03
11
DIENST MEDEDELING
DIENST
03 VRIENDEN 11
VAN DE DIRECTIE
3
INHOUDSOPGAVE | MAART 2011 DIENSTMEDEDELING
Het Spoorwegmuseum sloot 2010 succesvol af; met ruim 350.000 bezoekers staan we wederom in de top 10 van best bezochte musea van Nederland. Dit is gelukt mede dankzij –ik noem het nog één keer– de prachtige tentoonstelling ‘Royal Class, vorstelijk reizen’. Maar ook de vaste evenementen van het museum groeiden in kwaliteit en bezoekersaantal: On TraXS!, het Thomas Weekend, Stoom en natuurlijk onze traditionele jaarafsluiting Winter Station. Ondanks de barre weersomstandigheden kwamen daar toch bijna 40.000 bezoekers. En 2011 begon meteen goed met de verkiezing door de kijkers van de AVRO tot leukste museum van Nederland.
VAN DE DIRECTIE
03
VAN DE DIRECTIE
04
HET SPOORWEGMUSEUM ONTSPOORT
04
TENTOONSTELLING VEILIGHEID VOOR ALLES
Noblesse oblige dus dwingt deze eretitel ons dit jaar
05
WAT ER ALLEMAAL VERANDERDE
We hebben gekozen voor één thema dat gedurende
06
DE THEMA'S VAN DE TENTOONSTELLING
evenementen. We doen dit onder de overkoepelen-
08
THOMAS WEEKEND
maart starten we met een tentoonstelling ‘Veilig-
10
AGENDA 2011
lectie laat de tentoonstelling de ontwikkelingen op
11
ON TRAXS!
logistiek, de veiligheid van het materieel, de veilig-
12
NIEUW IN HET MUSEUM
de stations en perrons. In deze Dienstmededeling
14
ROLLEND MATERIEEL
looft dus weer een spannend jaar te worden
17
BLAUWE ENGEL WEER TERUG OP HET SPOOR
plannen in de maak om een nieuwe wereld te gaan
18
NIEUW HOOFD FINANCIËN
over de wereld 'achter' het spoor. Veel meer ga ik
19
OP DE BOK MET… JELLE RIJNHOUT
len we de plannen bekend maken. We hopen deze
weer twee keer zo enthousiast er tegenaan te gaan. het hele jaar terugkomt in tentoonstellingen en de naam ‘Het Spoorwegmuseum Ontspoort’. Op 30 heid voor alles’. Aan de hand van de museumcolhet gebied van veiligheid zien: de dienstregeling en heid op en langs de spoorbanen en de veiligheid op is over dit project meer te lezen. Het jaar 2011 beMaar het museum heeft meer ambities. Zo zijn er bouwen. Deze Wereld 5 zal waarschijnlijk gaan er niet over vertellen; in de loop van dit jaar zulwereld medio 2012 te openen. Ik nodig iedereen uit alle ontwikkelingen nauwgezet te blijven volgen en vooral vaak te komen kijken! Paul M.L. van Vlijmen, Directeur
ADRES Maliebaanstation | 3581 XW Utrecht | 030-2306206 WEB www.spoorwegmuseum.nl
COLOFON Redactie Evertjan de Rooij, bijdragen Peter-Paul de Winter, Evelien Pieterse en Jos Zijlstra Concept ontwerp Branding grafisch ontwerp bno, Tamara Reesink Drukwerk Labor Grafimedia B.V. | Fotografie Anna van Kooij, Nadine Maas, Marieke Wijntjes, Evertjan de Rooij en Archief Spoorwegmuseum
DIENSTMEDEDELING
SPOORWEGMUSEUM ONTSPOORT
DIENSTMEDEDELING
Voor Het Spoorwegmuseum staat 2011 in het teken van het thema 'Veiligheid'. Onder de titel ‘Het Spoorwegmuseum Ontspoort’ organiseert het museum een aantal tentoonstellingen en evenementen die bij dit thema passen. Op 30 maart opent de tentoonstelling ‘Veiligheid voor alles’ over de veiligheid op het spoor.
HET SPOORWEGMUSEUM ONTSPOORT: TENTOONSTELLING ‘VEILIGHEID VOOR ALLES‘
Baanwerker blaast op 4-tonige hoorn, 1989
WAT ER ALLEMAAL VERANDERDE
30 MAART 2011 T/M 4 DECEMBER 2011 Al sinds de introductie van de trein in Nederland in
Door de jaren heen worden er door de spoorwegen
1839 wordt er gediscussieerd over de veiligheids-
allerlei maatregelen genomen om de veiligheid van
aspecten van reizen met de trein. Men sprak destijds
reizen per trein te waarborgen. Aan de hand van
Tegenwoordig rijden de treinen geen 38, maar 140
len legden risico’s en gevaren nog eens extra bloot
van een vuurdraak die zo snel reed dat reizigers op
de museumcollectie laat de tentoonstelling de ont-
kilometer per uur. Het stukje spoor tussen Haarlem
en hebben dikwijls geleid tot verbeteringen van de
z’n minst een hersenbeschadiging zouden oplopen.
wikkelingen op dit gebied zien: de dienstregeling
en Amsterdam is inmiddels uitgebreid tot 2809 kilo-
veiligheidsmaatregelen op het spoor. Dit zijn dan
Een stinkend monster dat zoveel stoom uitbraakte
en logistiek, de veiligheid van het materieel, de
meter spoorweg in Nederland. Er stappen dagelijks
ook de thema’s van de tentoonstelling ‘Veiligheid
dat de koeien er zure melk van zouden geven. De
veiligheid op en langs de spoorbanen en de veilig-
zo’n 1,2 miljoen reizigers in 5.200 treinen. Ze nemen
voor alles’. Het spreekt vanzelf dat binnen al deze
sceptici kregen ongelijk. De eerste treinritten tus-
heid op de stations en perrons.
plaats zonder veiligheidsgordel om te doen zoals in
veiligheidsaspecten de mensen een belangrijke rol
sen Amsterdam en Haarlem verliepen vlekkeloos,
een auto, touringcar of vliegtuig. Ze krijgen geen in-
spelen, zowel het personeel van de spoorwegen als
en niemand raakte gewond of in de war. De waar-
structies van het personeel hoe ze zich dienen te
de reizigers. Zij zijn in feite de hoofdrolspelers als
schuwingen van de tegenstanders van de eerste
gedragen bij calamiteiten, zoals in een vliegtuig. Ze
het om veiligheid gaat en vormen dan ook een apart
trein mogen overdreven lijken, toch raakt hun angst
vertrouwen er blind op dat hun treinreis zonder enig
thema.
de kern van de zaak. Spoorwegen zijn in potentie
probleem veilig en op tijd zal verlopen.
zeer gevaarlijk. Een trein rijdt immers met een behoorlijke snelheid, heeft een aanmerkelijke massa
Het Nederlandse spoorwegnet is het meest inten-
en staat dus niet zomaar stil.
sief gebruikte spoorwegnet van Europa en staat tegelijk bekend als een van de veiligste van Europa.
