelmakerij is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. 26. West-Voorstraat 7 “Damme Interieur” Op de kadastrale kaart van 1820 komen we dit pand tegen, het adres is dan West Voorstraat B184 met de zelfde bebouwingsoppervlakte. Opmerkelijk is dat een gedeelte van het pand doorloopt in het pand West-Voorstraat 8. De bijbehorende tuin loopt nog altijd door tot de Kerkstraat, waar het zgn. Koetshuis staat. Sinds 1970 is het een Rijksmonument. In 1973 komt het pand in bezit van de kunstenaar en directeur van de Koninklijke Academie voor Beelden en Kunsten in Den Haag Johannes Jacobus (Joop) Beljon, die er gaat wonen met zijn gezin en in de achterkamer zijn atelier vestigt. Hij heeft het pand verfraaid met de levensboom voor het bovenlicht van de voordeur met de tekst: “Imitas Naturam In Operatione Orne Quid Tango” Vertaald: “de natuur nabootsend in haar werking versier ik wat ik aanraak” Op dit moment woont de zoon, van de in 2002 overleden Joop Beljon, in het pand en wordt het voorhuis verhuurd aan interieuradvies Damme. De West-Voorstraat 7 is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur.
27. West-Voorstraat 8 “Kantoor Vrij”
19
In 1806 vestigt koopman Baruch Meijer hier de eerste lommerd in Oud-Beijerland. Door de jaren heen wordt het bewoond door diverse families. Rond 1963 wordt het een kantoor van de Spaarbank met als bankhouder en bewoner Jan Vrij. Tot eind 1980 blijft de Spaarbank hier gevestigd waarna er tot op heden een assurantie- en administratiekantoor wordt gevestigd. In de loop van de tijd is er aan de voorgevel niets gewijzigd. Achter het oorspronkelijke pand is begin 1900 een stuk aangebouwd, volgens de overlevering zou het gaan om een woonhuis voor de notarisklerk. Gedeeltelijk onder dit zgn. achterhuis en in de tuin lag een gewelf wat waarschijnlijk doorliep tot het pand “ons huis” Kerkstraat 15. In 1966 is het pand een Rijksmonument geworden. De West-Voorstraat 8 is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. 28. Het Oude Postkantoor West-Voorstraat 23 Het voormalige postkantoor in Oud-Beijerland aan de West-Voorstraat is in 1966 een Rijksmonument geworden. Maar het pand heeft door de loop der jaren verschillende nieuw en verbouw ondergaan. Het Pand komt circa 1775 voor het eerst in de geschiedschrijving voor als woonhuis voor één van de Oud-Beijerlandse predikanten. In 1898 wordt het pand verkocht aan het Rijk die er een postkantoor in vestigt met achter en boven een woning voor de beheerder. Het pand wordt verbouwd en krijgt dan de huidige uitstraling. Wanneer je er naar binnen gaat, is de ingang op de vloer nog hetzelfde. Deze oorspronkelijke tegeltjes vind je ook nog bij de toiletruimte. Verder is er ook nog de originele kluis te vinden; deze doet nu dienst als garderobe. Na de ingebruikname van een nieuw postkantoor aan de Karel Doormanstraat, zijn er diverse gebruikers geweest. Zoals de gemeentelijke sociale dienst, het Vrouwentrefpunt, de toneelvereniging Mask en de fotoclub. In 1991 heeft de gemeente bij raadsbesluit besloten het Rijksmonument te verkopen en is er Grand Cafe “Het Oude Postkantoor”gevestigd. Het “Oude Postkantoor” is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 23.00 uur. 29. Kunstexpositie v.m. artotheek, West-Voorstraat 24 Dit gemeentelijke monument betreft een woonhuis met eenvoudige, hoge lijstgevel. Het pand dateert uit ca. 1890. De gevels bestaan uit rode baksteen in kruisverband, met houten hoofdgestel met vlak fries. Het pand is ingedeeld in een begane grond, etage en zolder. Ter rechterzijde bevindt zich voormalige poort, recentelijk terugliggend dichtgebouwd in passende opzet. Boven de vensters zijn rechte rollagen te zien. De kopgevel is rechts grijs afgepleisterd. In de voorgevel bevinden zich vijf vereenvoudigde schuifvensters, een voordeur met verticale glasstrook, vervangen in dertiger jaren stijl, passend in het totaalbeeld.
