Vragen voor gemeenten die wakker willen blijven De kerk zit in de verdrukking! Velen (vooral jongeren) keren de kerk de rug toe. Maar het is niet allemaal kommer en kwel. Er zijn lichtpunten. Er komen nog mensen tot bekering. Er zitten op een zondag altijd nog meer mensen in de erediensten dan in alle voetbalstadions bij elkaar! De Kerk mag dan even uit beeld zijn; God en Jezus zijn in! Er is een honger naar spiritualiteit. Er is ook een generatie die geen negatieve gedachten heeft ten opzichte van kerk en geloof, zoals hun (kerkverlatende) ouders dat wel hadden. Gouden kansen, zou je zeggen. Maar hoe krijgen we de jongeren weer terug? En hoe reiken we de vijftigplussers, die intensief over de grote levensvragen nadenken, de hand?! Massa’s mensen zoeken geestelijke hulp. Jong en oud en alles daar tussen. De kerk heeft dat Antwoord. Christelijke trendwatchers wijzen op de mogelijkheden voor het Evangelie. Elke kerk en gemeente kan de onovertroffen kiemkracht ervan ontdekken. Het Woord is niet veranderd en nog net zo krachtig. Wél veranderd is de manier waarop het Woord wordt gebracht. De inhoud is hetzelfde, de verpakking anders. Dat mag in een tijd van massa-communicatie, internet en interactie. Dr. Peter Brierley, peilde voor het Britse Christian Research, regelmatig hoe de Britse bevolking denkt over kerk en geloof. In een brochure van zijn hand, waarin een aantal van zijn onderzoeken is verzameld, worden zaken genoemd die de kerk wakker kunnen schudden. Een aantal van zijn conclusies en aanbevelingen gelden ook voor ons land, evenals de mythen die Brierley signaleert. Mythe: Gemeentestichting is het antwoord voor gemeentegroei. De waarheid: gemeentestichting is minder in trek dan ooit. Het aantal gemeentestichtingen is de laatste jaren drastisch gedaald. Vraag: Waar zijn we de weg kwijt geraakt? Zijn we bang om te falen? Of proberen we op andere manieren te groeien, bijvoorbeeld door middel van de Alpha cursus? Mythe: We leven in een christelijk land. De waarheid: velen noemen zichzelf christelijk; maar niet velen kunnen naar bijbelse maatstaf als christen worden beschouwd. Het christelijk geloof is voor massa’s mensen een culturele aangelegenheid geworden. Vraag: Hoe kan de gemeente van Jezus Christus bouwen op dit culturele christendom? In Engeland is de tendens dat de aantallen mensen boven de vijftig die de kerk weer gaan bezoeken stijgen. Vraag: Hoe betrekken we de oudere mensen bij de missie van de gemeente nu ze er nog zijn? De generatiekloof is wellicht de grootste aller tijden.
1
Generaties en hun aanduiding Generatie
Geboortejaar
Bevolking naar leeftijd in Ned. (1/1/2000)
Senioren
1926 en daarvoor
80 jaar e.o 65-79 jaar 40-64 jaar 20-39 jaar 0-19 jaar
Builders
1)
1927-1945
Boomers
1946-1964
Busters 2)
1965-1983
Mosaics
3)
Kaleidoscopes
1984-2001 4)
0,5 milj. 1,6 milj. 5,07 milj. 4,7 milj. 3,8 milj.
2003-2021
1)
Ook wel aangeduid als ‘boosters’, of de ‘volwassen generatie’ Ook aangeduid als ‘Generatie X’ 3) Ook bekend als ‘beepers’ (opgegroeid in het ict-tijdperk); Generatie Y, de Millenniumgeneratie 4) Bekend als ‘Generatie Z’ 2)
‘Builders’ hebben respect voor status; ‘boomers’ voor competentie; ‘busters’ hangen aan openheid. ‘Builders’ kunnen zich redden zonder steun; ‘boomers’ worden graag gesteund; ‘busters’ hebben het nodig. ‘Builders’ pakken elke baan aan; de ‘boomers’ moet je onder de specialisten zoeken; ‘busters’ kijken of er een team is. ‘Builders’ gaan uit gewoonte naar de kerk; ‘boomers’ maken graag gebruik van hun gaven; ‘busters’ gaan naar de kerk als ze daar zin in hebben. ‘Senioren’, ‘builders’ en ‘boomers’ denken lineair en logisch; ‘busters’ denken creatief; ‘mosaics’ richten zich op delen van het hele plaatje. Vraag: Hoe kunnen zulke diverse generaties samenwerken en samen komen in een gemeente? En voor welke generatie heeft mijn gemeente een roeping? Soms is het nodig keuzen te maken. Geen gemeente kan elke groep bereiken! Het aantal jonge mensen in de kerken daalt snel! In het Verenigd Koninkrijk was 67 procent van de daling in het kerkbezoek in de tachtiger jaren te wijten aan het afhaken van de groep beneden de twintig jaar. In de negentiger jaren was dat geta1 55 procent. Wat hebben kerken gedaan om het tij te keren? o Jeugddiensten beginnen o Aanstellen van fulltime jeugdvoorgangers o Jonge mensen actief in het leiderschap betrekken o Jonge mensen uitdagen zelf een oplossing te zoeken voor het probleem van hun eigen generatie Wanneer komen mensen tot geloof? Zeventig procent van hen die tot geloof komen, doen dat op de leeftijd van twintig jaar. Als iemand niet meer op regelmatige wijze bij de kerk betrokken is, is dat voor een periode van acht jaar. Veertig procent van
2
degenen die weggaan komt terug. De meest voor de hand liggende tijd van kerkverlating ligt in de laatste tienerjaren en vroeg in de twintig, de studietijd. Zij die terugkomen in de kerk doen dat meestal achter in de twintig of vroeg in de dertig, vaak als ze ouders zijn geworden en een gezin hebben gesticht. De piektijd om tot geloof te komen ligt halverwege de tienerleeftijd. Vraag: Hoe kunnen we meer mensen helpen terug te keren naar de kerk? Waarom gaan mensen in het Verenigd Koninkrijk naar de kerk?