Bovendien rijdt een trein op een spoorbaan die pre-
Het mag duidelijk zijn dat er een enorme organi-
cies zijn koers bepaalt. Een trein kan daarom niet
satie nodig is om al die treinen veilig (en op tijd)
uitwijken voor een onverwachte hindernis.
te laten rijden. Nog steeds draait het min of meer Een 1200 wordt getakeld. De kraanwagen behoort tot de collectie van Het Spoorwegmuseum.
om dezelfde zaken als in het begin van de spoorwegen: dienstregeling, logistiek en verkeersleiding, de treinen, infrastructuur (baan en bovenleiding) en veiligheid op stations, perrons en in de treinen. Ook de andere kant van veiligheid, de ongevallen en risico’s op het spoor, zijn van groot belang. Ongeval-
Ramptoerisme bij treinongeluk in Barneveld, 1903
SPOORWEGMUSEUM ONTSPOORT
DIENSTMEDEDELING
DE THEMA'S VAN DE TENTOONSTELLING RISICO'S Het Nederlandse spoorwegnet is, zoals gezegd, één
VERKEERSLEIDING
TREINEN
van de veiligste van Europa. Iedereen die bij spoor-
Als alle treinen precies volgens de dienstregeling
Het spreekt voor zich dat treinen veilig moeten zijn
wegen werkt, er gebruik van maakt, of op enigerlei
rijden en alle wissels, bruggen en overwegen pre-
voordat ze op het spoor kunnen rijden. In de loop van
wijze betrokken is, moet zich ervan bewust zijn dat
cies volgens de dienstregeling zouden worden be-
de spoorweggeschiedenis zijn de eisen die men aan
het gaat om een systeem dat zeer veilig is geble-
diend, zijn er eigenlijk geen seinen langs de baan
treinen en dus aan de veiligheid stelde ingrijpend
ken doordat het besef van gevaar nooit afwezig is en
nodig om treinen op te houden. Maar er is altijd
veranderd. Wat vroeger op het spoor mocht rijden,
de veiligheid tot in detail is geregeld. Vrijwel steeds
kans op iets onvoorziens. Om die reden zijn er in
is nu niet meer mogelijk door de hedendaagse
handelen alle betrokkenen ook in die geest. Zodra
de loop der tijd steeds verdergaande maatregelen
veiligheidsvoorschriften. De tentoonstelling laat een
men er ergens de hand mee licht, is er gevaar. Dit
genomen, waarvan de meest opvallende worden
aantal opvallende veranderingen zien die stoom-
geldt niet alleen voor spoorwegpersoneel, maar
behandeld. Er wordt ingegaan op het ontstaan van
locomotieven, elektrische locomotieven en rijtuigen
ook voor de reiziger. De tentoonstelling gaat in op
seinreglement, verkeersleidingsposten en seinhui-
in de loop der tijd ondergingen. Niet alleen wat be-
de risico's die de spoorwegen in zich dragen zoals
De arbeidsomstandigheden zijn sinds het begin
zen, de invoering van het blokstelsel, automatische
treft de constructie van treinen (wielen, assen, vorm
gevaarlijke transporten en overwegen. Tevens wordt
van de spoorwegen natuurlijk enorm verbeterd, er
knipperlichtinstallaties en automatische halve
ect), maar het gaat ook over de voorzieningen tegen
getoond dat de ongevallen die in de loop van de
kwamen instructies en arbovoorschriften voor het
overwegbomen (ahobs).
treinbreuk, de koppelingen en het onderhoud van
geschiedenis plaatsvonden geleid hebben tot
personeel. Van oudsher was er onder personeel in
treinen.
verbetering van de veiligheid op het spoor.
veel gevallen sprake van alcoholgebruik, hoe blijf je immers warm op de bok van een open stoomloc
INFRASTRUCTUUR
MENSENWERK
tijdens koude winters? Dit leidde tot een actieve
Voor een veilig treinverkeer moeten de spoorba-
Veiligheid is mensenwerk. Het gedrag van alle me-
anti-alcoholcampagne om het drankprobleem
nen en bovenleidingen, m.a.w. de infrastructuur,
dewerkers aan het spoor en de reizigers samen
onder het personeel terug te dringen. Tegenwoor-
in uitstekende conditie zijn. Zowel nu als in de ne-
maakt dat de spoorwegen ook daadwerkelijk vei-
dig is het gedrag van de reizigers op perrons en in
gentiende eeuw waren baanwerkers actief om te
lig zijn. Dit aspect is cruciaal voor een veilig spoor.
de trein nogal eens een probleem. De tentoonstel-
controleren of de infrastructuur wel optimaal was
ling gaat in op al deze facetten van een veilig spoor.
en eventuele mankementen van de baan zo snel mogelijk te verhelpen. Hoe vond inspectie en onderhoud plaats op de baan en welk werk werd gedaan aan rails, bovenleiding, wissels en ondergrond? Seinbrug Arnhem
per spoorfiets, ca 1925
SOCIALE VEILIGHEID Een heel belangrijk en actueel punt is de veiligheid van reizigers op stations, perrons en in de trein. Het gaat dan niet alleen om (on)veiligheid in de zin van brandgevaar, vluchtroutes, onveilige afstapjes en dergelijke, maar vooral ook om sociale veiligheid zoals het interieur van stations en treinen, de personele bezetting (het verdwijnen van bepaalde beroepen, automatisering) en toezicht en hulp op en rond de trein.
SS366 ontspoort bij Den Haag, 1902
Inspectie van het spoor
THOMASWEEKEND
DIENSTMEDEDELING
Hij komt weer! Thomas de Stoomlocomotief zal weer ritjes gaan rijden in Het Spoorwegmuseum. Tijdens het Hemelvaartweekend van 2 t/m 5 juni zal hij vier dagen lang te bewonderen zijn. Ook de Dikke Controleur, Henry en Emily zijn paraat. Wereld 4 verandert in een grote speelzaal waar volop kan worden gebouwd en gespeeld met Thomas-speelgoed.
THOMAS WEEKEND
2 T/M 5 JUNI 2011
Vorig jaar won het Thomas Weekend de Pingu
Iedereen kan op speciale speeltafels spelen, bou-
Award, een door Copyrights Promotions Benelux
wen, tekenen en knutselen met Thomas. Natuurlijk
uitgereikte prijs voor het ‘Beste Marketing Event’
is alles van Thomas te koop in de museumwinkel.
van het jaar. Alle reden om dit succesvolle weekend nog een keer over te doen. Dit jaar is Thomas een
De kaartverkoop is inmiddels gestart, dus koop nu
dag langer te gast in het museum. Er kan nu vier
een online een kaartje voor het Thomas Weekend.
dagen lang gekeken, geknutseld, gespeeld en ge-
Een kaartje kost €13,50, reserveringskosten zijn
bouwd worden met Thomas en zijn vrienden. Tus-
€1,00. Museumkaarthouders kunnen ook online
sen de mooie treinen van Het Spoorwegmuseum
een kaartje kopen, zij betalen alleen de reserve-
ligt een levensgroot speelkleed, waar kinderen
ringskosten van €1,00. Let wel op, alleen met een
eindeloos kunnen spelen en bouwen met Thomas-
speciaal Thomas Ticket ben je verzekerd van toe-
speelgoed! Ga op de foto met Thomas en de Dikke
gang! De kaarten worden net zoals voorgaande
Controleur, laat je schminken of fotograferen als
jaren per tijdsblok verkocht zodat de bezoekers
Thomas en kijk naar de nieuwste Thomas film.
verspreid over de dag binnenkomen. Het kan druk worden, dus kom vooral met de trein!
Laat je schminken als Thomas…
Wereld 4 verandert in één groot speelparadijs
Ook dit jaar gaat Thomas weer ritjes maken
AGENDA/ON TRAXS!