20
Het pand is voorzien van een schilddak met rechte dakkapel in voorvlak en bestaat uit rode verbeterde Oudhollandse dakpannen. Vóór het gebouw is een hardstenen stoppaal te zien met twee vierkante ijzeren staven aan de gevel. Het pand is van belang vanwege de beeldbepalende gevelwand en de regelmatige gevelindeling, terwijl de detaillering nog herleidbaar is. Het is gelegen in een beeldbepalende straatwand, heeft intacte details en is representatief voor de WestVoorstraat. Dit pand is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. 30. Steenenstraat 2 “Advocatenkantoor Schep” Deze voormalige herenboerderij is in 1966 een Rijksmonument geworden. En als volgt beschreven: Herenboederij met stads aandoend dwars woongedeelte van parterre. En verdieping onder schilddak met twee dakkapellen. De voorgevel waarvan de kroonlijst is gewijzigd, telt vijf vensterassen en heeft zesruitschuiframen. Omstreeks 1800 is deze herenboerderij gebouw door Klaas Rochusz. Schelling, o.a. boer op de hofstede “Het Paradijs”, gemeenteraadslid en dijkgraaf van de polder OudBeijerland. Bij deze herenboerderij, die hoofdzakelijk is gebruikt door de familie Schelling als renteniershuis hoorde ook nog een boomgaard welke o.a. gevestigd was tegenover de brug bij de begraafplaats en de huidige HBS laan. In de tweede wereld oorlog heeft dit pand nog een prominentenrol gespeeld. Er bleek een geheime ruimte gemaakt te zijn die pas in 1979 bij een verbouwing te voorschijn kwam. In deze ruimte heeft zelfs Jaap Burger nog enige nachten ondergedoken gezeten. Hij woonde in Willemstad en is in de oorlog het Haringvliet overgezwommen. Jaap Burger werd in 1944 als Engelandvaarder opgenomen in het tweede kabinet Gerbrandy. In de jaren 70 van de vorige eeuw was hij minister van Staat en formateur van het kabinet den Uyl. De bebouwde oppervlakte is nog de zelfde als op de kadstrale kaart van 1820. Slechts enkele wijzigingen zijn er gedaan waardoor de uit omstreeks 1800 stammende herenboerderij grotendeels behouden is gebleven. De Steenenstraat 2 is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. Toneelgroep Mask voert acts op in en nabij het monumentale pand. Verder worden er in het pand rondleidingen gegeven. 31. Voormalig Kantongerecht Steenenstraat 20 In 1880, het Kantongerecht heeft dan nog zitting in het gemeentehuis (Oude Raadhuis), is er behoefte aan een zelfstandig gebouw voor het Kantongerecht. Uiteindelijk wordt op 1 mei 1882 het Kantongerecht aan de Steenenstraat 20 in gebruik genomen. De opdracht voor het realiseren van het Kantongerecht wordt in handen gegeven van Johan Frederik Metzelaar , die sinds 1870 is benoemd tot ingenieur-architect voor gevangenissen en gerechtsgebouwen van het Ministerie van Justitie. Het pand is gebouwd in de zogenaamde Eclectische stijl (stijl-elementen uit andere stijlen worden samengevoegd in een nieuw ontwerp) uit het vierde kwart van de 19e eeuw.
