Vreemdelingenrecht & algemeen bestuursrecht Thomas Spijkerboer Alumnidag Vrije Universiteit Amsterdam 23 januari 2015
Vreemdelingenrecht: het grootste deelgebied van het bestuursrecht (cijfers 2013)
binnengekomen waarvan vreemdelingen ABRvS 13.258 8.423 63,50% CRvB 7.400 HR fiscaal 1.083 21.741 8.423 39,70%
Drie onderwerpen • Artikel 4:84 Awb (binding aan beleidsregels, afwijking bij bijzondere omstandigheden) • Artikel 4:6 Awb (herhaalde aanvraag, ne bis in idem) • Intensiteit rechterlijke toetsing (vol/marginaal)
4:84 Awb • Handelen overeenkomstig beleidsregel, tenzij gevolgen wegens bijzondere omstandigheden onevenredig t.o.v. doel • ABRvS: vereist dat – Aangevoerde omstandigheden binnen strekking & reikwijdte regeling vallen – Omstandigheden niet al bij de totstandkoming beleid zijn betrokken
Reeds betrokken: ABRvS 18 juni 2010 (bundel) • Zaak over Ranov (“Generaal Pardon”) • Sancties – Rijden onder invloed op (brom)fiets: transactie €190 – Medeplegen poging zware mishandeling: 120 uur werkstraf/60 dagen hechtenis; niet gedaan, hechtenis niet ten uitvoer gelegd wegens omstandigheden – Ongewenst verklaard, maar in bezwaar opgeheven
• Geen Ranov-verguinning wegens openbare orde • Rb: ouders overleden, vreemdeling vervult vaderrol voor broers & zus • ABRvS: Ranov naar strekking & reikwijdte restrictief op te vatten aanvulling op vreemdelingenbeleid, strekt niet tot verlenen vergunning wegens schrijnende omstandigheden als niet aan voorwaarden voldaan • Omstandigheden moeten geacht worden bij opstellen Ranov te zijn betrokken -> Hoe wordt bepaald wat bij opstellen beleidsregels is betrokken?
Buiten strekking & reikwijdte • ABRvS 5 maart 2010, JV 2010/156: Ranov – Dat vreemdeling gezinsleven heeft valt buiten strekking & reikwijdte Ranov – Dat vreemdeling slachtoffer Schipholbrand was valt buiten strekking & reikwijdte Ranov
-> Hoe wordt strekking & reikwijdte bepaald? – Rechtsgebied, wet? – Art. 13 Vw 2000 (internationaal recht, humanitaire overwegingen, Nederlands belang)? – Toegepaste beperking? – Paragraaf Vc 2000? – Toelichting op beleidsregel?
De Bermuda-driehoek • Wegens medische omstandigheden/ overmacht naar ander EU land – ABRvS 9 februari 2010, JV 2010/111: buiten strekking & reikwijdte Ranov – ABRvS 3 mei 2010, JV 2010/246: reeds betrokken – ABRvS 17 juni 2010, JV 2010/308: i.c. overmacht niet aannemelijk gemaakt
• Bestuur grote vrijheid; verplichting tot afwijking beleidsregel zeer afstandelijk beoordeeld
4:6 Awb/ne bis in idem • Art. 4:6 Awb: bij nieuwe aanvraag nieuw gebleken feiten/veranderde omstandigheden aanvoeren (“nova”); zo niet, dan kan bestuursorgaan afwijzen onder verwijzing naar eerdere beschikking • ABRvS 4 april 2003, AB 2003/315: aan 4:6 ligt algemeen rechtsbeginsel ten grondslag, als geen nova rechter niet bevoegd te oordelen • Dus ondanks facultatieve formulering geen marginale toetsing, maar in beginsel geen rechterlijke toetsing
Toepassing 4:6 - 5 vragen • • • • •
Is er nieuw recht? Gaat het om dezelfde zaak? Zijn aangevoerde feiten/omstandigheden nieuw? Zijn aangevoerde nova relevant? Moet uitzondering worden gemaakt op ne bis in idem?