HET SPOORWEGMUSEUM - AGENDA 2011 MAART
AUGUSTUS 13 & 14 augustus
20 maart
Opera per Tutti
30 maart
Het Spoorwegmuseum Ontspoort: Opening Tentoonstelling ‘Veiligheid voor alles’
APRIL 2 & 3 april 7 april 9 & 10 april
28 augustus
Plusdag Arend op stoom 100 jaar 3737
Museumweekend (15 - 17 uur gratis toegang)
10 & 11 september
Heimwee Express
Liszt Concours (theater)
17 & 18 september
Stoom! (Arend op stoom)
Heimwee Express Gedichtenroute
16 & 17 april
Arend op stoom (afhankelijk van weersomstandigheden)
17 april
Opera per Tutti
19 april
Plusdag
MEI 14 & 15 mei
20 & 21 augustus
Heimwee Express
SEPTEMBER
april
30 april t/m 8 mei
16 augustus
Meivakantie
20 september
Plusdag
OKTOBER 3 t/m 30 oktober
Tentoonstelling 25 jaar Reizigerservaringen ROVER
4.477
3.945
3.261
zaterdag
4.168
3.691
3.168
22 & 23 oktober
Calamiteitenweekend
zondag
4.626
4.115
3.590
Herfstvakantieprogramma
totaal
13.271
11.751
10.019
15 t/m 30 oktober
‘Het Spoorwegmuseum Ontspoort’ Liszt Concours: Leslie Howard (15 uur)
17 mei
Plusdag
18 oktober
Plusdag
Arend op stoom
29 oktober
Museumnacht
NOVEMBER
11 & 12 juni
Heimwee Express
18 & 19 juni
Arend op stoom
19 juni
Opera per Tutti
21 juni
Plusdag
2 juli 2 juli t/m 4 sept 9 & 10 juli 16 & 17 juli 19 juli
12 & 13 november 15 november
Heimwee Express Plusdag
DECEMBER 9 december t/m 16 januari 2012
JULI
10 & 11 december
Winter Station zakelijk Heimwee Express
Opening ‘Werkterrein Utrecht Maliebaan’
20 december
Plusdag
Zomervakantie
23 december
Opening Winter Station
Heimwee Express Arend op stoom
2009
vrijdag
16 oktober
Thomas Weekend (voorverkoop gestart)
2010
Arend op stoom
Opera per Tutti
2 t/m 5 juni
2011
Heimwee Express
8 & 9 oktober
Heimwee Express
JUNI
On TraXS!
15 & 16 oktober
15 mei 21 & 22 mei
Tijdens het laatste weekend van februari was Het Spoorwegmuseum het toneel voor de derde editie van On traXS! Ook dit jaar zijn we er weer in geslaagd de mooiste modelspoorbanen van Europa naar Utrecht te halen. De reacties waren erg positief, en ook de bezoekersaantallen blijven jaarlijks stijgen (zie kader). Modelbouwgroep Valkenswaard won dit jaar de On traXS Award, hun baan B.A. Bodil werd door het publiek verkozen als mooiste baan. De volgende editie van On traXS! zal worden gehouden op 2, 3 en 4 maart 2012. Hou deze dagen alvast vrij!
24 december t/m 8 januari 2012
Winter Station
Plusdag
DE TENTOONSTELLING ‘SPOREN OVER ZEE’ WORDT VERLENGD TOT 15 AUGUSTUS!
ON TRAXS!
DIENSTMEDEDELING
NIEUW IN HET MUSEUM
SUIKERZAKJES Sommige mensen denken bij Het Spoorwegmuseum alleen aan levensgrote locomotieven, rijtuigen en treinstellen. Maar in het museum is ook enorm veel kleine collectie te vinden. Voorbeelden daarvan zijn o.a. postzegels, kniptangen, treinkaartjes. Enige tijd geleden ontving Het Spoorwegmuseum een heel aardige aanvulling op deze kleine collectiestukken: een verzameling suikerzakjes. De suikerzakjes en wikkels zijn afkomstig van stationsrestauraties door heel Nederland.
NIEUW IN HET MUSEUM
Door Jos Zijlstra
AFFICHE SPOORBOEKJE Aan het eind van 2010, het jaar dat het gedrukte spoorboekje voor het laatst verscheen, heeft het
Het schuurtje van vader zoals het is nagebouwd in het museum.
HET SCHUURTJE VAN VADER
museum op een veiling het oudst bekende affiche
Het Spoorwegmuseum heeft op 25 februari jl. een
verworven waarop reclame wordt gemaakt voor de
nieuwe vaste presentatie geopend. In het open de-
De heer Kamerman uit Oosterwolde begon zo rond
papieren dienstregeling. De poster dateert uit ca
pot bovenaan de loopbrug is een complete hobby-
zijn 10de met verzamelen. Hij kreeg ze meestal van
1910 en de gehaaste meneer kijkt in een miniatuur-
werkplaats nagebouwd. Het is een schenking van
zijn vader, die machinist was bij de Nederlandse
dienstregeling, die het museum al in bezit heeft.
de erven van modelbouwer J.W. Groot uit Heeze. Hij
Spoorwegen. Hij moet in zijn carrière heel wat kof-
Dat boekje werd uitgegeven door Bredee, een uit-
bouwde in zijn schuurtje in de achtertuin een uniek
fie hebben gedronken want we telden circa 100 ver-
gever in Rotterdam. Het duurde tot na de Eerste
De kinderen van de heer
model van stoomlocomotief NS 3904, een project
schillende suikerzakjes. En het leuke is dat we ook
Wereldoorlog voordat de spoorwegen een eigen
Groot poseren in het
waar hij 15 jaar mee bezig is geweest. Zijn we-
een suikerzakje van ons eigen Spoorwegmuseum
spoorboekje op de markt bracht. Tegenwoordig
schuurtje van vader.
duwe schonk het model, plus de complete inhoud
aantroffen.
heeft een treinreiziger geen gedrukte dienstrege-
v.l.n.r: Jan Groot, Wil
van het schuurtje, aan Het Spoorwegmuseum. ‘Het
ling meer nodig. De NS-reisplanner is er nu ook
den Engelsman-Groot,
schuurtje van vader’ is nu tot in detail nagebouwd in
als app op je mobiel, terwijl er ook andere
Paul van Vlijmen,
Het Spoorwegmuseum, mede dankzij een bijdrage
berichtendiensten zijn die je à la minute op de
Lineke van de Broek-Groot
van de Vrienden van Het Spoorwegmuseum. In de
hoogte brengen van de actuele gang van zaken op
Vriendendienst leest u meer over deze schenking.
het spoor.
en Jos Zijlstra
DIENSTMEDEDELING
ROLLEND MATERIEEL
MEN VERVOERE EEN TREIN… Een intrigerende titel voor een artikel in dit blad toch? Daar zit wat achter zult u denken, jazeker de belevenissen van ondergetekende om een trein vanuit Duitsland naar Nederland over te brengen. U voelt hem wellicht al aankomen, de overbrenging van ons Mat’36 treinstel van Delitzsch in Duitsland naar Het Spoorwegmuseum te Utrecht. Een klus die in een Europa zonder grenzen toch niet al te veel problemen zou mogen opleveren, zou…
Door Peter-Paul de Winter
ROLLEND MATERIEEL
lenploeg en zijn bij de overgang van deze ploeg door
Duitsland geweest waren mocht niet helpen, deze
ProRail niet overgegaan naar de nieuwe eigenaar.
man was onvermurwbaar. Ordnung soll sein! Ook
Daar NedTrain deze wagens niet meer nodig had
de ontwrichtende sneeuwval, die ook in Duitsland
wilde men deze wagens graag aan Het Spoorweg-
viel, ging dit proces niet versnellen. Pas begin
museum schenken. De wagens zijn inmiddels over-
februari van dit jaar, dus na twee maanden, kwa-
gedragen aan Het Spoorwegmuseum, waarvoor
men onze wagens op onverklaarbare wijze weer in
onze oprechte dank aan NedTrain! Nu kon het toch
beweging. Wij waren uiteraard zeer benieuwd naar
niet meer misgaan want we hadden alle papieren
de reden van deze verandering van inzicht en vroe-
vanuit Duitsland ontvangen dat de trein veilig ver-
gen her en der naar het antwoord. Dat bleef vaag…
voerd kon worden over de Duitse en Nederlandse
Met de woorden van onze Duitse contactpersoon
sporen. Ook het benodigde VGB (Verklaring van
van de Pressnitztalbahn te spreken: ”je moet een
Geen Bezwaar) was verstrekt door IVW. Je zou er
broedende kip niet storen”.