21
Het ontwerp is een standaard-ontwerp want het is eerder toegepast in Hilversum, Ommen, Geldermalsen en Zuidhorn. Op 2 september 2000 komt er een einde aan de zittingen van het Kantongerecht aan de Steenenstraat. Sinds 2001 is het gebouw een Rijksmonument Het Kantongerecht is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. 32. Boerderij Bouwlust Goidschalxoordsedijk 65 De boerderij is een gemeentelijk monument. Deze zeer grote boerderij, genaamd Bouwlust, is representatief voor de Hoeksche Waard. De boerderij bestaat uit een woonhuis en stal en is op afstand benedendijks gelegen. Het bouwjaar is 1829. De gevels van het woonhuis zijn in schoon metselwerk uitgevoerd. De voorgevel met hanenkammen is in rood IJsselformaat. Op de begane grond van het woonhuis zijn tweemaal twee vensterassen te zien, met in het midden een voordeur. Op de verdieping bevinden zich drie vensterassen. De lijstgevel is ingezwenkt. Ook zijn er schootankers te zien. Het woonhuis heeft een zadeldak met wolfseind en grijs gesmoorde kruispan. De zijgevels zijn een bouwlaag hoog met een regelmatige vensterindeling. Aan het woonhuis is een zeer grote houten schuur met gepotdekselde delen gebouwd, met diverse stalramen. Aan de voorzijde bevindt zich een grote inrijdeur. De schuur heeft een zadeldak met wolfseind. De oostzijde is deels riet. Aan de ingang staat een eenvoudig maar fraai hek met hardstenen palen, met tekst: Bouwlust 2829. Verder staat er op het erf een houten losstaande schuur (dwarskap) met staande delen en grijs gesmoorde Oudhollandse pan. De boerderij is van belang vanwege de ensemblewaarde aan de Goidschalxoordsedijk, het zeer grote boerderijtype, het intacte ensemble, de redelijk intacte details en is kenmerkend voor de Hoeksche Waard. Tijdens Open Monumentendag is een expositie te zien van een kunstenares, die sieraden ontwerpt en maakt. Er worden daar ook landbouwwerktuigen getoond. Boerderij Bouwlust is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 17.00 uur. 33. Greupkerkje, Stougjesdijk 208 Dit kerkgebouw, dat een gemeentelijk monument is en eigendom is van de Hervormde Gemeente Mijnsheerenland, dateert uit 1921. Het betreft een eenvoudige zaalkerk onder zadeldak op rechthoekige plattegrond, met torentje voor luidklok, entreeportaal en consistorie. Het gebouw bestaat uit eenvoudige gevels in schoon metselwerk, machinaal Waalformaat, met staande rollaag in plint rondom. In de voorgevel bevindt zich een entreeportaal, met halfrond houten deurstel en hardstenen gevelafdekking, en terugspringend muurvlak, uitlopend in uitgemetselde klokkentoren. Aan weerszijden van het gebouw zitten twee gietijzeren ramen met overhoekse ruitjes. Onder de nok bevindt zich een roosvenster. In de zijgevels zijn eveneens terugspringende vlakken met kerkraam te zien. Per gevel bestaat deze uit vijf
22
gietijzeren kerkramen, die met halfronde rollaag zijn beëindigd. De terugliggende vlakken zijn met tandlijst bekroond. De dakconstructie bestaat uit zadelkappen (hoofdkap consistorie en entreeportaal) met grijs gesmoorde tuile du Nord. Het dak is voorzien van een eenvoudige houten dakgoot. De torenspits bestaat uit vier dakschilden. Het gebouw is van belang vanwege functie, ensemblewaarde aan de Stougjesdijk, fraai eenvoudig volume en intacte detaillering. Het Greupkerkje is tijdens Open Monumentendag geopend van 10.00 tot 16.00 uur. Er is een fototentoonstelling met oude foto’s van het kerkje. Gedurende de dag zal er op het orgel gespeeld worden.
Bron: Historische Vereniging Oud-Beijerland.
23
Extra activiteiten in Oud-Beijerland !
Tussen 12.00 en 17.00 uur rijdt er een gratis treintje langs de diverse monumenten in het centrum van Oud-Beijerland. Tijdens de rit wordt er onder leiding van een gids uitleg gegeven. Er zijn 4 haltes waar in- en uitgestapt kan worden: Halte postkantoor Halte Beneden Molendijk Halte Gedempte Spui (Zadelmakerij) Halte Steenenstraat Vanaf 9.30 uur vaart er tussen Oud-Beijerland en Spijkenisse een gratis voet-, fietsveer. De vaartijd enkele reis, afhankelijk van de vloedstroom, waterhoogte en inclusief afmeren, bedraagt ongeveer 50 minuten. Het vaarschema voor deze dag is als volgt: Vertrek Oud-Beijerland: 09.30, 11.30, 13.30, 15.30 uur Vertrek Spijkenisse: 10.30, 12.30, 14.30, 16.30 uur Met de gemeente Spijkenisse heeft een programma uitwisseling plaatsgevonden, zodat tijdens de Open Monumentendag een bezoek aan beide gemeenten kan worden gebracht. Speciaal voor deze uitwisseling zijn er een tweetal fietsroutes uitgezet. Eén route start bij de aanlegsteiger van het voet-, fietsveer in OudBeijerland en komt langs de monumenten van de gemeente Oud-Beijerland. De andere route is uitgezet langs de monumenten in Spijkenisse en start bij de aanlegsteiger van het voet-, fietsveer in Spijkenisse. Beide fietsroutes zijn verkrijgbaar bij de VVV Oud-Beijerland en bij het gemeentehuis in Spijkenisse.