• Lijkt heel formalistisch; uit jurisprudentieanalyse blijkt grote flexibiliteit
ABRvS 14 december 2010 (bundel) • Liberiaanse vrouw vraagt 3e keer asiel; oudste dochter 2e keer; jongste dochter 1e keer • Eerdere asielaanvragen afgewezen omdat identiteit, nationaliteit en herkomst niet aannemelijk gemaakt • Nu geboorteakte vrouw overgelegd • ABRvS: geboorteakte geen novum m.b.t. vrouw (want had eerde gekund en dus gemoeten). “Dat ten aanzien van de vreemdeling sub 3 geen sprake is van een opvolgende maar van een eerste asielaanvraag, kan daarin geen verandering brengen.” • Dus aanvraag van nieuwe baby onder ne bis in idem gebracht
Mogelijk beweging m.b.t. uitzondering (“Bahaddar”) • Als stellingen vreemdelingen onmiskenbaar tot oordeel leiden dat uitzetting i.s.m. refoulementverbod zou zijn (ABRvS 30-6-14, ECLI:NL:RVS:2014:2483 ) • Moet rechtbank – Ambtshalve (ABRvS 4-6-14, 201402999/1/V4) & – Kenbaar (ABRvS 11-4-14, ECLI:NL:RVS:2014:1381; 4-6-14) – Aan de hand van stellingen vreemdelingen en standpunt SvJ in besluit (ABRvS 30-6-14) beoordelen – Indien standpunt SvJ ontbreekt dan in gelegenheid stellen alsnog in schriftelijk stuk te doen (ABRvS 30-6-14)
• Bij ne bis in idem (ABRvS 30-6-14) • Bij termijnoverschrijding (ABRvS 11-4-14) • Bij termijnoverschrijding jo. ne bis in idem (ABRvS 4-6-14)
4:6/ne bis in idem - overzicht • Alleen uitzondering (“Bahaddar”) specifiek voor vreemdelingenrecht • Grote vrijheid voor bestuur; geen (marginale) toetsing bevoegdheid 4:6 lid 2 Awb Is er sprake van nieuw recht?
Ongewijzigd
Gaat het om dezelfde zaak?
Ongewijzigd
Zijn er nieuwe feiten/omstandigheden?
Ongewijzigd
Zijn de nieuwe feiten/omstandigheden relevant?
Ongewijzigd
Moet Bahaddar-uitzondering worden toegepast?
- Jurisprudentie formeel niet gewijzigd - Wel vaker toegepast - Bahaddar ook buiten context ne bis in idem toegepast
Intensiteit rechterlijke toetsing • Startpunt: formulering wettelijke regel – “kan”: beleidsvrijheid – “naar het oordeel van”: beoordelingsvrijheid
• Innovaties in vreemdelingenrecht 1) Marginale toetsing wegens deskundigheid bestuursorgaan (geloofwaardigheid asielrelaas) 2) Hoge eisen aan tegenbewijs deskundigenbericht (medisch, taalanalyse) 3) Subsumeren criterium A onder criterium B (detentie)
Geloofwaardigheid, ABRvS 12 mei 2014 (bundel) • Verklaringen asielzoeker niet bewijsmiddel doch te bewijzen stelling • Oordeel SvJ over geloofwaardigheid verklaringen marginaal toetsen omdat bestuursorgaan beter tot beoordeling in staat is (vergelijkenderwijze, en daarom in zekere mate geobjectiveerd) • ABRvS 12-5-14: kern is of asielzoeker summier verklaard heeft; valt dat nog onder marginale toetsing? Kan rechtbank toch net zo goed beoordelen als SvJ?
deskundigenbericht • Criterium: – SvJ moet zich vergewissen dat zorgvuldig tot stand gekomen & inhoudelijk inzichtelijk en concludent – SvJ moet dan pas nader onderzoek doen naar juistheid deskundigenbericht als vreemdeling twijfel wekt over juistheid of volledigheid
• Bij onenigheid tussen deskundigen geen concrete aanknopingspunten twijfel, bijv ABRvS 10-3-2010, 200907158/1/V1 (medisch advies) • Als contra-expert gebruikte methode niet geschikt vindt (bijv bandopname nauwelijks hoorbaar, 15-102010, LJN BO4899): gestelde herkomst niet bevestigd (taalanalyse)
Subsumeren criterium A onder criterium B • Art. 59 Vw 2000: vreemdelingenbewaring mogelijk als A. B.
Geval (geen of zeer zwak rechtmatig verblijf) En, binnen die gevallen: Grond (openbare orde vordert bewaring)
• ABRvS 21 maart 2011, LJN BP9284 – lees voor openbare orde vordert bewaring thans, cf Terugkeerrichtlijn, er is risico op onderduiken, of vreemdeling ontwijkt/belemmert verwijdering – Daarvan in beginsel sprake als, o.m., niet aan vertrektermijn heeft gehouden – daarvan is vrijwel steeds sprake als sprake is van een geval waarin bewaring mogelijk is
• B in feite gesubsumeerd onder A • Gevolg: vreemdelingenbewaring vrijwel steeds mogelijk als sprake van geval; geen volle toets noodzakelijkheid bewaring, maar marginale toets/hardheidsclausule
Nieuwe vormen marginale toetsing • Expliciet: door bestuursorgaan deskundig te achten • Impliciet: opvoeren bewijslast bij deskundigenadvies • Impliciet: strikt criterium zo toepassen dat vrijwel samenvalt met veel ruimer criterium; dan binnen de grenzen van het ruime criterium discretie voor bestuursorgaan