DIENSTMEDEDELING
overmoedig door worden… > Lees verder op pagina 16
ORDNUNG SOLL SEIN! EUROMAINT DELITZSCH
regelen van voldoende remwagens voor de trein, het
Toen de Duitse vervoerder ons aangaf dat de kop-
Al enige tijd geleden had Euromaint Delitzsch,
ontbreken van een geschikte rit in de tegengestelde
pelwagens naar de grens gestuurd konden worden
voorheen Schienen Fahrzeugwerk Delitzsch, ons
richting, het vervoer van de koppelwagens, de on-
hebben we razendsnel de wagens naar Emmerich
te kennen gegeven dat vanwege een gewijzigde be-
bekendheid met het te vervoeren materieel, etc.
vervoerd. Gelukkig kregen we wel een paar dagen
drijfsfilosofie er geen ruimte meer was voor kleine
Voor alle duidelijkheid, ten eerste moeten de kop-
om dit te regelen. Vlak voor de eerste december-
projecten. Dit werd mede ingegeven door de ver-
pelwagens (dit zijn wagens die aan de ene zijde een
sneeuwvlokken stonden de wagens net over de
wachting van dit bedrijf dat er grote orders van DB
automatische koppeling voor treinstellen hebben
grens, wachtend op verder vervoer. Ter plaatse
(renovatie van het intercity rijtuigenpark en de ICE’s
en aan de andere zijde een schroefkoppeling heb-
viel het wakende oog van de Duitse wagenmeister
van de DB) aankwamen waarvoor het noodzakelijk
ben zodat een treinstel achter een locomotief ver-
1e klasse op onze wagens die deze met gezwinde
was de beschikbare capaciteit hiervoor vrij te hou-
voerd kan worden) vanuit Nederland naar Delitzsch
spoed aan de ketting legde; deze wagens kennen
den. Jammer, wij zijn nog steeds uitermate tevreden
overgebracht worden. Daarna moest het treinstel
wij niet in ons computersysteem en mogen geen
over de geleverde prestaties van dit bedrijf en had-
inclusief koppelwagens en remwagens terug naar
meter meer rijden. Dat de wagens in 2008 al in
den hier graag ook de opdracht van de inbouw van
Nederland. Tot slot konden de gebruikte rem-
het interieur neergelegd. Ook een gesprek met de
wagens weer retour naar de locatie waar de
directie mocht niet baten, het besluit stond vast. De
vervoerder ze vandaan heeft gehaald.
Mat’36 252 moest terug naar de eigenaar en om dit tenterrein opgesteld. Wel kregen we nog enig respijt
WAAR STAAN DE KOPPELWAGENS EN VAN WIE ZIJN ZE EIGENLIJK?
om het een en ander te kunnen organiseren.
Jazeker de volgende uitdaging. De benodigde kop-
binnenkomst in
pelwagens waren zoek. Een speurtocht in het ha-
Het Spoorwegmuseum
kracht bij te zetten stond ons treinstel al op het bui-
Peter-Paul de Winter bij de Mat ’36 na
HET REGELWERK
vengebied van Rotterdam, en dat is groot, leverde
Welnu, er moest een hoop geregeld worden. Ten
uiteindelijk resultaat op. In een uithoek van de
eerste een vervoerder, welke partij zou er interes-
Waalhaven tussen een aantal ter zijde gestelde
se hebben om dit speciale transport uit te voeren?
goederenwagens stonden “onze” koppelwagens.
Gelukkig was Euromaint Delitzsch ons behulpzaam,
Parallel aan de zoektocht hebben we een tweede
via hun netwerk kwam de Pressnitztalbahn uit
zoektocht opgezet om de rechtmatige eigenaar van
Locomotief 6468 sleept de
Jöhstadt naar voren. Andere partijen haakten af op
deze twee koppelwagens te achterhalen. Deze wa-
252 richting Het Spoor-
de in hun ogen onneembare hindernissen zoals het
gens waren van de toenmalige NedTrain ongeval-
wegmuseum kort na het vertrek te Hüthum (D). Als remrijtuigen werden de Plan D AB 7709, Plan E C6703 en Plan W B 4118 uit het museum gebruikt Foto: Nico Lollinga
BLAUWE ENGEL WEER TERUG OP HET SPOOR
BLAUWE ENGEL WEER TERUG OP HET SPOOR In januari van dit jaar ontving de Blauwe Engel het veiligheidscertificaat van de Inspectie Verkeer en Waterstaat. Dit betekende dat de NS41 in februari weer als Heimwee Express kon gaan rijden. Een reden voor het museum om de eerste ritten van de Blauwe Engel op zaterdag 12 februari feestelijk te vieren. Ook omdat met de terugkeer van de Blauwe Engel de rijvaardige vloot voor de Heimwee Express weer compleet is. Drie treinen van de Heimwee Express op een rijtje: Hondekop (NS 386), Muizeneus (NS 273) en Rode Duivel (NS 114)
EN TOEN GING HET SNEL Op 7 februari volgde het bericht dat onze trein op 9 februari zou gaan rijden vanuit Delitzsch en in de vroege ochtend van 10 februari aan de grens ver-
De Dutch Swing Dixielandband zorgde in jaren ’50
wacht kon worden. Oei, dan moeten wij er staan met
stijl voor muzikale vrolijkheid op het perron. Ook
onze locomotief en remwagens!! Direct gebeld en
kapper Jan had een drukke dag, op rijdagen van de
een flitsende actie van NSR Logistiek zorgde ervoor
Heimwee Express zal de stationskapper voortaan
dat we de aansluiting konden maken (waarvoor dank
zijn deuren openen. Bezoekers krijgen een gratis
Johan!). Waar we echter geen rekening mee had-
scheerbeurt (de dames een gezichtsmassage) en
den gehouden was het feit dat de Pressnitztalbahn
krijgen mooie verhalen te horen over de gang van
geen overeenkomst met NSR heeft. Om deze reden
zaken bij de stationskapper in de jaren ’50. Op het
was het niet mogelijk voor NSR het traject grens
achterterrein stonden de Hondekop, Rode Duivel
– Emmerich te rijden. Gelukkig kon DB Schenker
en Muizeneus gebroederlijk naast elkaar en waren
ons op 8 februari om 17.00 uur (na een superactie)
toegankelijk voor publiek.
berichten dat er een loc met machinist beschikbaar was. Dat terwijl ik pas om 16.00 uur ten einde
Er was ruimschoots aandacht van de pers, zo maak-
raad gebeld had. Mijn grote dank gaat hier dan ook
ten RTV Utrecht en Koffietijd een item voor televisie
zeker uit naar Jelle en Jos, zij hebben ons echt uit
en schreven verschillende kranten over de Heim-
de brand geholpen. Zo arriveerde in de loop van de
wee Express. Alle ritten van de Blauwe Engel wa-
middag de dieselloc van DB Schenker met aan de
ren uitverkocht, dus de Heimwee Express blijft voor
haak onze Mat’36 252 en drie museale remwagens.
museumbezoekers een aantrekkelijke attractie.
Eind goed, al goed. Pff…
Veel belangstelling voor de terugkeer van de Blauwe Engel
DIENSTMEDEDELING
OP DE BOK
Bij Het Spoorwegmuseum is Sascha D. Aelbers-Both RA aangetreden als Hoofd Financiën. Zij volgt in deze functie Marina de Kanter op die de overstap heeft gemaakt naar het VSB Fonds. Sascha wordt lid van het management team van Het Spoorwegmuseum en wordt leidinggevende van de afdeling personeelszaken.
NIEUW HOOFD FINANCIËN VOOR SPOORWEGMUSEUM Sascha Aelbers komt van KPMG waar zij als regis-
“Het Spoorwegmuseum is een heel dynamisch
teraccountant werkzaam was. De overstap naar
museum dat grotendeels zijn eigen geld verdient.
Het Spoorwegmuseum lijkt een heel verassende
Als onafhankelijke stichting krijgt Het Spoorweg-
keuze, maar eigenlijk is de overstap gevolg van de
museum geen rijksbijdragen. Mijn uitdaging is om
liefde voor treinen van haar zoontje. Sascha: “Ik zag
de financiële organisatie verder te structureren en
de trein vooral als iets praktisch, als vervoermid-
te professionaliseren. Mijn taak is om ervoor te zor-
del. Omdat mijn zoontje nogal van treinen houdt
gen dat de financiële positie van het museum niet in
bezochten we regelmatig Het Spoorwegmuseum.
gevaar komt bij de keuzes die het museum maakt.