Tot 12 september! 24
GEMEENTE STRIJEN 34. Nederlands Hervormde Kerk Keizersdijk 159 Zaalkerkje met houten klokkentorentje, gedekt met leien, gebouwd na 1838 ter vervanging van de oude kerk uit 1615. Tot de inventarisatie behoren vijf koperen kaarsenkroontjes, 18e eeuw en enkele grafzerken, 16e en 17e eeuw. Eenvoudige preekstoel begin 19e eeuw en twee tekstborden, 19e eeuw. Luidklok 1398. Gedeeltelijk in 1992 en 1995 gerestaureerd. Orgelbespeling door bezoekers toegestaan. Bijzonder zijn de 12 glas-in-loodramen met bijbelse voorstellingen, eveneens een geschenk van de ambachtsvrouwe in de jaren dertig van de 20e eeuw. Tijdens Monumentendag zal er in het gebouw “De Rank” Keizersdijk 96 (tegenover de Hervormde kerk) een fototentoonstelling ingericht zijn over Cillaarshoek en omgeving in oude tijden.
25
35. Museum van de Oudheidkundige vereniging Het Land van Strijen Kerkstraat 47 Van juli 1989 tot december 2000 is het naastgelegen pand Kerkstraat 45 als museum in gebruik geweest. In mei 2001 heeft de vereniging het gerestaureerde pand Kerkstraat 47 in gebruik genomen. Het pand was medio 15e eeuw bekend als smederij. In 1764 is het herbouwd na de grote brand in 1759, die een groot deel van het dorp verwoestte. In 1920 is het pand wederom verbouwd en is de toen naastgelegen woning er bij getrokken. De zadeldaken zijn in dat jaar vervangen door een mansardekap, waarvan de bijzondere constructie op de zolder van het museum duidelijk zichtbaar is. In het museum vindt men veel van de lokale geschiedenis terug. Bijzonder is het archeologische gedeelte dat vondsten bevat van het oosten van de Hoeksche Waard (Het Land van Strijen). De indeling van het museum is als volgt: Op Kerkstraatniveau is een smederijmuseum gevestigd, dat is voorzien van veel werktuigen zoals die vroeger door een boerensmid werden gebruikt. Voor het museum staat uiteraard een hoefstal. Op de zolder is gevestigd het Archeologisch Museum voor de Hoeksche Waard, locatie Strijen met vondsten uit de omgeving vanaf ca. 800 voor Christus. Kernpunt van deze afdeling is de omvangrijke vondst van laat-middeleeuws glas, gedaan bij de uitbreiding van het oude raadhuis in 1982. Dit gedeelte is ingericht door de Stichting Oudheidkundig Bodemonderzoek Hoeksche Waard. Verder bevat de zolder een vroegere Strijense klompenmakerij, gereedschap van een Strijense wagenmaker en een expositieruimte. De benedenverdieping heeft een stijlkamer en –keuken. Bij de stijlkamer vindt men een bedstede en een middeleeuws keldergewelf. In het aangrenzende woonhuis is de bibliotheek gevestigd met meubilair uit het vroegere raadhuis aan de Kerkstraat. Dit meubilair stamt uit de "Haagse school", welk weer voortvloeit uit de periode van "De Stijl". Op zolder van het woonhuis is een vergader- en projectieruimte. Het museum heeft ook dit jaar een speciale tentoonstelling samengesteld welke in het teken staat van “Op de Kaart”!