Voor de vreugde die de eredienst geeft
74 %
Het gevoel dat ik er bij hoor en daar een plaats heb
70 %
De steun die het geloofsleven biedt
68 %
De vriendelijkheid van de anderen in de kerk
68 %
Het gevoel dat ik in de kerk dicht bij God ben
55 %
De voorganger
52 % 52 %
Om God te danken en te bidden
Sommige van deze redenen gaan meer op voor vrouwen dan voor mannen: o De vreugde van de eredienst o Het gevoel hebben ergens bij te horen o De steun die men krijgt uit het geloofsleven o Het gevoel dicht bij God te zijn Sommige van de volgende redenen gelden meer voor oudere mensen: o De relatie met de voorganger van de gemeente o De steun die de mens krijgt door het geloofsleven Vragen: Welke van deze factoren gelden voor jouw gemeente? Wat zou je willen toevoegen aan deze lijst? Het aantal Bijbels in de huizen is groot; de kennis van de Bijbel is laag. De helft van de Engelse schoolkinderen vindt de Bijbel ‘saai’. In Groot-Brittannië heeft één op de drie kerkgangers de laatste drie jaar geen Bijbel ingezien.
3
Dit doen sommige gemeenten om het tij te keren: o De Bijbel in dramavorm aanbieden. o Diensten houden of aanpassen voor buitenstaanders, zodat ze de Bijbel gemakkelijk kunnen begrijpen. o Onderwijs aanbieden die nieuwe gelovigen in staat stellen wegwijs te worden in Bijbel en geloof. o De gemeenteleden aanmoedigen op dagelijkse basis dezelfde tekst te lezen en/of leesroosters voor de Bijbel aan te bieden. Vraag: Als de Bijbel basis is van ons geloof, hoe kunnen we mensen helpen in het geloof te groeien als ze niet gewend zijn de Schrift te lezen? Velen bidden; niet iedereen bidt lang genoeg! 35 % procent van de kerkgangers heeft minimaal een uur van persoonlijk gebed per week; 89 % bidt voor vrienden en families; 80 % dankt God voor belangrijke gebeurtenissen; 67 % bidt voor genezing en gezondheid; 75 % van de christelijke echtparen bidt zelden samen; 80 % vindt het afdwalen van de gedachten tijdens het bidden de grootste hindernis; Bidstonden zijn de slechtst bezochte samenkomsten in de kerk. Sommige gemeenten hebben gebedsdagboeken; andere trekken meer tijd uit voor onderwijs over gebed. Vragen: Wat kan jouw gemeente doen om gebed te stimuleren? Sommige gemeenten stellen gebedsroosters beschikbaar; is dat iets voor jouw gemeente? In de tachtiger jaren was de manier van denken lineair en logisch. Om een beeld te krijgen van de toekomst werden er druk lijnen doorgetrokken naar de toekomst om antwoorden te krijgen op vragen als: o o o
Waarom bestaat mijn gemeente/organisatie? Waar zijn we eigenlijk mee bezig? Wat zal er zijn veranderd als gevolg van onze activiteiten over, zeg, vijf jaar?
Er is creativiteit, intuïtie en een vast waardenpatroon nodig om over de toekomst na te denken. Er is een heel nieuwe scenario nodig om meerdere jaren vooruit te kunnen kijken. Uit de antwoorden op de volgende vragen zal blijken van welke waarden de gemeente uitgaat. o o o
o o
Wat stellen we ons als doel in, zeg, tien jaar? Wat zullen we dit en volgend jaar moeten doen om daar over tien jaar te zijn? Als we er dan niet meer zouden zijn als gemeente, zouden we ons dan weer opnieuw in het leven roepen? En als dat het geval zou zijn, hoe zou die nieuwe creatie er dan uit zien? Welke waarden zullen we nooit opofferen om dat te bereiken? Welke van onze waarden zijn geen onderdeel van ons huidige programma?
Welke strategieën kunnen we adopteren? o o o
4
Focus op kinderen en jonge mensen. Bouwen van vriendschappen en van de gemeenschap. Het geloof onderwijzen aan de leden en aan buitenstaanders.
o o
Aanmoedigen van persoonlijk geestelijk leven. Werken aan een radicale verandering van de bestaande cultuur in de gemeente.
Vraag: waarmee begin je om anderen tot Christus te leiden? Vertaling en bewerking: Jan Radder (dit artikel verscheen eerder in Bulletin voor Gemeentegroei, nr. 40, okober 2001)
5