Daardoor ontdekte ik meer over de historie van trei-
De uitdaging ligt er om deze organisatie financieel
nen en de techniek eromheen.” Ze ziet in de func-
gezond te houden.”
tie bij Het Spoorwegmuseum een mooie uitdaging:
OP DE BOK MET
JELLE RIJNHOUT
WAAR EN WANNEER BEN JE GEBOREN?
WAT IS JE FAVORIETE PLEK IN HET MUSEUM?
Dertig jaar geleden geboren (en getogen) in
Het parkeerterrein! Als er een grote rij bezoekers
Bilthoven.
voor de kassa staat. Daar word ik intens gelukkig
HOE ZIET JE PRIVÉLEVEN ERUIT?
van.
Ik ben ongehuwd samenwonend met Wendela.
ALS JE IETS MOCHT MEENEMEN UIT HET
WAT ZIJN JE HOBBY’S?
MUSEUM, WAT ZOU JE DAN MEENEMEN?
Veel en lekker uit eten, koken, naar het theater
Het Seinhuis, daar kun je aan allerlei hendels
en musea. Ik heb hotelschool gedaan, dat is de
trekken en alles laten bewegen. Ik hou wel van
basis voor mijn culinaire interesse. Ik kook in
knopjes en hendels, controle uitoefenen.
principe elke dag, en in de weekenden maak ik
ALS IK EEN DAG DIRECTEUR ZOU ZIJN DAN…
iets speciaals, iets wat meer tijd kost. Dan kan
zou ik nog een treinenhal bijbouwen waar we
ik lekker aanklooien in de keuken. Mijn vriendin
nog grotere en leukere evenementen kunnen
is dan proefkonijn, die houdt niet van koken
organiseren. Ik ben nog op zoek naar een mooi
maar wel van lekker eten.
zomerevenement nu we geen Pasar Perron
WAT IS JE FUNCTIE?
meer doen. Iets met hapjes en drankjes en
Evenementen coördinator.
theater, dat moet nog bedacht worden.
WAT VIND JE HET LEUKSTE AAN JE WERK?
VERDER NOG IETS TOE TE VOEGEN?
Het is echt een heel mooie baan, heel creatief
Het is heel bijzonder dat ik deze functie heb want
en zelfstandig. Ik vind het leuk om projectmatig
bijna geen museum heeft een evenementen
te werken, bij een evenement werk je ergens naar
coördinator in dienst. In museumland wordt
toe, naar een hoogtepunt, en daarna komt weer het
vaak vreemd aangekeken tegen evenementen.
volgende evenement. Er is veel mogelijk en je kunt
Het wordt vaak gezien als ‘plat vermaak’, maar
veel dingen zelf verzinnen en kijken of het werkt.
e zijn juist belangrijk! Je trekt mensen die normaal
WAT VIND JE VERVELDEN AAN JE WERK?
niet zo snel een museum bezoeken en je kunt
Ik ben wel blij met m’n baan, maar ik zal toch
laten zien hoe leuk een museum eigenlijk is.
iets verzinnen… deelnemersadministratie.
We halen op deze manier veel nieuwe bezoekers
Dat is altijd veel werk en veel gedoe.
binnen, daarom doen we het zo goed!
DIENSTMEDEDELING
VAN DE VOORZITTER
3
INHOUDSOPGAVE | MAART 2011 VRIENDENDIENST 03
VAN DE VOORZITTER
04
GESCHIEDENIS VAN HET SPOORWEGMUSEUM
VAN DE VOORZITTER De vereniging op koers! Dat vind ik tenminste wel. Als ik mijn eerste tekstje “van de voorzitter” teruglees in het vorige nummer van de Vriendendienst dan kunnen we nu dus al terugkijken op een paar geslaagde activiteiten.
Na de start van onze website kwam de fantastische
Oude Fondsen (VVOF). Het eerste overleg hierover
Vriendendag in oktober. Ik kon (door werkzaam-
is er al geweest en dit en andere plannen worden
heden elders…) weliswaar zelf niet mee maar uit
in overleg met de directie van het museum nader
de reacties maak ik op dat het een mooie dag is
uitgewerkt. Ook daar leest u elders meer over.
geworden. U leest er elders in dit nummer meer over.
Op het moment dat deze tekst wordt geschreven hebben we de aankomst in het museum meege-
06
POSTZEGEL 40 JARIG BESTAAN VERENIGING
We hebben er als bestuur zin in. De komende tijd
maakt van treinstel 252, de enige vertegenwoor-
zult u daar hopelijk iets van kunnen merken. En
diger van het materieel ’36. Ik ben absoluut niet
07
EEN NIEUWE LIDMAATSCHAPSKAART
lezen natuurlijk, bijvoorbeeld op onze website. De
deskundig op dit gebied maar ik heb begrepen dat
ledenvergadering 2011 gaan we op 14 mei organi-
dit mooi gerestaureerde object een indrukwekken-
TREINSTEL 252 IN HET SPOORWEGMUSEUM
seren in Goes waar de SGB onze gastheer zal zijn.
de geschiedenis heeft, niet alleen betreffende zijn
Eind vorig jaar mocht de SGB een eervolle prijs in
actieve leven maar mogelijk nog meer de periode
ontvangst nemen van het Prins Bernhard Cultuur-
na de buitendienststelling. Misschien kunnen we
fonds en wij hebben het bestuur van de SGB daar
als Vrienden financieel bijdragen aan de realisatie
natuurlijk van harte mee gefeliciteerd. Gezien mijn
van de volgende fase van het restauratieplan: het terugbouwen van het interieur. En als die werk-
08 10
VRIENDENDAG 2010
12
NIEUWE AANVRAGEN VAN HET MUSEUM
werkzaamheden in de mooie provincie Zeeland maak ik er geen geheim van dat ik het leuk vind en
zaamheden dan in het museum plaats vinden kun-
13
AANKONDIGING LEDENVERGADERING
er ook trots op ben dat we straks bij de collega’s van
nen de bezoekers deze ontwikkeling van dichtbij
de SGB gaan kijken. Het wordt misschien mogelijk
meemaken. En zo is er steeds genoeg aanleiding
met materieel ’24 naar Goes te rijden. U hoort daar
om weer een bezoek te brengen aan de Maliebaan.
t.z.t. meer over. Volgend jaar zal in het teken staan van de viering van het feit dat het 175 jaar geleden is dat de HIJSM is opgericht. We willen daar met een speciale tentoonstelling aandacht aan besteden en dat samen doen met de Vereniging van Verzamelaars van
VERENIGING VRIENDEN VAN HET SPOORWEGMUSEUM OPGERICHT 26 MEI 1970 Mw K Peijs, voorzitter | P.W. van der Vlist, secretaris F. Heijnen, penningmeester | H.J. Eijssens, lid H. J. C Peters, lid | H.B. Roos, lid | F. Storm van Leeuwen, lid Redactie en Fotografie: P.W. van der Vlist | Cover: Marijke Trienekens Secretariaat: Kamperzand 13 | 1274 HK Huizen
[email protected] Ledenadministratie: Libelleweide 8 | 3437 VJ Nieuwegein
[email protected] Website: www.vriendenspoorwegmuseum.nl
Karla Peijs, Voorzitter
VRIENDENDIENST
GESCHIEDENIS VAN HET SPOORWEGMUSEUM
GESCHIEDENIS VAN HET SPOORWEGMUSEUM Door Kees Gravendaal
Schonken wij eerder in de Vriendendienst aandacht aan een plan voor een spoorwegmuseum in Utrecht, thans laten wij u kennis maken met de grondleggers van ons Museum.