26
36. Nederlands Hervormde Kerk Kerkstraat 48 Éénbeukig laatgotische kerk met vijfzijdig gesloten koor en houten tongewelven. Noorderzijbeuk en zuiderzijbeuk beide van later tijd. Gerestaureerd 1937-1939. Eenvoudige laatgotische toren met een versiering van boognissen, gerestaureerd in 1950. Tot de inventaris behoren: een orgel in rijk gesneden, onder meer met op voluten zittende bazuinengelen aan weerszijden versierd. 1839: een doophek en een overhuifde bank uit de 17e eeuw, twee eenvoudige overhuifde banken uit het begin der 19e eeuw, zes koperen kaarsenkronen, 17e eeuw en een aantal grafzerken, 15e, 16e en 17e eeuw. Geheel gerestaureerd in 1994. Geopend voor publiek.
37. Gereformeerde Kerk aan het Spui Het historische Knipscheerorgel van 1844 is te bezichtigen. Gedurende de gehele dag worden er ‘inloopbespelingen’ gehouden op het Knipscheerorgel. Bezoekers mogen het orgel bespelen. Gedurende de gehele dag kan het orgel bezichtigd en beluisterd worden. In overleg met de heer A. Den Ouden kunnen vocalisten en instrumentalisten zich aanmelden om begeleid te worden bij het orgel (graag voor eind augustus aanmelden, 0786742705). Om 14.00 uur en om 15.00 uur begint een half uur durende uitvoering van orgelmuziek en dance door leerlingen van dansstudio Gwendolyn uit ’s-Gravendeel. 38. Schelpweg 8 Een vrijstaande villa van het einde van de 19e eeuw dat tegen de kern van Strijen ligt aan de Schelpweg. Het is een duidelijk herkenbaar woonhuis dat eigenlijk niet past in deze streek. De voorgevel is symmetrisch ingedeeld met een balkon aan de voorzijde. Het geheel wordt gecompleteerd met een koetshuis met originele paardenhoofden aan de muur welk recentelijk in zijn geheel is gerestaureerd. Het perceel wordt gescheiden door een typisch rijk versierd gietijzeren tuinhek. Geopend voor publiek.
27
39. Kerkstraat 61 Een woning gebouwd tegenover de Nederlands Hervormde kerk met een rijk gedetailleerde voorgevel uit begin 20e eeuw ca 1910. Het is sterk aanwezig in het straatbeeld. Vermoedelijk gebouwd in opdracht van een notabele van het dorp. De hoofdingang wordt geaccentueerd door een opgaande natuurstenen trap. Geopend voor publiek. 40. Kerkstraat 57 Een benedendijks gelegen arbeiderswoning aan de Hei. Het pandje is gebouwd tegen een van de oudste panden gelegen binnen de dorpskern van Strijen en vormt ruimtelijk en organisch een geheel met elkaar. Kenmerkend is de poepdoos welke bereikbaar was alleen vanaf buiten. Dit type arbeiderswoning werd meestal verhuurd aan plaatselijke ambachtsknechten van o.a. smid , wagenmakerij of bakker etc. Het is typerend voor die tijd ca 1800. Geopend voor publiek. 41. Buitendijk 2 te Strijensas Het woonhuis met schuur aan de Buitendijk 2 ligt in de bocht bij het sluizencomplex met ophaalbrug van Strijensas. In vroeger dagen fungeerde het als veerhuis en café voor de overtocht naar Brabant. Door zijn ligging een karakteristiek pand en beeld bepalend voor zijn omgeving. Dateert vermoedelijk van omstreeks 1850. Geopend voor publiek. 