Na deze lofprijzing pakken zich echter donkere wol-
“meer officiële belangstelling zou deze particuliere verzame-
ken samen boven het museum. In een ingezonden
ling kunnen doen uitgroeien tot een echt spoorwegmuseum.
stuk op 22 april 1925, in het Utrechts Nieuwsblad
Gebrek aan ruimte maakt thans dat veel interessante zaken
meldt “een SPOORMAN“ dat in het gebouw van
in kasten moeten worden weggestopt. En zou het niet jam-
het hoofdbestuur der posterijen te ’s Gravenhage
mer zijn dat, waar de heer Van Vloten den pensioenleeftijd
een post(!)museum is gevestigd. De directie van de
nadert, deze geheele verzameling verloren ging? Een spoor-
NS noodigt de chefs van dienst uit mede te deelen of zich
wegmuseum van de Nederlandsche Spoorwegen zou toch
onder hun berusting ook voorwerpen bevinden welke voor
niet misplaatst zijn en deze verzameling zou een goeden
dat museum van belang kunnen zijn om eventueel aan dat
grondslag hiervoor kunnen vormen. Welk een kroon op een
museum af te staan.
levenswerk als dit zou dat zijn” (wordt vervolgd).
De heer A.G.P.Harting, ingenieur voor het stoom-
KAMER 107
wezen der spoorwegdiensten, heeft het denkbeeld
Door een goedgunstige en van waardering getui-
opgevat in Nederland een spoorwegmuseum op te
gende beslissing der directie wordt het in oktober
ARM SPOORWEGMUSEUM
richten. Verschillende autoriteiten op spoorweg-
1921 deze verzamelaar mogelijk gemaakt zijn ge-
Reeds meer dan 30 jaar werd van particuliere
gebied hebben hun ingenomenheid met dit plan te
hele collectie te exposeren in kamer 107 van het
zijde alles verzameld wat betrekking heeft op het
kennen gegeven. Hij roept belangstellenden op om
tweede Staatsspoorgebouw aan het Moreelsepark.
SPOORWEG bedrijf. Vele spoorwegmensen heb-
op zaterdag 12 februari 1910 in het Zuid-Hollandsch
Na de opening zal het museum op werkdagen voor
ben de verzameling van collega Van Vloten ge-
koffiehuis in Den Haag aanwezig te zijn om zo na
het publiek te bezichtigen zijn, “voorlopig van 10 tot
zien. Ook uit niet-spoorwegkringen mocht hij veel
te gaan op welke wijze het stichten van een spoor-
15 uur en des zomers iets langer”. De tentoonstelling geeft
belangstelling ondervinden. De verzameling komt
wegmuseum mogelijk zou zijn. In 1913 is sprake
“in geschrift en plaatwerk en bovendien in menigmaal met
echter niet tot haar recht. Zoals dat werd verwoord:
van een eerste tentoonstellings activiteit dankzij de
grote moeite bemachtigde voorwerpen een duidelijk en
heer G.W. van Vloten, werkzaam bij de Maatschap-
bezienswaardig beeld van de wordings- en verwordingsge-
pij van Staatsspoorwegen. Hij is de grondlegger van
schiedenis van het spoorwezen in het algemeen en van ons
een omvangrijke verzameling spoorwegbijzonder-
Nederlandsch spoorwezen in het bijzonder”.
heden en ter gelegenheid van het 50 jarig bestaan der Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoor-
SPOORBRUGGEN
wegen in dat jaar richt hij de eerste tentoonstelling
Het is de verdienste van Van Vloten dat hij zich in
in van al het door hem verzamelde. Al eerder stelde
1923 ontfermde over de fraai uitgevoerde modellen
hij ten bate van velerlei liefdadige instellingen een
van spoorwegbruggen, die tamelijk vergeten ston-
klein gedeelte van zijn belangrijke verzameling ten
den opgeborgen boven het vroegere administra-
toon.
tiegebouw van de HSM. Het waren modellen van kunstwerken gemaakt als studiemateriaal voor de aanleg van de lijn Haarlem-Rotterdam. In juli 1924 stelt Van Vloten een deel van het museale bezit ten toon op de Tentoonstelling op Sportgebied en Reddingswezen in Zandvoort, daar bekroond met een zilveren medaille. Wie de tentoonstelling bezoekt zal ondervinden, dat in de stand van het Spoorwegmuseum zoveel wetenswaardigs is verzameld, dat een uur toeven hier een kort ogenblik lijkt, aldus de Zandvoortsche courant.
NS Dienstorder no 1812, 15 december 1925
VRIENDENDIENST
Bewijs vrij reizen Van Vloten, 1918
Van Vloten in kamer 107 van HGB-2. De maquette rechts op de foto staat nu in Loods Nijverdal
POSTZEGEL / LIDMAATSCHAPSKAART
POSTZEGEL 40-JARIG BESTAAN VERENIGING
EEN NIEUWE LIDMAATSCHAPSKAART
Zoals op verschillende plaatsen al is verteld bestond onze Vereniging vorig jaar 40 jaar. De Vriendendag die werd georganiseerd had daarom een feestelijk karakter. U leest daar elders in deze Vriendendienst meer over. De deelnemers werden op bijzondere wijze verrast bij de koffie. Met een eetbare postzegel…
Een van de eerste dingen die hij zich na zijn aantreden als penningmeester had voorgenomen was het vervangen van de lidmaatschapskaart door een iets handzamer formaat. Helaas kon dit in 2010 wegens tijdgebrek niet meer gerealiseerd worden.
Ter gelegenheid van het jubileum is er namelijk een
Als Vriend van het Museum kunt u ook in het be-
Frans Heijnen kwam er tijdens de ledenvergade-
die ik vervolgens weer moet bijvoegen in een brief”. Voor de
postzegel ontworpen en via TNT uitgegeven. De ze-
zit komen van een velletje met 10 zegels. Dat doet
ring in 2010 op terug, mede naar aanleiding van
vereniging is er het belangrijke voordeel van minder
gel toont de rode DE3 (foto van Harrie Peters) in Den
u door 8,50 euro over te maken op rekening 69.93.10.318
vragen van leden. Hij licht toe: “Voorbeelden waren er
drukwerkkosten, ook omdat er geen overschot aan
Haag en heeft de waarde 1 (vroeger 44 cent). Als
ten name van Ver. Vrienden Nederlands Spoorwegmuseum
in voldoende mate, vrijwel iedereen loopt wel met dit soort
kaarten is. Daar voegt Frans nog aan toe: “Bovendien,
bestuur zijn we trots op het resultaat en met deze
o.v.v. postzegel. Inmiddels is het aantal aanvragen zo-
pasjes in de portemonnee, maar een drukker vinden die dit
maar dat lijkt paradoxaal, zijn de vellen met ingebouwde
trots kon mevrouw Peijs op 3 november vorig jaar
danig dat tot een vervolgbestelling is besloten. Het
eenvoudig kon maken was wat lastiger”. Er werden twee
kaart goedkoper dan een blanco kaart van het oude for-
het eerste velletje van 10 zegels overhandigen aan
kan dus zijn dat u even geduld moet hebben tot uw
offertes uitgevraagd en na de zomer vorig jaar ging
maat. In tijd voor verwerking zijn we 40% minder kwijt, aan
de directeur van het Museum, Paul van Vlijmen. Dat
bestelling wordt geleverd. Uiteraard gaat de op-
het bestuur akkoord met de invoering van de kleine
kosten rond de 30%”.
gebeurde op een locatie op niveau, de Koninklijke
brengst van de verkoop in de kas van de vereniging
ledenpas op basis van een aantal voorbeelden. “We
Wachtkamer in Het Spoorwegmuseum. De heer
om zo de wensen van het Museum te kunnen blijven
waren er toen nog niet, want de moeilijke vraag kwam nog:
Vermoedelijk zullen we een aantal jaren deze kaart
Mevrouw Peijs overhan-
Van Vlijmen was zichtbaar verrast door dit initiatief
realiseren.
wat moet erop”.
gebruiken, er zijn er voldoende besteld en het is ge-
digt de eerste postzegels
van de Vereniging en beloofde de zegels een plaats
aan Paul van Vlijmen
te geven in de collectie van het Museum.
VRIENDENDIENST
woon een kwestie van het juiste jaartal er op drukEERSTE OPZET
ken. Bleef over de kwestie van ‘het eerste exem-
De drukker, Media Point uit Heerhugowaard, maak-
plaar’. En met trots kon Frans dit overhandigen aan
te een voorstel aan de hand van een eerste opzet
ons lid Mevrouw Heijnen-Leurs, in het dagelijks
van Frans: “De kleur moest aansluiten bij de huisstijl van
leven de echtgenote van de penningmeester.
het museum en er moest natuurlijk een treinachtergrond bij. Een plaatje van de Arend was het eerste ontwerp maar al gauw kwamen we op de foto van de 114. Om die niet te herhalen in de kaart zelf hebben we een foto van Peter van der Vlist van het duo ‘mat 46’ en ‘mat 54’ ingevoegd. En dat is wat we nu hebben.”
Mevrouw Heijnen-Leurs ontvangt haar lidmaatschapskaart uit handen van haar echtgenoot, onze penningmeester Foto: Heijnen
VOORDELEN Frans geeft aan dat de nieuwe kaart voordelen heeft: “Voor de leden natuurlijk het formaat: de pas kan in de portemonnee en die heb je dus altijd bij je. Voor mij als penningmeester geldt dat er slechts eenmaal wordt afgedrukt en dat ik niet meer stickers hoef te plakken op kaarten
TREINSTEL 252
VRIENDENDIENST
TREINSTEL 252 IN HET SPOORWEGMUSEUM Volgend jaar is het veertig (!) jaar geleden dat de eerste plannen werden ontwikkeld om het treinstel te behoeden voor de sloop. Er werd zelfs gedroomd van een plekje in het Spoorwegmuseum…
Treinstel 252 op het werkplaatsterrein in Delitzsch Foto: P.P. de Winter
En op 10 februari was het dan zover: over de
Het treinstel werd gebouwd bij Werkspoor in
“thuiskomst” van de 252 leest u elders in dit ge-
Utrecht en behoorde tot een serie van 53 tweewa-
combineerde nummer van de Dienstmededeling/
gentreinstellen. In 1942 werd de 252 verlengd met
Vriendendienst. Zonder al te veel in details te treden
een tussenrijtuig en dit driewagentreinstel heeft,
Op een maand na
worden op deze plaats een paar bijzonderheden uit
uiteindelijk genummerd 440, tot ver in 1968 dienst
twintig jaar geleden
het leven van dit treinstel genoemd. Het gaat om
gedaan op bijna alle geëlektrificeerde baanvakken
staat Stibans treinstel
de laatst overgebleven vertegenwoordiger van het
van ons land. In 1969 verdween het tussenrijtuig
252 in Beverwijk in
zogenoemde materieel ’36, het stroomlijnmateri-
naar de sloop waarna weer een tweewagentreinstel
afwachting van een
eel dat tweede helft jaren dertig van de vorige eeuw
over bleef dat gebruikt zou gaan worden als proef-
onzekere toekomst
in dienst kwam op het toen geëlektrificeerde mid-
treinstel.
dennet Den Haag/Rotterdam/Amsterdam-UtrechtEindhoven/Arnhem.
Toen die plannen niet doorgingen bleef de 440 (toen eigenlijk weer 252) dankzij initiatieven van enthousiaste spoorbelangstellenden in 1972 en de in 1979 opgerichte Stibans bewaard. In de vele jaren daarna vond een indrukwekkende omzwerving plaats langs verschillende standplaatsen in het land, zowel op NS- als particuliere sporen, in afwachting van de mogelijke realisatie van de lang gekoesterde wens: het restaureren van deze laatste vertegenwoordiger van het roemruchte materieel ’36. Welnu, in augustus 2009 kon een trots Stibans-
morfose. Met veel belangstelling zal de geplande
bestuur het treinstel in eigendom overdragen aan
volgende fase van de restauratie worden gevolgd:
de directie van het Museum. Op dat moment stond
het inbouwen van het interieur. Deze werkzaam-
de 252 in Delitzsch voor de uitgebreide casco-re-
heden zullen, zoals de plannen nu zijn, gaan plaats
visie waarover u al eerder heeft kunnen lezen. En
vinden in het museum en te zien zijn door het
wie de foto’s van de 252 van twintig jaar geleden
publiek. Het is de bedoeling van het bestuur van
vergelijkt met die van recente datum kan alleen
de Vereniging dit project financieel te steunen.
maar vaststellen dat hier sprake is van een meta-
10 februari 2011, bijna veertig jaar nadat de eerste plannen voor het bewaren werden gemaakt, arriveert de 252 op het terrein van Het Spoorwegmuseum
VRIENDENDAG 2010
VRIENDENDIENST
Daar verspreidden de Aacheners zich in de stad en
VRIENDENDAG 2010 NAAR BOMBARDIER AACHEN
bracht de bus van het Aachener Verkehrsverbund de excursiegangers naar de fabriek van Bombardier. Na een korte ontvangst en inleiding werd de groep gesplitst om de rondgang door de fabriek te
Als u dit leest is het al weer een paar maanden geleden dat de Vriendendag 2010 plaats vond. Het bestuur vond dat in het jubileumjaar iets bijzonders moest worden georganiseerd. En bijzonder werd het. En zeer gewaardeerd. het gezelschap krijgt deskundige uitleg
maken. In de verschillende montagehallen werd een duidelijk beeld gegeven over het productie- en
Van de stop in Tegelen
testproces. Ook de verdeling van werkzaamheden
werd druk gebruik
tussen Bombardier die de vierwagenstellen bouwt,
gemaakt om foto's
en Siemens in Krefeld (zeswagenstellen), kwam
te maken
hierbij aan de orde. Aan het einde van de rondlei-
Op ons verzoek een bezoek te mogen brengen aan
ding werden onze gastheren uitgenodigd voor een
Bombardier in Aachen werd door de directie al-
tegenbezoek aan het Spoorwegmuseum. Keurig
daar positief gereageerd, met de kanttekening dat
op tijd bracht de bus het gezelschap terug naar
in verband met de veiligheidsprotocollen de groep
het station waar de excursiegangers weer werden
beperkt diende te blijven tot 50 deelnemers. Voor
verenigd met de Vrienden die de middag in en rond
degenen die niet mee konden naar Bombardier had
Aken hadden doorgebracht. In een verkorte dienst-
het bestuur een dagkaart beschikbaar gesteld om
trein - een van de twee stellen raakte defect - ging
gebouw van Bombardier
gebruik te maken van het openbaar vervoer in en
het weer naar Nederland.
(Talbot) inafwachting
rond Aachen. En gelukkig is daar volop gebruik van
Voor het kantoor-
van de bus
De fraaie DE3 114 op bekend terrein Venlo,
gemaakt.
In Heerlen stond de 114 al warm te draaien. Tijdens
kort voor vertrek naar
de terugreis naar Utrecht werd genoten van de uit-
Roermond
Op vrijdag 22 oktober begon de Vriendendag in
gedeelde uitstekend belegde broodjes en de sapjes.
Utrecht Centraal waar de ruim 90 deelnemers in de
Rond negen uur eindigde de reis in Utrecht. Als de
door het Spoorwegmuseum beschikbaar gestelde
in de trein al uitgesproken waardering en de vele
Een greep uit de ontvangen reacties
DE3 114 konden plaats nemen. Om nog eens te be-
schriftelijke reacties als maat mogen dienen dan
De Vriendendag vorig jaar was een groot succes. Het bestuur
nadrukken dat de Vereniging 40 jaar bestond werd
kunnen we spreken van een fantastische dag.
ontving vele positieve reacties. We laten u er met een paar
er getrakteerd op koffie met gebak: een petitfour
meelezen…
met daarop de (eetbare) postzegel van de DE3 114. Over deze postzegel leest u elders in deze Vriendendienst meer. De route was gepland via Eindhoven, Venlo en Sittard met nog een instapmogelijkheid in Den Bosch. Dat we een stukje Maaslijn moesten rij-
Als deelnemer aan de Vriendendag van 22 oktober jl. wil ik iedereen die voor en achter de schermen bij de organisatie betrokken is geweest een compliment maken voor deze bijzondere dag. Een fraaie rit met de DE3 114, goed geregeld aansluitend vervoer, het interessante bezoek aan Bombardier en niet te vergeten de uitstekende catering onderweg!
den was het gevolg van een buitendienststelling bij Weert. Maar dankzij de verplichte snelheid van 40 km/h, gevolg van de ATB-problematiek, konden we nu langer genieten van dit mooie traject. De reis met de Plan U eindigde in Heerlen en omdat de DE3 niet in Duitsland is toegelaten stapte het gezelschap hier over op de reguliere trein van EuregioBahn die het naar Aachen Hbf vervoerde.