42. Lichtopstand. Buitendijk Strijensas Op de oevers langs de Nederlandse binnenwateren komen nog diverse lichtopstanden voor, die afhankelijk van hun situering worden aangeduid als oever- of Havenlicht. Dit op een geheel ijzeren constructie staande havenlicht aan het Hollandsch Diep en op het zuidelijke punt van de haven van Strijensas, is waarschijnlijk omstreeks 1870 geplaatst als navigatiebaken en havenlicht, op de plaats waar zich daarvoor al een “vuur” bevond. Het havenlicht kan zowel gebouwd zijn in opdracht van het Ministerie van Waterstaat als van het Ministerie van Oorlog omdat de kust bij Strijensas namelijk deel uitmaakte van de
28
Stelling Hollandsch Diep en Volkerak. De lichtopstand is in de winter 2005/2006 geheel gerestaureerd. Er is een schelpenpad aangelegd waardoor het mogelijk is de lichtopstand te bezichtigen. De lichtopstand betreden is op eigen risico. 43. Sluiscomplex Buitendijk Strijensas Complex van schutsluis en ophaalbrug. Strijen was lange tijd een belangrijk verkeersknooppunt en had tot in de 20e eeuw veerverbindingen met Moerdijk en Zevenbergen. Rond 1650 werd het havenkanaal van Strijen verlengd tot aan het huidige Strijensas, dat is genoemd naar de schutsluis (=sas), die uitwatert op het Hollands Diep. De oude waterkering werd in 1848 vervangen door de huidige schutsluis, die is voorzien van vier paar sluisdeuren. De sluisdeuren zijn zogenaamde puntdeuren, waarvan de hoogste bij hoog water als vloeddeuren fungeren. De uit giet- en welijzer samengestelde, dubbele ijzeren ophaalbrug over de sluiskolk verving in 1908 zijn houten voorganger. De sluis is gerestaureerd en verlengd in 1926 en opnieuw gerestaureerd in 1960. In dat laatste jaar zijn ook de houten vloeddeuren vervangen door deuren van plaatstaal. De sluis en de brug vormen een ensemble met het nabij staande veerhuis. De brug zal dit jaar vanwege renovatiewerkzaamheden niet aanwezig zijn tijdens de Open Monumentendag.
29
GEMEENTE KORENDIJK
GOUDSWAARD 44. Woonboerderij Molendijk 73 Boerderij, evenwijdig aan de dijk, bestaande uit een gepleisterd woonhuis onder pannen zadeldak, met een aangebouwde gepotdekselde stal met deels een rieten dak. De boerderij dateert uit de 18e eeuw. Het woonhuis heeft vensters met zesruitsschuiframen en luiken in karakteristieke kleuren voor de Hoeksche Waard. Deze boerderij is aan de buitenkant rondom te bezichtigen. De vlasschuur is zowel binnen als buiten te bezichtigen.
45. Korenmolen “Windlust” Molendijk 65 Deze ronde bakstenen molen dateert uit 1694 en is daarmee tevens de oudste en in bedrijf zijnde molen van de Hoeksche Waard. De lichtgeel met groen geschilderde baard draagt het opschrift ‘Windlust ANNO 1694’. Een gevelsteen aan de zuidzijde met het opschrift B.A.L. is wellicht van de eerste eigenaar van deze molen. De gemeente Korendijk is thans eigenaar van deze molen. In 2001 is groot onderhoud aan de molen afgerond. Bij een eerdere restauratie uit 1978 is de witte laag witsel van de molenromp verwijderd. Bij de laatste onderhoudsbeurt zijn voegen en scheuren in de romp hersteld. Ook is de fundering hierbij voorzien van een betonnen ringbalk. De molen is opengesteld voor het publiek.