Vrijdag 22 oktober 2010: een geslaagde Vriendendag! Bombardier in Aken stond al lange tijd op mijn verlanglijst. En zo'n lange rit met het mooie Plan U-stel, ruim voorzien van hapjes en drankjes (!!), is ook niet mis. De organisatoren hartelijk bedankt. Ik heb een heerlijke dag gehad! Langs deze weg wil ik mijn dank betuigen aan een voor mij erg geslaagde vriendendag bij Bombardier. De organisatie heeft naar mijn mening gezorgd voor een probleemloos verloop van deze dag. Wij, als leden, zijn niets tekort gekomen wat betreft de inwendige mens, ook de firma Bombardier heeft zijn beste been voorgezet, en ons een onvergetelijke kijk in de keuken gegund. Ik wil hierbij mijn grote waardering uitspreken voor de voortreffelijke organisatie van afgelopen vrijdag, ik heb en met mij vele anderen genoten van de dag. Vooral ook veel waardering voor de catering onderweg.
< In de produktiehal bij een SLT voor NSR
NIEUWE AANVRAGEN
VRIENDENDIENST
NIEUWE AANVRAGEN VAN HET MUSEUM Dankzij een bijdrage van de vrienden heeft de
Eind 2010 ontving het bestuur het wensenlijstje van het museum. Weliswaar een kort lijstje, maar met mooie en vooral bijzondere aanvragen. Reden genoeg om enige toelichting te vragen aan de directie.
firma Kloosterboer het schuurtje van vader kunnen inrichten. Foto: Anna van Kooij
haar rekening te nemen. Sandra: “Wij hebben inmidWat moesten we ons bijvoorbeeld voorstellen bij
is alles in de originele staat herbouwd, inclusief de werkende
dels met het Duitse bedrijf Cideon Engineering overleg ge-
“Het schuurtje van Vader”. Op deze vraag van Hugo
intercomverbinding die er was tussen het schuurtje en de
had en hebben in Amersfoort de DE3 uitgebreid bekeken.
Roos namens het bestuur kon Sandra Bechtholt
woning van de familie Groot“. De klus is uitgevoerd door
We gaan uit van het zoveel mogelijk gebruik maken van het
(hoofd Marketing&Communicatie van het Spoor-
de firma Kloosterboer die eerder al andere decor-
door de Stibans bewaarde originele interieur van treinstel
wegmuseum) wel een toelichting geven: “Het begon
stukken in het museum bouwde en indruk heeft
252”. Het is de bedoeling dat het bestek medio dit
ruim anderhalf jaar geleden allemaal met de vraag aan
gemaakt met de bouw van de replica van de SR 1.
jaar klaar is. Daarin is dan ook opgenomen de in-
Aandeel
het museum of wij een model van een stoomlocomotief
Op 25 februari vond de officiële opening plaats in
bouw van de ATBe. Natuurlijk hopen we dat daarna
(verzameling Roos)
wilden hebben. Een model dat was gebouwd door de heer
bijzijn van de familie van de heer Groot.
snel kan worden begonnen met de werkzaamheden die mogelijk in het museum gaan plaats vinden.
J.W.Groot die helaas was overleden. De echtgenote dacht
‘aandelen’. En natuurlijk het verhaal erachter: welke motieven
gelukkig aan het museum toen het moment was gekomen
Van een heel andere orde is de “gedichtenroute”.
om toch wat spullen te gaan opruimen”. Er wachtte een
Sandra licht toe: “In de bijna 175 jarige spoorgeschiedenis
In september volgend jaar is het 175 jaar geleden
organiseert in het najaar 2012 de tentoonstelling
verrassing: een bijzonder fraai gemaakt model van
zijn er vele gedichten geschreven over de trein. Het museum
dat de HIJSM werd opgericht. Hugo Roos: “In het
en de Vrienden ondersteunen waar mogelijk. Hugo:
een stoomloc, en ook nog onder stoom. “Het mooi-
heeft een selectie van 10 gedichten gemaakt en wil deze
bestuur werd bedacht dat het leuk zou zijn over dit onder-
“Fantastisch dat de Vereniging van Verzamelaars van Oude
ste kwam eigenlijk nog toen we in de tuin van de familie het
op geheime en verrassende plekken aanbrengen”. Hugo
werp een tentoonstelling te organiseren. NS zal tegen die tijd
Fondsen” ook erg geïnteresseerd is. Het eerste gesprek over
schuurtje betraden: de werkplaats van een echte modelbou-
Roos is ingenomen met het idee: “Ik verzamel al heel
aandacht besteden aan de oprichtingsakte en zo kregen we
samenwerking heeft al plaats gevonden en we gaan er
wer. Alles nog onaangeroerd na het overlijden van de heer
lang spoorgedichten. De trein in poëzie, eigenlijk een andere
het idee mee te liften en nou eens aandacht te schenken aan
samen wat moois van maken”.
Groot en je verwachtte eigenlijk dat hij zo binnen zou komen
manier van vertellen over de geschiedenis van de trein”. Qua
om verder te gaan werken aan het model”. En toen ont-
uitvoering denk je al snel aan de muurschildering
stond het idee om niet alleen het model maar de
bij de bagagekluizen in de stationshal. Sandra: “Niet
Hugo Roos in overleg
hele werkplaats in het museum te plaatsen. Met dit
alleen muurschilderingen, het kan ook op borden of op een
met Sandra Bechtholt
idee ging de familie gelukkig akkoord. “In het museum
andere manier. Het zal steeds op een plaats zijn waar je als
waren er om te investeren in spoorwegen”. Het museum
AANKONDIGING LEDENVERGADERING 14 MEI 2011
publiek het niet verwacht een mooi gedicht te kunnen lezen”. Het idee om iets dergelijks te doen leefde al langer, is nu weer opgepakt en om de gedichtenroute te realiseren is de hulp van de Vrienden gevraagd.
Misschien goed om alvast in uw agenda te noteren: de ledenvergadering 2011 zal op 14 mei plaats vinden in Goes. De vergadering wordt gecombineerd met de Vriendendag 2011 die dit jaar wordt georganiseerd bij de SGB.
En dan het “opstellen bestek restauratie treinstel 252”. Over deze vertegenwoordiger van het mate-
Het is nu nog te vroeg om alle details te kunnen
samenstellen van dit nummer van de Vrienden-
rieel ’36 wordt in dit gecombineerde nummer van
vermelden, maar we hopen met museummaterieel
dienst moet nog worden overlegd over de organi-
de Dienstmededeling/Vriendendienst uitgebreid te
naar Goes te kunnen rijden waar we snel met de
satie van de dag, bijvoorbeeld over de inzet van het
geschreven. Het museum heeft aan de Vrienden
vergadering beginnen zodat een groot deel van de
museummaterieel en het programma bij de SGB.
gevraagd de financiering van het opstellen van het
middag nog kan worden besteed aan een bezoek
De geïnteresseerde leden van de vereniging kunnen
bestek voor het inbouwen van het interieur voor
aan de SGB. Vertrek- en aankomststation zal zijn
het verslag van de vorige vergadering downloaden
Utrecht CS (vertrektijd rond 8.45u) met onderweg
via onze website: www.vriendenspoorwegmuseum.
opstappunten, in ieder geval in Den Bosch, mogelijk
nl. Uiteraard zal de uitnodiging voor de vergadering
ook Breda en/of Roosendaal. Verwachte vertrek-
t.z.t. via de website worden gedaan. Ook de eventu-
tijd voor de terugreis rond 17.00u. Op moment van
ele andere documenten zijn dan te downloaden.