30
46.Nederlands Hervormde kerk Dorpsstraat 19 Rechthoekige zaalkerk met houten tongewelf en trekbalken, verlicht door rondboogvensters, 18e eeuw. Eenvoudige toren met ingesnoerde naaldspits, waarschijnlijk uit 1721. Tot de inventaris behoren: een preekstoel in Lodewijk XVIvormen met koperen lezenaar en doopbekkenhouder. Een doophek met koperen doopboog uit dezelfde tijd en voorzangerlezenaar. Vier eenvoudige banken, waarvan twee met overhuiving, 18e eeuw. Enkele grafzerken uit de 16e en 17e eeuw. Eenklaviers orgel, in 1809 gemaakt door P.J. Geerkens. In 1982 gerestaureerd door Leeflang Orgelbouw. In 2007 is de kerk op ingrijpende wijze gerestaureerd. 47. Stoom - stroomcentrale + werkplaats Anno 1910 Molendijk 81 Stoommachines e.d. hebben op de eigenaar altijd een enorme aantrekkingskracht gehad. Energie opwekken uit de meest en makkelijkst voorhanden zijnde bronnen: Hout (brandstof) en water (als energie buffer en overbrenger: stoom) In de werkplaats is een dusdanige opstelling gemaakt, dat er beschikking is over 2 soorten energie; directe energie vanaf de machine zelf d.m.v. platte riemen en indirecte energie vanaf de generator; elektriciteit. Met deze machines van omstreeks de voorlaatste eeuwwisseling draait nu anno 2007 alle elektrische apparatuur,van stofzuiger tot computer en van cirkelzaag tot draaibank. Die gedachte gaf en geeft de eigenaar altijd zelf weer 'energie' om ermee door te gaan: Om met machines die eigenlijk al meer dan 80 jaar 'afgeschreven' zijn met in dit geval hout en water, o.a. elektriciteit op te wekken. Elektriciteit is een vorm van universele energie die tegenwoordig net zo min is weg te denken, als dat de stoommachine voor de meeste mensen nu zelf denkbaar is, voor de hobbymatige opwekking ervan.
31
PIERSHIL 48. Korenmolen ‘Simonia’ Molendijk 39 Deze molen voorzien van een bakstenen conische romp is gebouwd in 1845. Voorheen stond hier een achtkantige met riet gedekte molen. In de fraaie gevelsteen aan de oostzijde (wegkant) van de molenromp zijn in reliëf onder andere een leeuw en een kroon uitgehakt. Het bijbehorende jaartal 1714 heeft betrekking op het jaar van indijken van de achtergelegen westelijke polder. In 1845 werd de achtkantige molen vervangen door een ronde stenen molen. De molen is eigendom van de gemeente Korendijk. De molen is opengesteld voor het publiek. 49. Nederlands Hervormde Kerk Voorstraat 20 Rechthoekige zaalkerk, na 1524, in laat gotische vormen met tonggewelven en trekbalken. Noordvleugel uit 1643. Laatgotische toren met een versiering van boognissen, gerestaureerd omstreeks 1964. Tot de inventaris behoren een preekstoel met lezenaar, doopbekkenhouder en doophek, alles tweede kwart 17e eeuw. Een voorzangerslezenaar, 18e eeuw. Een herenbank met gesneden wapens en toogpanelen, tweede kwart 17e eeuw. Een herenbank met opzetstuk in Lodewijk XIVvormen. Vijf rouwborden in gesneden omlijstingen, 1775, 1757, 1760, 1762 en 1794. Een gesneden orgelkas, 18e eeuw. In de toren een luidklok, gegoten door Cornelis Oudrogge te Rotterdam in 1643. De kerk is te bezichtigen.
32
ZUID-BEIJERLAND 50. Korenmolen ‘ Landzigt’ Molendijk 19 Deze molen met een ronde bakstenen romp dateert uit 1857. Na een felle brand in 1990 is de molen door de destijds opgerichte stichting “Molen Landzigt 1857” op een perfecte wijze hersteld en voorzien van een geheel nieuw binnenwerk zodat de molen thans weer maalvaardig is. Op de donkergroen geschilderde baard staan enkele ornamenten in rood met wit en het opschrift “Anno 1857 Landzigt”vermeld. De molen is opengesteld voor publiek.
33
NIEUW-BEIJERLAND 51. Molen ‘de Swaen’ Spuidijk 29 Deze molen, die voorheen de naam ‘Windlust’ had, is aan de noordwestkant bepleisterd. Op de sierlijk donkergroen geschilderde baard staan twee zwanen afgebeeld en tussen de witte randen het opschrift: 17 DE 03 SWAEN. Ook een gevelsteen op de oostzijde met het opschrift II V D B met er onder M A V D M en 1703 verwijst naar het bouwjaar. Na een brand in 1931 werd de molen een jaar later weer opgebouwd met materialen van een kleinere korenmolen uit Strijen. Toen de molen geheel wit gemaakt was, werd hij ‘De Swaen’ genoemd. Eind jaren tachtig is deze laag witsel weer van de molenromp verwijderd en kwamen de huidige ijsselsteentjes weer te voorschijn. De molen is geopend voor publiek.
34
35
36
